Transcript (allopatrik) türleşme

Türleşme
Mekanizmaları
Bölüm 16 Sf. 605-623
Tür
• Tür = Lat. Species : Çeşit
• Tüm bağlamlar için kullanılacak bir tanım yoktur.
Tür
• Biyolojik Tür Kavramı: Türler gerçekte ya da potansiyel olarak
birbirleriyle çiftleşerek üreyen doğal toplum gruplarıdır ve
böyle diğer türlerden üreme yalıtımı ile ayrılmıştır (%100 bir
ayrım söz konusu olamaz) (Mayr).
Corvus corax
Corvus corone
Corvus cornix
Biyolojik Tür Kavramı
• Eşeyli canlılar için geçerlidir.
• Kısa zaman aralıkları için geçerlidir.
Tür
Filogenetik Tür Kavramı: Bir tür, toplumların ya da canlıların
oluşturduğu tek bir soy hattıdır; benzeri diğer soy hatlarından
olan ayrımını korur ve kendi evrimsel eğilimlerine ve tarihsel
sonuna sahiptir (Wiley)
Türleşme süreci
• Türleşme iki aşamalı bir süreç olarak düşünülebilir.
1. Yayılma vikaryans ve poliploidi gibi büyük çaplı kromozomal
değişimler nedeniyle populasyonların ayrılması (genetik
izolasyon)
2. Doğal seçilim, eşeysel seçilim, genetik sürüklenme ve
mutasyonlar nedeniyle farklılaşması
Fiziksel izolasyon
Ayrı yurtlu (allopatrik)
türleşme
• Coğrafi bir engelden
dolayı aralarındaki gen
alışverişi yok
sayılabilecek
seviyelerde olan
toplumlar arasında
üreme yalıtımının
evrimleşmesidir.
Ayrı yurtlu (allopatrik) türleşme
• Başlıca türleşme modelidir.
• Coğrafi uzaklıkla değil, bireylerin ya da eşey hücrelerinin
hareketinin kısıtlanması ile tanımlanır.
İki yolla gerçekleşir
• Çevre yurtlu türleşme
(Dispersal)
• Toplumsal yalıtımla türleşme
(Vikaryans)
Ayrı yurtlu (allopatrik) türleşme
Yayılma (Dispersal) nedeniyle coğrafi izolasyon
• Yayılma yoluyla yeni habitatlara yerleşme
Örn: Hawaii meyve
sinekleri
Ayrı yurtlu (allopatrik) türleşme
• Ayrılma (Vikaryans) nedeniyle coğrafi izolasyon
Örnek: Atlantik ve Pasifik
okyanuslarının Amerika kıtası
ile ayrılması sonucu deniz
populasyonlarının farklılaşması
Ayrı yurtlu (allopatrik) türleşme
• Diana Dodd’un
Drosophila deneyi
Farklılaşmaya neden olan mekanizmalar
Genetik sürüklenme
• Genetik sürüklenme bir populasyonda allel sıklıklarının
bir kuşaktan bir kuşağa rastlantısal olarak değişimidir.
• Bu değişiklikler kuşaklar boyunca birikerek çok önemli
farklılıklara neden olabilir.
• Doğal seleksiyonla birlikte genetik sürüklenme
toplumlarda bir allelin yerine diğerinin geçmesinin en
önemli nedenlerindendir.
Farklılaşmaya neden olan mekanizmalar
• Doğal seleksiyondan farklı olarak genetik sürüklenme
uyarlanmaya neden olmaz.
• Genetik sürüklenme bazı allellerin sabitlenmesine yol açarken
bazılarını toplumdan silinmesine yol açar.
• Genetik sürüklenme yoluyla evrim küçük toplumlarda büyük
toplumlara göre daha hızlı ilerler.
Farklılaşmaya neden olan mekanizmalar
Doğal seçilim
• Ayrılan populasyonlar
yeni bir çevreye
yerleştiği ya da yeni
bir kaynağı
kullanmaya başladığı
zaman doğal seçilim
farklılaşmada etkili
olur
Farklılaşmaya neden olan mekanizmalar
Eşeysel seçilim
• Doğal seçilimin bir
şeklidir
• Bireyler arasında eş
edinebilme
yeteneğindeki
farklılığın bir sonucu
olarak ortaya çıkar