Transcript Türkiye Halk Sağlığı Kurumu - hatay halk sağlığı müdürlüğü

T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Polio Eradikasyon
Programı
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Başkanlığı
Aşı ile Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Tanımlar;
• Eradikasyon: Hastalığın etkeni ile birlikte dünya
yüzünden yok edilmesi
• Sürveyans: Verilerin sistematik olarak gerektiğinde
eyleme geçmek üzere toplanması
• Aktif sürveyans: Sürveyans sisteminde bildirim
yapmakla yükümlü kişiler ve yetkili birimlerce düzenli
olarak verilerin toplanması
• Akut Flask Paralizi: Şiddetli travma haricinde
ani olarak gelişen 15 yaş altı paraliziler
• Poliomiyelit: Poliovirus’ların neden olduğu
paralitik bir hastalık
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Polio Eradikasyon Programı
• 1988’de Dünya Sağlık
Assamblesi’nde tüm
ülkelerde polionun ortadan
kaldırılması kararı
alınmıştır.
• 1990’da “Dünya Çocuk
Zirvesi”nde aynı karar ülke
liderleri tarafından
onaylanmıştır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
POLİONUN ERADİKASYONU
HEDEFİ NEDİR?
Polionun eradikasyonu hedefi;
sadece klinik olarak vakaların
görülmemesi değil, aynı zamanda
hastalığa neden olan polio
virüsünün de yok edilmesidir.
DÜNYADA DURUM
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
DÜNYADA DURUM
Batı Pasifik
Bölgesi
Mum Chanty
Kamboçya 1997
1997 DSÖ Batı
1991 DSÖ
Pasifik
Amerika
Bölgesinin son
bölgesinin son
vahşi polio vakası vahşi polio
vakası
Avrupa Bölgesi
Melik Minas
Türkiye 1998
1998 DSÖ
Avrupa
bölgesinin son
vahşi polio
vakası
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
DÜNYADA DURUM
21 HAZİRAN 2002
2002’de
Dünyada
1918 Vaka,
2012’de
223 Vaka,
2013’de
407 Vaka,
2014’de
şu ana kadar
58 vaka
Mevcuttur.
DSÖ Avrupa bölgesi
Çocuk Felcinden arındırılmış bölge olarak sertifikalandırıldı
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Dünyada Durum- 2013-14
Ocak-Aralık 2013 = 407 VAKA
1 Ocak-8 Nisan 2014 = 58 VAKA
2013’ün aynı döneminde yalnızca 18 vaka mevcuttu.
Polio endemik ülke sayısı: 3
Pakistan, Nijerya, Afganistan
Hedef: 2015 sonu itibarıyla
Polio virüs dolaşımının durdurulması
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Olası importasyon sonrası yayılma riski
olan bölgeler
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Vahşi polio virüs*,
9 Nisan 2013-8 Nisan 2014
Onset of most Number of
Virus Type
Total
recent case
districts
W1
W3
WPV
Cameroon
31-Jan-14
5
7
7
Equatorial Guinea
19-Mar-14
2
2
2
Ethiopia
05-Jan-14
1
10
10
Kenya
14-Jul-13
3
14
14
01-Feb-14
22
35
35
Nigeria
AFR
19-Mar-14
33
68
68
Afghanistan
25-Feb-14
12
16
16
Iraq
10-Feb-14
1
1
1
Pakistan
20-Mar-14
20
130
130
Bu haritada gösterilen sınırlar ve isimler ve kullanılan dizaynlar, herhangi bir ülkenin,
bölgenin
yada şehrin veya bunların
otoritelerinin 47
yasal durumlarıyla
Somalia
20-Dec-13
194 veya sınırları ile194
ilişkili
olarak
Dünya
Sağlık
Örgütü
tarafından
her
ne
olursa
olsun
Syria
21-Jan-14
11
27belirtilen bir görüşün27
ifadesi değildir. Haritalardaki noktalı çizgiler, üzerinde henüz tam uzlaşı olmayan
EMR sınırları ifade etmektedir.
20-Mar-14
91
368
368
yaklaşık
Global
WHO 2011. All rights reserved
20-Mar-14
124
436
0
436
Country
Vahşi virüs tip 1
Endemik ülkeler
Vahşi polio virüs(son 6 ay içinde vakası olan ülkeler)
Vahşi polio virüs(son 6-12 ay evvel vakası olanlar)
Vahşi Poliovirus vakaları
2009 – 2014 8 Nisan itibariyle
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Country or territory3
Pakistan
Wild virus confirmed cases
Total
01 Jan - 08 Apr 1
Date of most
recent type 3
2009 2010 2011 2012 2013
2013
2014
Date of most
recent type 1
89
144
198
58
93
6
43
18-Apr-12
20-Mar-14
0
0
0
0
0
0
2
NA
19-Mar-14
38
0
0
388
25
0
0
21
80
0
0
62
37
0
0
122
14
0
0
53
1
0
0
11
4
0
1
1
11-Apr-10
NA
NA
10-Nov-12
25-Feb-14
NA
10-Feb-14
01-Feb-14
Cameroon
Syria
3
0
0
0
0
0
0
0
4
26
0
0
3
1
15-Oct-09
NA
31-Jan-14
21-Jan-14
Ethiopia
0
0
0
0
9
0
1
NA
05-Jan-14
0
0
1
0
5
132
93
4
21
3
36
5
7
1
1
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
650
583
67
341
309
16
4
0
0
0
0
1
5
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
223
202
21
217
6
5
3
0
194
14
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
407
407
0
160
247
8
3
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
18
18
0
18
0
3
3
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
56
56
0
48
8
8
3
NA
NA
NA
NA
19-Jan-11
10-Mar-11
24-Jun-09
09-Aug-09
NA
03-Aug-11
24-Jul-11
17-Nov-08
23-Jun-11
NA
NA
22-Oct-10
NA
NA
NA
15-Oct-08
NA
NA
NA
NA
NA
NA
NA
NA
16-Dec-08
01-Dec-08
NA
NA
20-Dec-13
14-Jul-13
03-May-04
15-Nov-12
14-Jun-12
20-Dec-11
08-Dec-11
09-Oct-11
03-Nov-09
06-Aug-09
07-Jul-11
01-May-10
22-Jan-11
15-Jan-11
13-Jan-11
15-Nov-10
25-Sep-10
08-Sep-10
30-Aug-10
12-Aug-10
04-Jul-10
28-Jun-10
30-Apr-10
28-Apr-10
28-Feb-10
25-Oct-09
12-Sep-09
27-Jun-09
19-Apr-09
28-Mar-09
Equatorial Guinea
Afghanistan
Israel
Iraq
Nigeria
West Bank and Gaza
Somalia
Kenya
Egypt
Niger
Chad
DRC
CAR
China
Guinea
Côte d'Ivoire
Angola
Mali
Congo4
Gabon
India 5
Uganda
Russian Federation
Liberia
Nepal
Kazakhstan
Tajikistan
Turkmenistan
Senegal
Mauritania
Sierra Leone
Burkina Faso
Burundi
Sudan
Benin
Togo
Total
Total w ild virus type 16
Total w ild virus type 3
Tot. in endemic countries
Tot. in non-end countries
No. of countries
No. of endemic countries
0
0
0
0
19
0
0
0
15
2
64
26
3
100
14
0
0
0
42
0
26
0
29
33
2
4
0
441
0
0
741
42
8
4
0
14
11
2
0
6
0
1
0
460
0
3
0
18
13
5
11
1
15
0
2
0
45
0
20
0
6
0
1604 1352
482 1265
1122
87
1256 232
348 1120
23
20
4
4
Wild virus reported from other sources 2
Total
Date of most
recent virus
2009 2010 2011 2012 2013 2014
18
79
136
89
66
16
12-Mar-14
169
17
27-Jul-09
16-Feb-14
2
1
15
3
29-Apr-13
12
19-Nov-13
7
1
1
1
2
12-Oct-13
06-Dec-12
2
19
10-Nov-10
1
12-Jul-10
1
23
05-Jan-14
09-Jan-09
100
143
106
258
34
Countries in yellow are endem ic. Countries in pale yellow are cons idered to have active trans m is s ion (i.e. within the previous 6 m onths ) of an im ported poliovirus
Data in WHO HQ on 09 Apr 2013 for 2013 data and 08 Apr 2014 for 2014 data. 2Wild virus es from environm ental s am ples , contacts and other s ources . 3All cas es , except
1
thos e occurring in endem ic countries , are im portation related.
5
4
The 2010 total includes cas es with inadequate s pecim ens that were exceptionally clas s ified as confirm ed
6
polio bas ed on their as s ociation with the WPV1 outbreak. As of 28 February 2012, India is no longer cons idered to be a polio-endem ic country. Includes 1 cas e in 2012 with a
m ixture of W1W3 virus . NA - Mos t recent cas e had ons et prior to 1999.
Türkiye’de
polio eradikasyonu programı
Uluslar arası hedefler
doğrultusunda, 1989
yılında ülkemizde
polionun eradikasyonuna
yönelik “Polio
Eradikasyonu Programı”
başlatılmıştır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
PEP
Polio vakaları ve Polio-3 (DPT+IPV+Hib 5’li karma 3.doz)
kapsayıcılığı, Türkiye, 1985-2013
Vaka sayısı
%
100
80
100
80
PEP
UAG VE MOP-UP
60
60
•Klinik sınıflandırma(1989’dan itibaren) **Virolojik sınıflandırma (1997’den itibaren)
20
13
20
11
20
09
20
07
20
05
20
03
20
01
99
**
97
95
0
93
0
91
20
*8
9
20
87
40
85
40
Polio
Eradikasyonu
Amacı
Vahşi poliovirüs
transmisyonunu
durdurmak
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
POLİO ERADİKASYONU STRATEJİLERİ
• Rutin aşılama çalışmaları
• Destek aşılama çalışmaları
– Ulusal aşı günleri
– Mop-up aşılama çalışmaları
• AFP ve vahşi poliovirus
sürveyansı
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
POLİO ERADİKASYONU STRATEJİLERİ
• Rutin aşılama çalışmaları
• Destek aşılama çalışmaları
– Ulusal aşı günleri
– Mop-up aşılama çalışmaları
• AFP ve vahşi poliovirus
sürveyansı
Çocukluk Çağı Aşı
Takvimi – 2013
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Hep B
Doğum
da
1.ayı
n
sonu
I
II
2.ayı
n
sonu
4.ayı
n
sonu
6.ayın
sonu
I
DaBT-İPAHib
I
II
III
KPA
I
II
III
KKK
DaBT-İPA
Td
24 ay
İlköğretim
8.sınıf
R
R
I

R

Hep A
Su Çiçeği
18 ay
İlköğret
im
1.sınıf
III
BCG
OPA
12.
ay
I
II
I


T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
POLİO ERADİKASYONU STRATEJİLERİ
• Rutin aşılama çalışmaları
• Destek aşılama çalışmaları
– Ulusal aşı günleri
– Mop-up aşılama çalışmaları
• AFP ve vahşi poliovirus
sürveyansı
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
POLİO ERADİKASYONU STRATEJİLERİ
• Rutin aşılama çalışmaları
• Destek aşılama çalışmaları
– Ulusal aşı günleri
– Mop-up aşılama çalışmaları
• AFP ve vahşi poliovirus
sürveyansı
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
“Sıfır” polio vakası bildiren bir
ülkede, vahşi poliovirüs
olmadığından nasıl emin olabiliriz?
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
POLİO ERADİKASYONU PROGRAMI
ŞÜPHELİ VAKA
•15 yaşından küçük bir kişide
şiddetli travma haricinde,
herhangi bir nedenle akut
flask paralizi olması,
•15 yaşından büyük kişilerde
hekimin klinik olarak
poliodan şüphelendiği akut
flask paralizili hastalar.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Guillain-Barre
Sendromu
Poliovirüs
travmatik nevrit
Enteroviruslar
Akut flask paralizi
diğer virüsler
transvers myelit
diğer (toksin, vs.)
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
POLİO ERADİKASYONU PROGRAMI
ŞÜPHELİ VAKA
HEMEN
1. Telefon ile İl Sağlık Müdürlüğüne bildirilir.
2. Vaka Bildirim Formu doldurulur.
İmportasyon planı
gerekleri yerine
getirilmelidir
VAKA ARAŞTIRMASI
SALGIN ARAŞTIRMASI
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
VAKA ARAŞTIRMASI
• Bildirimden sonraki ilk 48 saat içinde vaka
incelemesine başlanmalı,
• Uygun gaita numunesi: Paralizi
başlangıcından sonraki ilk 14 gün içinde
en az 24 saat aralıkla iki gaita numunesi
alınarak, soğuk zincir kurallarına uyarak
72 saat içinde laboratuvara gönderilmeli,
• 60 gün boyunca hasta izlenmelidir.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
AFP Vakalarının Virolojik Sınıflaması
Kesin
Polio
Vahşi poliovirus
AFP
Uygun
olmayan
numune
Vahşi
poliovirus
yok
Rezidüel
paralizi,
ölüm veya
izleyememe
Uzman
kurulu
polio
değil
Rezidüel
paralizi yok
İki uygun
numune
Olası polio
polio
değil
polio
değil
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
AFP SÜRVEYANSI PERFORMANSI
GÖSTERGELERİ
Gösterge:
1.15 yaş altındaki her 100 000
kişide non-polio AFP vakası
Hedef
1 vaka/100 000
2. “Uygun” gaita numunesi
toplanan AFP vakalarının oranı
% 80
Akut Flask Paralizi
Vaka Bildirimi İçin
Aktif Sürveyans
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
AFP vakalarının araştırılmasındaki
beklentiler
•Vakalar paralizinin başlangıcından
itibaren ilk 7 günde bildirilmeli
•Vakalar bildirimden sonra 48 saat içinde
incelenmeli
•AFP vakalarının en az % 80’inden uygun
gaita numunesi alınmalı
•AFP vakalarının takibi 60. günde
yapılmalı
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Neden “aktif” AFP sürveyansı ?
• Eksik vaka bildirimi - polio sürveyansında
temel sorun
• Hastanelerden pasif vaka bildirimi
güvenilir değil
• AFP vakaları hastanelere yatmakta, ancak
hiç bildirilmemektedir
• Sürveyansın daha aktif olması
gerekmektedir
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Hastanelerdeki AFP vakalarının
önemi
• Paralizili çocukların çoğu 2. ve 3.
basamak hastanelere sevk edilir ve
hastaneye yatırılarak tedavi edilir.
• Bildirilen AFP vaka sayısını arttırmanın
en etkili yolu: hastanelerden (2. ve 3.
basamak) AFP bildirimini arttırmaktır
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
AFP vakaları neden bildirilmiyor?
• Klinisyenler GBS ile polionun ayırıcı tanısını
klinik olarak yapabileceklerini düşünmekte,
gaita incelemesi ile polioyu ekarte etmeyi
gereksiz bulmaktadır.
• Hastanelerdeki sağlık personeli AFP vaka
bildiriminden habersizdir.
• AFP bildirimini bilen hastane personeli
motive değil - “pasif” bildirim her zaman bir
toplum sağlığı sorunudur
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
“Aktif sürveyans” nedir?
• Hastanelerin düzenli ziyareti ile aktif
olarak bilgi toplama sistemidir.
• Aktif sürveyans zamanında, tam, doğru
ve ileriye dönük bilgi sağlar.
• Vakalardan gaita numuneleri zamanında
alınabilir!
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
“Aktif sürveyans”
• Belirlenen hastanelere haftalık ziyaretlerle
(haftanın aynı günü) bir önceki haftanın
vakaları hakkkında bilgi alınmalıdır.
• Sorumlu kişi ile görüşülmeli - 15 yaş altındaki
AFP vakaları sorulmalıdır
• Kayıtlar mutlaka incelenmelidir (yatan hasta,
acil, poliklinik)
• Eğer AFP vakası saptanırsa, vaka
incelemesine başlanmalı, ilk numune
alınmalı ve vaka bildirimi yapılmalıdır
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
AFP vakası tespit edildiğinde
yapılacaklar:
• Aktif sürveyans görevlisi vaka bildirim ve inceleme
formlarını ve numune kaplarını yanında
bulundurmalı
• Bulunan her vaka için vaka bildirim ve inceleme
formu doldurulmalıdır.
• Vaka ilgili hekim ile muayene edilmelidir.
• 60. gündeki inceleme için detaylı adresi alınmalı
ve aile bu konuda bilgilendirilmelidir.
• İlk numune alınmalı ve laboratuvara gönderme
işlemleri başlatılmalıdır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
AFP Aktif Surveyans İl İzlem Formu 1a .
(Sağlık Müdürlüğünde dosyalanacak)
İl:
Tarih:
Sıra Ziyaret
No edilen
yerin adı
1
2
3
4
5
6
7
8
AFP Vakası
+
-
Ziyaret
tarihi
Görüşülen
kişinin adı,
soyadı
İmzası
Görüşen
Açıklamalar
kişinin
adı, soyadı
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Polio İmportasyon Planı
Genelgesi
05.07.2002 tarih
2002/67-6191 sayı
Sıcak AFP
vakası
(Sıcak vaka)-1
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
· 15 yaş altındaki AFP vakalarında risk
faktörlerinden en az birisinin bulunması;
• Poliomyelit benzeri klinik tablosu olan veya,
• 3 dozdan az OPV aşısı almış veya,
• Vakanın kendisinin veya temaslılarının
poliomyelitin endemik olduğu bir ülkeye
seyahat öyküsü bulunan veya,
• Vahşi poliovirüsün son dönemde görüldüğü
bölgelere komşuluğu olan yüksek riskli
bölgelerden bildirilen vakalar.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Sıcak AFP vakası
(Sıcak vaka)-2
 Herhangi bir yaştaki kişide poliomyelit benzeri
klinik tablonun bulunması ve klinisyenin
poliomyelitten şüphelenmesi durumu da sıcak
AFP vakası olarak değerlendirilir.
 Yukarıda sayılan risk faktörlerinden herhangi
birini taşıyan bir kişiden paralizisi olmasa bile
poliovirüs izole edilmesi durumuna sıcak vaka
denir.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Poliomyelit açısından yüksek riskli
bölge:
 0 yaş grubu 5’li karma aşı 3.dozu %95 ve OPV aşı
oranı %90’in altında kalan bölgeler
 AFP sürveyans göstergeleri hedefin altında kalan
bölgeler
 Poliomyelit epidemiyolojisi ve vahşi virüs yayılımı
dikkate alındığında risk altında olduğu düşünülen
bölgeler:
Ø Kötü alt yapı koşullarına sahip yöreler (gecekondu bölgeleri gibi),
Ø Vahşi poliovirüs vakasının en son görüldüğü iller(Şanlıurfa, Ağrı vb..)
ve onlara komşu bölgeler,
Ø Göç alan ve nüfus hareketlerinin yoğun olduğu yöreler (tarım işçisi,
göçerler, mülteci, kaçak giriş, sınır ticareti olan alanlar, liman vs giriş
kapısı olan alanlar)
AKUT FLASK PARALİZİ VAKASI
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
UYGUN NUMUNE
PARALİZİ BAŞLANGICINDAN İTİBAREN İLK 14
GÜN İÇİNDE EN AZ 24 SAAT ARALIKLA İKİ GAİTA
NUMUNESİ (GEÇ VAKALARDA İLK 6 HAFTA
İÇİNDE SAPTANMIŞSA NUMUNE ALINIR)
UYGUN NUMUNE ALINAMADIYSA
TERCİHEN 5 YAŞ ALTI, YOKSA 15 YAŞ ALTI 5
TEMASLIDAN BİRER NUMUNE (UYGUN NUMUNE ALINAN VAKALAR SICAK VAKA DEĞİLSE,
TEMASLI NUMUNESİNE GEREK YOKTUR*)
NUMUNELER +2 +80C’DE KORUNARAK EN
GEÇ 3 GÜN İÇİNDE SOĞUK ŞARTLARDA
LABORATUVARA ULAŞTIRILACAK
3 GÜN İÇİNDE ULAŞTIRILAMIYORSA 200C’DE SAKLANACAK
SICAK VAKA AYRIMI
YAPILARAK POLİO
İMPORTASYON PLANI
GENELGESİ UYGULANACAK
BAŞKA BİR İLE AİT VAKA
SAPTANMIŞSA İLGİLİ İLE
HABER VERİLECEK
VAKA İZLEME ALINARAK 60 GÜN BOYUNCA
İZLENECEK VE 60. GÜN SONUNDA VAKA
İNCELEME FORMUNDA VAKANIN SON
DURUMU VE TANISI BELİRTİLECEKTİR.
UYGUN NUMUNE ALINAMAMIŞ VE 60. GÜN
SONUNDA KALICI PARALİZİSİ OLAN/ÖLEN
VAKALARDA UZMAN KURULUNA
SUNULABİLMESİ İÇİN, HASTANE DOSYASI DA
VAKA İNCELEME FORMU İLE BİRLİKTE
GÖNDERİLECEKTİR.
* İZMİR BÖLGE HIFZISSIHHA ENSTİTÜSÜ VİROLOJİ LABORATUVARINA NUMUNE GÖNDEREN İLLER TÜM AFP
VAKALARINDAN TEMASLI NUMUNESİ ALMAYA DEVAM EDECEKTİR.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye
Halk Sağlığı
Kurumu
Poliomyelit
benzeri klinik
İL PEP SORUMLUSUNUN GÖREVLERİ
AKUT FLASK PARALİZİ VAKASI
tablo (ateş+ani paralizi+ asimetri+ ekstremite tutulumu)
3 dozdan az Polio aşısı
almış
Kendisi veya temaslısının
poliomyelitin endemik olduğu ülkeye seyahat öyküsü
Vahşi poliovirüsün son dönemde görüldüğü bölgelere
komşuluğu olan yüksek
riskli bölgelerden bildirim
Herhangi yaştaki bir kişide
poliomyelit benzeri klinik
tablo ve klinisyenin poliomyelitten şüphelenmesi
Eksik aşılı, endemik bölgeye seyahat öyküsü olan
veya yüksek riskli bir bölgeden bildirilen kişide paralizi
olmasa bile poliovirüs izole
edilmesi
SICAK
VAKA
•Belirlenen AFP vakasının SICAK
VAKA olup olmadığına karar verecek
ve sıcak vakalar hızla incelenecek ve
sonuçlandırılacaktır.
•Sıcak vaka saptanması halinde Vaka
Bildirim Formu derhal faks ile gönderilecek ve telefon ile de bildirim teyid
edilecektir.
•Sıcak vakalarda, vakanın yanı sıra
en az 5 temaslısından da numune alınacak, numuneler derhal laboratuvara gönderilecek, bildirim ve laboratuvar formunda vakanın SICAK VAKA
olduğu belirtilecektir.
•Sıcak vakadan ve temaslılarından
numune alındıktan sonra vakanın yakın temaslılarının aşılanma durumları
hızla gözden geçirilecek, vaka ve aşısız/eksik aşılı temaslılarına OPV aşısı
yapılacaktır.
•Eğer vakanın bulunduğu bölgede rutin aşı oranı %80’in altında ise 0-59
ay grubundaki çocukların eksik aşılarını tamamlamaya yönelik, bölge
çevresini de içeren, rutin aşılama
çalışmaları başlatılacaktır.
Herhangi bir yaşta belirlenen ve poliovirüs izole edilen ama henüz
T.C. Sağlık Bakanlığı intra tipik ayırımı tamamlanmamış sıcak AFP vakası
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
POLİOVİRÜS ÜREMİŞ SICAK AFP VAKASI
İL PEP SORUMLUSUNUN GÖREVLERİ
•Vaka ve temaslılarının çevresini de içeren ayrıntılı bir inceleme ile başka AFP vakası
olup olmadığı araştırılacaktır.
•Eğer daha önce alınmamışsa vakanın en az 5 yakın temaslısından aşılama öncesi
numuneler alınacaktır. Alınan numuneler hiç bekletilmeden laboratuvara iletilecektir.
•Vaka ve yakın temaslıları önceki aşılanma durumlarına bakılmaksızın tek doz aşı ile
aşılanacaktır.
•48 saat içinde paralitik poliomyelit enfeksiyonunu içeren güçlendirilmiş aktif
sürveyans çalışması başlatılacaktır.
•Klinisyenler ve laboratuvarlar durum hakkında bilgilendirilecektir,
•İl düzeyinde öncelikli hastanelerden günlük AFP raporu istenecektir,
•Öncelikli hastanelerde 5 yaş altı çocuklarda (yüksek riskli bölgelerden başvuranlar
veya hastaneye yatırılan çocuklar gibi) veya sağlıklı çocuklarda gaita araştırması ve
çevresel sürveyans düzenlenmesi THSK ile değerlendirilecektir.
•Güçlendirilmiş aktif surveyans çalışmaları intratipik ayrım ile vahşi virüs olmadığı
gösterilene kadar sürdürülecektir.
•Risk altındaki populasyon ve vakanın bulunduğu bölgenin çevresini de kapsayan
alanın aşı oranları THSK ile hızla gözden geçirilecek ve gerekli olan bölgelerde
belirlenen yaş grubundaki çocuklara mop-up stratejisi ile ev ev gezilerek aşılama
çalışması yürütülecektir.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Vahşi Virüs İzolasyonu Durumunda
Yapılacak Aktiviteler
• Tanım: Olası poliomyelit vakasından (paralitik veya
non paralitik) intra tipik inceleme ile vahşi virüs
olduğunun gösterilmesi durumudur. Aşı türevi
poliovirüs, vahşi poliovirüse benzer özellikler
gösterdiğinden saptanması durumunda yapılacak
aktiviteler aynıdır.
• Bir vahşi poliovirüsün izole edilmesi ulusal bir
acil durum olarak değerlendirilecektir.
• Yapılacak aktiviteler Daimi genelgede
ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Aşıya bağlı paralitik polio
vakaları
l Neden mutasyon veya replikasyon nedeniyle
nörovirulans kazanan Sabin suşları
l 18 yaşından büyüklerde daha sık
l İmmün yetmezliği olanlarda daha sık (gn. B lenfosit
azlığı/fonk. bozukluğuna bağlı agammaglobülinemi,
hipogammaglobülinemide 7.000 kez fazla)
l Vakalarda en sık Tip 3, temaslılarda en sık Tip 2’ye
bağlı
l Bebeklere maternal antikorlar ile korundukları
dönemde OPV uygulandığında aşıya bağlı
paralizilerin azaldığı düşünülmekte
Aşıya bağlı paralitik polio
vakaları
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
l İlk dozdan sonra sık (1/700.000 doz, diğer dozlara
oranla 7-21 kez fazla)
l Sonraki dozlarda azalır (1/6-9 milyon doz)
l Ortalama 1/2-3 milyon doz
l Yapılan büyük çaplı çalışmalara göre sıklık;
é 1/ 3.3 milyon doz (8 ülkede DSÖ tarafından 198084 arasında yapılan çalışma)
é 1/2.5 milyon doz (ABD’de 1980-89 arasında
yapılan çalışma)
é 1/2.4 milyon doz (temaslılarda 1/7.6 milyon doz)
(CDC tarafından 1980-94 arasında yapılan
çalışma)
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Aşıya bağlı paralitik polio vaka tanımı
(DSÖ, Avrupa Bölge Bürosu)
Akut Flask Paralizisi olan bir vakada:
k Alınan numunede aşı virusunun saptanması ve
k Vakanın klinik bulgularının polio ile uyumlu olması ve
U60 gün sonunda kalıcı paralizi
U60 gün içinde vakanın ölmesi
Uklinik olarak polioyu destekleyen bulgular
k 4-30 gün öncesinde OPV ile aşılanma veya 4-75 gün
öncesinde aşılanmış biri ile temas hikayesi olması ve
k Diğer AFP ile seyreden hastalıkların olmadığının
kanıtlanması.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Aşı türevi poliovirüse (Vaccine-Derived
Poliovirus-VDPV) bağlı ortaya çıkan vakalar
•Moleküler özellikleri aşı virüsü ve vahşi virüsten
farklı, vahşi virüs benzeri nörovirülans ve
bulaştırıcılık özellikleri kazanmış virüslere bağlı
ortaya çıkan vakalardır.
•Bu tür vakaların en önemli nedeni rutin aşı
oranlarının düşüklüğüdür.
•Aşı virüsü kişiden kişiye yayılmakta,
nörovirulansı
ve
bulaştırıcılık
özelliği
artmaktadır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Aşı türevi poliovirüse (Vaccine-Derived
Poliovirus-VDPV) bağlı ortaya çıkan vakalar
Ekim 2000 tarihindeki Hispaniola salgınından
sonra laboratuvarda üretilen poliovirüsler,
sekanslama ile incelenmeye başlanmıştır.
Genetik dizilim sonuçlarına göre;
•Sabin aşı virüsünden %1’den az farklılık
gösteren sonuçlar Sabin-like olarak,
•%1-%15 farklılık gösteren sonuçlar aşı türevi
polio virüs (VDPV) olarak ve
•%15’den fazla farklılık gösteren virüsler de
vahşi virüs olarak tanımlanmıştır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Aşı türevi poliovirüse (Vaccine-Derived
Poliovirus-VDPV) bağlı ortaya çıkan vakalar
Aşı türevi poliovirüs, vahşi poliovirüse benzer
özellikler gösterdiğinden saptanması durumunda
yapılacak aktiviteler aynıdır.
Aşı türevi virüslere bağlı ortaya çıkan salgınlar
da OPV aşısının uygulanması ile kontrol altına
alınabilmektedir.
Türkiye’de bugüne dek VDPV saptanmamıştır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
cVDPVs riskleri
(circulating vaccine-derived polioviruses)
Hispaniola
Type 1, 2000-1
22 vaka
Mısır
Type 2, 1988-93
32 vaka
Filipinler
Type 1, 2001
3 vaka
Madagaskar
2002, type 2
4 vaka
cVDPV Riski
• endojen vahşi virüs dolaşımının olmaması
• rutin aşılama oranlarının düşüklüğü
• OPV kullanımının devam etmesi
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Polio Eradikasyon Programının
Başarısı İçin Klinisyenlerden
Bekelenenler
•Akut Flask Paralizili vakalarını hemen Aktif Sürveyans
Sorumlusuna bildirmek,
•Ani başlayan flask paralizi vakalarında poliomyelitis tanısını
düşünmek,
•Bakımları altındaki hastalardan uygun numunelerin
alınmasını sağlamak,
•Takip ettikleri çocukları, yaşına uygun önerilen aşı takvimine
göre aşılamak,
•Poliomyelitis eradikasyonu hedefi konusundaki bilgilerini
diğer sağlık personeli ve klinisyenlerle paylaşmak