Polio Eradikasyon Programı

Tanımlar;

• Eradikasyon: yüzünden yok edilmesi Hastalığın etkeni ile birlikte dünya • Sürveyans: eyleme Verilerin sistematik geçmek üzere toplanması olarak gerektiğinde • Aktif sürveyans: yapmakla olarak verilerin Sürveyans sisteminde bildirim yükümlü kişiler ve yetkili birimlerce düzenli toplanması • Akut Flask Paralizi: ani olarak Şiddetli travma haricinde gelişen 15 yaş altı paraliziler • Poliomiyelit: paralitik bir hastalık Poliovirus’ların neden olduğu

Polio Eradikasyon Programı

• •

1988’de Dünya Sağlık Assamblesi’nde ülkelerde polionun ortadan kaldırılması tüm kararı alınmıştır.

1990’da “Dünya Çocuk Zirvesi”nde aynı karar ülke liderleri onaylanmıştır.

tarafından

POLİONUN ERADİKASYONU HEDEFİ NEDİR?

Polionun eradikasyonu hedefi; sadece klinik olarak vakaların görülmemesi değil, aynı zamanda hastalığa neden olan

polio virüsünün de yok edilmesidir .

DÜNYADA DURUM

DÜNYADA DURUM

Batı Pasifik Bölgesi Mum Chanty Kamboçya 1997 Avrupa Bölgesi Melik Minas Türkiye 1998 1991 DSÖ Amerika bölgesinin son vahşi polio vakası 1997 DSÖ Batı Pasifik Bölgesinin son vahşi polio vakası 1998 DSÖ Avrupa bölgesinin son vahşi polio vakası

DÜNYADA DURUM 21 HAZİRAN 2002 2002’de Dünyada 1918 Vaka, 2012’de 223 Vaka, 2013’de 407 Vaka, 2014’de şu ana kadar 58 vaka Mevcuttur.

DSÖ Avrupa bölgesi Çocuk Felcinden arındırılmış bölge olarak sertifikalandırıldı

Dünyada Durum- 2013-14

Ocak Aralık 2013 = 407 VAKA 1 Ocak-8 Nisan 2014 = 58 VAKA 2013’ün aynı döneminde yalnızca 18 vaka mevcuttu.

Polio endemik ülke sayısı: 3 Pakistan, Nijerya, Afganistan Hedef: 2015 sonu itibarıyla Polio virüs dolaşımının durdurulması

Olası importasyon sonrası yayılma riski olan bölgeler

Vahşi polio virüs*, 9 Nisan 2013-8 Nisan 2014

Vahşi virüs tip 1 Endemik ülkeler Vahşi polio virüs(son 6 ay içinde vakası olan ülkeler) Vahşi polio virüs(son 6-12 ay evvel vakası olanlar) Country Cameroon Equatorial Guinea Ethiopia Kenya Nigeria

AFR

Onset of most recent case 31-Jan-14 19-Mar-14 05-Jan-14 14-Jul-13 01-Feb-14 Number of districts 5 2 1 3 22 Virus Type W1 7 2 10 14 35 W3 Total WPV 7 2 10 14 35

19-Mar-14 33 68 68

Afghanistan Iraq 25-Feb-14 10-Feb-14 12 1 16 1 16 1 Pakistan Somalia Syria

EMR Global

20-Mar-14 20-Dec-13 21-Jan-14

20-Mar-14 20-Mar-14

20 47 11

91 124

130 194 27

368 436 0

130 194 27

368 436

Türkiye’de polio eradikasyonu programı

Uluslar arası hedefler doğrultusunda, yılında 1989 ülkemizde polionun eradikasyonuna yönelik “Polio Eradikasyonu başlatılmıştır.

Programı”

Polio Eradikasyonu Amacı Vahşi poliovirüs transmisyonunu durdurmak

POLİO ERADİKASYONU STRATEJİLERİ

• Rutin aşılama çalışmaları • Destek aşılama çalışmaları – Ulusal aşı günleri – Mop-up aşılama çalışmaları • AFP ve vahşi poliovirus sürveyansı

POLİO ERADİKASYONU STRATEJİLERİ

• Rutin aşılama çalışmaları • Destek aşılama çalışmaları – Ulusal aşı günleri – Mop-up aşılama çalışmaları • AFP ve vahşi poliovirus sürveyansı

Hep B BCG DaBT-İPA Hib KPA KKK OPA Hep A Su Çiçeği DaBT-İPA Td Çocukluk Çağı Aşı Takvimi – 2013 Doğum da 1.ayı n sonu 2.ayı n sonu 4.ayı n sonu 6.ayın sonu 12.

ay 18 ay 24 ay İlköğret im 1.sınıf İlköğretim 8.sınıf

I II III I I II III R I II III  R I I  I II R  

POLİO ERADİKASYONU STRATEJİLERİ

• Rutin aşılama çalışmaları • Destek aşılama çalışmaları – Ulusal aşı günleri – Mop-up aşılama çalışmaları • AFP ve vahşi poliovirus sürveyansı

POLİO ERADİKASYONU STRATEJİLERİ

• Rutin aşılama çalışmaları • Destek aşılama çalışmaları – Ulusal aşı günleri – Mop-up aşılama çalışmaları • AFP ve vahşi poliovirus sürveyansı

“

Sıfır” polio vakası bildiren bir ülkede, vahşi poliovirüs olmadığından nasıl emin olabiliriz?

POLİO ERADİKASYONU PROGRAMI

ŞÜPHELİ VAKA

•15 yaşından küçük bir kişide şiddetli travma haricinde, herhangi bir nedenle

akut flask paralizi

olması, •15 yaşından büyük kişilerde hekimin klinik olarak poliodan şüphelendiği akut flask paralizili hastalar.

Guillain-Barre Sendromu Poliovirüs travmatik nevrit

Akut flask paralizi

Enteroviruslar diğer virüsler transvers myelit diğer (toksin, vs.)

POLİO ERADİKASYONU PROGRAMI ŞÜPHELİ VAKA

HEMEN

1. Telefon ile Halk Sağlığı Müdürlüğüne bildirilir.

2. Vaka Bildirim Formu doldurulur

.

VAKA ARAŞTIRMASI İmportasyon planı gerekleri yerine getirilmelidir SALGIN ARAŞTIRMASI

VAKA ARAŞTIRMASI

• Bildirimden sonraki ilk 48 saat içinde vaka incelemesine başlanmalı, • Uygun gaita numunesi: Paralizi başlangıcından sonraki ilk 14 gün içinde en az 24 saat aralıkla iki gaita numunesi alınarak, soğuk zincir kurallarına uyarak 72 saat içinde laboratuvara gönderilmeli, • 60 gün boyunca hasta izlenmelidir.

Akut Flask Paralizi Vaka Bildirimi İçin Aktif Sürveyans

AFP vakalarının araştırılmasındaki beklentiler

•

Vakalar itibaren ilk 7 paralizinin günde başlangıcından bildirilmeli

•

Vakalar bildirimden sonra incelenmeli 48 saat içinde

•

AFP vakalarının en az gaita numunesi alınmalı % 80 ’inden uygun

•

AFP vakalarının yapılmalı takibi 60.

günde

Neden “aktif” AFP sürveyansı ?

•

Eksik vaka bildirimi

temel sorun • Sürveyansın gerekmektedir - polio • Hastanelerden güvenilir değil pasif vaka bildirimi • AFP vakaları hastanelere yatmakta, ancak hiç bildirilmemektedir daha sürveyansında aktif olması

Hastanelerdeki AFP vakalarının önemi

• Paralizili çocukların çoğu 2. ve 3.

basamak hastanelere sevk edilir ve hastaneye yatırılarak tedavi edilir.

• Bildirilen AFP vaka sayısını arttırmanın en etkili yolu: hastanelerden (2. ve 3.

basamak) AFP bildirimini arttırmaktır

AFP vakaları neden bildirilmiyor?

• Klinisyenler GBS ile polionun ayırıcı tanısını klinik olarak yapabileceklerini düşünmekte, gaita incelemesi ile polioyu ekarte etmeyi gereksiz bulmaktadır.

• Hastanelerdeki sağlık personeli AFP vaka bildiriminden habersizdir.

• AFP bildirimini bilen hastane personeli motive değil - “pasif” bildirim her zaman bir toplum sağlığı sorunudur

“Aktif sürveyans” nedir?

• Hastanelerin düzenli ziyareti ile aktif olarak bilgi toplama sistemidir.

• • Aktif sürveyans zamanında, tam, doğru ve ileriye dönük bilgi sağlar.

Vakalardan gaita numuneleri alınabilir!

zamanında

“Aktif sürveyans”

• Belirlenen hastanelere haftalık ziyaretlerle ( haftanın aynı günü) bir önceki haftanın vakaları hakkkında bilgi alınmalıdır.

• Sorumlu kişi ile görüşülmeli - 15 yaş altındaki AFP vakaları sorulmalıdır • Kayıtlar mutlaka incelenmelidir (yatan hasta, acil, poliklinik) • Eğer AFP vakası saptanırsa, vaka incelemesine başlanmalı, ilk alınmalı ve vaka bildirimi yapılmalıdır numune

AFP

formlarını

vakası tespit edildiğinde

ve

yapılacaklar:

• Aktif sürveyans görevlisi vaka bildirim ve inceleme numune kaplarını yanında bulundurmalı • Bulunan her vaka için vaka bildirim ve inceleme formu doldurulmalıdır.

• Vaka ilgili hekim ile muayene edilmelidir.

• 60. gündeki inceleme için detaylı adresi alınmalı ve aile bu konuda bilgilendirilmelidir.

• İlk numune alınmalı ve laboratuvara gönderme işlemleri başlatılmalıdır.

Polio İmportasyon Planı Genelgesi

05.07.2002 tarih 2002/67-6191 sayı

Sıcak AFP vakası (Sıcak vaka)-1

· 15 yaş altındaki AFP vakalarında faktörlerinden en az birisinin bulunması; • Poliomyelit benzeri klinik tablosu olan risk veya, • 3 dozdan az OPV aşısı almış veya, • Vakanın kendisinin seyahat öyküsü bulunan veya temaslılarının poliomyelitin endemik olduğu bir ülkeye veya, • Vahşi poliovirüsün son dönemde görüldüğü bölgelere komşuluğu olan yüksek riskli bölgelerden bildirilen vakalar.

Sıcak AFP vakası (Sıcak vaka)-2

 Herhangi bir yaştaki kişide poliomyelit benzeri klinik tablonun bulunması ve klinisyenin poliomyelitten şüphelenmesi durumu da sıcak AFP vakası olarak değerlendirilir .

 Yukarıda sayılan risk faktörlerinden herhangi birini taşıyan bir kişiden paralizisi olmasa bile poliovirüs izole edilmesi durumuna sıcak vaka denir.

Poliomyelit açısından yüksek riskli bölge:

   0 yaş grubu 5’li karma aşı 3.dozu %95 ve OPV aşı oranı %90’in altında kalan bölgeler AFP sürveyans göstergeleri hedefin altında kalan bölgeler Poliomyelit epidemiyolojisi ve dikkate vahşi virüs yayılımı alındığında risk altında olduğu düşünülen bölgeler:    Kötü alt yapı koşullarına sahip yöreler (gecekondu bölgeleri gibi), Vahşi poliovirüs vakasının en son görüldüğü iller(Şanlıurfa, Ağrı vb..) ve onlara komşu bölgeler, Göç alan ve nüfus hareketlerinin yoğun olduğu yöreler (tarım işçisi, göçerler, mülteci, kaçak giriş, sınır ticareti olan alanlar, liman vs giriş kapısı olan alanlar)

AKUT FLASK PARALİZİ VAKASI SICAK VAKA AYRIMI YAPILARAK POLİO İMPORTASYON PLANI GENELGESİ UYGULANACAK UYGUN NUMUNE PARALİZİ BAŞLANGICINDAN İTİBAREN İLK 14 GÜN İÇİNDE EN AZ 24 SAAT ARALIKLA İKİ GAİTA NUMUNESİ (GEÇ VAKALARDA İLK 6 HAFTA İÇİNDE SAPTANMIŞSA NUMUNE ALINIR) UYGUN NUMUNE ALINAMADIYSA TERCİHEN 5 YAŞ ALTI, YOKSA 15 YAŞ ALTI 5 TEMASLIDAN BİRER NUMUNE (UYGUN NUMU NE ALINAN VAKALAR SICAK VAKA DEĞİLSE, TEMASLI NUMUNESİNE GEREK YOKTUR*) BAŞKA BİR İLE AİT VAKA SAPTANMIŞSA İLGİLİ İLE HABER VERİLECEK VAKA İZLEME ALINARAK 60 GÜN BOYUNCA İZLENECEK VE 60. GÜN SONUNDA VAKA İNCELEME FORMUNDA VAKANIN SON DURUMU VE TANISI BELİRTİLECEKTİR.

NUMUNELER +2 +8 0 C’DE KORUNARAK EN GEÇ 3 GÜN İÇİNDE SOĞUK ŞARTLARDA LABORATUVARA ULAŞTIRILACAK 3 GÜN İÇİNDE ULAŞTIRILAMIYORSA -20 0 C’DE SAKLANACAK UYGUN NUMUNE ALINAMAMIŞ VE 60. GÜN SONUNDA KALICI PARALİZİSİ OLAN/ÖLEN VAKALARDA UZMAN KURULUNA SUNULABİLMESİ İÇİN, HASTANE DOSYASI DA VAKA İNCELEME FORMU İLE BİRLİKTE GÖNDERİLECEKTİR.

Vahşi Virüs İzolasyonu Durumunda Yapılacak Aktiviteler

• Tanım: Olası poliomyelit vakasından (paralitik veya non paralitik) intra tipik inceleme ile olduğunun gösterilmesi durumudur. Aşı türevi poliovirüs, vahşi poliovirüse benzer vahşi virüs özellikler gösterdiğinden saptanması durumunda yapılacak aktiviteler aynıdır.

• Bir vahşi poliovirüsün izole edilmesi ulusal bir acil durum olarak değerlendirilecektir.

• Yapılacak aktiviteler Daimi genelgede ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Aşı türevi poliovirüse (Vaccine-Derived Poliovirus VDPV) bağlı ortaya çıkan vakalar

•Moleküler özellikleri aşı virüsü ve vahşi virüsten farklı, vahşi virüs benzeri nörovirülans ve bulaştırıcılık özellikleri kazanmış virüslere bağlı ortaya çıkan vakalardır.

•Bu tür vakaların en önemli nedeni rutin aşı oranlarının düşüklüğüdür.

•Aşı virüsü nörovirulansı artmaktadır.

kişiden ve kişiye bulaştırıcılık yayılmakta, özelliği

Aşı türevi poliovirüse (Vaccine-Derived Poliovirus VDPV) bağlı ortaya çıkan vakalar

Ekim 2000 tarihindeki Hispaniola salgınından sonra laboratuvarda üretilen poliovirüsler, sekanslama ile incelenmeye başlanmıştır.

Genetik dizilim sonuçlarına göre; •Sabin aşı virüsünden %1’den az farklılık gösteren sonuçlar Sabin-like olarak, •%1-%15 farklılık gösteren sonuçlar aşı türevi polio virüs (VDPV) olarak ve •%15’den fazla farklılık gösteren virüsler de vahşi virüs olarak tanımlanmıştır.

Aşı türevi poliovirüse (Vaccine-Derived Poliovirus VDPV) bağlı ortaya çıkan vakalar

Aşı türevi poliovirüs, vahşi poliovirüse benzer özellikler gösterdiğinden saptanması durumunda yapılacak aktiviteler aynıdır.

Aşı türevi virüslere bağlı ortaya çıkan salgınlar da OPV aşısının uygulanması ile kontrol altına alınabilmektedir.

Türkiye’de bugüne dek VDPV saptanmamıştır.

Polio Eradikasyon Programının Başarısı İçin Klinisyenlerden Bekelenenler

•

Akut Flask Paralizili vakalarını hemen Aktif Sürveyans Sorumlusuna bildirmek,

•

Ani başlayan flask paralizi vakalarında poliomyelitis tanısını düşünmek,

•

Bakımları altındaki hastalardan uygun numunelerin alınmasını sağlamak,

•

Takip ettikleri çocukları, yaşına uygun önerilen aşı takvimine göre aşılamak,

•

Poliomyelitis eradikasyonu hedefi konusundaki bilgilerini diğer sağlık personeli ve klinisyenlerle paylaşmak

Teşekkür Ederiz..

41