HASTANELERDE AKILCI ANTİBİYOTİK KULLANIMI, TEMİNİ VE SATINALMA

Uzm .Ecz. ÖZLEM KALSIN Türkiye Yüksek İhtisas Eğitim Ve Araştırma Hastanesi Ulusal Hastane ve Kurum Eczacıları Kongresi 3-6 Nisan 2014, Girne-KKTC

Akılcı ilaç kullanımı - tanım

 WHO’ ye göre;  Hastanın

klinik tanısına uygun

 O hasta için

yeterli doz

ve

sürede

 Hastanın kendisi ve toplumu için

maliyeti en düşük olan

ilacın seçilmesidir.

İlacın akılcı kullanımı;

 Etkili  Güvenli  Ekonomik olarak uygulanmasını sağlayan;

planlama, yürütme ve izleme sürecini

kapsar.

Bu süreçte sorumluluk sahibi taraflar;

 Devlet  İlaç endüstrisi  Sağlık personeli (hekim ve eczacılar)  Toplum

Akılcı antibiyotik kullanımı

 Uygun endikasyon  Uygun antibiyotik  Uygun zaman  Uygun doz - yol  Uygun maliyet

Akılcı antibiyotik tedavisi;

 Komplikasyonların ve kronikleşmenin önlenmesi,  Hastalık şiddet ve süresinin kısaltılması,  Doğru zamanda yapılan uygulama ile mortalitenin önlenmesinde önem taşır.

Akılcı olmayan antibiyotik kullanımının sonuçları:

 İlaç yan etkilerinde artış  Hastanede yatış süresinde uzama  Hastanelerde dirençli bakterilerin ortaya çıkması ve yayılması  Morbidite ve mortalitede artış  Tedavi maliyetlerinde artış

 Her yeni antibiyotik tedavide yeni bir umut olsa da; direnç gelişimi, etkinin azalması, mortalitenin artması gibi sorunlarla karşılaşılmaktadır.

 Antibiyotiklere direnç tüm dünyanın sorunudur.

Hastanelerde antibiyotik direnci çok yönlü stratejilerle saptanabilir ve azaltılabilir;

 Eğitim  Rehberlerin kullanımı  Rotasyonlu antibiyotik kullanımı  Antibiyotik kontrol ekibinin görev tanımını düzenlemek  Antibiyotiklerin uygun dozda kullanımı

ARTAN EKONOMİK YÜK !!!

Antibiyotik kullanımı Bakteriyel direnç Dirençli bakteriyel infeksiyon

Antibiyotik tedavisinde ‘gerçek maliyet’i belirleyen 3 faktör vardır;

 Etkinlik ve Güvenlilik (hastalığa ait komplikasyon ya da antibiyotiğe ait yan etki görülme olasılığı ve bunun maliyeti  Hastanede kalış süresi ve maliyeti  Temel tedavi maliyeti

Sağlık harcamalarında gerçek anlamda tasarruf;  Etkinlikleri ve güvenirlikleri karşılaştırılabilir ilaçların ambalaj fiyatı değil, maliyet fiyatı hesaplanarak; herhangi bir başarısızlığa neden olmadan yapılan ucuz tedavi,  Bakım kalitesinden ödün vermeden; sağlık bakım harcamalarının azaltılması, ile sağlanır.

 Antibiyotikler sağlık harcamalarının önemli bir kısmını oluşturmaktadır.

 Hastane ilaç bütçelerinin yaklaşık %30'unu oluştururlar ve bunların yaklaşık %50'si uygunsuz .

kullanılmaktadır.

 Direnç problemi ve antibiyotiklerin getirdiği maliyetten ve akılcı olmayan antibiyotik kullanımlarından dolayı, bu ajanların kullanım yoğunluğu ölçülmeli ve sınırlandırılmalıdır.

 Antibiyotik kullanımın ölçülmesi ve iyileştirilmesi için birçok araştırmalar yapılmakta bununla ilgili yeni yöntemler kullanılmaktadır.

 İlaç kullanımının doğru ölçülebilmesi ve uluslararası bir standardın oluşturulması amacıyla bir sınıflandırma sistemi ve bir ölçüm birimi olan Dünya Sağlık Örgütü tarafından desteklenen ATC/DDD metodolojisi kullanılmaktadır.

 Tanımlanmış günlük doz (DDD), ATC sisteminde yer alan bir ilacın ana endikasyonu için yetişkinlerde kullanıldığı varsayılan günlük ortalama idame dozudur.

 Bu sistemin amacı araştırmalarında yararlı ilaç olabilecek kullanım bir araç sağlayarak reel ilaç tüketim istatistiklerinin sunumuna ve karşılaştırılmasına olanak vermektir.

Sağlık Bakanlığı akılcı antibiyotik kullanımı konusunda;

 Hastanenin enfeksiyon kontrol komiteleri ile birlikte çalışacak; Antibiyotik Kullanım Ekibi (AKE) oluşturulması istenmektedir.

 Hastanenin büyüklüğüne ve yapısına göre AKE’lerin yapısı değişiklik gösterebilmektedir.

Antibiyotik Kontrol Ekibi’nde..

 Mikrobiyolog,  Enfeksiyon kontrol ekibinin bir üyesi,  Eczacı bulunmalıdır.

 Ekipte antibiyotiklerin sık kullanıldığı birimlerden (hematoloji, onkoloji, cerrahi, organ nakli gibi) hekimlerin bulunması, programın uygulanabilirliğini artırır.

 Antibiyotik kullanımının iyileştirilmesi için hangi stratejinin uygulanacağına bu ekip karar vermelidir.

 Strateji belirlerken;  Hastanenin büyüklüğü,  Yapısı,  Özel hasta grupları  Lokal direnç sorunları ve  Finans kaynakları,  Hastane bilgi sisteminin gelişmişliği gibi değişkenler dikkate alınmalıdır.

 Antibiyotik Kullanım Ekibi;  Hastaneye satın alınacak antibiyotiklerin çeşit ve miktarları ile ilgili görüş ve önerilerini sunmalıdır.

 Hastane genelindeki antibiyotik kullanım politikası konusunda herhangi bir girişim önerisinde bulunabilmesi için öncelikle antibiyotik tüketimiyle ilgili veriye sahip olması gerekmektedir  Hastane yönetimi konuyla ilgili olarak, bu ekibin görüş ve önerilerini dikkate almalıdır.

TÜRKİYE YÜKSEK İHTİSAS EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ

 2010 yılında;  Hastanemizle yatak sayısı aynı olan,  Benzer tedavi ve  İşlemlerin yapıldığı diğer hastaneler ile ilaç kullanım oranlarını karşılaştırdık.

 Antibiyotik kullanım oranlarının yüksek olduğunu tespit edip, bunun nedenlerini araştırdık.

Sorun çözümü için izlenen yöntem;

 akılcı antibiyotik kullanımını sağlamak,  antibiyotik kullanım oranlarını azaltmak  direnç gelişiminin önüne geçmek için önlemler almaya başladık.  İçinde eczacının da bulunduğu;

Enfeksiyon Kontrol Ekibi

ve

Antibiyotik Kontrol Ekibi

, bir strateji belirledi.

 AKE tarafından; son 2 yılda yatan hastalarda kullanılan antibiyotik tüketim verileri elde edilerek, hastane yönetimi konu hakkında bilgilendirilmiştir.

 Geliştirilen stratejiler çerçevesinde, eğitime öncelik verilerek; ilgili personel konuyla ilgili olarak hizmet içi eğitimlere alınmıştır.

E

ĞITIM

 Antibiyotik tedavisine kültür sonuçlarına göre yön verilmelisi sağlandı. Hekimler bu konuda Enfeksiyon Kontrol ekibi tarafından bilgilendirildi.

 Enfeksiyon ve klinik mikrobiyoloji uzmanları ile birlikte hastane eczanesi de, antibiyotik tedavisi konusunda sorumlu paydaş olarak görev aldı.

Rotasyonlu Antibiyotik Kullanımı

 Programlı olarak antibiyotiklerin değiştirilmesi; bir antibiyotiğe karşı bakterinin direnç geliştirmesi için seçici baskıyı azaltabilir.

 Hastane eczanesi olarak; enfeksiyon uzmanı hekimlerden, antibiyotik rotasyonları hakkında bilgi alıp, satınalma ve sipariş süreçlerini bu bilgilere göre programladık.

 Antibiyotik kontrol stratejileri geliştirirken Hastane yönetiminin de desteğini alarak, çalışıldı.

 Eczanenin antibiyotik listesi güncellendi ve kontrollü antibiyotik istem formu hazırlanarak Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı (EHU) onayı gereken antibiyotiklerin isteminde mutlaka EHU onayının sorgulanması istendi.

EHU onayı ile kullanılan bir antibiyotikler için;  Uzmanlar ile iletişim arttırıldı.  Akılcı olmayan ilaç seçim nedenleri sorgulandı.

 Hastane eczanesine ilk defa alınacak ilaçlar için Yeni İlaç Tespit ve Onay Komisyonu ;  Neden?  Hali hazırdaki hangi ilacı azaltalım?

YENİ İLAÇ İSTEK FORMU

İlaç ve Eczacılık Komitesine İlacı isteyen Klinik veya Ünite : ……………………… İlacı isteyen Doktorun Adı ve Soyadı :……………………… İlacın jenerik Adı İlacın Ticari Adı :……………………… :……………………… İlacın istenme nedeni ve kullanımı ile ilgili özet bilgi:……… Doktor Adı ve İmzası Klinik Şefi veya Bölüm Başkanının Onayı

SONUÇ:

Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesinde 2011ve 2013 yılları arasında EHU onayı gereken antibiyotiklerin kullanım oranları karşılaştırıldığında belirgin bir azalma gözlenmiştir.

Kas ve iskelet sistemi ilaçları 6% Sistemik Gastrointesti nal ilaçlar hormonal ilaçlar 4%

2012

5% Diyagnostikl er 7% Anestezikler 8% SSS i ilaçları 8% Kardiyovask üler ilaçlar 12% Antibiyotikl er 31% Hematolojik ajanlar 19% gastrointestinal ilaçlar

2013

diyagnostikler 5% 4% kas ve iskelet sistemi ilaçları 8% sistemik hormonal ilaçlar 3% antibiyotikler 29% SSS i ilaçları 9% anestezikler 10% hematolojik ilaçlar 18% kardiyovasküler ilaçlar 14%

60000 40000 20000 0 160000 140000 120000 100000 80000 1 2 3 KUTU SAYISI YILLAR

2011-2013 yılları arasındaki,  Yüksek karşılaştırıldı.

İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesindeki antibiyotik kullanım oranları,  Hastane enfeksiyon oranları tespit edildi ve

2011 Antibiyotik kullanım miktarı (kutu adedi) Hastane enfeksiyon gözlenme sıklığı 190.000

5.1

2012 162.000

2013 134.000

3.95

3.16

 Hastane enfeksiyon oranlarının azalmasıyla birlikte, antibiyotik kullanım sayılarında da belirgin azalma gözlenmiştir.

 Bu azalmada; hastanemizde hedefe yönelik, etkin ve akılcı antibiyotik kullanımının etkili olduğunu düşünmekteyiz.

120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 2011 , 2012 , 2013

yılları

Ряд3 Ряд2 Ряд1



Satın alma maliyetleri 2011:

9.98 milyon TL (sadece ilaç – 150-03-01)

2013:

6.8 milyon TL (sadece ilaç – 150-03-01) 

İlaç sürekliliği problemleri

; Kritiklik derecesi yüksek ilaçlarda yaşanan stok kopmaları, dış reçete, hastanın tedavisinin gecikmesi, ek mali yükler • Akılcı antibiyotik kullanımı İlaç sürekliliğinin sağlanması • Stok kopmalarının önlenmesi • Gerekli ve ucuz ilaçların depodaki sürekliliği Temin ve stoklama maliyetlerinin azaltılması • Uygun miktarda sipariş, • Doğrudan teminin azaltılması

 İlaç sürekliliğinin sağlanması  Stok kopmalarının önlenmesi • stok maliyetlerini asgari seviyede tutacak, • hizmet devamlılığını sağlayacak, • finansman dengelerini bozmayacak, bir yaklaşım !!

N ORMAL STOK HAREKET SÜRECI

S TOK MÜDAHALE NOKTALARI

< 15 gün Minimu m Stok 90 gün (Azami Stok) 60 gün azami stok 30 gün Asgari Stok

S ONRAKI H EDEFLER  Satınalma ve tüketimin takibi  Stok seviyesinin düşürülmesi  Müdahale zaman noktalarının daha düşük gün sayısına çekilmesi  örn: 60 gün yerine 45 gün

 Hastane yönetiminin uygulanan programlara maddi destek sağlaması,  Kurum politikalarının oluşturulması,  Hekime ve eczacıya ekip ile birlikte çalışma özgürlüğü sağlanması,

Antibiyotik kontrol programlarının uygulanmasında yönetimin destek vereceği temel konulardır.