Transcript Konu 15: Refah İktisadı

Bölüm 15
Refah İktisadı
David Begg, Stanley Fischer and Rudiger Dornbusch, Economics,
9th Edition, McGraw-Hill, 2008
PowerPoint presentation by Alex Tackie and Damian Ward
Refah İktisadı
• İktisadın normatif konuları ele alan
dalıdır.
• Amacı ekonominin nasıl işlediğini
açıklamak değil,
• Ne ölçüde iyi işlediğini değerlendirmektir.
Eşitlik ve Etkinlik
• Yatay eşitlik
– Benzer insanların benzer muamale
görmesi
• Dikey eşitlik
– Doğuştan gelen farklılıkların yol açtığı
etkileri hafifletmek için farklı
insanların farklı muamele görmesi
Pareto etkinliği
• Veri bir tüketici tercih seti, kaynaklar ve
teknoloji ile,
• eğer kimsenin durumunu
kötüleştirmeden en az bir kişinin
durumunu iyileştiren başka bir dağılım
mümkün değilse, mevcut dağılım
pareto-etkin demektir.
Tam rekabet ve Pareto
etkinliği
• Eğer ekonomideki her piyasa tam
rekabetçi serbest bir piyasa ise,
ekonominin bütününde ortaya çıkan denge
Pareto-etkin olur.
• Adam Simith’in “Görünmez El” vurgusunda
ifade edildiği gibi.
Rekabetçi denge ve Paretoetkinliği
SS
D
P1*
D
Q1*
Film Adedi
• Q1*gibi herhangi bir denge
çıktı düzeyinde, son birim
film tüketicilere P1* kadar
bir ekstra fayda sağlar.
• Rekabetçi film endüstrisi
için arz eğrisi (SS) filmin
marjinal maliyetidir.
• P1*, Q1* ‘in ötesinde,
marjinal maliyet ile
tüketicilerin sağladığı
marjinal fayda arasında bir
ayrışma vardır.
• Dolayısıyla P1*, Q1*
noktasına yöneliş, toplumu
daha iyi bir duruma getirir.
Piyasa başarısızlığı
(Market failure)
Serbest piyasa kaynakların etkin
dağılımını sağlayacak şekilde dengeye
gelemediğinde ortaya çıkar.
Olası nedenler:
•Eksik rekabet
•Toplumsal öncelikler (örneğin eşitlik)
•Dışsallıklar
•Diğer eksik piyasalar (missing markets)
– risk, bilgi...
– Henüz metalaşmamış, piyasası oluşmamış
mallar (Future goods: temiz hava gibi)
Dışsallıklar
• Dışsallık, bir bireyin üretim veya
tüketim kararı başkalarının üretim veya
tüketimini doğrudan etkilediğinde
ortaya çıkar…
• Piyasa fiyatları aracılığı ile etkilenim
bunun dışındadır:
– Örneğin, bir kimya firması atığını göle
boşaltıp, balık tutma olanağını ortadan
kaldırıyorsa dışsallık ortaya çıkar.
Dışsallıklar
• Negatif dışsallık: Termik santralden
kaynaklanan sera gazı emisyonu
• Pozitif dışsallık: Temel eğitim sadece o
eğitimi alan için değil içinde yaşadığı
toplum için de faydalıdır.
9
Üretimde dışsallık
DD bir ürünün talep eğrisi
olsun (marjinal sosyal faydayı
temsil ettiği şeklinde
yorumlayabiliriz)
D
P
MPC
D
Q
Quantity
MPC firmanın üretim için
katlandığı marjinal özel
maliyet olsun
(basitlik için sabit kabul
edilmekte).
Piyasa, fiyatın P ve miktarın Q
olarak belirlendiği, MPC = DD
eşitliği sağlandığında dengeye
gelir.
Üretimde dışsallık
MSC
Eğer firma kirliliiğe yol açıyorsa,
topluma marjinal sosyal
maliyet (MSC) kadar bir maliyet
yükler.
Bu yüzden sosyal optimum,
DD(MSB)=MSC eşitliğinin
sağlandığı Q*’da gerçekleşir.
Toplum için piyasa
MPC başarısızlığından
kaynaklanan genel refah kaybı
DD
(MSB) Q* ve Q arasında, MPC’yi aşan
MSC ile temsil edilir.
Q* Q Quantity
Tüketimde dışsallık
Price
Örneğin, komşular bakımlı bir bahçeden fayda
sağlayabilir.
MPC, Tüketim dışsalllığının
bir sonucu olarak
MSC MSB>MPB ‘dir ve
serbest piyasa
dengesi Q miktarını sağlar.
MSB
DD(MPB)
Q Q' Quantity
Sosyal optimum ise MSB = MSC
eşitliğinin sağlandığı
Q' dır.
Kahverengi alan refah kaybını
gösterir.
Sera gazları
Sera gazı salınımı
120
100
1990
80
Endeks (1990=100)
1995
60
2012
40
20
0
Japonya
ABD
Almanya İngiltere
İtalya
İklim değişikliği
Kyoto Protokolü
• 1997’de yürürlüğe girdi
– 2006’ya kadar 169 ülke imzaladı
• ABD imzalamadı
• Türkiye 2009’daki onayı ile son imzacılar
arasında yer aldı
• 1990’a göre, 2012’ye kadar
salınımın %5 daha az olması
hedeflendi.
• Karbon ticareti dahil olmak üzere
birçok mekanizma yürürlükte.
Kyoto Protokolü sonrası
• Kyoto Protokolü 2012 sonunda yürürlükten
kalkacak
• Yeni protokol için bir dizi uluslararası
görüşmeler yapıldı
– Kopenhag 2009;Durban 2011 iklim zirveleri
• Durban 2011 zirvesi
– Ülkeler 2015’e kadar planlarını oluşturup,
2020’den itibaren yürürlüğe koymayı
taahhüt etmiştir.
Değer mi?
• Çin ve diğer gelişmiş ve gelişmekte olan
ülkeler daha iyi bir gelecek için bugün
kısıntıya gitmeli mi?
• Stern’in değerlendirmesine göre, karbon
salınımını azaltmak küresel yıllık GSYH’nin
sadece %1’ine mal olacaktır.
• Eğer önlem alınmazsa, çok yakın bir
gelecekte iklim değişikliğine bağlı afetlerin
küresel ekonomiye yıllık maliyetinin küresel
GSYH’nin %20’sine kadar ulaşabileceği
öngörülmektedir.
– http://en.wikipedia.org/wiki/Stern_Review