Transcript Küreselleşme - Dr. Ahmet Özen

DEVLET YAKLAŞIMI
Devletin toplumdaki rolünü hükümet, bürokrasi, piyasalar ve vatandaşlar
arasındaki ilişkilerini yeniden tanımlamaya ve biçimlendirmeye yönelik olan
yaklaşımdır.
KAMU MALİYESİ İLE İLGİLİ YAKLAŞIMLAR
1) NORMATİF - POZİTİF YAKLAŞIM
a) Normatif
b) Pozitif
2)KLASİK-FONKSİYONEL (MODERN) YAKLAŞIM
a) Klasik Yaklaşım (A.Smith)
b) Fonksiyonel Yaklaşım (J.M.Keynes)
3)GELENEKSEL-GÜNÜMÜZDEKİ YAKLAŞIM
a) Geleneksel Yaklaşım
b) Günümüzdeki Yaklaşım
4)BİREYSEL MALİ YAKLAŞIMLAR
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
j)
Seligman
Black
Arrow
Tinbergen
Pigou-Dalton
Downs
Niskanen
Buchanan-Tullock
McKean
Breton
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
İktisadi Rasyonalite
Musgrave
Marksizm
Anayasal İktisat
Arz Yanlı İktisat
Jackson-Brown
Kamu Tercihi
Liberal Yaklaşım
Emil Sax
1.NORMATİF - POZİTİF YAKLAŞIM
a) NORMATİF: Olacak olan olayları teorik olarak inceler.
b) POZİTİF: Olmuş olan olayları inceler.
2.KLASİK - FONKSİYONEL (MODERN) YAKLAŞIM
a) KLASİK YAKLAŞIM (A.SMİTH)
 Jandarma devlet anlayışı
 Tam istihdamda denge olmalı
 Bütçe dengesi sağlanmalı
 Görünmez el prensibi
 Dışlama etkisi
 Özel kesim verimli, kamu kesimi verimsizdir
 Borçlanma olağanüstü durumlarda yapılmalıdır
 Tarafsız maliye
b) FONKSİYONEL YAKLAŞIM (J.M.KEYNES)
 Müdahaleci-sosyal devlet anlayışı
 Açık bütçe verilebilir
 Eksik istihdamda denge
 Çarpan etkisi
 Borçlanma normal kamu geliridir (Abba Lerner)
 Taraflı (fonksiyonel) maliye
3.GELENEKSEL-GÜNÜMÜZDEKİ (ÇAĞDAŞ) YAKLAŞIM
a) GELENEKSEL YAKLAŞIM
 Müdahaleci
 Üretici devlet;müteşebbis devlet
 Merkeziyetçi yapı
 Devlet özel tekelin söz konusu olduğu alanlardaki mal ve hizmetlerin




sunumunu üstlenir
Devlet,tam kamusal mal ve hizmetlerin yanında yarı kamusal,doğal tekel ve
özel mal ve hizmetleri de üretir
Eğitim ve sağlık hizmetlerini merkezi yönetim sunar
Ekonomik büyüme ve kalkınmayı sağlamak devletin temel görevlerinden
biridir
Devlet fiyat istikrarını sağlamak için para politikası araçlarını kullanır
b) GÜNÜMÜZDEKİ YAKLAŞIM
 Tarafsız
 Sınırlı devlet,düzenleyici devlet
 Adem-i merkeziyetçi yapı
 Devlet,ölçek ekonomilerinin söz konusu olduğu alanları rekabete açar ve




özel tekellerin oluşumunu engelleyici ve tüketicileri koruyucu yasal
önlemler alır
Devlet temel nitelikteki kamusal malların dışındaki mal ve hizmetlerin
üretimini mümkün olduğunca özel sektöre ve üçüncü sektöre bırakır
Temel eğitim ve sağlık hizmetleri devlet tarafından sunulur.Diğer eğitim ve
sağlık hizmetleri mümkün olduğunca özel sektöre devredilir
Devlet özel sektörü teşvik ederek piyasa mekanizması aracılığıyla ekonomik
büyüme ve kalkınmayı sağlar
Fiyat istikrarını sağlama görevi özerk merkez bankasına aittir
4.BİREYSEL MALİ YAKLAŞIMLAR
a) ARROW YAKLAŞIMI (İmkansızlık- Olanaksızlık Teoremi)
 Bireysel tercihlerin aynı olması imkansızdır.
 Bireysel tercihlerle toplumsal tercihler tutarlı değildir.
b) PİGOU- DALTON YAKLAŞIMI
 Pigou ve Dalton vergilemeden sağlanan marjinal liranın harcanmasının
yaratacağı sosyal fayda ile mükellefe olan maliyetin ( faydasızlığın )
eşitlenmesi suretiyle sosyal refahın kamu harcamaları yolu ile maksimize
edilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
c) MCKEAN YAKLAŞIMI (Hükümetin Görünmez Eli)
 Hükümetler oy kaybettirici hizmetlerin yerine oy kazandırıcı hizmetlere
yönelirler.
d) DOWNS YAKLAŞIMI (Demokrasinin Ekonomi Teorisi )
 Hükümetler kamusal tercihlerin belirlenmesinde, sağladıkları siyasal
desteği maksimize etmede kullanarak, iktidarını devam ettirmeyi
amaçlamaktadırlar.
e) BUCHANAN-TULLOCK YAKLAŞIMI (Maliyetlerin Minimizasyonu)
 Siyasal karar alma sürecinin etkinliği, iki maliyete neden olur;
1. dışsal maliyet ; oy birliği halinde maliyet azalır,
2.karar alma maliyeti; teknik(bilgi edinme,iletişim vb.) zaman maliyetleri .
f) DOWS-BUCHANAN-TULLOCK YAKLAŞIMI (Maksimizasyon Yaklaşımı)
 Karar alma sürecinde yer alan,
Seçmenler: fayda
Politikacılar: oy
Bürokratlar : bütçe
Baskı grupları : rant
Maksimizasyonuna uygun kamusal tercihlerini belirlerler.
g) İKTİSADİ RASYONALİTE YAKLAŞIMI
 ''Devlet özel kesimin yeterli olmadığı alanlarda tamamlayıcı bir fonksiyon ifa
edecektir''
-Samuelson görüşü,devlet kamusal ve yarı kamusal mal ve hizmetleri
üretmelidir.
-Eksik rekabet piyasalarını tam rekabete çekme
-Maliyet mukayesesi Yaklaşımı (Brochier,Tabatoni)
h) MUSGRAVE YAKLAŞIMI
 Devletin 3 temel fonksiyonu
-Fiyat mekanizması tek başına optimum kaynak dağılımını gerçekleştiremez.
-Devlet gelir dağılımını iyileştirmelidir.
-Ekonomik istikrar ve kalkınma için devlet maliye politikasını kullanmalıdır.
ı) KAMU TERCİHİ YAKLAŞIMI (BUCHANAN )
 Piyasa başarısızlığının yerine devletin başarısızlığını almıştır. Devletin
başarısızlığı ;
-Devletin aşırı büyümesi
-Rasyonel seçmenin bilgisizliği ve ilgisizliği
-Çıkar ve baskı gruplarının rant kollama faaliyetleri
-Oy ticareti
-Politik miyopluk
-Oy çokluğunun benimsenmesi
i) LİBERAL YAKLAŞIM
 fizyokratlardan etkilenmişlerdir.
 Tabii nizam ( doğal düzen)
 Piyasa temizliği
 Tam rekabet koşullarında piyasa
 Tam istihdam
 Mahreçler (say) yasası “Her arz kendi talebini yaratır.”
KAMU HARCAMALARI TANIMLARI
 Klasik maliyecilerin KH tanımı
-Kamu tüzel kişiliklerince yapılması
-Toplumsal ihtiyaçların karşılanması
-Belli usullere göre yapılması
 Modern maliyecilerin KH tanımı
-Toplumsal hizmetleri sağlamak için yapılması
-Ekonomik ve sosyal hayata müdahale amacı ile yapılması
 Dar anlamda(kapsamda) KH tanımı
-Merkezi yönetime dahil kamu idarelerinin yapmış olduğu harcamalar ile
vergi harcamalarından oluşur.
MERKEZİ YÖNETİME DAHİL KURUMLAR;
-1.sayılı cetvele Genel Bütçeli İdareler
-2.sayılı cetvele dahil Özel Bütçeli İdareler
-3.sayılı cetvele dahil Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar
 Geniş anlamda (kapsamda) KH tanımı
a)Merkezi yönetim bütçesi
b)Sosyal güvenlik kurumları
c)Mahalli idareler
d)KİT'ler
e)Döner sermayeli işletmeler
f)Kamu fonları
 Gerçek kamu tüketimi tanımı
-Kamu harcamaları -Transfer harcamalarıdır.
GELENEKSEL MALİYE
MALİ KONULAR
Çarpan ve hızlandıran etkisinin milli Kamu harcamalarının beklenen
geliri artırıcı özelliği vardır.
etkileri
Konjonktürle mücadelede kamu
harcamaları etkin bir şekilde
uygulanır.
Kamu harcamalarının ekonomiyi
yönlendirici boyutlarda olması
gerekir.
Piyasanın yönlendirilmesinde kamu
harcamaları etkin şekilde
kullanılmalıdır.
Adalet, güvenlik ve savunma gibi
kamu hizmetleri yanında kamu
teşebbüsü kurulması, sübvansiyon
verilmesi gibi ekonomiyi
yönlendirmek için kamu harcamaları
etkin şekilde kullanılmalıdır.
Önce giderlerin yapılması, sonra bu
giderleri karşılayacak gelir
kaynaklarının bulunması esastır.
Kamu harcamalarının sınırları
Kamu harcamalarının boyutları
YENİ MALİYE
Çarpan ve hızlandıran
mekanizmalarının milli geliri
artırıcı etkilerinin çok güçlü
olduğu görüşü
benimsenmemektedir.
Kamu harcamalarına yönelik
anayasal ve yasal sınırlamalar
konulması söz konusudur.
Kamu harcamalarının hacimce
küçük olması gerekir.
Kamu harcamalarının piyasayı
yönlendirme gücü
Piyasanın yönlendirilmesinde
kamu harcamalarının kullanımı
sınırlı tutulmalıdır.
Kamu harcamalarının hangi
Kamu harcamaları ağırlıklı olarak
kamu hizmetleri için kullanılması adalet ve güvenlik gibi temel
gerektiği
devlet fonksiyonları için
kullanılmalıdır.
Gelir-gider önceliği sorunu
Giderlerin eldeki gelir miktarına
uygun olarak gerçekleştirilmesi
daha uygundur. Sürdürülebilir
kamu maliyesi ilkeleri
belirlenmelidir.