Transcript MintazeH-SP3 (1) - Deniz`li Günler

SEREBRAL PALSİ HAKKINDA BİLGİLENDİRMEFİZYOTERAPİST GÖZÜYLE III
Prof. Dr. Mintaze KEREM GÜNEL
(Danışman)
Hacettepe Üniversitesi,
Sağlık Bilimleri Fakültesi,
Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü, Serebral Paralizi Ünitesi, Ankara.
Hazırlayanlar
Uz. Fzt. Özgün KAYA KARA
Uz. Fzt. Duygu TÜRKER
Uz. Fzt. Cemil ÖZAL
Uz. Fzt. Duygu KORKEM GÜVEN
Uz. Fzt. Ayşe NUMANOĞLU
SP’ ye EŞLİK EDEN SORUNLAR
 SP’DE FİZİKSEL SORUN MUTLAKA
GÖRÜLÜR. ANCAK EŞLİK EDEN DİĞER
SORUNLAR HER ÇOCUKTA GÖRÜLMEZ.
ZİHİNSEL sorunlar
En ciddi sorunlardan biridir.
SP’li çocukların yaklaşık %30 - %50 oranında rastlanır.
Çeşitli derecelerde öğrenme güçlükleri de ilave
edildiğinde bu oran %75’e yükselmektedir.
Kaslarında sertlik olan çocuklarda daha sık
rastlanmaktadır.
SP’li çocuklarda motor bozukluklar ile birlikte
aşağıdaki duyu algı sorunları görülebilir:
 Dokunmaya, sıcağa, soğuğa aşırı tepki gösterme ya da bu
duyuları hissetmeme,
 Derin duyu hissi: kas, kiriş, bağlar ve eklemlerden gelen
bilgileri kullanarak vücut kısımlarının duruşu hakkında bilgi
veren duyuda yetersizlik nedeni ile kendi konumunu tam
algılayamama
Çocuğun kendi vücut bölümleri ve pozisyonu hakkında ne kadar bilgi sahibi
olduğu gelişimi açısından oldukça önemlidir.
 SP’li çocuklarda bu duyularda etkilenim görülebilir.
GÖRME BOZUKLUKLARI
%40’ında görme bozuklukları,
%7’ sinde ciddi görme sorunları,
Sık karşılaşılan görme bozuklukları:
Görme alanı eksikliği,
Beyinden kaynaklanan körlük
Miyopi,
Şaşılık,
Gözde titreme (nistagmus)
Görme kusurları düzeltilmediği takdirde
çocuğun hem günlük yaşamındaki başarısı
hem de eğitim programların başarısı
aksar.
Göz ve görme sorunları için muhakkak
göz hekimine başvurmalıdır.
Görmeyi geliştirme konusunda öneriler:
 Çocuğun çevresini tanıması için, işitme, dokunma, koku ve
tat alma duyularını kullanmasını sağlayın.
 Yüzünüzü çocuğa yaklaştırarak konuşun.
 Ellerini orta hatta birleştirmesini kolaylaştırın, oyunlar ve
oyuncakları bu konumda kullanın.
 Bulunduğu ortamın sade ve basit olmasına dikkat edin.
Çevrede fazla eşya veya cisim koymayın ki, görsel karmaşa
yaşamasın.
İŞİTME BOZUKLUKLARI
%25’inde işitme bozukluğu görülür,
İşittiğini tanımama ve bazı sesleri
duymama sık karşılaşılan
sorunlardandır.
İşitme kaybına erken dönemde tanı konması ve
tedavisinin planlanması, çocuğun ileri dönemde
karşılaşabileceği dil ve konuşma bozukluklarının
önlenmesinde anahtar rol oynar.
İşitme kaybı olan bir çocukta yapılması gereken en
önemli uygulamalardan bir tanesi, çocuğun işitme
kaybına uygun işitme cihazının önerilmesidir.
KONUŞMA BOZUKLUKLARI:
Genellikle ağzın motor bozukluklarıyla
birliktedir.
Olguların %25- %50 sinde görülür.
SP’li çocukların %20’i sözel iletişim kuramayacak
şekilde ciddi iletişim sorunları yaşamaktadır.
SP’li çocukların hareket sınırlılığı olduğu için
çevredeki bireyler ile iletişime geçme konusunda
sıkıntı yaşadıklarında daha karmaşık konuşma içeren
dil becerileri geliştiremeyebilirler.
 Zihinsel engel ile ilişkili olarak iletişim ile birlikte dil
bozuklukları da görülür.
Öneriler:
Konuşma sırasında kullanılan kasların
kuvvetlendirilmesi için bazı egzersizler önerilebilir
(kelime tekrarlama, gülümseme, ağız açıp-kapama,
dil hareketleri, vb).
Resim kartları kullanılarak bireyin kelime haznesinin
arttırılmasına yardımcı olunabilir.
Sözel iletişim kurulamayan ağır vakalarda işaret dili,
iletişim tahtaları (resim, kelime, harf içeren) ve/veya
bilgisayar yardımı ile çocuğun iletişim kurması
sağlanabilir.
Çalışma kitapları ile nesne isimleri, okuma çalışması,
yazı yazma ve dinleme becerileri geliştirilebilir.
Uygun koşullarda bilgisayar programları da
kullanılabilir.
Ağızla ilgili (oral) MOTOR sorunlar
SP’li çocukların %90 ‘ında görülür.
SP tipine göre farklı derece ve şekillerde
etkilenebilir.
Ağzını tam kapatamama, dilini ileri geri hareket
ettirememe, yetersiz dil hareketi, yutma işlevinde
koordinasyon bozukluğu, konuşma ve beslenme
güçlükleri görülebilir.
Ağız bölgesinde motor yetersizliği görülen çocukların
%10’unda salya akması görülür.
Bu durum sosyal uyumu olumsuz yönde etkiler.
Bu çocukların terapisinde pozisyonlama, aile eğitimi
ve destekleyici bilgilendirme önemlidir.
Çok ileri ve ağır vakalarda mideden besleme
(gastrostomi) ve reflü tedavisi ile çocuk ve ailenin
yasam kalitesini arttırmak amaçlanmalıdır.
Yutma ve salya sorunu olan SP’li
çocuklar mutlaka yutma bozuklukları
ile ilgilenen bir uzman tarafından
değerlendirilmelidir.
DİŞ sorunları:
SP’li bireylerde sıklıkla görülen ;
1. Diş çürükleri,
2. Diş eti hastalıkları,
3. Diş yapısında bozukluklar,
4. Kontrolsüz salya akısı ve dudak kapanış yetersizliği,
5. Diş gıcırdatma,
6. Çene eklemi sorunları,
7. Diş sürme sorunları olarak sayılabilir.
Ağız ve diş bakımı:
Dişler Forlu bir diş macunu ile her gün
fırçalanmalı. Normal fırça kullanamayan
çocuklara fırçalama işlemini elektrikli diş fırçası
kolaylaştırabilir.
Eğer fırçalanma mümkün değilse gazlı bez veya
parmak şeklinde fırçalarla temizlik yapmak
mümkün olabilir.
Fırçalama işlemini kolaylaştırmak için:
Kavrama yeteneği az olan çocuklarda fırçanın
sapı tenis topu, plastik el yastıkları gibi
malzemelerle kalınlaştırılabilir,
Fırça çocuğun eline geniş yüzeyli elastik bir
bantla tutturabilir,
 Çocuğunuz ağzını açmakta zorlanıyorsa tahta bir çubuğun
etrafına bez sarılarak çocuğun bunu ısırması sağlanıp dişler
bu şekilde fırçalanabilir.
 Diş fırçalaması için en uygun yer çocuğunuzun kendini rahat
hissettiği ve sizin fırçalama işlemini en iyi yapabileceğiniz
yerdir.
 Fırçalama hangi pozisyonda yapılırsa yapılsın önemli olan
çocuğun kafasının iyi bir şekilde
desteklendiğinden emin olunmasıdır.
EPİLEPSİ (SARA) NÖBETİ
SP’li olguların yaklaşık %35 inde görülür,
Kontrol altına alınamayan epileptik nöbetler
özellikle çocuğun zihinsel alanda gelişimini
olumsuz etkiler.
Epilepsi (Sara) Nöbetinin Belirtileri
 Yoğun ve genel kas kasılmaları görülebilir, 10-20 saniye kadar
nefesi kesilebilir,
 Vücudunda ve yüzde morarma gözlenebilir,
 Kısa ve genel kas kasılması, sesli nefes alma, aşırı tükürük
salgılaması, altına kaçırma görülebilir,
 Çocuk dilini ısırabilir, başını yere çarpıp yaralayabilir, aşırı
kontrolsüz hareketler gözlenir,
 Sonrasında çocuk uyanır, şaşkındır, nerede olduğundan
habersiz, uykulu olabilir.
Bazı çocuklarda, epilepsi nöbeti aşağıdaki hafif belirtilerle
görülebilir;
Bir noktaya doğru dalgın bakış ve kişinin hayal
alemine dalmış gibi görünmesi,
İstemsiz mimik ve hareketler, dudak ısırma gibi
hareketler,
Anlamsız konuşma ve tekrarlayan hareketler,
Dikkati dağıtacak derecede bellek yitimi
Nöbet anında yapılması ve yapılmaması gerekenlere
ilişkin bazı basit kurallar
Nöbete engel olamazsınız.
Nöbetin kendi sürecini tamamlamasını bekleyin.
Tehlike olmadıkça onu taşımaya çalışmayın.
Başını ve kollarını ritmik olarak bir yerlere vuruyorsa
battaniye, ceket vb. malzemelerle destekleyerek
kendisini yaralaması engelleyin.
Çocuğun yumruk şeklindeki ellerini zorla açmaya
çalışmayın.
Ağzına kaşık ya da parmağınızı sokmaya çalışmayın
Çocuğu yere yatırın, yaralanmalara karşı koruyun.
Yakınında ona zarar verebilecek, yaralanmaya
neden olabilecek nesneleri ortadan kaldırın.
Çocuğu yan döndürüp tükürüğünün dışarı akması ve
daha rahat nefes alıp vermesi için başını hafif yana
eğin.
SOLUNUM sorunları:
Solunum kaslarında kontrolün yetersizliği sebebiyle
solunum sıkıntısı oluşabilir.
Yutma sorunu olan çocuklarda akciğerlere yemek
atığı kaçması nedeniyle zatürrie gelişebilir.
Tekrarlı solunum yolu enfeksiyonları çocukluk dönemi
boyunca genel durumu olumsuz yönde etkileyebilir.
Beraberinde omurga eğriliği (skolyoz) varsa solunum
işlevlerini daha bozabilir.
BOŞALTIM SİSTEMİ sorunları:
SP’li çocukların sağlıklı yaşıtları ile
karşılaştırıldığında mesane ve barsak
kontrolünü daha ileri yaşlarda
kazandıkları, idrar yolu enfeksiyonlarının
ve kazbızlığın daha sık görüldüğü
bildirilmektedir.
Mide-barsak sorunları
Spastisite nedeniyle artan karın içi basıncı,
sırt üstü poziyonda uzun süre kalma
gibi nedenlerle mideden yemek borusuna geri kaçış
(gastroösefajial reflü) görülebilir.
Yetersiz sıvı ve lifli gıda alımı, kontrolsüz kasılmalar
ve hareket azlığı nedeniyle kabızlık sık karşılaşılan
sorunlardır.
Kabızlığa neden olan faktörler:
Uzun süre hareketsizlik,
Kasılmalar,
Genel kas tonusu azlığı.
AĞRI
SP’li çocuk ve yetişkinlerde sıklıkla karşılaşılan bir
sorundur
Çoğunlukla spastisite, kas-iskelet sistemi sorunları,
uygun olmayan duruş biçimlerinden kaynaklanan
ağrılar görülür.
DAVRANIŞ sorunları
Sağlık sorunu olmayan çocuklarla karşılaştırıldığında
SP’li çocuklarda
5 kat daha
fazladır.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu oldukça
yaygındır.
Diğer özel davranış sorunlari; bağımlılık, inatçılık ve
genel hiperaktivitedir.
KAYNAKLAR
 Children with Cerebral Palsy: A Parent's Guide , Elaine Geralis -Editor, 1998, 2nd Edition.
 Children With Cerebral Palsy: A Manual for Therapists, Parents and Community Workers, AuthorArchie Hinchcliffe, 2007.
 Gunel MK. (2005). Prematüre bebekte erken fizyoterapi. Katkı Pediatri Dergisi 5:485-91.
 Kerem Gunel M. (2009) The view on pediatric rehabilitation with the title of cerebral palsy from
the perspective of a physiotherapist, Acta Ortopaedica Et Traumatologia Turcica, 43(2):173-181.
 Kerem Günel, M. (2010). Pediatrik Fizyoterapi ve Rehabilitasyon uygulamalarında nörogelişimsel
tedavi Yaklaşımı, Türkiye Klinikleri Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Özel, 3 (3); 1-8.
 Kerem M, Akı E, Livanelioğlu A, Aysun S. (2001) Normal zamanında doğan ve premature serebral
paralizili çocuklarda ev egzersizi programının motor gelişim üzerine etkileri: Retrospektif bir
çalışma. Fizyoterapi Rehabilitasyon, 12(3):94-98.
 Livanelioglu A, Kerem Günel M. (2009). Serebral Palsi’de Fizyoterapi. Ankara: Yeni Özbek
Matbaası; 109-114.
 Aydın R.Serebral Palsi Aile Eğitim Rehberi. İstanbul Üniversitesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon
Anabilim Dalı.
Kaynak merkez
Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi,
Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü,
Serebral Paralizi Ünitesi
 Tel: 0 312 305 25 25/175
 İrtibat: [email protected]