Transcript Spoedhulp Jeugd in Transitie

HELP
Goede spoedhulp is
vlug, veilig, vakkundig
en versterkend
Vereniging Spoedhulp
Jeugd presenteert visie:
4 V’s,
3 aanbevelingen
inspiratie
magazine
Spoedhulp
Jeugd
in Transitie
In dit magazine
29
personen
aan het woord
doelgroep bereikt.
kost de uitvoering van één
spoedhulp traject.
Inhoudsopgave
hulp bij acute
crisis
binnen
2
2 uur
3
Crisishulp? Zo doen wij dat!
8
pagina
13
Er ontstaat een verstoring in
het gezin door interne of
externe factoren.
2
Het gezin komt bij de
huisarts en/of gemeentelijke
voorzieningen zoals het
Centrum voor Jeugd en
Gezin of een wijkteam.
3
Er is speciale zorg nodig om
te voorkomen dat de crisis
escaleert.
10
pagina
ugd in trans
7
4 V’s, 3 Aanbitie:
evelingen
Jeugdzorg is in tra
hun gezinnen. De nsitie. Dat geldt ook voor crisis
de gemeenten en Jeugdwet legt de verantwoordehulp voor jeugdigen en
jeugd? En hoe orgregio’s. Maar wat is dat precies, lijkheid daarvoor bij
renlange ervaring aniseer je dat op een goede magoede spoedhulp voor
komt de Verenigi in het werken met verschillend nier? Op basis van jae vo
ng Spoedhulp Jeu
gd tot de volgend rmen van crisishulp
e aanbevelingen
:
pagina
15
Goede spoedhulp
voor jeu
gd en gezin is:
• Versterkend: Op
• Vlug: Zowel vlu
het moment van een
g op de plaats van
crisis staat een gez
de crisis
zijn om de ernst in
in het meest open
te schatten vanweg
voor
verandering. Dan
e
risico’s, als vlug aan
kan
maximaal van de
het werk vanwege
eigen krachten geb
veranderingsmoge
ruik gemaakt worde
lijkheden. Dat ma
n
(empowerment en
akt
24-uurs beschikbaa
oplossingsgericht)
rheid en een korte
om
een structurele opl
aanrijdtijd noodza
ossing te realiseren
kelijk.
.
Spoedhulp jeugd
gaat niet alleen om
• Veilig: Voor kinder
het
kind, maar om het
en en jongeren in
hele gezin.
crisis
of bij huiselijk gew
eld dient de veiligh
Voo
r
goe
de
spoedhulp
eid
te worden geborg
d, zowel fysiek als
is voldoende schaalg voor jeugd en gezin
emotioneel. Waar nod
rootte nodig, doch
ig wordt direct de
niet
groter dan noodza
noodzakelijke hulp ger
kelijk.
ealiseerd. Wat dat
betreft
moet spoedhulp jeu
gd kunnen beschik
ken 3 Aanbevelingen:
oveColofon
r een scala van am
Het team van
bulante interventiemogelijkheden
1 Maak de visie van de
en zo nodig gebruik
gemthe
eenten
Magazine
on
Spot:
eenmalige
kun‘HELP’
voor aannen makenisvan
stu
ring
(het ‘wat’) leidend
het eigen netwerk
voor de invulling
van
de clië
van eenRedactie
nt (opvangvan
ade
uitgave
Vereniging
door de
qua
te,
familie,
inte
grale uitvoering van
vrienden,
buren), crisispleeg
spo
edh
ulp jeugd door de
zorg en crisisopvan
aanbieder
Robin
Ouwerkerk
en
Spoedhulp
Jeugd. g.
s van
crisishulp
(het ‘hoe’).
• Vakkundig: Cris
issituaties zijn per
definitie 2 Zorg dat
Eric
Went
heftig. Daarom mo
aan
bieders van crisishu
et een crisiswerker
lp
ruimte
krijgen om de hui
stevig
in zijn/haar schoen
dige kennis en pro
Eindredactie
www.spoedhulpjeugd.nl
en staan. Bovenfessionals in te kunnen
dien moet er profess
zetten. Dat geeft de
ioneel een inschat
Eric
Went
ting meeste kwa
gemaakt kunnen
liteit en veiligheid
worden van de cris
.
issituatie, de mogelijke
3 Maak de veranderin
veiligheidsrisico’s
gen in spoedhulp
en de
wijze waarop de cris
nie
t
alle
en
is effectief kan wo
onderwerp van ges
rden gem
bestreden. Daarbij
prek tussen
eenten en de pro
is ook van belang
vinciale jeugdzorg
om
zorgvuldig in te sch
,
maar ook in de sam
atten, wanneer het
enw
erk
ing tussen
geen crisis is en de
provinciale jeugdz
aanvragende hulporg, ggz en lvb.
verlener met advies
bij te staan. Kortom
:
spoedhulp is een
Meer weten?
vak apart.
Kijk op www.spoe
dhulpjeugd.n l
Voorwoord
Vormgeving
Nanda Alderliefste
Fotografie
Sanneke Fisser
Infographic
Loek Weijts
Film
Jan Stap
4
Volop stof tot
M
nadenken
2014: Bureau Jeugdzorg verwijst
voor 28 dagen door naar crisishulp.
2015: gemeentelijke voorzieningen
zoals het Centrum voor Jeugd en
Gezin en een wijkteam schakelen
gespecialeerde spoedhulp in en
blijven betrokken.
pagina
Spoedhulp Je
24 uur
In kaart brengen
van de situatie.
pagina
1
is aan de behandelintegriteit voldaan.
Hulp bij
spoed
binnen
5
Indien nodig biedt Spoedhulp jeugd een tijdelijk
veilige plek bij een familie,
schoolvriend, pleeggezin of
crisisgroep.
6
et de transitie van Jeugdzorg krijgen instellingen,
gespecialiseerd in spoedhulp
Zodra de crisis is
voor jeugd
opgeheven
kanen
hetgezin, met nieuwe
wijkteam
verder of wordt
opdrachtgevers
te maken. Waren dat
aanvullende hulp
voorheen de provincies, het worden
ingeschakeld.
de gemeenten.
Dat vraagt erom dat we als Vereniging Spoedhulp Jeugd een duidelijke positie innemen. Wanneer is er
precies sprake van een crisis? Welke
expertise en interventie is daarvoor
nodig? Hoe kunnen we laten zien dat
spoedhulp een vak apart is? Daarover
zullen we de komende tijd veel met
gemeenten en transitiemanagers in
gesprek gaan.
Op basis van jarenlange ervaring in
het werken met verschillende vormen van crisishulp, wil de Vereniging
Spoedhulp Jeugd graag een actieve
bijdrage leveren aan ‘hoe nu verder’.
In een open dialoog, met leden maar
zeker ook met niet-leden. Dus denk
met ons mee over een gezamenlijke
standaard voor crisishulpverlening.
Ga met ons in gesprek over wat
goede spoedhulp precies is.
Kennis ontwikkelt zich veel sneller
door het met elkaar te delen. In dit
magazine treft u daarom volop stof
tot nadenken over hoe we de spoedhulp voor jeugd een stap verder kunnen brengen. Veel leesplezier, inspiratie en nieuwe inzichten toegewenst.
Rob C.P. Hartings
Voorzitter Vereniging Spoedhulp Jeugd
www.magazine-on-the-spot.nl
Doorontwikkeling ASH
4
Mariska van der Steege, Van Montfoort
Procedure Ambulante Spoedhulp Jeugd onder de loep
De methodiek Ambulante Spoedhulp
(ASH) bestaat al sinds 2007 en de Vereniging wil deze methodiek een stapje verder
brengen. Orthopedagoge Mariska van der
Steege van Van Montfoort neemt de handschoen op.
Wat is een crisis? Wanneer is er sprake van een crisis?
Wanneer spreken we van een acute crisis en wanneer gaat het om spoedhulp? Wat zijn werkzame
elementen van crisishulp en spoedhulp? En welke
eigenschappen en instrumenten zijn essentieel bij het
vakmanschap van de crisishulpverlener?
Van der Steege: “Als zo’n methode al jaren geldt, zie
je dat er paragrafen aan worden toegevoegd, dat er
passages worden veranderd. Daardoor is de ASH verwaterd. Het is een kerstboom geworden met wel heel
veel ballen. Mijn vraag is of de methodiek nog doet
wat-ie zou moeten doen. Wat kan geschrapt? Wat
moet worden toegevoegd?”
Iedereen kan meewerken
Van der Steege stelt dat de basis van de originele
ASH misschien nog best voldoet. De doelen daarvan zijn het opheffen of dempen van de crisis, de
veiligheid en basisroutines in een gezin herstellen,
maar ook analyse, taxatie en ordening van de situatie en de problematiek in het gezin, en het geven
van advies voor en het toeleiden naar vervolghulp.
Maar zijn die momenten hard te maken? Wanneer
is er een spoedeisende situatie waarbij binnen 24
uur vervolgcontact nodig is? Wanneer is de crisis
afdoende opgeheven? Van der Steege: “En zeg dan
niet dat dit na 28 dagen is. Die 28 dagen voor spoedhulp zijn ooit geformuleerd als een indicatie. En nu
zie je hulpverleners en instellingen zich daarnaar
richten. De meeste spoedhulptrajecten duren nu
dus 27 à 28 dagen. Terwijl ik ervan overtuigd ben dat
veel trajecten eerder kunnen worden afgesloten.”
En dan speelt nog de vraag hoe de ASH zich verhoudt tot de nieuwe wet. Van der Steege: “Daarom
is het goed om de ASH eens goed tegen het licht te
houden. En daar kan iedereen aan meewerken.”
Meer weten? Mail dan naar:
[email protected]
‘ASH is een
kerstboom
geworden’
en nu de praktijk…
Klaasje Visscher, Timon
Leerpunt: “Het is goed om toekomstgericht na te denken over
hoe ASH eruit moet gaan zien.”
Actiepunt: “We zullen in onze organisatie moeten bespreken hoe ver
we met ASH willen gaan: moeten
we ons louter specialiseren op het
bezweren van crises of daarnaast
ook onze competenties vergroten?
Kortom: er moet een duidelijke visie
op de toekomst komen.”
Sociale wijkteams
5
Lex Meiberg, Meiberg Consult
‘Wat voeg jij
toe als
professional?’
en nu de praktijk…
Anneruth Holvast, Parlan
Leerpunt: “Buurtteams moeten op tijd
specialisten inschakelen. Gemeenten: vermijd dat generalisten in de wijkteams alles
aan moeten kunnen.”
Actiepunt: “We moeten meer aansluiting
zoeken bij de wijkteams, en ons als ambulante spoedhulp beter profileren. Morgen
meteen een plan maken wie er bij welk
wijkteam op de koffie gaat.”
Deskundigen van ambulante spoedhulp
zullen moeten beseffen dat zij voortaan
iets moeten toevoegen aan wat wijkteams
in de eerstelijns niet kunnen. “Dat is een
totaal andere positie dan wanneer je via
de indicatieroute een cliënt krijgt aangedragen”, waarschuwt Lex Meiberg.
aan worden ze ergens bij gehaald waar de eerstelijns
in charge blijft. Dat vraagt om een andere opstelling. Deskundigen uit de tweedelijns zullen moeten
knokken voor geld bij gemeenten. Gemeenten zullen
daarbij steeds vaker de vraag stellen: ‘Wat voeg jij dan
precies toe?’ Daar zal de ambulante spoedhulp een
goed antwoord op moeten definiëren.”
Meiberg is in Deventer teamleider Buurtcoach en
nauw betrokken bij het opzetten van sociale wijkteams in die stad. “Belangrijk is dat deze teams gaan
snappen wanneer er specialistische hulp bij moet
komen”, stelt hij. Maar ook is belangrijk hoe dat dan
gebeurt. Meiberg: “We moeten zien te voorkomen
dat allerlei organisaties en instituties als generalisten
gaan landen in deze teams. Dan is het namelijk oude
wijn in nieuwe zakken. Beter is het om echt met elkaar
op weg te gaan, met mensen die bereid zijn om het
anders te doen. Wat gebeurt er als je professionals
losmaakt van hun oude protocollen en in een nieuw
team plaatst? Die zoektocht, daar gaat het straks om.
En die zal met vallen en opstaan gaan.”
Meer weten? Mail [email protected]
Andere opstelling
Specialisten zullen eraan moeten wennen dat zij
straks echt vanuit de burger moeten vertrekken.
Meiberg: “Lukt het dan om de omstandigheden
leidend te maken en niet de protocollen? Mijn
advies zou zijn: laten we teruggaan naar de
eenvoud. Waarom hebben we ooit voor dit werk
gekozen? Dat was niet vanwege de bureaucratie.”
Ook zullen zij moeten begrijpen dat ze
voortaan in wijkteams worden ingevlogen
om iets toe te voegen. Meiberg: “Voort-
‘We moeten
terug naar
de eenvoud’
Focus op veiligheid/Eerwraak
6
Willeke van der Zand, Vocas Trainingen
‘Houd de regie bij het gezin’
Elke ouder wil meewerken
aan het oplossen van gezinsproblemen. Dat is de
overtuiging van Willeke van
der Zand van Vocas Trainingen. De methode Signs of
Safety is een middel om de
regie bij het gezin te houden.
Signs of Safety, door Van der Zand
omgedoopt tot Focus op Veiligheid, bestaat uit een aantal stappen: een Zorgen- en krachtenanalyse, de 3 Huizen, Woord en Beeld,
het Netwerk in kaart en beeld
brengen, het Veilige huis, het Netwerkoverleg en een Veiligheids-
plan. Om de veiligheid binnen een
gezinssysteem goed in kaart te
brengen, zullen alle stappen doorlopen moeten worden.
Via tekst en tekening is hierbij
een grote rol weggelegd voor de
kinderen. Zo tekenen kinderen bij
de 3 huizen een droomhuis, een
veilig en een onveilig huis. “Die
tekeningen zijn bijzonder waardevol”, aldus Van der Zand. “Ze maken
heel inzichtelijk wie wel en wie niet
tot de veilige omgeving van een
kind horen. En door tekeningen
beseffen ouders vaak voor het
eerst hoe een kind het leven thuis
ervaart. Dat maakt dat ze in beweging komen.”
Cruciaal bij Signs of Safety is commitment van de ouders. Daarnaast
is een belangrijk principe dat er
geen dader-discussie is. Bovendien
is alles transparant: Jeugdzorg stelt
weliswaar kaders, maar het gezin
mag de oplossing aandragen.
Van der Zand: “Focus op Veiligheid
biedt geen garanties. Maar als je
dit hele traject hebt doorlopen,
kun je wel zeggen dat het gezin
zoveel mogelijk heeft gedaan om
het kind thuis te laten blijven of
terug te laten komen.”
Meer weten?
Kijk op de website.
‘Eerwraak vraagt om individuele aanpak’
Eergerelateerd geweld is een struikelblok
voor veel jeugdhulpverleners. De culturele
groepen waar eerwraak zich afspeelt zijn
vaak zorgmijdend. Bovendien vergt het
onderkennen en interveniëren veel interculturele kennis.
Eerwraak botst met een principe in de Nederlandse
jeugdhulpverlening. Want waar openheid, directheid
en individualiteit voorop staan in de westerse benadering, werkt dat binnen veel culturen (dus niet
religies) anders. Willeke van der Zand specialiseerde
zich in eergerelateerd geweld: “Binnen culturen waar
familie-eer een rol speelt, is sprake van een duidelijke hiërarchie. Iedereen kent zijn plaats en de positie
bepaalt wat wel en niet kan worden gezegd.”
Dat betekent dat in groepsgesprekken eergerelateerd
handelen niet boven tafel komt. Wil de jeugdhulpverlening iets kunnen bereiken in besloten gemeenschappen, dan zal zij haar visie van transparantie en
openheid moeten herzien. “Alleen individuele gesprekken met gezinsleden zorgen ervoor dat iedereen
openlijk zijn verhaal kan doen en niet in de knel komt
met familie- of gemeenschapshiërarchie. Pas dan
komen de eerste signalen van geweld met eermotief
op tafel.”
Meer weten? Kijk op www.vocastrainingen.nl
‘Eerwraak
botst met
ons open- e’
heidsprincip
Position paper ASH
7
Spoedhulp Jeugd in transitie
4 V’s, 3 aanbevelingen
hulp voor jeugdigen en
sis
cri
or
vo
k
oo
ldt
ge
t
Da
e.
voor bij
Jeugdzorg is in transiti
verantwoordelijkheid daar ulp voor
de
t
leg
et
dw
ug
Je
De
n.
ne
spoedh
hun gezin
ar wat is dat precies, goedeOp basis van jaren­
r?
de gemeenten en regio’s. Ma
nie
dat op een goede ma
van crisishulp
jeugd? En hoe organiseer je
met verschillende vormen nbevelingen:
en
rk
we
t
he
in
g
rin
va
er
aa
lange
ulp Jeugd tot de volgende
komt de Vereniging Spoedh
nt van een
• Versterkend: Op het mome
gezin is:
en
gd
jeu
r
voo
lp
hu
est open voor
ed
me
t
spo
Goede
crisis staat een gezin he
aal van de
ats van de crisis
verandering. Dan kan maxim
• Vlug: Zowel vlug op de pla
akt worden
vanwege
eigen krachten gebruik gema
zijn om de ernst in te schatten
gsgericht) om
vanwege
(empowerment en oplossin
risico’s, als vlug aan het werk
realiseren.
Dat maakt
een structurele oplossing te
veranderingsmogelijkheden.
en om het
alle
een korte
Spoedhulp jeugd gaat niet
24-uurs beschikbaarheid en
.
kind, maar om het hele gezin
aanrijdtijd noodzakelijk.
jeugd en gezin
geren in crisis
Voor goede spoedhulp voor
• Veilig: Voor kinderen en jon
nodig, doch niet
de veiligheid
is voldoende schaalgrootte
of bij huiselijk geweld dient
iek als emogroter dan noodzakelijk.
te worden geborgd, zowel fys
ect de noodtioneel. Waar nodig wordt dir
t dat betreft
3 Aanbevelingen:
zakelijke hulp gerealiseerd. Wa
en
ikk
sch
n be
ten voor aanmoet spoedhulp jeugd kunne
Maak de visie van de gemeen
1
en
erv
int
te
lan
bu
am
de invulling
over een scala van
ring (het ‘wat’) leidend voor
stu
ik
bru
ge
dig
no
uitvoering van
tiemogelijkheden en zo
van een adequate, integrale
van
erk
tw
ne
en
eig
t
he
van
ken
bieders van
kunnen ma
spoedhulp jeugd door de aan
n,
de
en
vri
,
ilie
fam
or
do
g
de cliënt (opvan
crisishulp (het ‘hoe’).
isopvang.
buren), crisispleegzorg en cris
ishulp ruimte
Zorg dat aanbieders van cris
2
ien profes­
zijn per defin
krijgen om de huidige kennis
• Vakkundig: Crisissituaties
Dat geeft de
crisiswerker
sionals in te kunnen zetten.
tie heftig. Daarom moet een
ven
Bo
an.
.
sta
meeste kwaliteit en veiligheid
stevig in zijn/haar schoenen
g
ttin
cha
ins
edhulp niet
dien moet er professioneel een
Maak de veranderingen in spo
3
de
is,
cris
de
van
n
rde
ek tussen gegemaakt kunnen wo
alleen onderwerp van gespr
k
oo
t
me
–
p
aro
zorg, maar
veiligheid en de wijze wa
enten en de
provinciale jeugd
me
gsvin
sla
ver
sen provinciale
de expertise van GGz, LVB en
ook in de samenwerking tus
.
en
ed
str
be
n
rde
wo
kan
is
zorg – de cris
jeugdzorg, ggz en lvb.
zorgvuldig
Daarbij is ook van belang om
en crisis is, of
in te schatten wanneer het ge
Meer weten?
lpverlener
hu
gd.nl
advies aan de aanvragende
Kijk op www.spoedhulpjeu
vak
een
is
lp
hu
ed
spo
m:
rto
afdoende is. Ko
apart.
Feiten en cijfers
8
9
Spoedhulp in transitie
Goede spoedhulp voor
jeugd en gezin is:
Resultaten Families First
80%
Bij
VERSTERKEND
79%
Traject Families First
(gem. 28 dgn) kost
maximaal
24/7
Bij
94%
van de
gezinnen
hulp bij acute
crisis
binnen
2 uur
2
Het gezin komt bij de
huisarts en/of gemeentelijke
voorzieningen zoals het
Centrum voor Jeugd en
Gezin of een wijkteam.
ASH veiligheidstaxatie
binnen 1 dag, 24/7 opvangplek achter de hand
wanneer veiligheid kind
acuut in het geding is.
is aan de behandelintegriteit voldaan.
Hulp bij
spoed
binnen
24 uur
Crisishulp? Zo doen wij dat!
Er ontstaat een verstoring in
het gezin door interne of
externe factoren.
Uitvoerende
instellingen.
is de crisis opgeheven en
de situatie weer veilig
voor kinderen.
is uithuisplaatsing
voorkomen.
van 4500 onderzochte
gezinnen werd de
doelgroep bereikt.
1
33
82%
van de
van de
gezinnen
VEILIG
Q
Bij
gezinnen
Uitvoerende
instellingen.
VAKKUNDIG
Resultaten Ambulante Spoedhulp Jeugdzorg
Bij
16
VLUG
11.000
jeugdigen gebruik
Jaarlijks maken
van spoedeisende zorg, waarvan een groot deel
Ambulante Spoedhulp (ASH) of Families First.
(bron: Jeugdzorg Nederland 2013)
In kaart brengen
van de situatie.
3
Er is speciale zorg nodig om
te voorkomen dat de crisis
escaleert.
4
2014: Bureau Jeugdzorg verwijst
voor 28 dagen door naar crisishulp.
2015: gemeentelijke voorzieningen
zoals het Centrum voor Jeugd en
Gezin en een wijkteam schakelen
gespecialeerde spoedhulp in en
blijven betrokken.
5
Indien nodig biedt Spoedhulp jeugd een tijdelijk
veilige plek bij een familie,
schoolvriend, pleeggezin of
crisisgroep.
6
Zodra de crisis is
opgeheven kan het
wijkteam verder of wordt
aanvullende hulp
ingeschakeld.
Het Friese model
10
Erwin Beers, Spoed4Jeugd:
Spoed4Jeugd: snel,
goedkoop en duurzaam
In Friesland hebben een aantal zorginstellingen een meldpunt voor spoedeisende
jeugd gerealiseerd met een zo kort mogelijke ‘aanrijtijd’: Spoed4Jeugd. Het meldpunt is 24/7 bereikbaar voor kinderen en
jeugdigen tot 18 jaar, waarbij geen tweedelijns zorg is ingezet. Het Friese model is
ook elders in den lande bruikbaar.
Spoed4jeugd is zelf geen zorgaanbieder, maar zet wel
de bestaande zorgpaden van de betrokken zorgaanbieders in. En snel ook nog: vanaf het eerste telefoontje naar Spoed4Jeugd tot de inzet van een zorgaanbieder duurt niet langer dan 45 tot 60 minuten.
Volgens projectleider Erwin Beers kan dat alleen
maar omdat er ‘geen gedoe aan de voorkant’ is. “Als
de bal wordt aangespeeld, neem je hem aan. Discussies of onenigheid vinden achter de schermen plaats,
zodat de crisismelding niet gefrustreerd wordt. Doel is
louter zo snel mogelijk de ambulant hulpverlener in te
kunnen zetten voor een gezin in crisis.”
Duurzame oplossing
Belangrijk daarbij is de technische ondersteuning,
in de vorm van een speciaal ontworpen webbased
applicatie. Daarin wordt gedurende het hele proces
de cliëntkaart geactualiseerd. “Beschrijving van de
spoedeisende situatie wordt vervolgens door de
triagist gebruikt om de zorgtoewijzing op te baseren”,
aldus Beers. De melding wordt afgesloten door alle
verzamelde informatie naar de ‘voordeur’ van de zorgaanbieders te sturen.
Evaluatie toont aan dat zowel melders als medewerkers positief zijn over Spoed4Jeugd. Ook zijn de
kosten laag, zo’n 325 euro per melding, heeft Beers
becijferd: “Werkers die ingeschakeld worden zijn namelijk al regulier werkzaam bij zorginstellingen.” Maar
misschien nog het belangrijkste: “De investering in
vertrouwen en niet in de wens naar marktaandeel of
positie maakt het echt een duurzame oplossing.”
Meer weten? Kijk op www.spoed4jeugd.nl
en nu de praktijk…
Ellen Westendorp, Crisisafdeling GGZ-J Karakter
locatie Almelo
Leerpunt: “Iedereen moet achter de beslisbomen en het geprotocolleerde proces staan.
Deze moeten bovendien ondersteund worden
door een goed technisch systeem.”
Actiepunt: “Ik ga onze manager transitie
duidelijk maken dat je alleen korte opnames in
de GGZ kunt realiseren als de ambulante zorg
wordt opgeschaald. Dat moeten gemeenten en
zorgverzekeraars ook goed snappen.”
‘We zetten
in op
snelheid’
11
Kwaliteitsmetingen
Inge Bastiaanssen, Praktikon:
‘Ga cijfers
benutten’
Dataverzameling over de kwaliteit van je hulpverlening is een hoop gedoe. Maar je kan er ook
je voordeel mee doen, stelt Inge Bastiaanssen,
onderzoeker bij Praktikon. “Het kan je helpen
om de kwaliteit van je interventies te verhogen.”
en nu de praktijk…
Marieke van Pernis, Cardea ASH/FF
Leerpunt: “Cijfers vanuit onderzoek
zijn belangrijk om te professionaliseren, profiteren en presenteren, zeker in
de huidige tijd met de transitie.”
Actiepunt: “Ik ga in mijn team meer
aandacht vragen voor onderzoek en
hoe we cijfers kunnen gebruiken. Via
kwaliteitsmetingen kunnen we ASH
en FF namelijk doorontwikkelen.”
Volgens Bastiaanssen onderscheiden Families First en Ambulante Spoedhulp zich van veel andere jeugdzorginterventies
omdat zij de uitvoering en uitkomsten van hun zorg monitoren door middel van een kwaliteitssysteem. “Crisishulp is
daarmee een goed eind op weg”, stelt zij. “De volgende stap is
om cijfers ook echt te gaan gebruiken.”
Bastiaanssen is bij Praktikon verantwoordelijk voor de kwaliteitstoetsing van Families First en Ambulante Spoedhulp.
“De manier waarop Families First aan dataverzameling doet
is een schoolvoorbeeld van hoe het zou moeten”, vindt zij.
“Sinds 1994 worden er stelselmatig gegevens verzameld
over de kwaliteit van Families First . Onderzoek heeft ervoor
gezorgd dat Families First kan aantonen dat de interventie
doeltreffend is. Dit heeft geleid tot een goede kwalificatie op
de Databank Effectieve Jeugdinterventies, namelijk effectief
volgens eerste aanwijzingen. Sinds een aantal jaren volgt
Ambulante Spoedhulp dit goede voorbeeld.”
Leren van elkaar
Gegevens verzamelen over je effectiviteit is mooi, maar
als het daar bij blijft laat je kansen liggen, vindt Bastiaanssen. “Vergelijk bijvoorbeeld de gegevens van
jouw eigen instelling maar eens met de landelijke
cijfers. Dan kan je niet alleen zien waar je goed in
bent, maar ook waar nog verbeteringen mogelijk
zijn. Op die manier kan je leren van elkaar en
een meet- en verbeterbeweging op gang brengen. Dat zal alleen maar helpen om interventies naar een (nog) hoger plan te tillen.”
Meer weten? www.praktikon.nl
‘Breng een
meet- en
verbeterbeweging
op gang’
EigenKracht
12
Henk Smelik en Rob van Kuijk, Lindenhout
‘Vergeet het
netwerk niet’
Ook bij spoedhulp in gezinnen kan het
netwerk worden ingeschakeld. Bij veel
jeugdhulpverleners bestaat daar bewust
of onbewust weerstand tegen. Dat constateren Henk Smelik en Rob van Kuijk, ambulant hulpverleners bij Lindenhout. “Het
netwerk is in alle fasen van hulpverlening
in te zetten.”
Dat spoedhulpverleners het netwerk rondom gezinnen vaak buiten beschouwing laten, is best te verklaren, aldus Van Kuijk. “Iedereen is weliswaar getraind in
het organiseren van een netwerkberaad, maar in de
spoedhulpfase komt dat er vaak niet van.” De reden?
Hulpverleners vinden dat complex. Het kost tijd. En
gezinnen zeggen vaak dat ze geen netwerk hebben.
Of dat ze hun netwerk niet willen belasten.
Smelik: “Met zoeken en bellen is altijd een netwerk samen te stellen. Natuurlijk, het ene
netwerk is sterker dan het andere. Maar de
verwachting een zwak netwerk aan te treffen
kan nooit reden zijn om dan maar af te zien
van een Eigenkracht-conferentie.”
Het niet organiseren van zo’n bijeenkomst in
de spoedhulpfase berust vooral op vooroordelen, denken Smelik en Van Kuijk. En dat terwijl
juist daaruit duurzame oplossingen voortkomen. Eigenkracht werkt immers ook in
crisissituaties.
In Nieuw-Zeeland is het organiseren van een Eigenkracht-conferentie bij gezinscrises zelfs bij
wet geregeld. Smelik: “Bij ons is
echter de vraag hoe we mensen
kunnen stimuleren zo’n bijeenkomst überhaupt te beleggen.
Dus waar komt toch die weerstand vandaan?”
Visies van buiten
13
‘Bestuurders: toon
regentenmoed’
‘Jeugdzorg en
schuldvraag’
en nu de praktijk…
Ieke Kater, Elker Spoedzorg
Leerpunt: “Door te vragen naar tradities
en verjaardagen kun je zicht krijgen op het
netwerk dat je kunt inzetten. Dat hoeven niet
veel mensen te zijn: ook een of twee mensen
vormen een netwerk.”
Actiepunt: “Ik ga met trots en plezier deelnemen aan het georganiseerde netwerkberaad/
zorgoverleg en op het werk zeggen dat we
belangrijke standaardstappen moeten gaan
zetten bij netwerkaanpak.”
L
‘Waarom
toch die
weerstand?’
even zonder risico bestaat niet. Dat stelt
prof. dr. Ira Helsloot, bijzonder hoogleraar
Besturen van Veiligheid aan de Radboud
Universiteit. Een bekende valkuil voor bestuurders, die keuzes moeten maken over het aanwenden van middelen, is de risico-regelreflex,
constateert hij. “Dat wil zeggen de reflex om,
vooral na incidenten, elk risico uit te sluiten. Dit
leidt vaak tot disproportionele investeringen
waar de primaire zorgtaak onder lijdt. Juist in
crisishulpverlening zijn incidenten echter niet
uit te sluiten en moet daarom de onveiligheid
bewust bestuurd worden.”
Helsloot schetst vier bestuurskundige principes
en pleit ervoor dat bestuurders weer eens een
beetje ‘regentenmoed’ durven te tonen. “In deze
economisch zware tijden kunnen we ons geld
namelijk wel beter besteden. Je kunt je veiligheidseuro immers maar een keer uitgeven.”
Kijk hier het filmpje
‘H
et is een ongemakkelijke waarheid.
Maar we zullen met incidenten
moeten leren leven’. Zo besluit
René Peters, wethouder sociale zaken,
jeugd, onderwijs en integratie in Oss zijn
column ‘Jeugdzorg en schuldvraag’.
Weten waar deze column precies over gaat?
Bekijk dan hier het filmpje
Spoedhulp in transitie
14
Blik op de toekomst
15
‘Spoedhulp in transitie’: dat was het onderwerp van een
studiedag van de Vereniging Spoedhulp Jeugd. Ruim 130
deelnemers kwamen op maandag 23 juni naar Antropia
Cultuur en Congrescentrum om daar voor te sorteren op
de toekomst. De hoogtepunten in woord en beeld.
“We zitten vaak zo in systemen te
denken dat we vergeten waar het
eigenlijk om gaat: allereerst zorgen
dat de spoedhulp goed geregeld is.”
“Kwaliteitsmetingen van wat we doen
zijn belangrijk. Daardoor kunnen we
van practice-based evidence naar
evidence-based practice.”
3 aanbevelingen
Zes mensen aan tafel: Rob Hartings (bestuurder van Youké en voorzitter van de Vereniging Spoedhulp Jeugd), René Peters (wethouder jeugd in Oss), professor Ira Helsloot
(voorzitter van Stichting Crisislab), Coen Dresen (bestuurder van Juzt), José Schilderinck
(bestuurder van Ambiq) en Hans Tönjes (projectleider Vereniging Spoedhulp Jeugd). Het
onderwerp: de transitie van Jeugdzorg. De opbrengst: 3 aanbevelingen waarmee de
vereniging Spoedhulp Jeugd verder gaat.
1
“Het in kaart brengen van en adequaat handelen
bij veiligheidsrisico’s, is basisvaardigheid van elke
Spoedhulpverlener.”
“Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat jeugdzorg per jaar 15.000 levensjaren redt. Maar het kan
nog beter.”
Gemeenten krijgen de
regie bij jeugdzorg. Voor
jeugdzorg­instellingen is
het dus meer dan voorheen van
belang om te investeren in de
relatie met de lokale politiek. En
meer specifiek met de wethouder.
Dat kan met een protocol voor
beleidsambtenaren én met een
korte notitie voor de wethouder,
waarin de wethouder wordt
gewezen op de werkwijze van en
risico’s bij ambulante jeugdzorg.
Tegelijkertijd is het nuttig hem
uit te nodigen om eens een dagje
mee te lopen.
2
Het verlenen van spoedhulp is een vak. Ambulante spoedhulpverleners zijn
gedreven, nieuwsgierig, willen bijleren en kunnen zich aanpassen
aan snel veranderende situaties.
De Vereniging blijft studiedagen
en expertmeetings organiseren,
om het vak door te ontwikkelen
en de verbinding met de wijkteams, met de GGz en LVB te versterken. Want goede spoedhulp
kan niet gehinderd worden door
domeinvraagstukken of barrières
tussen sectoren.
3
Hoe groot het vakmanschap van de hulpverlener
ook is, 100 procent veilig
voor ieder kind bestaat niet. De
consequenties van een verkeerde
inschatting kunnen verstrekkend
zijn. Er zullen altijd incidenten
blijven, die in de media groots
worden uitgemeten. Bestuurders
van jeugdzorginstellingen horen
ook in dergelijke gevallen achter
hun medewerkers te staan. En
wethouders achter de jeugdzorg­
instelling.
Mijn advies aan...
16
5 Gratis adviezen aan
gemeenten, wijkteams
en het bestuur van de
Vereniging Ambulante
Spoedhulp.
Klik op de foto’s voor de films.
Samira Ahmiane
Layla Ariba
Rozemarie Spijkerman
Mirte Loeffen
Roos Workala
Tijdens de studiedag ‘Spoedhulp in transitie’ van de Vereniging Spoedhulp Jeugd zijn
zeven masterclasses gegeven. Meer weten? Klik hier voor de online presentaties.