Transcript Variables
به نام خدا متغیرها ی پژوهش ارائه: دکترسید علیرضا مروجی متخصص پزشکی اجتماعی استادیارگروه پزشکی اجتماعی -دانشکده پزشکی 1 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist متغيرها متغيرها ،عامل يا عواملي هستند كه مورد اندازه گيري يا سنجش قرار مي گيرند به عبارت ديگر متغير مشخصه يك فرد ،چيز ،پديده مورد نظراست كه : −قابل اندازه گيري بوده −و مي تواند مقادير مختلفي بپذيرد 2 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist متغيرهای پژوهش تعریف :هرویژگی یا صفتی که به خود حاالت یا مقادیرمتفاوت بگیررد و درجمعیت مورد مطالعه ازفردی به فرد دیگرتغییرکند. اهمیت :تعیین روش جمعآوری و آنالیزدادههای مطالعه براساس نوع متغیرهای پژوهش است. متغیرها براساس اهداف جزئی پژوهش به دست میآیند بین اهداف ،متغیرها و پرسشنامه تحقیق باید هماهنگی وجود داشته باشد 3 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist انواع متغيرها :ازنظرماهیت : کیفی )Nominal( اسمی− )Ordinal( رتبه ای− :کمی )Interval( فاصله ای− :)Ratio( نسبتی− )Uncontinuous( گسسته )Continuous( پیوسته Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 4 انواع متغيرها ازنظرماهیت: کیفی : )1 −اسمی (:)Nominal فقط اسم دارد ،بدون هیچ برتری درحاالت مختلف متغیر مثل جنس ،گروه خون و ... پایین ترین سطح دربین متغیرهاست اين مقياس شامل يک يا چند گروه با طبقه است که از نظر کيفی با هم متفاوتند اما بين گروهها هيچگونه ارجحيتی وجود ندارد .ممکن است برای هر گروه يا طبقه شماره ای در نظر گرفته شود که ارزش ندارد بلکه جنبه" کد" يا شناسائی دارند. 5 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist انواع متغيرها ازنظرماهیت: کیفی : )2 −رتبه ای (:)Ordinal عالوه برداشتن اسم ،قابلیت مقایسه دربین حاالت مختلف آن هست ولی رابطه بین این حاالت وجود ندارد مثل سطح تحصیالت ،شدت بیماری و ... ايننن مقينناس سننمت بننه مقينناس اسننای خصو ننرت ا ننافهای دارد :در بننين گروههننا از نظننر متغيننر مننورد نظ ننر برت ننری وج ننود دارد ام ننا اي ننن برت ننری قاب ننل س نننجش و مقا س ننه ب ننا س نناير گروهه ننا نرس ننت .گروهه نا ه ننم يکسان نرستند .گروهها سمت به هم روی پله های يک نردبان قرار گرفته اند. 6 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist انواع متغيرها ازنظرماهیت: کمی: )1 −فاصله ای (:)Interval مقادیرمختلف عددی به خود می گیرد ولی فاقد صفرذاتی است و مبدأ آن قراردادی است مثل درجه حرارت دارای قابلیت جمع و تفریق و مقایسه (اما عدم امکان ضرب و تقسیم یا بیان چند برابری): – فاصله مقادیررا میتوان تعیین کرد اما نسبت آنها را نه در اين مقياس فا له بين گروهها با هم مساوی در نظر گرفتنه شنده اسنت .امنا نفر در اينن مقيناس، فق نندان خا ننرت م ننورد نظ ننر ان نندازه گي ننری نرس ننت .اخ ننتاو مس نناوی ب ننين هرجف ننت از اع ننداد نماي ننانگر اختاو مشابه در خصو یت مورد اندازه گيری است. 7 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist Interval Measurement when distance between attributes has meaning for example, temperature (in Fahrenheit) distance from 30-40 is same as distance from 70-80 but note that ratios don’t make any sense 80 degrees is not twice as hot as 40 degrees (although the attribute values are) Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 8 انواع متغيرها ازنظرماهیت: کمی: )2 −نسبتی (:)Ratio دارای مقادیرمختلف عددی و نیز صفرذاتی (صفر= فقدان صفت مورد نظر) مثل وزن ،قد ،مقدارفشارخون ،تعداد افراد و ... دارای قابلیت جمع و تفریق و ضرب و تقسیم ومقایسه (بیان چند برابری) – هم فاصله و هم نسبت مقادیررا می توان تعیین کرد در اين مقياس خصو رت ا افی آن است که فر شانه فقدان خا رت مورد اندازه گيری است و در نتيجه سمت بين اعداد در اين مقياس همان سمت مقدار خا رت مورد اندازه گيری است. 9 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist ازنظرماهیت: انواع متغيرها کمی: −فاصله ای ()Interval −نسبتی (:)Ratio گسسته (:)Uncontinuous – مقادیرصحیح را به خود می گیرد (غیراعشار) – مثل تعداد افراد ،تعداد دندانهای پوسیده و ... پیوسته (:)Continuous – بین دو مقدارصحیح ،هرمقداردیگری را دربرمی گیرد (اعشار) – مثل قد ،وزن و ... 10 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist متغیرمرکب: −متغیری است که ازترکیب دو یا چند متغیربه وجود می آید. −مانند نمایه توده بدنی ()BMI 11 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist The Hierarchy of Levels Nominal 12 The Hierarchy of Levels Nominal Attributes are only named; weakest 13 The Hierarchy of Levels Ordinal Nominal Attributes are only named; weakest 14 The Hierarchy of Levels Ordinal Nominal Attributes can be ordered Attributes are only named; weakest 15 The Hierarchy of Levels Interval Ordinal Nominal Attributes can be ordered Attributes are only named; weakest 16 The Hierarchy of Levels Interval Ordinal Nominal Distance is meaningful Attributes can be ordered Attributes are only named; weakest 17 The Hierarchy of Levels Ratio Interval Ordinal Nominal Distance is meaningful Attributes can be ordered Attributes are only named; weakest 18 The Hierarchy of Levels Ratio Interval Ordinal Nominal Absolute zero Distance is meaningful Attributes can be ordered Attributes are only named; weakest 19 مقياس اندازه گيري متغيرها : وزن 1 مقياس نسبتي مقياس فاصله اي مقياس ترتيبي مقياس اسمي 20 74 34 4 1 وزن 3 وزن 2 69 29 3 2 وزن 4 55 15 2 3 وزن 5 80 40 5 4 40 0 1 5 انواع متغيرها :ازنظرنقش )Independent( مستقل )Dependent( وابسته )Confounding( مخدوشکننده )Background( زمینهای Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 21 انواع متغيرها ازنظرنقش: مستقل (:)Independent −متغیری که تغییراتش باعث تغییردرمتغیردیگرمیشود (تأثیرگذار) −همان مواجهه یا exposureاست وابسته (:)Dependent −متغیری که تغییراتش ناش ی ازتغییردرمتغیردیگراست (تأثیرپذیر) −همان پیامد یا outcomeاست 22 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist مساله مورد نظررتحقیرق درمطالعرات تحلی ری ،همرواره متغیرروابسرته اسر ررت زرر رررا بر ررراثر ررر ر ررا ر ررا چنر ررد عامر ررل بوجر ررود آمر ررده اسر ررت و عوامر ررل احتمالي ا جاد آن را متغیرمستقل مي گورند. 23 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist انواع متغيرها ازنظرنقش: مخدوش کننده (:)Confounding −با هردو متغیررمسرتقل و وابسرته (مسرأله مرورد نظررتحقیرق و علرل آن) ،رابطره نزدیر دارد و باعث میشود ارتباط (و شدت این ارتبراط) یرا عردم ارتبراط واقآری آنهرا بره گونه دیگری جلوه کند. −مثال اثرررمخرردوش کنرردگی سررن بررررابطرره پرفشرراری خررون و سررکته قلبرری (ب راال رفررتن سن ،هم با پرفشاری خون و هم با بروزسکته قلبی مرتبط است ) اث رررمخ رردوش کن رردگی س رریگارب ررررابط رره مص رررف ش ررکرو س ررکته قلب رری دراروپ ررا (سیگاریها ،هم شکربیشتری مصرف میکردند و هم سکته بیشتر داشتند) 24 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist Confounding Observed association, presumed causation Coffee MI Statistical association Smoking, Stress Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist Causal association 25 انواع متغيرها اثرات متغیرمخدوشکننده( :بر رابطه متغير مستقل و وابسته) رابطه ضعیفی را قوی نشان میدهد رابطه قوی را ضعیف نشان میدهد ً رابطهای را نشان میدهد درحالیکه واقعا وجود ندارد ً رابطهای نشان نمیدهد درحالیکه واقعا وجود دارد 26 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist مقابله با مخدوشكنندگي در زمان طراحي − − − − شناسايي مخدوشكنندههاي احتمالي و اندازهگيري آنها محدودسازي ()Restriction انتخاب تصادفي نمونهها ()Randomization همسانسازي ()Matching در زمان اجرا −پايبندي به طراحي انجام شده در زمان تجزيه و تحليل اطاعات −آناليز طبقهبندي شده ()Stratification −مدل سازی (استفاده از روشهای چندمتغيره) ()Modeling 27 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist نحوه مقابله با اثرات متغیرمخدوش کننده: .1انتخاب تصادفي نمونهها (:)Randomization .2 .3 .4 .5 28 باعث میشود متغیر مخدوشکننده به طور تصادفی توزیع شود و درجهت خاص ی بررابطه متغیرهای مستقل و وابسته اثرنکند. محدود کردن ()Restriction جمعیررت مررورد مطالعرره برره یر زیرررگررروه خررام بررراسرراس متغیرررمخدوشکننررده محرردود مری شود (ولی باعث کاهش قابلیت تعمیم مطالعه میشود) جور کردن (:)Matching ً ر و مررثال انتخرراب گر ههررای مررو د و شرراهد برره گونررهای کرره ازنظرررمتغیرررمخدوشکننررده یکسرران باشند ً (مشکل است خصوصا اگردو یا بیشترمخدوشکننده داشته باشیم) الیه بندی ()Stratification الیه بندی جمعیت مورد مطالعه براساس متغیرمخدوشکننده و انجام آنالیزدرهرالیه (ولی باعث افزایش حجم نمونه میشود که گاهی امکان پذیرنیست) مدل سازی (آنالیزچند متغیره) ()Modeling Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist ازنظرنقش: انواع متغيرها زمینه ای (( )Backgroundجمعیت شناس ی یا دموگرافی ): −خصوصیات جامعره مرورد مطالعره را توصریف میکننرد و بره شناخت بهترموضوع كما ميكنند. −به بیان دیگر ،متغیرهای عمومی و جمعیتی که درهمه مطالعات هستند و گاهی نقش متغیر مستقل را می گیرند −مثل سن ،جنس ،نژاد و ... 29 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist انواع متغيرها تعیین نقش متغیرها درمطالعات تحلی ی مطرح است درمطالعه توصیفی نیازی به تعیین نقش متغیر نیست محتوای مطالعه است که نقش متغیر(مستقل یا وابسته بودن یا )...را معلوم می کند 30 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist جدول متغیرها ي طرح بررس ي ارتباط اشتغال دراتاق عمل و... نام متغیر نقش ماهیت تعررف عملياتي ابزاراندازه گیري مقياس جنس زمينه اي كيفي اسمي زن ،مرد پرسشنامه اسمي سن “ كمي پيوسته سن نمونه (سال) “ نسبتي “ “ مشاغل چند گانه دراتاق عمل “ “ “ كمي پيوسته طول مدت اشتغال “ نسبتي “ كيفي اسمي دارد ،ندارد “ اسمي مخدوش كننده “ “ آزمايش خون “ مستقل “ “ پرسشنامه “ اشتغال دراتاق عمل طول مدت اشتغال سابقه مصرف الكل IIbsآنتي ژنمي سابقه بيماري كبد مصرف داروي هپاتو توكسيا بي ي روبین سرم 31 “ وابسته “ “ Dr Seyyed Alireza Moravveji بيلیروبین Community كمي پيوستهMedicine Specialist “ آزمايش بيوشيمي “ نسبتي Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 32