Jobkwaliteit in België-Persmededeling

Sem Vandekerckhove, Lise Szekér, Miet Lamberts en Guy van Gyes-HIVA-KU Leuven

Contact: [email protected], 016/32 33 24 of 0478/26 03 61 Het onderzoeksrapport dat vandaag voorgesteld wordt op de studiedag ‘20 jaar Wet van welzijn van de werknemers. Evolutie en uitdagingen voor de toekomst.”,1, draagt als titel “Jobkwaliteit in België in 2015. Analyse aan de hand van de European Working Conditions Survey EWCS 2015 (Eurofound)”. De volledige studie en een samenvatting NL-FR kan vanaf vandaag teruggevonden worden op de website van FOD WASO (http://www.werk.belgie.be/moduleDefault.aspx?id=44596 (NL) en http://www.emploi.belgique.be/moduleDefault.aspx?id=44596 (FR)) In dit rapport presenteren we een rijke analyse op de gegevens voor België, verzameld aan de hand van de European Working Conditions Survey (EWCS 2015) van Eurofound. De EWCS (in het Nederlands: ‘Europese enquête naar de arbeidsomstandigheden’) beoogt een periodieke, meestal vijfjaarlijkse, meting van de arbeidsomstandigheden aan de hand van een bevraging bij een ruim staal van werknemers en zelfstandigen. In 2015 werd een steekproef van 2 500 respondenten voor België bevraagd, dankzij bijkomende middelen van FOD WASO. Het eerste deel van dit rapport (Thema 1) beschrijft de stand van zaken en de evolutie (op korte en lange termijn) inzake de kenmerken van de jobs in België. We kijken naar de werkbaarheid van het werk in België, de evolutie die we hierin zien en naar de directe en indirecte gevolgen zoals gezondheid, welzijn, in welke mate men zich in staat voelt om tot de leeftijd van 60 jaar een gelijkaardige job uit te voeren,…. De beschikbare gegevens op basis van de EWCS 2015 laten niet enkel een eerder algemene beschrijving toe van de jobkwaliteit en de directe en indirecte gevolgen in België. Ook biedt deze rijke databron de mogelijkheid aan experten om een aantal onderzoeksvragen, gerelateerd aan de huidige maatschappelijke uitdagingen, problemen en beleidsdiscussies, verder te exploreren en te beantwoorden. Daarom biedt deel 2 van dit onderzoeksrapport een forum aan enkele experten die op basis van de EWCS-data een aantal thematische kwesties verder zullen uitdiepen: Thema 2: Over de jobkwaliteit van 50-plussers en het perspectief op een werkbare job aan het einde van de loopbaan (prof. Dr. Patricia Vendramin en prof. Dr. Gérard Valenduc, UCL en FTU). Thema 3: Over gevolgen van herstructureringen en jobonzekerheid voor de gezondheid en het welzijn van werknemers (prof. Dr. Hans De Witte, WOPP-KU Leuven) Thema 4: Over de mogelijke implicaties van precarisering voor de werkbaarheid van het werk en bij uitbreiding, de gezondheid en het welzijn van werknemers (Kim Bosmans, prof. dr. Karen Van Aerden & prof. dr. Christophe Vanroelen, Interface Demography-VUB) Thema 5: Over welzijn en gezondheid en een pleidooi voor het voeren van een preventief beleid op de werkvloer (prof. Dr. Isabelle Hansez en prof. Dr Philippe Mairiaux, Ulg) Thema 5b: Over de arbeidssituatie van personen die lijden aan een chronische ziekte en over absenteïsme op de werkvloer (prof. Dr Philippe Mairiaux en prof. Dr. Isabelle Hansez, Ulg) Thema 6: Over innovatieve vormen van arbeidsorganisatie in België en de samenhang met werkbaar werk (Yennef Vereycken en prof. Dr. Geert Van Hooteghem-CeSO KU Leuven)

Deze kwesties komen meer uitgebreid aan bod in de verschillende persmededelingen per thema.

Deze persmededeling focust op thema 3 over herstructureringen en jobonzekerheid in België 1 http://eventips.nl/EU-OSHA-Inschrijven-1-december-2016, georganiseerd door EU-OSHA en FOD WASO PERSMEDEDELING 1

Thema 3: Herstructureringen en jobonzekerheid in België

Hans De Witte

2 , WOPP KU Leuven, [email protected] Wat werd onderzocht? De economische crisis beïnvloedt werknemers op vele manieren. Twee aspecten werden onderzocht: de ervaring met een bedrijfsherstructurering (die een aanzienlijke invloed gehad heeft op het werk) en jobonzekerheid (onzeker zijn over het kunnen blijven werken in de huidige organisatie). Hoeveel werknemers worden getroffen? Ongeveer 21% van de Belgische werkenden werd gedurende de laatste drie jaren geconfronteerd met een herstructurering of herorganisatie op het werk. Ongeveer 15% gaf aan dat ze hun werk zouden kunnen verliezen in de volgende zes maanden: ze waren onzeker over het behoud van hun job. Gecombineerd betreft het 32%. Ongeveer één derde van de respondenten ondervindt de crisis dus ‘aan den lijve’. Wie wordt door deze fenomenen getroffen? Verrassend genoeg worden andere – en vaak zelfs tegengestelde – categorieën werknemers getroffen. Risicogroepen voor een herstructurering zijn (in volgorde van belangrijkheid): technische professionals en ondersteunende bedienden, werknemers met een vast contract, hoger geschoolden en werknemers ouder dan 35 jaar. Risicogroepen voor jobonzekerheid zijn: werkenden met een tijdelijk contract, lager geschoolden, arbeiders, jongeren en werknemers van buitenlandse origine. Dit impliceert dat de overheid aan verschillende risicogroepen aandacht dient te geven wanneer ze zich wil toespitsen op het reduceren van de gevolgen van de economische crisis voor werknemers. Wat zijn de gevolgen voor het welzijn en de gezondheid? Herstructureringen en jobonzekerheid zijn psychosociale risicofactoren op het werk: ze verlagen het welzijn en belasten de gezondheid. Beide fenomenen gaan samen met een lagere arbeidstevredenheid, lagere bevlogenheid (‘work engagement’), en een verhoging van de kans op uitputting (als indicatie van burnout). Ook het psychische welzijn wordt erdoor verlaagd, terwijl slaapproblemen toenemen. Herstructureringen en jobonzekerheid hangen eveneens samen met een grotere kans om slachtoffer te worden van pesten op het werk, en beïnvloeden tot slot ook de thuissituatie op negatieve wijze. Het beleid dient dus actie te ondernemen om deze risicofactoren op het werk (en hun gevolgen) te reduceren. Wat kunnen de overheid en het bedrijfsleven doen? Vooral het raadplegen en het betrekken van de werknemers bij beslissingen helpt om de negatieve welzijnsgevolgen van herstructureringen en jobonzekerheid te verminderen. Het versterken van de inzetbaarheid (‘employability’) van de werknemers was minder effectief. Door aandacht te besteden aan het versterken van inspraak en medezeggenschap kunnen negatieve gevolgen van een herstructurering of jobonzekerheid dus worden gereduceerd. 2 Prof. Dr. Hans De Witte is Hoogleraar Arbeidspsychologie, Research Group Work, Organisational & Personnel Psychology WOPP – O2L, Faculteit Psychologie en Pedagogische Studieën – KU Leuven 2 PERSMEDEDELING