Transcript Mavzu: Kompyuter viruslari va uning turlari.
MAVZU: KOMPYUTER VIRUSLARI VA UNING TURLARI.
Keng ommalashgan dastlabki shaxsiy kompyuter Apple II 1977 yil 20 aprelda konveyerdan chiqarildi.
Narxining versiyadagi yashash arzonligi, miqyosining qulay kompyuterlar ishlashi sotildi.
kengayganligi uning Ayni va keng tarqalishiga olib keldi. Sobiq Sovet ittifoqida chiqarilgan nushalarni hisobga olmaganda, 3 milliondan ortiq shu vaqtda kompyuterda turli millat va turli kasb egalari ishlash imkoniga ega bo`lishdi. Xuddi shu paytda ilk zamonaviy kompyuter viruslari chiqa boshladi. Buning asosiy sababi ular rivojlanishining ikki muhim sharti bajarilganligida ko`payish vositalari paydo bo`lganligida edi.
Kompyuter viruslari haqidagi ilk ma'lumot shaxsiy kompyuterlar paydo bo`lishidan ancha oldin, ya'ni 1959 yilda amerikalik olim L.S.Penrouzning o`z-o`zini ko`paytiradigan oshirdi.
mexanik strukturalarga bag'ishlangan maqolasida uchraydi. Maqolada ikki o`lchamli struktura haqida fikr yuritilib, u faollashish, ko`payish, mutasiyalanish, egallab olishga qodir bo`lgan. Tez orada AQSH da bu strukturani F. G. Stal IBM 650 kompyuterining mashina kodlarida amalga
KOMPYUTER VIRUSLARI FOYDALANUVCHINING IXTIYORISIZ KOMPYUTERGA KIRIB, U YERDA KO`ZDA TUTILMAGAN HAR XIL O`ZGARTIRISHLAR QILUVCHI VA O`Z-O`ZINI KO`PAYTIRUVCHI DASTURDIR.
Kompyuter viruslari zararli kodlar deb nomlanuvchi katta dastur sinflarining bir ko`rinishi bo`lsa-da, lekin ularni bir xil deb bo`lmaydi.
qiladi.
"Chuvalchanglar" va "Troya otlari" zararli kodlar turkumiga kiradi. Ular kompyuterda ko`paya olmasligi jiqatidan viruslardan farq
"Chuvalchang" dasturi kompyuter tarmoqlari orqali tarqaladi va kompyuterda
Hozirgacha 60 mingdan ortiq virus ro`yxatga olingan. Ular soni kundan-kun ortib, yangi-yangi turlari aniqlanyapti. Ularni o`ziga xos belgilari asosida: 1) yashash muqiti; 2) operasiyaviy tizimi; 3) algoritmining ishlash xususiyatlari bo`yicha guruhlarga bo`lish mumkin.
Birinchi guruh viruslari uchga: faylli, yuklanuvchi va makrovirus larga bo`linadi.
Eng ko`p tarqalgan dastlabki kompyuter viruslari faylli virus lardir. Ular operasiyaviy tizim fayllari va kataloglarida joylashgan. Masalan, "overwriting" ("Ustidan yozish") shunday viruslardan bo`lib, ular, kompyuterga tushgandan keyin zararlangan fayl kodi o`rniga o`z kodini yozib, mavjud ma'lumotlarni yo`qotadi. Albatta, bunday holda fayl ishlamaydi va uning ichidagilarni qayta tiklab bo`lmaydi. Ular anchagina soddaligidan o`zini tez oshkor etib qo`yadi.
Faylli viruslarning boshqa turi, ya'ni parazit turi xam mavjud. Bunday viruslar zararlangan fayllar ish faoliyatini tupik yoki qisman saqlab qolsa-da, biroq ularning ichidagilarni o`zgartirib yuboradi. Masalan, ular o`zini faylning boshi, o`rtasi yoki oxiriga yozishi mumkin. "Cavity" ("bushlik") viruslari o`z kodini faylda ishlatilmaydigan ma'lumotlar o`rniga yozadi. "Companion" ("og'ayni") viruslari esa undan ham ayyor. Ular faylni o`zgartirmay, uning nusxasini yaratadi, fayl yuklanganda boshharuvni fayl nusxasi, ya'ni virus o`z qo`liga oladi.
Yuklanuvchi viruslar ning ishlash tarzi operasiyaviy tizim algoritmini ishga tushirishga
MAKROVIRUSLAR
- KOMPYUTER VIRUSLARINING BIR TURI BO`LIB, ULAR MAKROTILLAR KO`PGINA OFIS ILOVALARIDA WORD, EXCEL, ACCESS, PROJECT, COREL DRAW KABI MAKROTILLAR MAVJUD.
OFIS DASTURLARIDA ISH UNUMINI OSHIRISH UCHUN DASTURLAR TUZISHDA ISHLATILADI.
YORDAMIDA
SO`NGGI KUNLARDA KENG TARQALGAN VIRUSLAR: WIN95.SHOEREC, WIN32. ANDRAS , WIN95.NATHAN
, RP , OILASI, 1-WORM.COOLNOW
, WORM.VALCARD
, MACRO. EXCEL. UEDASUN , MACRO.WORD.GIGGLE, GALEOCERDO. 600 , TRIVIAL , OILASI, NEWEXE
KABILARDAN IBORAT.
CHUVALCHANG VIRUSI.
VISUAL INTERNET ORQALI TARQALADI, ZARARLANGAN XATLARGA FAYL KO`RINISHIDA BOG'LAB QO`YILADI. WINDOWS HHHR (RE YEXE-FAYL), UZUNLIGI 97KB GA YAKIN (UPX DA QISILGAN, BASIC TILIDA YOZILGAN.
FAYLLI VIRUSLAR
, DOS NOREZIDENT, O`TA XAVFLI VIRUSLAR. ODATDA JUDA KICHIK UZO`NLIKKA EGA. NIQOYATDA SODDA. ¡ZINI JORIY FAYLLAR BOSHIGA ESKI MA'LUMOTLARNI SAQLAMASDAN YOZADI.
TIKLAB BO`LMAYDI. FOYDALANILAYOTGAN OPERASIYAVIY TIZIM QANDAY TARMOQ VIRUSI BIR YOKI BIR NECHA OPERASIYAVIY TIZIM (DOS, MACOS VA X.K.) FAYLLARINI ZARARLASHI MUMKIN. MASALAN, "BOZA" WINDOWS OPERASIYAVIY TIZIMDA ISHLAYDI VA SHUNING UCHUN KIRADI.
"BLISS" VIRUSI ESA LINUX VIRUSIGA KIRADI VA X.K.