Transcript De zes hoeden Situaties, problemen, keuzes…ze kunnen van

De zes hoeden
Situaties, problemen, keuzes…ze kunnen van verschillende kanten bekeken en
onderzocht worden. Vaak is het zo dat mensen hun eigen voorkeuren hebben voor
bepaalde zienswijzen. Het inzetten van ‘De zes hoeden’ stimuleert studenten (en
medewerkers) situaties, vragen, keuzes etc. te benaderen vanuit zes verschillende
perspectieven. Toepassing van de werkvorm stimuleert parallel denken. Parallel denken
is het denken door meerdere mensen vanuit een bepaalde invalshoek en vaak ook op
hetzelfde tijdstip. Je gaat hier niet met elkaar in discussie. Het gaat er – in eerste
instantie – niet om wat jouw opvatting is over een bepaald thema of idee. Je ‘parkeert’
tijdelijk jouw oordeel. Nadat je ruime input hebt verzameld is het tijd te komen tot
definitieve oordeelsvorming.
Doel
De student kan situaties, problemen en vragen vanuit meerdere kanten benaderen en zo
zaken vanuit een breder perspectief te bekijken. De student verruimt zijn blik op
structurele wijze. De student kan zich inleven in anderen en rekening houden met de
mening van anderen.
Omschrijving:
In een gesprek of bij het onderzoeken van een probleem daagt de docent studenten uit
om steeds een andere ‘hoed’ op te zetten. Dit kan letterlijk door een hoed op te zetten,
maar ook figuurlijk door uit te spreken dat zij ‘een bepaalde kleur hoed’ opzetten. Bij het
opzetten van een bepaalde hoed wordt een situatie, uitdaging of keuze bekeken vanuit
het perspectief dat past bij de kleur hoed. De overwegingen per hoed worden genoteerd.
Korte omschrijving van de kleuren hoeden:
1) Witte hoed: met deze hoed stel je vragen vanuit een ‘neutrale’ houding. Je bent
geïnteresseerd in de feiten, cijfers en informatie. Hierbij betrek je ook bewust de
standpunten, belangen etc. van de diverse betrokkenen, zonder hier een oordeel
over uit te spreken. Met de witte hoed streven de denkers naar een zo groot
mogelijke objectiviteit. Het vergaren van informatie is het doel.
2) Rode hoed: met de rode hoed erken je emoties, intuïtie en gevoelsoordelen. Zo
krijgen deze een legitieme status als een belangrijk bestanddeel van ons denken.
Omdat het hier om gevoel, intuitie etc. gaat is het ook niet toegestaan deze te
motiveren. De denker kan de rode hoed opzetten om een gevoel te uiten.
3) Gele hoed: de kleur van de zon verbeeldt het positieve en constructieve denken.
Wat is er goed aan? Wat is de waarde ervan? De gele hoed brengt suggesties aan,
zoekt naar de voordelen van een voorstel, ontwikkelt prille ideeën, bekijkt hoe ze
in de praktijk werkbaar kunnen worden gemaakt. Met de gele hoed op ben je op
zoek naar kansen.
4) Zwarte hoed: het denken met de zwarte hoed richt zich vooral op het
pessimistisch-kritisch denken. Het vestigt de aandacht op alles wat mogelijk
verkeerd kan gaan, onjuist is of risico’s inhoudt. Hij geeft aan waarom iets niet zal
functioneren.
5) Groene hoed: groen staat voor nieuw leven: deze hoed staat voor creatief
denken, zoeken naar alternatieven, nieuwe ideeën, provocatie. Hier ontstaan de
nieuwe dingen. Niets is gek genoeg. Dit is procesmatig wel de meest kwetsbare
hoed.
6) Blauwe hoed: met de blauwe hoed op overspan je het denkproces. Het is de enige
hoed die gericht is op een goed gebruik van de verschillende hoeden. De blauwe
hoed is de dirigent van het orkest, organiseert het denkproces, denkt over het
denken. Het blauwe denken definieert de focus of zorgt ervoor dat deze precies
wordt geformuleerd. Met de blauwe hoed op formuleer je de vragen en regel je de
opeenvolging van de verschillende denktaken.
Benodigdheden
Tijd
Variërend van 15 - 30 minuten tot structurele inzet van de methode in meerdere lessen
of gehele opleiding.
Materiaal
Omschrijving van de toepassing van de denkhoeden. Eventueel fysieke hoeden of
kaartjes in de kleuren wit, rood, blauw, groen, zwart, geel.
Begeleiding
De docent bespreekt denkrichtingen en benoemt het gebruik van de hoeden,
bijvoorbeeld: “Zet eens een andere hoed op?”, “Zijn er nog vragen bij de groene hoed?
Zo nee, dan gaan we door naar de witte hoed” en “Welke kleur past bij de
ideeën/inbreng”. Per doelstelling kan de volgorde voor gebruik van de hoeden
verschillen, echter vaak verdient het de voorkeur om met de blauwe hoed te starten.
Deze structureert het gesprek. Het is aan te raden bij introductie van de hoeden eerst te
oefenen per invalshoek.
Externen
Kosten
Overige
Het gebruik van de zes hoeden kan zowel individueel als in samenwerking met anderen
gebruikt worden. Juist bij het voeren van gesprekken biedt de methode veel houvast om
verschillende standpunten en zienswijzen te belichten. http://www.bazalt.nl/educatieveuitgaven/boeken/klim-slim-denkhoeden (is gericht op het basisonderwijs maar is
inspirerend voor andere vormen van onderwijs).
Domein burgerschap:
Politiek-juridisch/ Economisch/ Sociaal-maatschappelijk/ Vitaal burgerschap
Thema
Algemeen (werkvorm)
Onderdeel kritisch denkvaardigheden:
verzamelen/beoordelen/analyseren/concluderen/houding
Niveau
Mbo niveau 2/ Mbo niveau 3/ Mbo niveau 4
Download
Visualisatie van Zes Hoeden
Organisatie
De Bono Expertisecentrum Koning Willem I College