Transcript Türkiye`de Mikroelektronik Sektörü Neredeyiz – Neler yapılabilir?

Türkiye’de Mikroelektronik Sektörü –
Neredeyiz, Neler Yapılabilir?
Günhan Dündar, Devrim Yılmaz Aksın,
Selçuk Talay, Faik Başkaya, Müştak
Yalçın, Şeyda Aygın, Murat Eskiyerli
Mikroelektronik Nedir?
• 1958 yılında ilk tümleşik devre iki
transistörden oluşmaktaydı. Texas Instruments
firmasından Jack Kilby’nin tasarımıydı.
• 2010 yılındaki Intel Core i7 mikroişlemcisinde
2.3 milyar transistör bulunmaktadır.
Mikroelektronik Nedir?
• Son elli yılda her yıl %53 bileşik büyüme hızı
göstermiştir. Tarihte hiç bir teknoloji böyle bir
hızı bu kadar uzun süre gösterememiştir.
• 2008 yılında dünya çapında 1019 transistör
üretilmiştir.
Elektronik Sektör Büyüklüğü
• ABD’de 250 Milyar USD ve 2,5 milyon kişiye iş
imkanı
• Birleşik Krallık’ta 23 Milyar sterlin ve 250,000
çalışan
• Bu sektörün sürücü gücü mikroelektroniktir.
Mikroelektronik Sektörünün Alt
Alanları
• Artan üretim Moore kanununa göre giderek
küçülen boyutlar sayesinde olmaktadır.
• Yeni üretim teknolojileri 18 ayda bir hayata
geçmektedir.
• Mikroelektronik üretim alt alanı son derece pahalı
bir alt alandır.
– 45nm boyutu için tesis kurulması 2,3 milyar USD,
araştırması 3 milyar USD.
– Bu rakamlar yalnızca 65 nm üretim yapan bir firma için
geçerli.
Mikroelektronik Sektörünün Alt
Alanları
• Moore ötesi tümdevre üretimi
– Bipolar
– Optoelektronik (kamera vb)
– MEMS
– Polimer elektroniği
Mikroelektronik Sektörünün Alt
Alanları
• Mikroelektronik tasarım yazılımları
• 15 Milyar USD’lık bir sektör
• 12 Milyar USD’lik bir kısmı üç şirket tarafından
kontrol ediliyor.
Mikroelektronik Sektörünün Alt
Alanları
• Üretimsiz tasarım evleri
• Sektörün dünyadaki 2011 yılı cirosu 65 Milyar
dolar.
• Türkiye’nin payı sıfıra yakın.
• İki tip üretimsiz tasarım evi var:
– Sipariş üzerine tasarım yapan ya da tasarımlarını IP
olarak başka firmalara küçük ve uzman firmalar.
– Üretici ile anlaşarak tümdevre satanlar.
Mikroelektronik Tasarım Döngüsü
• İsterlerin belirlenmesi
• Tasarım fikri
• Tasarımın geliştirilmesi (yazılım araçları)
• Üretim (anlaşmalı üreticiler)
• Test (Test laboratuvarları)
• Belgeleme ve satış
Neredeyiz?
• Semiconductorconnect.org yarıiletken edüstri
haritası incelendiğinde
Ülke
Yarıiletken sektöründe faal kuruluşlar
Almanya
300
Hollanda + Belçika
150
Birleşik Krallık
300
İsveç
50
İsviçre
105
Türkiye
17
(Çoğu üniversite)
Nereye Varmak İstiyoruz?
• Almanya Türkiye ile benzer nüfus büyüklüğüne
sahip ama ciddi bir yarıiletken üretim
kapasitesi var.
• Hollanda ve Belçika da büyük hacimlerde
yarıiletken üretimi yapabiliyorlar.
• İsviçre örneğini inceleyelim.
Yarıiletken Sektörü Açısından
İsviçre –Türkiye Karşılaştırması
Kuruluş Cinsi
İsviçre
Türkiye
Büyük Uluslararası
Firma
15
4
ST, Microchip, Meas, Melexis,
Semtech, ONSemi, Qualcomm,
Siemens, NVIDIA, MentorGraphics,
IBM, Enablence, AMS, Cadence
Ericsson, Dialogue,
Maxim, Hittite
Ulusal Firma
90 !!!
3
Mikroelektronik AŞ,
MikroTasarım, Anka
İsviçre’de Yarıiletken Sektörü
•
•
•
•
•
•
•
•
Çeşitli tümdevreler (ST)
Yarıiletken sektörü iş geliştirme destek (4-labs)
Sayısal medya için tümdevreler (Abilis)
Aviyonik, savunma vb alanlar için FPGA dahil sistem
geliştirme (Creative Electronic Systems, Netmodule)
Tasarım otomasyonu (Grabinski Modeling, MOSCAD)
Tıbbi ekipman (Medtronic, Sensimed, Phonak)
Bilgisayar parçaları (Logitech)
MEMS ve sensör dahil danışmanlık (Valtronic)
İsviçre’de Yarıiletken Sektörü (devam)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Eğitim (Mead)
Optoelektronik tasarım (Actlight)
ASIC (LS2)
Laser kesici sistemler (Synova)
Akademik (EPFL, CMI)
Distribütörlük (Microchip)
Özel ekran tasarımı (Advanced Silicon)
Enerji (Maxwell)
….
Gözlemler
İsviçre
Türkiye
Genel amaçlı analog/sayısal tasarım evleri Genel amaçlı analog/sayısal tasarım evleri
var.
az sayıda var.
Özel bilgi gerektiren alanlarda çok sayıda
tasarım evi var.
Türkiye’de bu tip firmalar yalnızca kamera
elektroniği için var.
Sensörler, MEMS, Aviyonik, Tıbbi cihaz, Görüntüleme
cihazları, Yeşil enerji, Ölçüm cihazları
Yarıiletken teknolojisinde kullanılan
ekipmanı üreten firmalar var.
Türkiye’de bunlar yok, sektör çok dar,
olması zor.
Gözlemler
İsviçre
Türkiye
Tasarım otomasyonu için yerli ve yabancı
firmalar var.
Türkiye’de yok, küçük bir yatırımla
geliştirilmesi mümkün bir sektör.
Yüksek hacimde CMOS üreten firmalar
yok ama özel komponentler üreten
firmalar var. “thin film deposition”, MEMS, LED
Türkiye’de bu alanda TÜBİTAK-YİTAL ve
METU-MET mevcut ama ticari başarı?
ABB, SWATCH gibi büyük sanayi kuruluşlarının
tasarım merkezleri mevcut.
Türkiye’de de bu yönde hareketlenme var
ama çok az.
Karşılaştırma
• Yetişmiş insan gücü
– Deneyim, Dil Bilme
– Ücret, Yaşam Standardı/Kalitesi
•
•
•
•
Fiziksel yakınlık
Mikroelektronik ekosistemi
Destekler
Müşteri ilişkileri
Durum Tespiti
• Mikroelektronik ürünleri son ürün değil, ara
ürün.
– Tasarım ihtiyacı için ülkede canlı ve sağlıklı bir
üretim ekonomisi olması gerekli.
– Güçlü bir tıp elektroniği, bilgisayar, hassas mekanik
vb sektörler gerek.
– Türkiye’de maalesef yalnızca askeri sektör talepkar.
– İç pazarın yanı sıra kolayca dış pazara erişim
sağlamak gerekli.
Durum Tespiti
• Yetişmiş insan gücü
– İyi yetişmiş ve ülkesinde kalmak isteyen yeterince
insan gücü gerekli.
– Ülkemizde bu alanda eğitim veren üniversite sayısı
kısıtlı.
– Sektör küçük olduğundan ihtiyaç duyulan mezun
sayısı az.
– Kısır döngü süregidiyor.
Durum Tespiti
• Fiziksel yakınlık ve dil
– Günübirlik ziyaretler
– Müşteriye ve üreticiye yakınlık
– Kolay anlaşabilme
Durum Tespiti
• Destekler ve bürokrasi
– Gümrük yasaları
– Özel destek mekanizmaları
– Koordinasyon kurumları
– Merkezi otoritede bu konuda irade ve koordineli
bir aksiyon gerek.
– Endüstride koordineli bir aksiyon gerek.
• Örnek saat endüstrisi – LCD Display
Çözüm Önerileri
• İnsan gücü
– Kalabalık bir “lejyoner ordusu”
• ABD’deki en kalabalık 3. ya da 4. en kalabalık lisansüstü
öğrenim nüfusu.
• Yurt dışında mikroelektronik firmalarında çalışan çok
sayıda Türk.
• Bu potansiyelden yararlanmalı, bir yandan da kendi
mezun sayımızı kaliteyi düşürmeden arttırmalıyız.
Çözüm Önerileri
• Yerleşim
– Belki Avrupa için biraz kenarda ama AvrupaOrtadoğu için merkezde.
– İstanbul çok önemli bir ulaşım merkezi.
– Bu özellik vurgulanmalı, İstanbul’da çok sayıda
kongre, eğitim vb toplantılar düzenlenmelidir.
Çözüm Önerileri
• Eşgüdüm (koordinasyon)
– Bu sektöre özel destekler geliştirilmeli
– Paydaşların temsiliyeti sağlanmalı
Çözüm Önerileri
• Yabancı firmalar
– Yabancı firmaların Türkiye’de tasarım evleri açması
çağrısında bulunulmalı ve teşvik edilmeli.
– Bu firmaların ilk adımda ülke ekonomisine katkısı
düşük olsa da tecrübeli eleman yetiştirme ve
ekosistem oluşturma açısından çok önemli.
Çözüm Önerileri
• Eğitim
– Mikroelektronik eğitiminin önündeki engeller
kaldırılmalı
– Yazılıma erişim
– Üretime erişim
• Yerli üretim (YİTAL)
• Yabancı üretim
– Üretime gümrük engelleri
– Merkezi ölçüm laboratuvarları
Çözüm Önerileri
• Tasarım yazılımları
– Yeni firmaların önündeki en büyük engel.
– Var olan firmaların önemli bir masraf kalemi
– Merkezi bir kurum yazılım lisanslarını toptan
almalı – daha yüksek pazarlık gücü
– Firmalara ve üniversitelere uygun ücretlendirme
ile dağıtmalı.
Çözüm Önerileri
• Üretim
– Özellikle daha eski teknolojilerde üretim yapılmalı.
– Yerli üretim maddi olarak desteklenmeli.
– Tasarımcılar ile üreticiyi bir araya getirecek MOSIS
ya da Europractice benzeri bir kurum
oluşturulmalı.
Çözüm Önerileri
• Meslek içi eğitim
– Dünya çapındaki uzmanlar Türkiye’ye getirilmeli,
kurs vermeleri sağlanmalıdır.
Çözüm Önerileri
• Destekler
– Hedefler belirlenmeli, bunlara uygun
enstrümanlar geliştirilmelidir.
Mikroelektronik Mükemmeliyet
Merkezi (MiMüM)
• Üniversitelerdeki akademik çalışmalardan
farklı olarak mikroelektronik konusundaki
araştırmaları desteklemeli, ticarileşmesini
sağlamalıdır.
• Dünya çapında birçok örneği vardır.
• Kaynak kamudan, firmalardan ve AB
projelerinden gelebilir.
• İlk etapta kamu kaynakları gerekecektir.
Mikroelektronik Mükemmeliyet
Merkezi (MiMüM)
• Yazılım havuzu oluşturacak
– Üniversitelerde eğitimi kolaylaştıracak
– Yeni başlayan firmalara olanak sağlayacak
– Var olanları rahatlatacak
Mikroelektronik Mükemmeliyet
Merkezi (MiMüM)
• Yeni firmalar kurulmasını sağlayacak
– Firmalara mekan ve küçük bir sermaye sağlayan
bir “melek yatırımcı” olacaktır.
– Birkaç yıl içinde firmaların büyümesi sonucu
hissesini devredecek ve bütçesi kendi kendini
karşılar duruma gelecektir.
Mikroelektronik Mükemmeliyet
Merkezi (MiMüM)
• Eğitime katkıda bulunacak
– Üniversitelerde açılan mikroelektronik ile ilgili
derslerin uzaktan eğitim ile başka üniversitelere
yayılımıni sağlayacak.
– Merkez içindeki doktoralı firma çalışanlarının
uzmanlık konularında ders vermelerini sağlayacak.
Mikroelektronik Mükemmeliyet
Merkezi (MiMüM)
• Görünürlüğü ve meslek içi eğitimi sağlayacak
– Kurslar düzenleyecek
– Akademisyenlerin düzenleyeceği önemli
uluslararası konferanslara sponsor olacak.
– Kursların maddi olarak kendi kendini döndürmesi
sağlanacak.
Mikroelektronik Mükemmeliyet
Merkezi (MiMüM)
• Kamu harici bütçeler arayacak.
– AB fonları, kalkınma ajansları vb.
– İleriki yıllarda hem ortaklıkları sayesinde, hem de
sektörün gelişmesine paralel olarak kendi kendini
döndürebilir hale gelecek.
Mikroelektronik Mükemmeliyet
Merkezi (MiMüM)
• Yabancı tasarım firmaları ile temaslar
– Bu firmaları Türkiye’ye çekmeye çalışacak.
– Kritik bilgi ve ortaklıklar sağlayacak.
– Firmaların karşısına bir tüzel kişilik olacak.
– Yabancı firmalara Türkiye’de tasarım ofisi açmaları
için maddi destek vermeyecek.
Mikroelektronik Mükemmeliyet
Merkezi (MiMüM)
• Temsiliyet
– Sektördeki firmalarıtemsil edecek.
– Sorunların ve önerilerin bürokrasiye aktarılması
sağlanacak.
Uluslararası Örnekler
•
•
•
•
•
•
•
Acreo – İsveç
CEA – Fransa
CNM – İspanya
IMEC – Belçika
MOSIS – ABD
ITRI – Tayvan
...
Son Söz
• Start-up kurulmasını sağlayacak Para-Ürün-Para
döngüsünü yaratacak kazan-kazan iş
modellerinin üretilmesi.
• Dünya çapında ürün/endüstri ancak emeğe ve
alt yapıya dünya çapında yatırımla mümkündür.