Transcript Cihan Uzunçarşılı Baysal, Kent Hareketleri

İstanbul’dan 3 Örnekle
Mega Etkinliklerin Mega Projeleri
Saikleri - Sonuçları
TEMPO DERGİSİ
Mega-Projeler?
1.
2.
3.
4.
•
•
•
5.
Altyapı ve Ulaşım Projeleri
Maden / Petrol/ Kömür vb.Çıkartma (extractions)
Üretim Odaklı: Sanayi bölgeleri, fabrikalar
Tüketim Odaklı : Büyük turizm projeleri, alışveriş
merkezleri, tema parklar, emlak geliştirme
Su kenarları ve rıhtımlardaki binaların yeniden
canlandırılması
Atıl fabrika ve depoların yeniden canlandırılmaları
Orta-üst gelir gruplarının özel tüketim taleplerine yönelik
olarak tarihi kent merkezlerinin yenilenmeleri
Mega-Etkinlikler: Olimpiyatlar, büyük futbol
turnuvaları, EXPOlar
Bunlar genelde bir arada olurlar. Bir proje içinde
birden çok proje bulunabilir.
Yeni Mega-Projeler?
Gellert –Lynch 2003
Yeni mega –projeler geniş anlamıyla:
• Çok göze çarpan bir şekilde, doğal peyzajı ve çevreyi,
hızla, kasten, isteyerek ve ciddi bir biçimde dönüştüren,
• Sermaye ile devlet gücünün eşgüdümüne ihtiyacı olan
projelerdir.
• Genellikle küresel Kuzey’den ithal edilmiş ağır iş
makineleri ve sofistike teknolojiler kullanılmakta
• Ayrıca uluslararası finans sermayesi eşgüdümlü, sermaye
akışlarına ihtiyaçları vardır.
‘’Yaratıcı Yıkım’’
• Schumpeter’ın (1947) terimini genişleterek,
mega-projelerin, gerçek anlamda ‘’yaratıcı
yıkım’’ getirdiklerini iddia ediyoruz.
• Bu projeler, dağların tepelerini, ırmakları
flora ve faunayı ve aynı zamanda insanları ve
toplulukları yerlerinden sökerek,
• doğal peyzajı ve çevreyi hızla ve radikal bir
biçimde dönüştürüyorlar.
Gellert –Lynch 2003
Devasa Ölçek
• Şaşkınlık verici, göz alıcı ve bazı açılardan
birer kıyım addedilebilecek denli saçma mega
kentsel projeler…,
• …elde edilen artı sermayeyi emmek üzere,
• en göze batan,
• toplumsal olarak en adaletsiz
• ve çevre açısından en zararlı biçimlerde
• ortaya çıktı.
Harvey 2012
Sermaye Birikimi
David Harvey (1985, 1989, 2008, 2012)
• Sermayenin 1. çevirimi: Endüstriyel üretim
Aşırı birikim krizi
• Aşırı birikimin 2. çevirime aktarılmasıyla çözüm:
Kentsel yapılı çevrenin üretilmesi :Fabrikalar, hastaneler, okullar,
konut alanları, alışveriş merkezleri….
1. Devlet veya piyasa aracılığıyla ikinci döngüye aktarılan
birikimin büyük bir bölümünün kentsel mekâna
yatırılmasıyla aşırı birikim problemine çare bulunur,
2. Yeni taleplere bağlı olarak gerçekleşecek tüketim
sayesinde sermayenin birinci döngüsünde ortaya çıkan
krizin çözülmesi söz konusu olur
3. Yapılı çevre sabit sermaye haline gelir
Kent, üretimin kendisi olmuştur
Tarık Şengül 2013
• Kentin kendisinin bir meta haline geldiği, bir
meta formu olarak üretildiği bir durum.
• Kapitalist birikim açısından birikimin
kendisini temsil eden bir kentten söz ediyoruz,
birikimin yapıldığı yerden değil.
• Geçmişte kent, fabrikanın olduğu, metanın
üretildiği yerdi. Bugün o yer, metanın kendisi
• Kentsel mekan sermaye birikimi için üretilen
ve yeniden üretilen bir metaya dönüşür.
Türkiye
• Türkiye kentleri, 2000’lerden itibaren,
sermayenin yeniden üretimine yönelik arz
yönlü kentsel politikalarla,
• bu politikaların ürünü rant odaklı kentsel
projelerle ve bu projelerin gerektirdiği kentsel
yayılma ve dönüşüm süreçleri ile yönetiliyor.
• Rekabetçilik, yatırım çekme, marka kentler,
kentsel pazarlama, girişimci yönetimler…
M. Penpecioğlu 2011
‘’Çılgın’’ Projeler
Yakın dönemde Türkiye'nin gündemine gelen 21 mega
projenin mali büyüklüğü 138 milyar doları aşıyor.
Kamu ve özel sektör eliyle gerçekleştirilen projelerin toplam
maliyeti 130 ülkenin milli gelirini geride bıraktı.
•
•
•
•
•
•
•
•
Haydarpaşaport /Galataport / Haliçport
3. Köprü / 3. Havalimanı / Kanal
Lastikli Tüp Geçiş /Marmaray
Yassıada- Sivriada
Maltepe-Yenikapı Dolgu Alanları
2 Yeni Şehir/ Biocity İstanbul
Akkuyu ve Sinop Nükleer santralleri
….sırada ne/ler var???
‘’Çılgınlığın ekonomi politiği’’
• Üretkenliğini yitiren sermayenin toprağa
dayalı çıkarlarla yeniden üretim yollarını
aramaya çalışması, kapitalizmin eşitsiz geliştiği
Türkiye gibi ülkelerde rastlantı olmasa gerekir.
• Bu şu anlama geliyor:
Siyasi iktidarın geleceğini, siyasi konular yanı
sıra, başta İstanbul olmak üzere büyük
kentlerimizde üretilmiş olan gereğinden fazla
imarlı alana yatırılmış sermayeyi harekete
geçirebilmek ya da geçirememek belirleyecektir.
Mustafa Sönmez
Sermayenin kentsel mekan istilası
• O nedenle, basına yansıdığı başlıklarıyla
“çılgın projeler”, son döneme damgasını vuran
kentsel dönüşüm projeleri,
• hep bu dile getirilen, gereğinden fazla üretilmiş
olan imarlı alanda sermaye dolaşımını
sağlayabilmeye, ölü sermayeyi canlandırmaya
ve kentsel mekandaki ve yapılı çevredeki
sermaye dolaşımının önündeki kara delikleri
ortadan kaldırmaya yöneliktir
Mustafa Sönmez
İktidarın Varoluş Koşulları
• Yapılı çevre üretimi ve emlakle ilgili
uluslararası ağların parçası olan sermayeye
yeni yatırım alanlarının açılması,
• siyasi iktidarın neredeyse var oluş koşullarını
oluşturuyor.
Çağatay Keskinok
• Öyle bir yere geldik ki buradan ilerletmek
zorunda, ancak inşaatla ilerliyor, sanayi
beceremedi .
Mustafa Sönmez
İnşaat AKP’yi tanımlayan bir sektördür
Mustafa Sönmez
• Türkiye’de sermaye birikimi inşaata odaklı;
• çılgın projeler birikimi sürdürmenin olmazsa
olmaz koşulları
• İktidara yakın sermaye grupları, onların önünü
açacak projeler
• Büyük maliyetli, Limak-Kolin-Cengiz elektrik
dağıtım özelleştirmelerinden de aldılar
• Özelleştirme idaresinden, kamu kuruluşlarından
aldıkları önemli ihaleler var.
Mustafa Sönmez
Son 10-15 yıl inşaat odaklı büyüme
• İnşaat, beraberinde sektöre girdi üreten çimento, tuğla,
seramik, plastik, cam, ağaç, demir-çelik, metal, ısıtma,
aydınlatma, boya, kimyasallar ve daha birçok sanayi
sektörünün çarklarını çeviren sektör demektir.
• Ulaştırma, depolama, bankacılık, sigortacılık, emlakçilik
için de rüzgârdır inşaat
• Tamamlanan konutların donanımı, ev tekstili, dayanıklı
tüketim eşyaları, beyaz eşyası, elektroniği, kapısının
önüne otomobili ile ilgili harcamayı da yaptıran,
ağırlıkla inşaattır.
• İstihdam yaratılıyor
Mustafa Sönmez
‘’İstanbul adeta bir arı kovanı gibi yeniden
inşa ediliyor’’
• 3. havalimanı, tüp geçit, 3. köprü, Kanal
İstanbul, İstanbul'a komşu yeni şehir
projeleri,
• kentsel dönüşüm gibi çalışmalar
• İstanbul'u yerel ve global sermaye için
cazibe merkezi haline getiriyor.
28.01.2013
İstanbul Genç Girişimciler Derneği Başkanı
İnanç Kabadayı
‘’İstanbul Türkiye’yi taşıyor’’
• İBB Başkanı Kadir Topbaş,
dünyada artık şehirlerin yarıştığını
ve konuşulduğunu belirtiyor.
• İstanbul’un Türkiye’yi taşıdığını
söylüyor.
Funda Ferhanoğlu
‘‘Bir İstanbul kadar moloz!’’
• Rantın büyüklüğü nedeniyle yıkımın hedefi olan
İstanbul semt semt, mahalle mahalle yıkıma
sürükleniyor.
• Belki bir İstanbul kadar moloz, hafriyat çıkarılıyor;
kamyonların, kullanılan yakıtın, gürültünün ve
diğer yollarla çevreye verilen zararın sözü edilmiyor.
• 3. Köprü ve getireceği doğa katliamı bunun üzerine
eklendiğinde, korkunç bir tablo ortaya çıkıyor.
Serdar M. Değirmencioğlu, Evrensel, 20 Ekim 2013
‘’Kamyoncular Yol Kapadı’’
• Tam bir ay önce yaklaşık 2000 hafriyat
kamyonu saatlerce TEM otoyolunu kapattı.
• Gazetelere yansıyan bilgilere göre, İstanbul
Anadolu Yakası'nda çalışan hafriyatçılar bu
eylemi kendilerine döküm yeri
gösterilmediği gerekçesiyle
gerçekleştirmişler.
Çılgın Dolgu Alanların Mantığı?
• Ağaoğlu yöneticisi Rahvalı'nın verdiği bilgilere
göre, şirketin Finans Merkezi inşaatında
toplam 8 milyon metreküplük hafriyat
çıkartılıyor.
• 1 Günde= 2000-2100 hafriyat kamyonu
• Finans Merkezi inşaatından bugüne dek 3,5
milyon metreküplük hafriyat çıkartılmış,
• ve bu hafriyatın 1,7 milyon metreküpü
Maltepe'deki dolgu alanına dökülmüş.
AĞAOĞLU MARKALI DOLGU!
Devlet –Sermaye Elele
• İstanbul’un gereğinden fazla yaratılmış olan imarlı
alanına yatırılmış sermayeyi harekete geçirmek ve
uluslararası şirketlerinin yer aldığı emlak piyasasını
canlı tutmak ve döndürebilmek ve bütün bunları da
bir birikime dönüştürmek için kamu yatırımına
gerek vardır.
• Başbakanın ağzından bu kente ilişkin proje
açıklamaları yapılması bile, İstanbul’da tümüyle
spekülatif amaçla yeri göğü imara açan emlak
piyasasına hayat öpücüğü olmaya yetiyor
Çağatay Keskinok
Söylentilerden bile….
• Bölgeden bir emlakçiye göre,
havalimanı söylentileri çıktığı günden
itibaren metrekaresi 50 lira olan arazi
fiyatları 200 liraya fırlamış.
• Tayakadın’da tek katlı, 500 metrekare
arsası olan müstakil bir köy evi bile
200 bin liradan satılıyormuş.
3. HAVALİMANI
Limak-Cengiz-Mapa-Kolin-Kalyon
ortaklığı tarafından 22 milyar 152
milyon Euro ihale bedeli ödenen proje
tamamlandığında,
İstanbul, yıllık 150 milyon yolcu
kapasitesi ile dünyanın en büyük
havalimanına sahip olacak
TEMPO
Kestanelik Köyü
Yeni havalimanı ve 3. köprü bağlantı yolu geçiyor.
• Köyde sürekli emlakçiler ofis açıyor.
• Bölgede Kasım ayına kadar metrekaresi 50 lira olan
araziler, Haziran ayına gelindiğinde 200 liraya
ulaştı.
• Arazi bulmanın artık zor olduğu bölgede, arazilerin
% 60’ının el değiştirdiği ifade ediliyor.
• 1 yıl içinde 3-4 kez el değiştiren araziler olduğunu
kaydeden 2 bin 500 nüfuslu Kestanelik köyünün
Muhtarı Mehmet Çakır, yeni havalimanın yerinin
belli olmasıyla birlikte bölgede fiyatların bir anda
yükseldiğini söyledi.
‘’İmara bakılmıyor’’
• Bölgeye arazi almak için gelenlerin imar iznine
bakmadığına değinen bir emlak komisyoncusu,
“Yatırımcılar için tapu olması yetiyor. Zaten
onlar da aldıkları fiyata göre arazi değer
kazanınca hemen satıyor” diye konuştu.
• Bölgede emlak alanında ‘Tahtakale’ benzeri
bir yapının oluştuğunu belirten emlakçı,
“Özellikle Arnavutköy Tapu Kadastro
binasında çok büyük kalabalıklar oluşuyor.
Çevrede birçok emlakçı ve emlak
komisyoncusu bulunuyor” diye konuştu.
Çanakça: ‘‘Köylüde arazi kalmadı’’
• Kestanelik köyüne komşu Çanakça’da da
durum farklı değil.
• Arazilerin değerinin bir anda artış
gösterdiğini kaydeden Köy Muhtarı Ayhan
Tutun, köy halkının elinde pek fazla arazi
kalmadığını ifade ediyor.
• 3500 nüfuslu köyde köy halkı sahip olduğu
arazilerin % 70’ini elden çıkardı
Yitirilmiş Şanlı Geçmişe Dönüş
• Farklılaşmak, fark yaratmak, anonimlikten
sıyrılmak; kişiler, kurumlar, nesneler, binalar
ve kentler, herkes ve her şey için “marka” ve
“kimlik” ile anılmak, benzer olmamak, dünya
genelinde olduğu gibi Türkiye kentlerinde de
dönüşümün düşünsel anlamda en önemli
tetikleyici faktörü gibi görünüyor.
• Bu açıdan, kentsel dönüşüm projeleri, tarih
yazma ve şanlı geçmişi yaşatma hedefleri için
yerel yönetimlerin elinde önemli bir araç
haline geliyor.
Funda Ferhanoğlu
Dubai / Shanghai örnekleri
• Sermayeyi çekmek üzere mega
proje yarışına giren kentlerin
aksine,
• Shangai ve Dubai gibi yerlerde,
dev inşaat projeleri bu kentlerin
iktidara yükselişlerinin sembolü
olurlar.
İstanbul'u dünyanın merkezi
yapacağız
Başbakan R.Tayyip Erdoğan
2008
İstanbul'u bir dünya kenti, Dünyanın merkezi
yapacağız dedik.
İstanbul dünyanın merkezi olarak yerini
alıyor ve alacak.
‘’2020 Olimpiyatları senin hakkın
Aziz İstanbul’’
• İnsanlık, Türkiye’ye “Hayır” denilen 2000,
2004, 2008 ve 2012’den sonra hem aynı anda
iki kıtada hem de Müslüman, laik ve
demokratik bir cumhuriyette düzenlenen ilk
olimpiyat oyunları fırsatını bu kez
kaçırmamalı
Akşam 7 Eylül 2013
• ‘’…hem de Müslüman çoğunluğa sahip laik,
demokratik bir ülkede" ilk kez Olimpiyatların
yapılması…..’’
Başbakan Erdoğan
Epistemik Camia
İktidardan yana siyasi tutumlar için gerekli
ideolojileri üreten ve bunların yayılmasını
sağlayan entellektüellerden oluşan uzman
topluluk:
•
Özel sektör (inşaat şirketleri, gayrimenkul yatırımcıları
en başta)
• Devlet kurumları ve bürokratları ( TOKİ, Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı, Orman ve Su İşleri, Bayındırlık
Hizmetleri başta olmak üzere )
• Özel ya da devlete ait uluslar arası finans –kredi
kurumları, fon vericiler, bankalar
• ÇED yapıcılar, akademisyen, plancı, mimarlar, basın…
• NGO’lar ve diğer sivil toplum üyeleri
mega-projelere önemli destek sağlayan ulusalüstü epistemik
camiayı oluştururlar.
Gellert –Lynch 2003
Meşrulaştırma
• Büyüme, gelişme odaklı modernist söylem,
• Her kesimin yarar sağlayacağı ekonomik gelişme, kazanç, kamu
yararı
• Kamu hizmetleri, altyapı yatırımlarının sağlanması, istihdam
yaratılacağı retoriği ,
• Büyük devlet / güçlü millet imajı
• Zararların giderileceğine inanç ( ‘’Ağaç Diktik’’!)
bu projelerin ardında yatan gerçek hedefler ile yıkıcı sonuçlarının
tartışılmalarını zorlaştırır.
Böylece, bu projelerin olmazsa olmazlıkları kabul ettirilir
• Epistemik camianın bakışı toplumu şekillendirir.
• Modernist bir bakışla, karşı çıkanlar gerici / gelişme karşıtı
olarak damgalanır
Kent üzerine yapılan araştırmalarda da mega-projeler verili bir
gerçeklik olarak kabul edilerek bunlara karşı alternatiflerin önü
kapatılır.
Fernando Diaz Orueta and Susan S. Fainstein 2009
Başbakan’dan Medeniyet Tanımı
• Biz ammeye hizmet ediyoruz bireye değil.
Bireye hizmet söz konusu olsa bu dediğinizi
kaale alırız. Biz kamuya hizmet veriyoruz.
• Yol uğruna her şey feda edilebilir, çünkü yol
medeniyettir. Ama medeni olmayanlar
yolun kıymetini bilmezler.
22.10.2013
Modernist dil: Bireyin hak ve özgürlükleri toplumun genel faydası için
feda edilebilinir, yok sayılabilir.
ZEMİN KAYDIRMA
Nicelik Niteliğin Önüne Geçiyor
• Hepsinin ortak özelliği dev ölçekli olmaları
ve niteliklerinden çok niceliklerine vurgu
yapılması.
• “3. Havalimanı uzaydan görülebilecek”
• “3. Köprü dünyanın 9. büyük köprüsü
olacak” gibi cümleler çoğu zaman projelerin
içeriğinin önüne geçiyor
Nazım Akkoyunlu (2012)
EPİSTEMİK KORO
Çılgın projeler İstanbul'a değer katacak/
İstanbul Dünya Liginde yerini alacak
• İstanbul'un hükümetin açıklamış olduğu yeni ekonomik ve
kentleşme hedefleri ile dünyanın önemli merkezlerinden
biri haline geleceğine inandığını anlatan Dumankaya
İnşaat YK Üyesi Ali Dumankaya, İstanbul'a yabancı
ilgisinin daha da artacağını kaydetti.
• GYODER Başkanı Işık Gökkaya Işık Gökkaya: İstanbul
dünya liginde yerini alacak
• Ali Ağaoğlu: Bu süreçler birbirine zincirleme bağlı
süreçler. Yabancıya gayrimenkul satışı fiyatların artmasını
sağlayacak, ülkeye döviz girdisi artacak ve de Türkiye'nin
en büyük sorunu cari açığın düşürülmesinde önemli bir yol
alınmış olacaktır.
• Hükümet ve belediye görevlilerine göre, söz
konusu projeler kamunun yararına; fakiri
fukarayı ev sahibi edecek, yoğun transit
trafiğini rahatlatacak ve muazzam istihdam
sağlayacak
• Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım: İstanbul
şehir içi trafiğindeki yoğunluk azaltılacak.
Proje (3. Köprü) için toplam 50 bin kişi
istihdam edilecek.
Tayakadın’dan
• Üçüncü havalimanı projesini sonuna kadar
destekliyoruz. Herkes bizleri kıskanır oldu.
Hiç kusura bakmasınlar! Müsaade edin de
arsa fiyatlarımız uçsun. Artık bizim de
yüzümüz gülecek.
• (Tek isteğimiz köyümüzün ve yeşil alanların
korunması). ?????????
• Bölge kalkınacak, köylü ihya olacak.
Internet: Etkili Bir Pazarlama/
Yönlendirme Aracı
• İnternet bağlantı hızının artması ve HD video çeken
kameraların dahi "ayağa düşmesi", Youtube başta
olmak üzere internetteki video yayınını destekleyen
en önemli unsur.
• Youtube'a - kendi verilerine göre - ayda 1 milyar
tekil kullanıcı geliyor, her ay 4 milyar video
seyrediliyor, her dakikada 72 saatlik video
yükleniyor vs.vs.
• Facebook, 21 Ağustos’da IOC’un Ara
Değerlendirme Raporunda İstanbul’u olumsuz
gösteren tabloyu siliyor
OlimpikTurk
Falcon city of wonders Dubai
http://www.youtube.com/watch?v=_6dnyGv0TVY
Zihinsel Çitleme
Kapitalist İçselleştirme /
Öznelleştrme
Favoriniz Hangisi?
http://www.youtube.com/watch?v=u3HUmgxk6X0
Kanal / Marmaray / Yeni Şehir Videoları
• Verili kabul ettirme
• Sorgulamayı, araştırmayı, muhalefeti ortaya
çıkmadan yok etme
İstanbul kaç para eder?
http://www.radikal.com.tr/ekonomi/istanbul_kac_para_eder-1156037
• Fransızlar, Paris'in değerini tarihi yapılarıyla 718
milyar euro hesapladı.
• Uzmanlardan alınan görüşle yapılan hesaplamaya
göre İstanbul'un değeri ise 470 milyar euro.
• Kentin mücavir alanının, bir önceki yerel seçimler
öncesi maksimum düzeyde genişletilmesiyle ortaya
çıkan yeni tarla-arsa geçiş arazileri ve arsa niteliği
kazanmış gayrimenkuller
• Kanal İstanbul, 3. Havalimanı ve 3.Köprü projeleri
ekseninde tarla-arsa fiyat artışları, diğer küresel
metropollerde olmayan bir değer ortaya çıkarıyor.
TALAN 2020
Olimpiyat Etkisi
• Son 10 yıldır İstanbul’da inanılmaz boyutta
şantiye alanına dönüştürülüşüne tanık
oluyoruz.
• Finans ve turizm merkezli küresel kent
vizyonunu tamamlayacak olan Kanal İstanbul
Projesi, 2 Yeni Şehir Projesı 3. Köprü, 3.
Havaalani ve caddelerde devasa boydaki
reklamlarini görerek öğrendiğimiz İstanbul’un
2020 Olimpiyat Oyunlari adaylığı ile bu gidişat
önüne geçilemez bir hal almak üzere
Cüneyt Kozakoğlu OlimpikTurk
Mega Etkinlikler Vasıtasıyla
Meşruiyet İnşası ile:
•
•
•
•
Kentsel dönüşüm /yenileme
Mahalle yıkımları ve zorla tahliyeler
Ekosistem ve doğal çevrenin tahribatı
Kentsel arazi değerlerinde ani
spekülasyonlar /soylulaştırma etkileri
Amaç Spor mu?
• Görünürdeki istek sporun bu gurur ve güç gösterisi
konumundaki organizasyonunu ülkeye kazandırmak ve
tarihe bu yolla da geçmektir ama ben olimpiyat isteğinin bu
kadar da masum, ve de sportif olduğu kanısında değilim.
• Bu şehr-i İstanbul, sürekli silueti ve eski manzara-i
umumiyesi değişen bir oyuncak alanıdır ve de muazzam
bir rantkapısıdır.
• Olimpiyatlar da bu rant kapısının yeni kollara ve yollara
açılması ve tarihsel adres için ‘2025’ olarak gösterilen‘Çılgın
proje’ler yolunda önemli bir dönemeçtir.
Cüneyt Kozakoğlu OlimpikTurk
3. Köprünün ucu,
4 farklı yerde konumlandırılması öngörülen
Olimpiyat köylerine cıkıyor
Olimpiyatlara Hayır / Boycott Istanbul 2020
TOKİ ve İstanbul 2020
• 'Karabel’in son vurgusu, Marmaray, 3. havaalanı, köprü,
olimpiyat köyünün olduğu bölüm vs. şeklinde İstanbul’da
yepyeni bir şehir kurulacağı yönündeydi.
• TOKİ’nin inanılmaz ölçülerdeki inşaat atılımının tanıtımı
dışında, İstanbul 2020 TOKİ inşaat bütçesinin $4.8 milyar dolar
olduğu,
• TOKİ’nin şehrin 420km2’lik bir kısmını olimpiyat köyü ve
çevresi olmak üzere baştan aşağı yeniden kuracağı.
• 420 km2 =İstanbul toplam 5.300 km2,
• Şişli ilçesi 30 km2
• Kadıköy ilçesi 25 km2.
• 8 tane Şişli 17 tane Kadıköy
Olimpiyatlara Hayır /Boycott Istanbul 2020
27 milyar dolarlık bütçenin
üçte ikisi üçüncü köprünün de
içinde olduğu inşa projelerine
GÜZERGAHI DEĞİŞTİRİLEN KANAL
3. Havalimanının Ekonomi Politiği
Think-tank Betam’ın Raporu
• Betam reporters note that, in order to make
profit out of the 3rd Airport project, the
developers will resort to construction on the
land allocated.
• Since ‘’…all the firms in the consortium are in
construction, and so they may be “hoping” to get
some extra income from ‘extracurricular’ rentseeking activities such as real estate and
infrastructure development around the airport.’’
Olimpiyatlara Hayır/ BOYCOTT ISTANBUL 2020
YENİ İSTANBUL
1 milyon kişinin yaşayabileceği
şekilde,
ticaret, kültür ve spor merkezlerinin
bulunduğu bir yaşam merkezi
• Orman alanları ve su havzalarından geçen
bu projelerin ortak tarafı ise kamulaştırma
maliyetlerinin düşük olması.
• Ancak kamulaştırma maliyetleri ne kadar
düşükse, sosyal-ekolojik maliyetleri de o
kadar yüksek olacak.
Nazım Akkoyunlu (2012)
:
…
THE COST IS GREAT: WATER
BASINS/ FORESTS/GREEN PLOTS,
FORCED EVICTIONS
EXPROPRIATIONS
8 ilçe etkileniyor:
Avcılar, Küçükçekmece, Bakırköy, Esenyurt, Başakşehir,
Esenler, Arnavutköy ve Eyüp.
Avrupa Yakası’nın 1/8 i
42 bin 300 hektar
27 milyar dolarlık bütçenin
üçte ikisi üçüncü köprünün de
içinde olduğu inşa projelerine
• Olimpiyatlar için öngörülen tesisler tam da bugünlerde
tartışma konusu haline gelen İstanbul’un Kuzey’ine,
akciğerlerinin olduğu bölgeye yapılacak; hatta,
olimpiyatlar üçüncü köprüsü, üçüncü havaalanı, iki yeni
şehir ve çakma kanal’ı ile yağmalanmak istenen
ormanlık bölgeye saldırmanın yeni gerekçesi olacak.
• Olimpiyat köyü kuracağız diye bütün bu bölgenin
istilasına, “spor, turizm, kalkınma” kılıfı bulmuş
olacaklar. Muhalefeti de gelişmeye karşı olmakla
karalamaya çalışacaklar.
Mustafa Sönmez
Olimpiyat Tesislerinin
Yerlerinin Seçimi
• Haydarpaşa, Belgrad Forests, Yedikule and
Northern regions of the city, as spelled out in the
Candidature file, comprise natural presevation and
cultural heritage areas.
• The reason lying behind the choice of these
particular venues is not the Olympic spirit. These
are profitable regions of urban rent where it has not
been easy to intervene before due to their natural
and historical values or urban resistance
Olimpiyatlara Hayır / Boycott Istanbul 2020
Atatürk Olimpiyat Stadı
Formula 1 Pisti-İstanbulpark
Küçükçekmece- Ayazma/ Tepeüstü’nden
Olimpiyat Stadına Bakış
E. EREN
Olimpiyat Stadyumunun Etkisi
• 146 milyon dolarlık Atatürk Olimpiyat
Stadyumu, 2001 sonunda tamamlandı.
• Giderek değeri artan bölgenin dönüşümünü
hızlandırdı.
• Stadyum çevresindeki mahalleler kentsel
dönüşüm altına alındı
• Mega-etkinlik hayata geçmeden, bölge
nüfuslarını olumsuz şekilde etkiledi
• Yıkımlar, zorla tahliyeler ve hak ihlalleriyle
malul bir yeniden iskan süreci getirdi.
KÜÇÜKÇEKMECE AYAZMA 2005
AYAZMAN’da TUTUNAMAYANLAR
‘’İlk balyoz Olimpiyat Köyü çevresindeki gecekondulara
indirilecek’’
Aziz Yeniay 2004
J.F.PEROUSE
KÜÇÜKÇEKMECE
• Resim2.jpg
Ötekiler olarak sayılabilecek bir nüfus
profiline sahip bir bölge…
• ‘‘Yaşam standardı İstanbul standardının
çok altında. Anadolu'da dahi göremediğimiz
bir yaşam standardı ile karşı karşıyayız.
Üstelik uluslararası alanda prestij olan
Olimpiyat Stadyumu'nun yanı başında TEM
otoyolundan hemen görülebilecek bir
noktada.’’
K.Çekmece Bel. Başkanı Aziz Yeniay
Radikal 10.01.2008
..\AYAZMA FOTOLAR\YAKIN ÇEVRE.JPG
AYAZMA 2007
AYAZMA 2013
20% sold to Dubai and Gulf Arab
Countries
Thanks to the new law
TESADÜF MÜ?
AFET DÖNÜŞÜM ALANLARI
Zorla tahliyeler
FORMULA 1 PİSTİ : İSTANBULPARK
FORMULA 1 –İSTANBULPARK
Funda Ferhanoğlu
Ömerli Havzası sınırları içerisinde,
yapılaşmaya elverişli olmayan özel
bir ekolojik alan üzerinde
• Vakıflar Genel Müdürlüğü idaresinde olan parsellerin,
Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Mehmet Ali
Şahin tarafından 24.04.2003 gün ve 1746 sayılı olurla,
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu uyarınca,
• 20 yıl süreyle “Formula 1 Yatırım A.Ş”ye yap-isletdevret yöntemiyle kiraya verilmiştir.
• Formula 1 pistinin ruhsat durumuna baktığımızda ise
Akfırat Belediyesi tarafından 29.11.2004 tarihinde söz
konusu pistin ruhsata bağlandığı görülmektedir.
Funda Ferhanoğlu
ÇED gerekli değildir!
• Formula İstanbul yatırım A.Ş’ne ait
“Formula İstanbul Otomobil ve Diğer
Motorlu Araçlar Spor ve Yarışma Alanları
Yapımı” projesine Valilik oluru ile “ÇED
gerekli değildir kararı” verilmiştir.
• Belgeyi veren kurum T.C. İstanbul Valiliği
Çevre ve Orman İl Müdürlüğü olup
• belgenin karar tarihi 05.12.2003’tür.
Funda Ferhanoğlu
F1: Gizlenenler ve Gerçek
• Formula 1’in ve İstanbul Park tesislerinin
ekonomik yapısının tartışılmasının önü
kesildiği gibi ekolojik maliyetinden de hiç
bahsedilmemektedir.
• Çünkü ödenen ekolojik bedelin karşılığında
Akfırat’ta yaşanan mekânsal dönüşüm, yani
kentsel toprak üzerinde yeni yatırım
alanlarının ortaya çıkması devlet ve büyük
sermaye açısından asıl arzulanan ve hedeflenen
durumdur.
Funda Ferhanoğlu
Mekansal Dönüşüm
• Formula 1 etkinliğinin bölgeye girişi ile
önemli bir mekânsal dönüşüm gerçekleşmiş,
• bölgedeki arazi el değiştirmeleri artıs
gösterirken, emlak değerleri hızla
yükselmiştir.
• Tarım arazilerinin imara açılması yolu ile
geniş konut alanları yaratılmış, bu alanlar
• üst sınıflara hitap eden çok sayıda kapalı
site inşaatı ile doldurulmuştur
Funda Ferhanoğlu
Akfırat’a F1 Piyangosu!
• Fomula 1 öncesi metrekaresi 5 dolar olan
arsalar bir yıl içinde 20 kat değerlenerek
• 100 dolara çıkmıstır. Büyük bölümü dev
holdingler tarafından kapısılan arsaların
• tümüne villa ruhsatı verilmistir. Belediyeden
alınan villa ruhsatı 2005 itibari ile
• 1127’ye ulasmıs, villa fiyatları ise 500 bin
Euro’ya yükselmistir.
Funda Ferhanoğlu
Hangi Şirketler?
Kaç Dönüm Yer Satın Aldı?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Sabancı Holding 270
As İnsaat 280
Koç Holding 400
Ertas İnsaat 100
Ülker Grubu 1000
Okan Holding 160
MilPa 140
Nevak İnsaat 100
MNG Holding 1000
Çiftçiler İnsaat 100
Yapı Merkezi 350 D İnsaat 150
Aziz Yıldırım 280
Tır Defsan 100
Korkmaz Yiğit 200
Enka 50
Mustafa Özkan 10,000
Saray Halı 100
Yalım Erez 600
Çelik İnsaat 50
Funda Ferhanoğlu
Belde civarındaki arsalar değer kazanarak
peynir ekmek gibi satılmaya başladı
• Aralarında Yön konut, Yapı konut A.Ş,
D inşaat, As İnşaat gibi isimlerin
bulunduğu 17 şirket, toplam 3.690
dönümlük arazi satın aldı.
• Talep o kadar fazla ki, beldede satılacak
arsa kalmadı.
• Bunun yanı sıra beldede biri Okan, diğeri
devlet üniversitesi olmak üzere iki
üniversite açılacak.
Funda Ferhanoğlu
• Bu sebeple elestirilere kulak tıkayarak reklamturizm-imaj değerleri üzerinden üretilen
söylem ile yapılmak istenen kamu kaynakları
kullanılarak gerçekleştirilen
• fakat kamu yararı bulunmadığı gibi birçok
açıdan zararla sonuçlanan
• kanun dışı yollarla gerçekleştirilen bir
etkinliğin kamu yararı olarak gösterilme ve
aynı zamanda olası ekonomik zararların ve
bunun sonucunda oluşabilecek negatif
eleştirilerin önünü kesmeye çalışmaktır
Funda Ferhanoğlu
Cazibe Merkezinin Tahribatı
• Çevre Düzeni Planı’nda, İstanbul'un içme
suyunun önemli bir bölümünün sağlandığı
Ömerli Barajı etrafındaki gecekondu
yapılaşması, önüne geçilmesi gereken bir
felaket olarak gösterilirken,
• Formula 1 sebebiyle Akfırat-Kurtköy'ün
“cazibe merkezi” olarak ilan edilmelerinin
yanında, bu bölgede gelişen lüks konut
alanlarının doğal çevreye verdiği/vereceği
tahribat yok sayılmaktadır.
Funda Ferhanoğlu
Yol yaparız / Ağaç dikeriz
• İBB olarak 90 trilyon lira harcayarak
Formula 1 pistine 22 km yeni yol
yaptıklarını, 6 ayrı güzergah yolunu
yenilediklerini, 300 bin m2 yeşil alan
hazırladıklarını ve 30 bin ağaç diktiklerini
ifade ediyor
Funda Ferhanoğlu
‘’İşin delisi olduk’’
• İBB olarak diğer ilgili kuruluşlarla birlikte ise sahip
çıktık, adeta işin delisi olduk…
• Sayın Başbakanımızın talimatları doğrultusunda
bölgeye 10 ayrı helikopter pisti de insa ediyoruz ...
• Formula 1’in şehrimize reklam ve tanıtım girdisi
bizim harcadığımız paranın çok çok üstünde olacak
• İstanbul kazanacak. Bu organizasyonun İstanbul’un
turizmine ve ekonomisine çok büyük katkıları
olacak
İBB İstanbul Bülteni 2005
Aktaran F. Ferhanoğlu
Malumun İlanı:İstanbul Park zarar ediyor
• 2007: Zarardan çıkış yolu olarak tesisin isletme hakları
2021 yılına kadar FAO’ya ve dolayısıyla Formula 1
patronu Ecclestone’a devredilmistir.
• İTO Başkanı Yalçıntas :İstanbul Park’tan çift rakamlı
milyon dolar zarar ettiklerini ve bu yeni anlasma ile pistin
FAO’ya devredilmesinin temiz bir sayfa açmak olduğunu
söylemiştir.
• Bu anlaşmayla beraber İstanbul Park tesisi ve Formula 1
pisti kullanımı Türk motor sporcularına ve etkinliklerine
ücretli olmak koşuluyla açık bir hale gelmiştir.
Funda Ferhanoğlu
Sonuç
• Zaten kamu yararı içermeyen proje, yabancı
bir sermayenin tüm kamu olanaklarını
kullanarak ve anlaşmanın yerel tarafının zarar
edeceğini bile bile girdiği bir yatırımdan, son
derece kazançlı çıkmasıyla sonuçlanmıştır.
• İstanbul’un en önemli havza alanı tahrip
edilmiş, yoğun yapılaşmanın baskısı altında
bırakılmış, geri dönüsü mümkün olmayan bir
zarar sürecine sadece ekonomik değil ekolojik
olarak da girilmiştir
Funda Ferhanoğlu
Kimin Yararı?
• Gidişatı doğru okumak
• Ders çıkartmak
• Mücadele yöntemleri (+ uluslararası
işbirliği)
• Yeni Mücadele Alanı: İzmir EXPO 2020
• Mega-Projelere HAYIR Grubu
TEŞEKKÜR EDERİM
Cihan Uzunçarşılı Baysal