Transcript Variables
به نام خدا
متغیرها ی پژوهش
ارائه:
دکترسید علیرضا مروجی
متخصص پزشکی اجتماعی
استادیارگروه پزشکی اجتماعی -دانشکده پزشکی
1
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
متغيرها
متغيرها ،عامل يا عواملي هستند كه مورد اندازه گيري يا سنجش قرار مي
گيرند
به عبارت ديگر متغير مشخصه يك فرد ،چيز ،پديده مورد نظراست كه :
−قابل اندازه گيري بوده
−و مي تواند مقادير مختلفي بپذيرد
2
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
متغيرهای پژوهش
تعریف :هرویژگی یا صفتی که به خود حاالت یا مقادیرمتفاوت بگیررد
و درجمعیت مورد مطالعه ازفردی به فرد دیگرتغییرکند.
اهمیت :تعیین روش جمعآوری و آنالیزدادههای مطالعه براساس
نوع متغیرهای پژوهش است.
متغیرها براساس اهداف جزئی پژوهش به دست میآیند
بین اهداف ،متغیرها و پرسشنامه تحقیق باید هماهنگی وجود
داشته باشد
3
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
انواع متغيرها
:ازنظرماهیت
: کیفی
)Nominal( اسمی−
)Ordinal( رتبه ای−
:کمی
)Interval( فاصله ای−
:)Ratio( نسبتی−
)Uncontinuous( گسسته
)Continuous( پیوسته
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
4
انواع متغيرها
ازنظرماهیت:
کیفی :
)1 −اسمی (:)Nominal
فقط اسم دارد ،بدون هیچ برتری درحاالت مختلف متغیر
مثل جنس ،گروه خون و ...
پایین ترین سطح دربین متغیرهاست
اين مقياس شامل يک يا چند گروه با طبقه است که از نظر کيفی با هم متفاوتند اما بين گروهها
هيچگونه ارجحيتی وجود ندارد .ممکن است برای هر گروه يا طبقه شماره ای در نظر گرفته شود که
ارزش ندارد بلکه جنبه" کد" يا شناسائی دارند.
5
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
انواع متغيرها
ازنظرماهیت:
کیفی :
)2 −رتبه ای (:)Ordinal
عالوه برداشتن اسم ،قابلیت مقایسه دربین حاالت مختلف آن هست ولی رابطه
بین این حاالت وجود ندارد
مثل سطح تحصیالت ،شدت بیماری و ...
ايننن مقينناس سننمت بننه مقينناس اسننای خصو ننرت ا ننافهای دارد :در بننين گروههننا از نظننر متغيننر مننورد
نظ ننر برت ننری وج ننود دارد ام ننا اي ننن برت ننری قاب ننل س نننجش و مقا س ننه ب ننا س نناير گروهه ننا نرس ننت .گروهه نا ه ننم
يکسان نرستند .گروهها سمت به هم روی پله های يک نردبان قرار گرفته اند.
6
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
انواع متغيرها
ازنظرماهیت:
کمی:
)1 −فاصله ای (:)Interval
مقادیرمختلف عددی به خود می گیرد ولی فاقد صفرذاتی است و مبدأ آن قراردادی
است مثل درجه حرارت
دارای قابلیت جمع و تفریق و مقایسه (اما عدم امکان ضرب و تقسیم یا بیان چند
برابری):
– فاصله مقادیررا میتوان تعیین کرد اما نسبت آنها را نه
در اين مقياس فا له بين گروهها با هم مساوی در نظر گرفتنه شنده اسنت .امنا نفر در اينن مقيناس،
فق نندان خا ننرت م ننورد نظ ننر ان نندازه گي ننری نرس ننت .اخ ننتاو مس نناوی ب ننين هرجف ننت از اع ننداد نماي ننانگر
اختاو مشابه در خصو یت مورد اندازه گيری است.
7
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
Interval Measurement
when distance between attributes has
meaning
for example, temperature (in Fahrenheit) distance from 30-40 is same as distance from
70-80
but note that ratios don’t make any sense 80 degrees is not twice as hot as 40 degrees
(although the attribute values are)
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
8
انواع متغيرها
ازنظرماهیت:
کمی:
)2 −نسبتی (:)Ratio
دارای مقادیرمختلف عددی و نیز صفرذاتی (صفر= فقدان صفت مورد نظر)
مثل وزن ،قد ،مقدارفشارخون ،تعداد افراد و ...
دارای قابلیت جمع و تفریق و ضرب و تقسیم ومقایسه (بیان چند برابری)
– هم فاصله و هم نسبت مقادیررا می توان تعیین کرد
در اين مقياس خصو رت ا افی آن است که فر شانه فقدان خا رت مورد اندازه گيری است و
در نتيجه سمت بين اعداد در اين مقياس همان سمت مقدار خا رت مورد اندازه گيری است.
9
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
ازنظرماهیت:
انواع متغيرها
کمی:
−فاصله ای ()Interval
−نسبتی (:)Ratio
گسسته (:)Uncontinuous
– مقادیرصحیح را به خود می گیرد (غیراعشار)
– مثل تعداد افراد ،تعداد دندانهای پوسیده و ...
پیوسته (:)Continuous
– بین دو مقدارصحیح ،هرمقداردیگری را دربرمی گیرد (اعشار)
– مثل قد ،وزن و ...
10
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
متغیرمرکب:
−متغیری است که ازترکیب دو یا چند متغیربه وجود می
آید.
−مانند نمایه توده بدنی ()BMI
11
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
The Hierarchy of Levels
Nominal
12
The Hierarchy of Levels
Nominal
Attributes are only named; weakest
13
The Hierarchy of Levels
Ordinal
Nominal
Attributes are only named; weakest
14
The Hierarchy of Levels
Ordinal
Nominal
Attributes can be ordered
Attributes are only named; weakest
15
The Hierarchy of Levels
Interval
Ordinal
Nominal
Attributes can be ordered
Attributes are only named; weakest
16
The Hierarchy of Levels
Interval
Ordinal
Nominal
Distance is meaningful
Attributes can be ordered
Attributes are only named; weakest
17
The Hierarchy of Levels
Ratio
Interval
Ordinal
Nominal
Distance is meaningful
Attributes can be ordered
Attributes are only named; weakest
18
The Hierarchy of Levels
Ratio
Interval
Ordinal
Nominal
Absolute zero
Distance is meaningful
Attributes can be ordered
Attributes are only named; weakest
19
مقياس اندازه گيري متغيرها :
وزن 1
مقياس نسبتي
مقياس فاصله اي
مقياس ترتيبي
مقياس اسمي
20
74
34
4
1
وزن 3
وزن 2
69
29
3
2
وزن 4
55
15
2
3
وزن 5
80
40
5
4
40
0
1
5
انواع متغيرها
:ازنظرنقش
)Independent( مستقل
)Dependent( وابسته
)Confounding( مخدوشکننده
)Background( زمینهای
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
21
انواع متغيرها
ازنظرنقش:
مستقل (:)Independent
−متغیری که تغییراتش باعث تغییردرمتغیردیگرمیشود (تأثیرگذار)
−همان مواجهه یا exposureاست
وابسته (:)Dependent
−متغیری که تغییراتش ناش ی ازتغییردرمتغیردیگراست (تأثیرپذیر)
−همان پیامد یا outcomeاست
22
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
مساله مورد نظررتحقیرق درمطالعرات تحلی ری ،همرواره متغیرروابسرته
اسر ررت زرر رررا بر ررراثر ررر ر ررا ر ررا چنر ررد عامر ررل بوجر ررود آمر ررده اسر ررت و عوامر ررل
احتمالي ا جاد آن را متغیرمستقل مي گورند.
23
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
انواع متغيرها
ازنظرنقش:
مخدوش کننده (:)Confounding
−با هردو متغیررمسرتقل و وابسرته (مسرأله مرورد نظررتحقیرق و علرل آن) ،رابطره نزدیر
دارد و باعث میشود ارتباط (و شدت این ارتبراط) یرا عردم ارتبراط واقآری آنهرا بره
گونه دیگری جلوه کند.
−مثال
اثرررمخرردوش کنرردگی سررن بررررابطرره پرفشرراری خررون و سررکته قلبرری (ب راال رفررتن
سن ،هم با پرفشاری خون و هم با بروزسکته قلبی مرتبط است )
اث رررمخ رردوش کن رردگی س رریگارب ررررابط رره مص رررف ش ررکرو س ررکته قلب رری دراروپ ررا
(سیگاریها ،هم شکربیشتری مصرف میکردند و هم سکته بیشتر داشتند)
24
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
Confounding
Observed association, presumed causation
Coffee
MI
Statistical association
Smoking,
Stress
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
Causal association
25
انواع متغيرها
اثرات متغیرمخدوشکننده( :بر رابطه متغير مستقل و وابسته)
رابطه ضعیفی را قوی نشان میدهد
رابطه قوی را ضعیف نشان میدهد
ً
رابطهای را نشان میدهد درحالیکه واقعا وجود ندارد
ً
رابطهای نشان نمیدهد درحالیکه واقعا وجود دارد
26
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
مقابله با مخدوشكنندگي
در زمان طراحي
−
−
−
−
شناسايي مخدوشكنندههاي احتمالي و اندازهگيري آنها
محدودسازي ()Restriction
انتخاب تصادفي نمونهها ()Randomization
همسانسازي ()Matching
در زمان اجرا
−پايبندي به طراحي انجام شده
در زمان تجزيه و تحليل اطاعات
−آناليز طبقهبندي شده ()Stratification
−مدل سازی (استفاده از روشهای چندمتغيره) ()Modeling
27
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
نحوه مقابله با اثرات متغیرمخدوش کننده:
.1انتخاب تصادفي نمونهها (:)Randomization
.2
.3
.4
.5
28
باعث میشود متغیر مخدوشکننده به طور تصادفی توزیع شود و درجهت خاص ی بررابطه
متغیرهای مستقل و وابسته اثرنکند.
محدود کردن ()Restriction
جمعیررت مررورد مطالعرره برره یر زیرررگررروه خررام بررراسرراس متغیرررمخدوشکننررده محرردود مری
شود
(ولی باعث کاهش قابلیت تعمیم مطالعه میشود)
جور کردن (:)Matching
ً
ر
و
مررثال انتخرراب گر ههررای مررو د و شرراهد برره گونررهای کرره ازنظرررمتغیرررمخدوشکننررده یکسرران
باشند
ً
(مشکل است خصوصا اگردو یا بیشترمخدوشکننده داشته باشیم)
الیه بندی ()Stratification
الیه بندی جمعیت مورد مطالعه براساس متغیرمخدوشکننده و انجام آنالیزدرهرالیه
(ولی باعث افزایش حجم نمونه میشود که گاهی امکان پذیرنیست)
مدل سازی (آنالیزچند متغیره) ()Modeling
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
ازنظرنقش:
انواع متغيرها
زمینه ای (( )Backgroundجمعیت شناس ی یا دموگرافی ):
−خصوصیات جامعره مرورد مطالعره را توصریف میکننرد و بره
شناخت بهترموضوع كما ميكنند.
−به بیان دیگر ،متغیرهای عمومی و جمعیتی که درهمه
مطالعات هستند و گاهی نقش متغیر مستقل را می گیرند
−مثل سن ،جنس ،نژاد و ...
29
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
انواع متغيرها
تعیین نقش متغیرها درمطالعات تحلی ی مطرح است
درمطالعه توصیفی نیازی به تعیین نقش متغیر نیست
محتوای مطالعه است که نقش متغیر(مستقل یا وابسته
بودن یا )...را معلوم می کند
30
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
جدول متغیرها ي طرح بررس ي ارتباط اشتغال دراتاق عمل
و...
نام متغیر
نقش
ماهیت
تعررف عملياتي
ابزاراندازه گیري
مقياس
جنس
زمينه اي
كيفي اسمي
زن ،مرد
پرسشنامه
اسمي
سن
“
كمي پيوسته
سن نمونه (سال)
“
نسبتي
“
“
مشاغل چند گانه دراتاق عمل
“
“
“
كمي پيوسته
طول مدت اشتغال
“
نسبتي
“
كيفي اسمي
دارد ،ندارد
“
اسمي
مخدوش
كننده
“
“
آزمايش خون
“
مستقل
“
“
پرسشنامه
“
اشتغال دراتاق عمل
طول مدت اشتغال
سابقه مصرف الكل
IIbsآنتي ژنمي
سابقه بيماري كبد
مصرف داروي هپاتو
توكسيا
بي ي روبین سرم
31
“
وابسته
“
“
Dr Seyyed Alireza Moravveji
بيلیروبین
Community
كمي پيوستهMedicine Specialist
“
آزمايش بيوشيمي
“
نسبتي
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
32