Transcript Zabytki Torunia

Toruń
Spis treści:
- Nazwa miasta,
- Historia miasta,
- Herb miasta,
- Dom Kopernika,
- Kamienica pod Gwiazdą,
- Katedra Świętych Janów,
- Kościół św. Jakuba.
Nazwa miasta
Toruń słynie jako miejsce narodzin
wielkiego
astronoma
Mikołaja
Kopernika. Na prawym brzegu Wisły
leży zabytkowy zespół Starego i
Nowego Miasta oraz znajdują się
ruiny
zamku
krzyżackiego.
Pochodzenie nazwy „Toruń” jest do
dzisiaj niewyjaśnione. Niektórzy
sądzą, że ma ona swoje źródło w
słowie „tor”, oznaczającym drogę,
trakt. Uczeni jednak twierdzą, że
wywód ten niewiele ma wspólnego z
prawdą.
Historia
miasta
Toruń został założony w 1233 roku na mocy tzw.
przywileju chełmińskiego, wydanego przez Zakon
Krzyżacki. Pierwsze zabudowania powstały w miejscu
przeprawy przez Wisłę – w Starym Toruniu. Powodzie
nękające osadników zmusiły ich do przeniesienia się
około 8 km w górę rzeki, w miejsce, w którym
znajdują się dzisiejsze ulice Starego Miasta: Żeglarska,
Łazienna i Mostowa. Główną ulicą była ul. św. Anny
(dzisiejsza ul. Kopernika), prowadząca do przeprawy
przez Wisłę. Centrum miasta stanowił rynek. W roku
1239 przybyli do Torunia franciszkanie, którzy
rozpoczęli budowę początkowo drewnianego kościoła
pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii
Panny. W tym czasie, tj. ok. połowy XIII wieku,
Krzyżacy nieopodal wznieśli zamek i założyli Nowe
Miasto. W obrębie jego murów zbudowano m.in.
kościół św. Jakuba.
Historia
miasta
Toruń rozwijał się szybko dzięki udziałowi w handlu
morskim między Polską a zachodnią Europą. Z biegiem
czasu miasto się rozbudowywało. Wzniesiono m.in.
kościoły: św. Wawrzyńca, św. Jerzego i Świętego Krzyża.
Nad Wisłą powstał port przystosowany do przyjmowania
statków morskich. W 1454 roku w Toruniu wybuchło
powstanie wymierzone przeciwko Krzyżakom, w czasie
którego mieszkańcy zniszczyli zamek krzyżacki.
Zlikwidowano wówczas podział na Stare i Nowe Miasto.
Wydarzenia te rozpoczęły wojnę trzynastoletnią z
Krzyżakami. Po jej zakończeniu, w 1466 roku, Toruń został
przyłączony do Polski. Długotrwała wojna spowodowała
zubożenie miasta. Jednak przywileje, które nadał
Toruniowi król Kazimierz Jagiellończyk, szybko wzbogaciły
miasto, spowodowały jego rozwój i rozbudowę. W latach
1497–1500 wzniesiono stały most przez Wisłę. Przez
Toruń przebiegał wtedy szlak handlowy między Rosją i
Litwą a Wielkopolską i Niemcami.
Historia
miasta
Szczytowym okresem rozwoju miasta był
przełom wieku XVI i XVII. Lata dwudzieste XVII
w. przyniosły pierwsze zwiastuny upadku
Torunia. W 1629 roku uległy pożarowi jego
przedmieścia – wielu domów już nigdy nie
odbudowano. Od drugiej połowy XVII wieku
miasto zaczęło ubożeć i tracić swoją silną
pozycję, m.in. wskutek najazdu szwedzkiego. W
wyniku rozbiorów państwa polskiego Toruń
przeszedł pod panowanie pruskie (w 1793
roku). W wieku XIX był miastem urzędniczym i
garnizonowym; otoczony fortyfikacjami miał
stanowić twierdzę. W czasie obu wojen
światowych zabytkowa zabudowa Torunia nie
uległa większym zniszczeniom. W roku 1997
historyczna zabudowa miasta znalazła się na
Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego i
Przyrodniczego UNESCO.
Herb miasta
Herb Torunia przechodził wiele przeobrażeń.
Pierwotnie przedstawiał postać Madonny z
Dzieciątkiem umieszczoną pomiędzy basztami
miejskimi. Od 1339 roku istniał też inny herb
Torunia, wyobrażający Jana Chrzciciela
stojącego między drzewami. Trzeci herb,
znany od XV wieku, przedstawiał mur z
trzema basztami i bramą pośrodku. Ten
wizerunek stał się właściwym herbem
Torunia. W 1470 roku herb miasta
uzupełniono
wyobrażeniem
anioła
podtrzymującego oburącz tarczę herbową.
Od czasu zajęcia Torunia przez Prusy, w roku
1793, herb zmieniał się wielokrotnie.
Elementem stałym pozostawał mur z trzema
basztami i otwartą bramą. Od 1990 roku w
herbie ponownie widnieje anioł.
Dom
Kopernika
Dom Kopernika to dwie połączone kamienice
z przełomu XIII i XIV wieku, przebudowane w
wieku XV. W jednej z nich 19 lutego 1473
roku urodził się Mikołaj Kopernik. Obecnie
mieści się tu jego muzeum, założone w 1960
roku. W zbiorach znajdują się m.in.
starodruki, książki i czasopisma związane z
postacią Mikołaja Kopernika. Można tu
zobaczyć także przedmioty z wizerunkiem
astronoma (obrazy, medale, monety czy
znaczki pocztowe). W obu kamienicach
zrekonstruowano wnętrza mieszczańskiego
domu z epoki Kopernika.
Kamienica
pod Gwiazdą
Kamienica zbudowana na przełomie wieków
XIII i XIV z sienią i (pierwotnie) jednym
piętrem. Jest to jeden z najładniejszych
budynków tego typu w mieście. Jego fasada
jest bogato zdobiona dekoracją ornamentową
z motywami roślin i kwiatów. Od 1465 roku
kamienica
była
własnością
Włocha
Kallimacha. W wiekach XVI i XVII została
przebudowana. Do naszych czasów zachował
się układ wnętrz z XVI wieku z wysoką sienią,
drewniane stropy w tylnych pomieszczeniach
parteru oraz pierwszego i drugiego piętra. Na
szczycie fasady widnieje ośmioramienna
gwiazda, której kamienica zawdzięcza swą
nazwę.
Katedra Świętych
Janów
Katedra Świętych Janów (św. Jana Chrzciciela i
św. Jana Ewangelisty) to najstarszy w mieście
kościół, z gwiaździstym sklepieniem i rzędem
niskich kaplic po bokach. Jego początki wiążą
się z nadaniem Toruniowi praw miejskich w
1233 r. W 1500 roku na wieży umieszczono
największy w ówczesnej Polsce, obecnie drugi
co do wielkości, dzwon Tuba Dei (Trąba Boża),
ważący ponad siedem ton. W bogatym
wystroju wnętrza uwagę zwraca ołtarz główny
z XVI wieku. W Kaplicy Kopernikowskiej
(Aniołów Stróżów) znajduje się XVIII-wieczne
marmurowe popiersie Mikołaja Kopernika.
Kościół św.
Jakuba
Kościół św. Jakuba zbudowano w latach
1309–1424. Był to kościół parafialny Nowego
Miasta i świątynia zamkowa. Należał do
zakonu sióstr cysterek, potem benedyktynek.
Świątynia otoczona jest murem z bramą, przy
której znajduje się kaplica Ogrójcowa.
Podłużne okna kościoła ozdobione są
witrażami złożonymi z elementów XIVwiecznych. Wnętrze mieści rzeźbione dębowe
stalle
(ozdobne
drewniane
ławy,
przeznaczone dla duchowieństwa) z początku
XV wieku, jedne z najcenniejszych w Polsce.
Umieszczono tu ponadto rzeźby i obrazy
pochodzące z rozebranego w XIX wieku
kościoła św. Mikołaja.