Transcript PowerPoint

TƏTBİQİ RİYAZİYYAT
KAFEDRASI
Mövzu :
Neftçixarma, iqtisadiyyat və ekologiyada toplanmış
və paylanmış parametrli proseslərin modellərinin
tədqiqi, ədədi üsulların və proqram təminatının
işlənməsi
İşin elmi rəhbəri: f.r.e.d., professor K.R.Ayda-zadə
Məsul icraçı: t.e.n., dosent
X.M. Həmzəyev
Neft laylarının elastik subasqı rejiminin ədədi
modelləşdirilməsi
P
2P
  2 , ( x, t )     {0  x  S (t ), 0  t  T }
t
x
S ( 0)  L
P t 0   ( x), 0  x  S (0)
P x0  f (t )
P xS ( t )  PS (t )
dS
k P
m

dt
 x
x  S (t )
Torpağın zəhərli maddələrlə çirklənməsini
qiymətləndrmək üçün interpolyasiya modeli
650
30
30
35
40
50
100
40
275
30
30
20
20
90
180
30
60
40
50
10
90
20
20
125
30
30
50
180
250
80
30
0
20
20
60
100
330
300
50
40
330
180
300
330
40
30
30
20
40
150
100
50
30
20
20
30
100
50
40
20
425
-165
-340
-475
-575
-450
-225
-75
0
175
375
x
.
Hər hansı metalın torpaqda yol verilən konsentrasiya həddini
YKH və onun bu həddi faktiki olaraq neçə dəfə aşmasını isə Z
parametri
ilə
işarə
edək,
onda
M
–
ağır
metalın
konsentrasiyasının kütləsini göstərər.
M=YKH x Z
Araşdırılan zavodun ətrafından götürülmüş torpaq nümunələrinin
laboratoriya analizi əsasında Z parametrinin qiymətlərinin aşağıdakı
diapazonları müəyyənləşdirmişdir:
1) Fövqəladə çirklənmə zonaları (Z=200 – 350);
2) 2) Çox yüksək səviyyədə çirklənmə zonaları (Z=100 – 200);
3) Yüksək səviyyədə çirklənmə zonaları (Z=50 – 100);
4) Orta səviyyədə çirklənmə zonaları (z≤50).
Məsələni həll etmək üçün x oxu boyunca Bessel üsulu ilə
interpolyasiyanı aşağıdakı düsturla yerinə yetirmək təklif
olunur.
f ( x, y )  f ( x2 , y )  kd  k1 (d1  d 2 )
K  ( x  x2 ) / h; h  x3  x2 ; K1  k (1  k ) / 4;
d  f ( x3 , y )  f ( x2 , y ); d1  f ( x4 , y )  f ( x3 , y )
d 2  f ( x2 , y )  f ( x1 , y )
y ordinat oxunun ixtiyari qeyd olunmuş müşahidədən
kənar nöqtəsidir.
y oxu boyunca interpolyasiyanı
anoloji düsturla yerinə
yetirmək olar:
f ( x, y )  f ( x , y2 )  kd  k1 (d1  d 2 )
Burada x absis oxunun müşahidə nöqtələrindən fərqli
ixtiyari nöqtəsidir.
K  ( y  y2 ) / h; h  y3  y2 ; K1  k (1  k ) / 4;
d  f ( x , y3 )  f ( x , y2 ); d1  f ( x , y4 )  f ( x , y3 );
d 2  f ( x , y2 )  f ( x , y1 ).
,
Başlanğıc şərtsiz optimal idarəetmə məsələləri
Proses aşağıdakı hiperbolik tip diferensial tənliklər
sistemi ilə təsvir olunur
 P ( x, t ) Q( x, t )

 aQ( x, t ), t  [0, T ], x  [0, l ] ,
- ∂
x
t

- P ( x, t )  c 2 Q( x, t ) ,

t
x
P (0, t )  u0 (t ), P (l , t )  ul (t ).
u  u (t )  u ,
t  [0, T ],
Q( x,0)  Q0 ( x), P( x,0)  P0 ( x), x ∈
[0, l ]
u1 (t ), u2 (t ), t ∈(0, T ] sərhəd idarəetmələrinin elə qiymətlərini
tapmaq tələb olunur ki, funksional minimum qiymət alsın
1 l
2
2
  [Q ( x, T ; u )  qT ( x )] [ P ( x, T ; u )  pT ( x )]  (Q0 )  ( P0 ) dxdQ0 dP0
J
(
u
)

.
mesD D0
1
 1 (0, t ) (Q0 )  ( P0 ) dQ0 dP0 ,
grad u0 ( t ) J  
mesD D
,
t  [0, T ]
1
 1 (l , t ) (Q0 )  ( P0 ) dQ0 dP0 , t  [0, T ]
grad ul ( t ) J 
mesD D
u k 1  PrU (u k  k gradJ (u k )), k  0,1,...
Йцклянмиш параболик системин минимал
енержи иля идаря мясяляли
2
U

U m
2
a
  bk  x U t , xk   pt , x 
2
k 1
t
x
U  x, x   U 0  x 
U t ,0 
U t ,1
 0,
 U t ,1  0,   const  0
x
x
Оптимал идаря мясяляси мцмкцн идаряляр
синфиндян еля идаря тапмагдан ибарятдир ки,
мясялясинин она уйьун щялли
U T , x     x 
шяртини юдясин вя
P  
1T
 
00
p 2  x, t dtdx функсионалы минимум гиймят алсын
,
Hiss-hissə sabit idarəedici funksiyalar sinfində(2.30)
idarəetmə məsələləsinin
ədədi həlli
optimal
x t   f  x, u , t , t  0, T , x0   x0
u t   v j , t   j 1 , j ,  j 1   j , v j  E r , j  1, L , 0  0, L  T
J u   J v,   f 0  x, u, t  dt   xT 
T

0
NƏŞR: Cəmi 38 elmi iş çap olunub: onlardan 3-ü dərs vəsaiti,
15 məqalə, onlardan 10-u xaricdə və 3-ü impakt-faktorlu Sciense
Citation İndeksinə malik olan jurnallarda çap olunmuşdur.
Konfransda iştirak: Əməkdaşlar 8 beynəlxalq konfranslarda
iştirak etmişlər. Onlardan Bolqarıstanda -3 , Monteneqroda -2,
Rusiyada – 3 məruzə edilmişdir.
Qrantlar: Bolqarıstanda keçirilən konfransda iştirak üçün
Azərbaycan Prezdenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun bir qrantı
alınmışdır.
Kadrlar: Kafedranın iki əməkdaşı dosent elmi adı almışdır.
№
Müəlliflər
1
Abdullayev V.M.
2
3
4
5
Абдуллаев В.М.
Айда-заде К.Р.
Абдуллаев В.М.
*Ayda-zadə K.R.
Abdullayev V.M.
*Ayda-zadə K.R.,
Abdullaev V. M.
6
Ayda-zadə K.R.,
Hasanov C.
Mustafaev E.
Monoqrafiyaların, məqalələrin
və digər vəsaitlərin adı
Nəşriyyatın adı, şəhər
(materialların növünü
göstərməklə, patentlər)
Baku,
"Elm"
publishing house.
Numerical solution to some
inverse nonlocal boundaryvalue problems (məqalə)
Численное решение
нагруженных
нелокальных
краевых задач (məqalə)
Задача управления с
неразделенными
многоточечными и
интегральными условиями
(məqalə)
On the Solution of Boundary
Value Problems with
Nonseparated Multipoint and
Integral Conditions (məqalə)
Solution to optimal control
problems involving nonseparated multipoint and
integral conditions (məqalə)
Известия НАНА,
серия ФТМН,
Издателства "ELM"
Киев.
Nəşr tarixi (jurnal №,
səhifəsi)
TRANSACTIONS issue
MATH. and Mech. Series of
phisical – techical &
matematical siences. Vol.33.,
№1, p. 105-114,2013
T.33 , №3, c. 27-37,
2013.
Международный научнотехнический журнал
«Проблемы управления и
информатики», № 2 2013.
.Springer, Pleiades
Differential Equations. Vol.
Publishing, Ltd.
49, No. 9,
(Science Citation Index
pp. 1114–11252013
Expanded)
Begell House Inc.,
New York
(Science Citation Index
Expanded)
Android əməliyyat sistemində Bakı
Azərbaycan
dilində
çap
mətnləri tanıyan və səsləndirən
intellektual proqram vasitələri
(məqalə)
J. of Automation and
Information Sciences, Begell
House, Inc., 2013, №3 p.p.3452
Az.MEA-nın Xəbərləri,
İnformatika və İdarəetmə
problemləri, s.XXXIII, №3b
2013,. s. 97-103
Çap vərəqlərin
sayı (həcmi)
10 s.
12 с.
18 с.
12 s.
19 s.
7 s.
7
Айда-заде К.Р.
Рагимов А.Б.
8
Айда-заде К.Р.
Абдуллаев В.М.
9
Айда-заде К.Р.
Абдуллаев В.М.
10
*Ayda-zadə K.R.,
Rəhimov A.B.
11
Айда-заде К.Р.
Ашрафова Е.Р.
12
Айда-заде К.Р.
Рагимов А.Б.
13
Айда-заде К.Р.
Абдуллаев В.М.
К решению одной коэфициентно- Новосибирск
обратной задачи (məqalə)
Сибирский журнал Индустриальной математики, 2013,
т.xvı, №2(54)
О решении краевых задач с Bakı
неразделенными многоточечными интегральными условиями
(məqalə)
Дифференциальные урав-ения.
Т. 49, № 9, 2013, с. 1152–1162.
О
численном
решении Новосибирск
нагруженных
систем
обыкновенных
дифференциальных
уравнений
с
неразделенными многоточеч-ными
и
интегральными
условиями
(məqalə)
Сибирский
вычислительной
2014, т.ı, №1
An approach to numerical solution
of some inverse problems for
parabolic equations (məqalə)
Journal of Inverse Problems in
Science
and
Engineering,
2013,16 pp. DOI: 10.1080/
1741597710.1080/17415977.2013.
827184
16s.
Численный
анализ
свойств Нальчик
решений краевых задач без
начальных условий (məqalə)
Материалы
IV
Международной конференции «Нелокальные краевые зада-чи и
родственные
пробле-мы
мат.биологии, инфор-матики и
физики», 2013
3 с.
Подход к численному решению Нальчик
обратных задач для линейных
параболических уравнений при
неразделенных
условиях
переопределения (məqalə)
Материалы
IV
Международной конференции «Нелокальные краевые зада-чи и
родственные
пробле-мы
мат.биологии, инфор-матики и
физики», 2013
3 с.
Численный
метод
решения Баку
класса обратных задач для
нагруженных
уравнений
частными
производ-ными
(məqalə)
Материалы Международ-ной
научной
конференции,
посвященной
85-летнему
юбилею
академика
А.Х.Мирзаджанзаде,
с.21-23,
2013
3 с.
13 с.
11 с.
журнал
математики,
20 с.
14
Гамзаев Х.М.
Об одном численном методе Москва
определения гидравлической
характеристики трубопровода
(məqalə)
Журнал «Наука и
технологии
трубопроводного
транспорта нефти и
нефтепродуктов», №2, стр.
33-35, 2013
Transactions of NAS of
Azerbaijan, 2013, vol.
XXXIII, № 4, p.139-146
3 с.
15
Khalilov E.H.
Existence and Calculation
formula of the derivative of
double layer acoustic potential.
(məqalə)
16
Seyidov M.İ.,
Əhmədov B.O.
Robotlarda təsvirlərin
tanınması və hərəkətlərin
planlaşdırılması (dərs vəsaiti)
ADNA, Bakı
2013
100 s.
17
Məmmədov R.S.
Babayev Ə.M.
Birdəyişənli funksiyanın
diferensial hesabına aid
çalışmalar həllinə rəhbərlik
(dərs vəsaiti)
“MBM”, Bakı
30. 11.2012
352 s.
18
Hüseynov S.İ.,
Qasımov S.Y.,
Kərimova S.R.
Riyazi fizika tənlikləri
(dərs vəsaiti)
“Təhsil NəşriyyatPoliqrafiya”, Bakı
16. 05. 2012
176 s.
7 s.