De opgang van het model van de individuele verantwoordelijkheid

Ides Nicaise, HIVA / Dept. Ped. Wet. (KU Leuven)

Meervoudige crisis

Econo mische crisis Sociale crisis Banken crisis Econo mische crisis Sociale crisis Publieke schuld crisis

Meervoudige crisis (vervolg)

 Begonnen als crisis van de middenklasse, maar snel uitgedeind naar de zwakste groepen   Massale werkloosheid Budget-deficits => besparingen op sociale uitgaven  Migratie van jongeren en kansarmen  Verrechtsing (racisme, werklozenjacht, afbouw publieke diensten)  Dictatuur van Europees economisch beleid (cf. aanbevelingen aan lidstaten)

Deel 1

VAN ROSANVALLON TOT DALRYMPLE

Sociaal-democratische visie: de actieve welvaartsstaat als antwoord op de nieuwe sociale kwestie Rosanvallon (1981): crisis van de verzorgingsstaat   ‘sociale verzekering’ is gebaseerd op de veronderstelling van (a) toevallige spreiding van risico’s, en (b) wederkerigheidsprincipe => recht op bescherming gebaseerd op bijdragen  in werkelijkheid zijn de sociale risico’s geconcentreerd bij jongeren en laaggeschoolden. Die zijn sinds de 1 gevangen in vicieuze cirkel: vinden geen werk => kunnen niet bijdragen => niet beschermd e oliecrisis

De nieuwe sociale kwestie (vervolg) Rosanvallon (1995): de nieuwe sociale kwestie   Oplossing voor crisis van de herverdelende welvaartsstaat = tewerkstellingsbeleid voor kansengroepen (om de vicieuze cirkel van uitsluiting te doorbreken en toegang te krijgen tot sociale zekerheid) Sociale uitsluiting is meer dan een inkomenstekort. Uitsluiting = niet-participatie => niet-burgerschap => geen toegang tot basisrechten.

Recht op arbeid is even belangrijk als het recht op een minimuminkomen

Neo-liberale visie: ‘arbeid moet lonen’ ‘Arbeid moet lonen’ ( making work pay van de sociale zekerheid ) is één van de 4 basisprincipes van de EU-strategie voor modernisering Gebaseerd op ‘ afhankelijkheidstheorie ‘vangen’ gezinnen in armoede ’: sociale uitkeringen nemen de prikkel tot werken weg en  Verlaag uitkeringen, stel voorwaarden, sanctioneer, beperk uitkeringen in de tijd, koppel rechten aan plichten…  Veel uitkeringen, en bijna alle sociale minima in de EU liggen beneden de armoededrempel (m.a.w. armoede is de remedie tegen armoede)

Arbeid moet lonen (vervolg): modernisering of minimisering van sociale bescherming?

 Huidige situatie: afkalving van sociale bescherming door toedoen van    Ideologie van ‘arbeid moet lonen’ Budgetproblemen in ganse Westerse wereld Sociale dumping in uitgebreide EU

Conservatieve visie: onderklasse-theorie    Onderklasse = ‘niet-verdienstelijke armen’ (19 cultuurdeficit Leven aan de onderkant, 2001) de eeuw) = klasse die leeft van inkomensoverdrachten en waar afhankelijkheid overgeërfd wordt van generatie op generatie => als oorzaak van armoede (Lewis, Los hijos de Sanchez, 1961; Wilson, The ghetto underclass, 1989; Dalrymple, Moraliserende nadruk op persoonlijke verantwoordelijkheid (zie bv. hervorming bijstand in VSA, 1995): bijstand werkt afhankelijkheid en tienermoederschap in de hand => schaf bijstand af om armoede te bestrijden Elementen in EU armoedejargon : activering, rechten en plichten, ‘jobloze gezinnen’ als oorzaak van kinderarmoede…

De actieve welvaartsstaat: goed of slecht voor sociale inclusie?

naargelang de ‘policy mix’ zal de actieve welvaartsstaat uitmonden in  Meer tewerkstelling  Lagere lonen en zwakkere arbeidsvoorwaarden  Lagere sociale bescherming  Méér (i.p.v. minder) armoede

Deel 2

HET BELEID T.A.V. JONGEREN

Jongeren als pilootgroep van sociaal beleid

  Jongeren zijn proefkonijnen van sociale innovaties (bv. Rosettaplan, activeringsplan gestart met jongeren en geleidelijk uitgebreid tot ouderen) Moraliserend politiek discours is sterker t.a.v. jongeren => bv. verlenging wachttijd => bv. verstrenging sancties

Wat vragen jongeren zelf ?

(European Youth Forum)

 Garantieplan met     opleiding, Werk Vrijwilligerswerk Financiële veiligheid (bv. New Deal for Young People in VK, N-Europees activeringsbeleid, Oostenrijks garantieplan)  Kansen: keuzemogelijkheden  Gevaren: dwangmaatregelen

Sociale investeringslogica

 Vb. learnfare (N-Europa)…  Vb. omzetting leerplicht in kwalificatieplicht (NL)… …doel is uitbreiden van inzetbaarheid op lange termijn …+ inschakeling in kennissamenleving