Transcript Prezentacja WSZJ - 2013-11-08

WYDZIAŁOWE SYSTEMY
ZAPEWNIANIA JAKOŚCI
KSZTAŁCENIA
Szczecin
15 listopad 2013
Rozporządzenie MNiSW z dn. 5 X 2011 r. w sprawie
warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku
i poziomie kształcenia
§ 9 ust 1, pkt. 9
„Jednostka organizacyjna uczelni może
prowadzić studia pierwszego stopnia lub
studia drugiego stopnia, jeżeli spełnia
następujące warunki: (…)
9) wdrożyła wewnętrzny system zapewnienia
jakości kształcenia, uwzględniający działania
na rzecz doskonalenia programu kształcenia
na prowadzonym kierunku studiów”
2
Przepisy uczelniane dotyczące
jakości kształcenia
1) Uchwała Senatu nr 90/2011 w sprawie WSZJK
2) Uchwała Senatu nr 59/2013 w sprawie badań
ankietowych
3) Zarządzenie Rektora nr 7/2013 w sprawie
utworzenia zespołów rektorskich ds. jakości
i programów kształcenia i określenia zakresu
ich działania
3
System WSZJK
Uchwała nr 90/2011 tworzy Wewnętrzny System
Zapewniania Jakości Kształcenia w US określając
jego cele, zakresy działania i organy.
System WSZJK powinien funkcjonować na poziomie
centralnym i wydziałowym (bądź jednostkowym).
Systemy wydziałowe umożliwiają uwzględnienie
specyfiki i autonomii wydziałów
4
Kto tworzy Wydziałowy System
Zapewniania Jakości Kształcenia?
Władze wydziału we współpracy
z Wydziałowym Zespołem
ds. Jakości i Programów Kształcenia
5
Prawne podstawy systemu
wydziałowego
System jakości na wydziale powinien działać na
podstawie UCHWAŁY RADY WYDZIAŁU
zawierającej opis systemu i konieczne regulacje.
Przegląd i ewentualna nowelizacja uchwały
powinny być dokonywane przynajmniej co 2 lata
6
BUDOWA SYSTEMU
Budowa systemu obejmuje działania w czterech
podstawowych etapach:
1) Opracowanie misji i strategii oraz wiążące się
z tym przyjęcie koncepcji jakości kształcenia.
2) Przegląd dotychczasowych zasad, procedur,
narzędzi oraz dobrych praktyk w zakresie
zapewniania jakości kształcenia.
3) Zaprojektowanie systemu.
4) Wdrożenie systemu oraz jego okresowe
przeglądy i modyfikacje.
7
ZASADY, które powinny być uwzględnione
przy tworzeniu Wydziałowego Systemu
1) zasada oparcia Systemu jakości na wartościach
akademickich uznawanych przez społeczność
uczelnianą za własne (zwiększenie
wiarygodności);
2) zasada ścisłego powiązania Systemu z misją
i strategią US oraz misją i strategią wydziału;
3) zasada świadomego podejmowania działań i ich
ciągłego doskonalenia;
4) zasada przejrzystej struktury Systemu,
właściwego rozdzielenia kompetencji i
funkcjonalności;
8
c.d. ZASADY
5) zasada wykorzystania tradycji, doświadczeń
i dobrych praktyk w zakresie zapewniania
wysokiej jakości kształcenia na wydziale
(podniesienie skuteczności);
6) zasada współdziałania z przedstawicielami
otoczenia społecznego.
9
PROCEDURY
PROCEDURA – tok postępowania, który precyzuje
sposób wykonania poszczególnych zadań.
Formalne procedury działania powinny określać
zakres odpowiedzialności i wskazać:
10
c.d. PROCEDURY
- podmioty projektujące działania (także tryb
-
-
i formę zgłaszania projektów);
podmioty recenzujące, sprawdzające lub
opiniujące ww. projekty;
podmioty zatwierdzające ww. projekty;
podmioty oraz harmonogram weryfikowania,
czy procedura jest dobrze zaprojektowana;
podmioty odpowiedzialne za realizację
działania (także określenie konsekwencji
nieprzestrzegania procedury).
11
c.d. PROCEDURY
Każda procedura powinna też zawierać:
- metody i techniki umożliwiające analizę,
ocenę i doskonalenie w każdym z zakresów
działań określonych w § 3.1. uchwały;
- termin realizacji poszczególnych działań;
- wytwory tych działań (dokumenty w postaci
raportów, informacji, sprawozdań).
12
Uchwała nr 90/2011 Senatu US
w sprawie WSZJK w US
§ 3.1. Zakres działania WSZJK obejmuje
w szczególności:
1) okresowe przeglądy i doskonalenie
programów kształcenia,
2) ocenę realizacji procesu kształcenia, w
tym organizacji i warunków prowadzenia
zajęć dydaktycznych,
3) analizę warunków i trybu rekrutacji na
studia,
13
c.d. UCHWAŁA
4) monitorowanie karier zawodowych absolwentów
w celu doskonalenia procesu kształcenia,
5) zbieranie i wykorzystywanie opinii
pracodawców do tworzenia i doskonalenia
programów kształcenia,
6) procedury weryfikacji osiągniętych efektów
kształcenia,
7) analizę zakładanych i uzyskanych efektów
z realizacji praktyk,
8) dbanie o wysoki poziom kadry dydaktycznej.
14
Załącznik do uchwały nr 90/2011
Załącznik doprecyzowuje zakres działania
WSZJK.
Przy tworzeniu systemu wydziałowego należy
sprawdzić, które z elementów procedur
znalazły się już w ww. załączniku (zazwyczaj
zamieszczone w ustępach nr 2) np.: podmiot
wykonawczy, termin wykonania.
15
ZAKRES 1: okresowe przeglądy i
doskonalenie programów kształcenia
Załącznik wskazuje:
- podmioty wykonawcze: zespół kierunku,
minimum kadrowe, kierownik jednostki;
- termin: koniec roku akademickiego.
Tworząc system wydziałowy dotyczący tego
zakresu należy więc opracować pozostałe
elementy koniecznych procedur.
16
ZAKRES 1: okresowe przeglądy i
doskonalenie programów kształcenia
Zgodnie z załącznikiem do ww. uchwały należy
opracować następujące procedury:
1)
analizy programów kształcenia pod względem ich zgodności z
obowiązującymi przepisami prawa oraz
z zakładanymi efektami kształcenia i kwalifikacjami związanymi z
ukończeniem studiów:
- opracowanie tabel ułatwiających analizę (przykład mogą stanowić
tabele zaproponowane w maju ub. roku na warsztatach uczelnianych
http://www.bjk.usz.edu.pl/doskonalenie-programow ),
- procedura wykorzystania wyników hospitacji zajęć dotyczących
osiągania na zajęciach zadeklarowanych efektów kształcenia.
17
c.d. ZAKRES 1
2) ankietowania studentów, absolwentów oraz
pracodawców nt. programu kształcenia:
ankietowanie studentów – opracowanie procedury
przeprowadzania badań ankietowych nt. programu i
wykorzystywania ich wyników;
ankietowanie absolwentów – opracowanie procedury
wykorzystywania wyników monitorowania losów absolwentów w
zakresie opinii o zdobytych efektach kształcenia (ankiety
przeprowadza ABK);
ankietowanie pracodawców – opracowanie procedury
wykorzystywania wyników ankietyzacji w zakresie opinii o
programie kształcenia (ankiety przeprowadza ABK);
18
c.d. ZAKRES 1
3) weryfikacji punktów ECTS:
- procedura ankietowania studentów nt.
punktów ECTS po zakończeniu cyklu
kształcenia i wykorzystania informacji
z ankiet,
- procedura losowego wyboru sylabusów i
weryfikacji nakładu pracy studenta;
19
c.d. ZAKRES 1
4) sprawdzenia spełniania wymagań dotyczących minimum
kadrowego i kwalifikacji zespołu nauczycieli akademickich
prowadzących zajęcia dydaktyczne na kierunku studiów:
- formalna weryfikacja minimum kadrowego,
- procedura obsady przedmiotów (a w ich obrębie
poszczególnych form zajęć),
- procedura dostępu nauczyciela akademickiego do ankiet
studentów nt. jego pracy dydaktycznej,
- procedura omawiania wyników ankiet i ich wykorzystywania
do obsady przedmiotów pod względem merytorycznym i
dydaktycznym.
20
c.d. ZAKRES 1
Wykorzystując powyższe procedury przeglądów
okresowych dokonują Zespoły Kierunku ds. Jakości
i Programów Kształcenia po zasięgnięciu opinii
zespołu nauczycieli akademickich zaliczanych do
minimum kadrowego kierunku studiów. Wspólną
opinię Zespół przedkłada kierownikowi podstawowej
jednostki organizacyjnej uczelni, który na koniec roku
akademickiego przedstawia ją radzie tej jednostki
(§ 1.2. załącznika do uchwały).
21
c.d. ZAKRES 1
Doskonalenie programu kształcenia wymaga
opracowania:
- procedury wykorzystywania wniosków z okresowego
przeglądu programu kształcenia i ewentualnej
modyfikacji programu,
- procedury aktualizacji sylabusów,
- procedury wykorzystywania informacji pozyskanych
z ankietowania absolwentów i pracodawców,
- procedury wykorzystywania informacji wynikających
z analizy efektów z realizacji praktyk
22
c.d. ZAKRES 1
Częstotliwość i termin dokonywania okresowych
przeglądów oraz doskonalenia programów
kształcenia została uregulowana przez
rozporządzenie MNiSW z 5 X 2011 (§ 11 ust. 2):
koniec roku akademickiego
23
ZAKRES 2: ocena warunków realizacji
procesu kształcenia
Zgodnie z załącznikiem do ww. uchwały działanie w tym zakresie obejmuje
ocenę:
1) infrastruktury dydaktycznej z uwzględnieniem potrzeb osób
niepełnosprawnych,
2) liczebności grup studenckich,
3) racjonalności rozkładu zajęć, organizacji zajęć,
4) dostępu do pomocy naukowych (w tym biblioteki), informatycznych i
audiowizualnych,
5) dostępu studentów i doktorantów do: regulaminu studiów, regulaminu
pomocy materialnej, programów kształcenia oraz informacji dotyczących
wymagań egzaminacyjnych i zaliczeniowych,
6) kontaktu z nauczycielami akademickimi w ramach konsultacji,
7) obsługi administracyjnej procesu kształcenia, w tym poziomu informatyzacji,
8) wykorzystania nowoczesnych i zróżnicowanych metod kształcenia.
24
c.d. ZAKRES 2
Warto opracować następujące procedury:
- okresowych przeglądów warunków realizacji procesu
kształcenia z uwzględnieniem ww. elementów (w tym
ankietyzacji przeprowadzanej co dwa lata),
- zapewniania jakości obsługi administracyjnej jednostki i
działalności biblioteki wydziałowej,
- upubliczniania programu kształcenia oraz monitorowania
jego aktualności ,
- w przyszłości procedurę przekazywania informacji do
Uczelnianego Katalogu Przedmiotów.
25
ZAKRES 3: analiza warunków i trybu
rekrutacji na studia
Zgodnie z załącznikiem do ww. uchwały działanie
w tym zakresie obejmuje analizę:
1) dostępności informacji nt. oferty dydaktycznej,
2) zgodności warunków rekrutacji z przepisami i
potrzebą właściwego doboru kandydatów w
szczególności na studia II i III stopnia,
3) sprawności i przystępności procesu rekrutacji,
4) form promocji i skuteczności.
26
c.d. ZAKRES 3
Można opracować następujące procedury:
- okresowych przeglądów warunków i trybu
rekrutacji na studia,
- wykorzystywania wniosków z raportów
rekrutacyjnych Biura ds. Rekrutacji,
- monitorowania kompletności i aktualności
oferty edukacyjnej.
27
ZAKRES 4: monitorowanie karier zawodowych absolwentów
ZAKRES 5: zbieranie i wykorzystywanie opinii pracodawców
Ankietyzację w tych zakresach przeprowadza
Akademickie Biuro Karier.
W systemie wydziałowym należy uwzględnić,
wspomniane przy zakresie 1, procedury
wykorzystywania informacji pozyskanych
z tych ankiet.
28
ZAKRES 6: weryfikacja osiągniętych
efektów kształcenia
Procedury weryfikacji osiągniętych efektów kształcenia obejmują:
1) sprecyzowane wymogi dotyczące egzaminów, zaliczeń,
kolokwiów, prac zaliczeniowych, projektów itp., które
uwzględniają m.in.
a) zakres wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych oraz
ich zgodność z sylabusami poszczególnych przedmiotów oraz
metodami kształcenia i formami zajęć,
b) system oceny studentów zawierający wystandaryzowane
wymagania orz zapewniający przejrzystość i obiektywizm
formułowania ocen,
c) zasady oceniania i uzasadniania wystawianych ocen,
d) system przechowywania prac,
29
c.d. ZAKRES 6
2) zasady dyplomowania uwzględniające zakres tematyczny,
sposób przeprowadzania i zasady oceny egzaminu
dyplomowego,
3) zasady przygotowania i oceny prac dyplomowych tj.:
a) wymagania merytoryczne i formalne w odniesieniu do osób
pełniących funkcję opiekuna dyplomanta i recenzenta,
b) zasady zatwierdzania tematów prac dyplomowych w
szczególności pod kątem ich zgodności z profilem
kształcenia,
c) procedury weryfikowania samodzielności i okresowej
oceny jakości prac.
30
c.d. ZAKRES 6
Niektóre aspekty ww. procedur zostały zapisane
w Regulaminie Studiów:
- oceny z egzaminów i zaliczeń § 35 i § 42,
- patologia (ściąganie) § 36,
- przechowywanie prac egzaminacyjnych § 40,
- egzamin i praca dyplomowa § 52 do § 56.
31
c.d. ZAKRES 6
W opracowaniu zasad dyplomowania w jednostce
może pomóc odpowiedź na następujące pytania:
- W jaki sposób i przez kogo jest weryfikowania
liczebność grup na seminariach dyplomowych?
- Jaka procedura została przyjęta w przypadku
przekroczenia maksymalnej liczebności seminarium?
- Czy zostały określone zasady formułowania i
zatwierdzania tematów prac dyplomowych, tak aby
były one zgodne z efektami kształcenia dla kierunku?
- Czy zostały określone formalne i merytoryczne
kryteria, które powinna spełniać praca dyplomowa?
32
c.d. ZAKRES 6
- Czy istnieje procedura ustalania pytań na
egzamin dyplomowy?
Czy obowiązuje ustalona lista pytań, czy też są
one ustalane podczas egzaminu w zależności
od jego przebiegu?
- Czy została przewidziana procedura
weryfikowania samodzielności prac?
33
ZAKRES 7: analiza efektów z realizacji
praktyk
Analiza zakładanych i uzyskanych efektów z realizacji
praktyk dotyczy wyłącznie kierunków, w których
programie została zaplanowana praktyka. Analiza ta
wówczas powinna obejmować:
1) monitorowanie przebiegu praktyk w tym ich korelacji z
kierunkiem studiów,
2) właściwą organizację zharmonizowaną z procesem
kształcenia,
3) system kontroli praktyk i ich zaliczania,
4) wspólną ocenę efektów praktyk dokonywaną przez
przedstawicieli uczelni i jej interesariuszy zewnętrznych.
34
c.d. ZAKRES 7
Powinna zostać opracowana w tym zakresie:
- procedura uwzględniająca wyżej wskazane
działania (należy pamiętać o odnośnych
zapisach w Regulaminie Studiów § 31),
- regulamin praktyk (§ 31 ust. 6 Regulaminu
Studiów zobowiązuje Radę Wydziału do jego
uchwalenia).
35
ZAKRES 8: dbałość o wysoki poziom
kadry dydaktycznej
Zgodnie z załącznikiem do ww. uchwały działanie w tym
zakresie obejmuje m.in.:
1) zapewnianie odpowiedniej liczby nauczycieli
akademickich zgodnie z obowiązującymi przepisami,
2) dobór nauczycieli akademickich merytorycznie
przygotowanych do prowadzenia zajęć,
3) okresową ocenę kadry dydaktycznej oraz hospitacje
zajęć dydaktycznych,
4) szkolenie kadr w zakresie m.in. nauczania
wspomaganego nowoczesnymi technikami
multimedialnymi, metod i technik kształcenia na
odległość.
36
c.d. ZAKRES 8
Prowadząc działania w tym zakresie należy
posiłkować się procedurami wspomnianymi przy
zakresie 1 pkt. 4 oraz procedurą hospitacji
zajęć.
Procedura hospitacji ma zostać uregulowana
zarządzeniem Rektora US. Zarządzenie będzie
wskazywać m.in.:
- sposób wyboru osoby hospitującej i hospitowanej,
- konieczność ustalenia harmonogramu hospitacji przez
jednostkę,
- wzory dokumentów: arkusza hospitacji, formularza
37
protokołu z przeprowadzonej hospitacji.
c.d. ZAKRES 8
Należy pamiętać, żeby działając w tym
zakresie wykorzystać informacje z
ankietyzacji oceny zajęć dydaktycznych
(procedurę i zakres dostępu do informacji
określa załącznik do uchwały nr 59/2013)
38
Wskazówki wynikające
z oceny PKA-i
W pracach nad projektem wydziałowego (bądź
jednostkowego) systemu zapewniania jakości
kształcenia należy wziąć pod uwagę, że Polska
Komisja Akredytacyjna dokonując oceny
instytucjonalnej uwzględnia odpowiedź na
następujące pytania:
- Czy system umożliwia realizację efektów kształcenia?
- Czy system umożliwia udział pracodawców i innych
przedstawicieli otoczenia społeczno-gospodarczego w
określaniu i ocenie efektów kształcenia?
39
c.d. PKA
- Czy system zakłada monitorowanie losów
absolwentów w celu oceny efektów kształcenia na
rynku pracy?
- Czy system zapewnia dobór procedur i narzędzi
służących do badania poszczególnych czynników
mających wpływ na jakość kształcenia, kryteriów i
metod oceny, a także prawidłowości sekwencji
procedur ich przeprowadzania?
- Czy system precyzuje metody analizy otrzymanych
wyników, formułowania ocen oraz metody planowania i
realizacji działań w celu poprawy jakości kształcenia?
40
c.d. PKA
- Czy system określa mechanizmy weryfikacji wyników
przeprowadzonych działań korygujących, naprawczych
i doskonalących?
- Czy system obejmuje ocenę poziomu naukowego
jednostki?
- Czy system umożliwia ocenę zasobów materialnych, w
tym także środków wsparcia dla studentów?
- Czy system obejmuje ocenę funkcjonowania systemu
informatycznego?
Źródło: M. Lisiński, M. Markowski, Wewnętrzny system zapewniania jakości – podstawa oceny
instytucjonalnej w Polsce i Europie, Forum Jakości PKA, Gdynia XI 2012
41
Wskazówka
Po zaprojektowaniu Wydziałowego Systemu
Zapewniania Jakości Kształcenia warto
opracować harmonogram w formie tabelarycznej
ze wskazaniem rodzaju zadania, podmiotu
wykonawczego, podmiotu oceniającego i
terminów wykonania.
42
Przypomnienie
Zarządzenie Rektora US dot. zespołów ds.
jakości i programów kształcenia nakłada
następujące obowiązki:
1) przedstawiania rocznych sprawozdań ze swojej
działalności przez Zespoły Wydziałowe (dziekanowi i
Uczelnianemu Zespołowi) oraz przez Zespoły
Kierunków (dziekanowi lub dyrektorowi instytutu i
Zespołowi Wydziałowemu),
2) informowania o składzie zespołów (do Biura ds. Jakości
Kształcenia).
43
.
Dziękuję za uwagę
44