Transcript Document 7485787

Projekt: „Pomerania” regionem modelowym
ds. współpracy terytorialnej w zakresie badań
przesiewowych noworodków współfinansowany
ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
Nr INT-10-0008
Projekt „Pomerania” regionem modelowym ds. współpracy terytorialnej w zakresie
badań przesiewowych noworodków – Nr INT-10-0008 - jest współfinansowany ze
środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
Zastosowanie badania tandemowej
spektrometrii mas (MS/MS) we
wczesnej diagnostyce wad
metabolizmu
Mariusz Ołtarzewski
Instytut Matki i Dziecka
Warszawa
Szczecin 10.05.2012
Projekt „Pomerania” regionem modelowym ds. współpracy terytorialnej
w zakresie badań przesiewowych noworodków jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w
ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego - Nr INT-10-0008
Ośrodki badań przesiewowych w Polsce
Gdańsk
Pomorskie
Warmińsko-Mazurskie
Zachodniopomorskie
Szczecin
Podlaskie
Kujawsko-Pomorskie
Mazowieckie
Poznań
Warszawa
Warszawa-IMiD
Lubuskie
Wielkopolskie
Łódź
Łódzkie
Wrocław
Lubelskie
Dolnośląskie
Świętokrzyskie
Opolskie
Śląskie
Katowice
Kraków
Małopolskie
Podkarpackie
Badania Przesiewowe Noworodków w Polsce
MS/MS
(AA+AC)
Inne
Testy klasyczne
1964 - 2006
PKU
(1964)
WNT
(1983)
CF
(1999-2003)
WNT
CF
(66%)
WNT
CF
2006 - 2008
MS/MS
(pilotaż)
PKU
(kolorymetr.)
2009 - 2012
MS/MS
(2010 – 25%)
(XI.2011 - 51%)
PKU
(kolorymetr.)
20 wrodzonych wad metabolizmu
Acydurie organiczne i inne zaburzenia
metabolizmu pośredniego
 Zaburzenia transportu i beta-oksydacji
kwasów tłuszczowych
 Aminoacydopatie

Nie badane
Galaktozemia (GALT)
 Deficyt biotynidazy (BIOT)
 Wrodzony przerost kory nadnerczy
(CAH)

SŁUCH
(WOŚP)
Wzór bibuły do pobrań i etykiety z kodem
Strona przednia
Etykiety przy pobieraniu na dwie bibuły
Wzór bibuły do pobrań
Strona tylna
Prawidłowo pobrana krew
Przepływ bibuł i etykiet z kodem paskowym
Ośrodek przesiewowy
Szpital
Rodzice
System NeoBase
ab1234
Rejestr Szpitali
i etykiet z kodem
ab1234
ab1234
ab1234
ab1234
ab1234
ab1234
Rejestr
noworodków
Rejestr
pobrań
Książeczka
Zdrowia Dziecka
ab1234
Zgubione bibuły
i ankiety
123456
2
Bibuł
az krwią
123456
Badanie z 2 próbki
Wezwanie
2
Specjalistyczna poradnia

Diagnoza
Rzadkie choroby metaboliczne w badaniach
przesiewowych – tandemowa spektrometria
mas (LC/MS/MS)



Aminoacydurie (AA)
Acydurie organiczne i inne zaburzenia metabolizmu
pośredniego (AO)
Zaburzenia transportu i beta-oksydacji kwasów
tłuszczowych (FAO)
Analiza metodą tandemowej spektrometrii mas
(MS/MS)
Pierwszy analizator
kwadrupolowy
Źródło
jonów
Kom ora kolizyjna
Drugi analizator
kwadrupolowy
Detektor
N2
Jonizacja
Próżnia
Selekcja jonów
macierzystych
Fragmentacja wybranych
jonów przez kolizję z
gazem neutralnym
Selekcja jonów
potomnych
Panel badań przesiewowych wg American College of
Medical Genetics (ACMG) - 2006
1)
Fenyloketonuria
Statystyka badań fenyloketonurii dla obszaru IMiD - MS/MS
Rok
Liczba
badań
MS/MS
Liczba
urodzonych
PKU
HPA
2002
42 321
93 898
18
10
2003
50 051
95 812
12
6
2004
69 634
96 217
13
4
2005
98 001
98 001
7
9
2006
101 821
101 821
7
13
2007
103 868
103 868
14
9
2008
111 092
111 092
12
10
2009
117 497
117 497
25
7
2010
112 615
112 615
8
11
806 900
930 821
116
79
8024
11783
Razem
Częstość 1:
Częstość (PKU+HPA) 1 :
4773
40,5% I
59,5%
MSUD - choroba syropu klonowego
Transport i β-oksydacja kwasów tłuszczowych
Kwasy tłuszczowe (FA)
Błona komórkowa
Karnityna
OCTN2
FAT/CD36
FATP
CoASH
Acyl-CoA
Zewn. błona mitochondrium
Na+
Karnityna
CoASH
Acylkarnityna
CPT1
Wewn. błona mitochondrium
CACT
CPT2
Acyl-CoA
Acylkarnityna
Dehydrogenaza acyl-CoA
SCAD
SCAD
MCAD
SCAD
Hydrataza enoilo-CoA
SCEH
LCEH
Dehydrogenaza 3-hydroxy acyl-CoA
SCHAD
LCHAD
S/MCKAT
LCKAT
Tiolaza 3-keto acyl-CoA
Acyl-CoA (n-2)
JIMD, 33,5. 2010
Acetyl-CoA
Cykl
Krebsa
Karnityna
VLCAD
ACAD9
MTP
CO2 +H2O + ATP
Deficyt dehydrogenazy średniołańcuchowych kwasów
tłuszczowych (MCAD) – spektrum jonów
Deficyt dehydrogenazy średniołańcuchowych kwasów
tłuszczowych (MCAD) – arkusz wyników
Wady metabolizmu wykryte w badaniach przesiewowych noworodków
W latach 2002 – 2010,
Liczba wykrytych chorób dla „przesiewu selektywnego” 2002-2010
Liczba wykrywanych wad metabolizmu zależnie od metody
PODSUMOWANIE
Wynik dodatni (poza normą) oznacza jedynie podejrzenie wady metabolizmu i
wymaga potwierdzenia w dalszej diagnostyce laboratoryjnej i klinicznej.
•
Należy uwzględniać, że poszczególne markery różnią się znacznie czułością
i specyficznością.
•
Ten sam marker w badaniu MS/MS może sygnalizować kilka chorób.
•
Niektóre wrodzone wady metabolizmu tylko okresowo można wykryć
metodami biochemicznymi (np.: w stanie wyrównania metabolicznego w
zaburzeniach beta-oksydacji kwasów tłuszczowych profil acylokarnyn jest
prawidłowy lub prawie prawidłowy, a w moczu brak kwasów
dwukarboksylowych.
•
MS/MS i GC/MS uzupełniają się wzajemnie we wczesnej identyfikacji
wrodzonych wad metabolizmu.
•
Przesiew noworodkowy nie może wyeliminować wszystkich przypadków
wrodzonych wad metabolizmu zawartych w badanym panelu
Obszar objęty badaniami przesiewowymi wad metabolizmu
2011 listopad
Obszar objęty badaniami przesiewowymi wad metabolizmu
Europejski program transgraniczny „Pomerania”
2012 IX
Obszar objęty badaniami przesiewowymi wad metabolizmu
Europejski program transgraniczny „Pomerania”
2012
Percentage newborns screened
Personal
information from
JG Loeber
>90%
50-90%
20-50%
10-20%
<10%
Zasady właściwego uczestnictwa
w programie poszerzonych badań
przesiewowych noworodków
Mariusz Ołtarzewski
Instytut Matki i Dziecka
Warszawa
Szczecin 10.05.2012
Projekt „Pomerania” regionem modelowym ds. współpracy terytorialnej
w zakresie badań przesiewowych noworodków jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w
ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego - Nr INT-10-0008
Rozmieszczenie etykiet w Szczecinie
Deklaracja
zgody na
badanie
poszerzone
w programie
Pomerania
Książeczka Zdrowia
Dziecka
Szpitalny rejestr pobrań
Bibuła z deklaracją zgody
na badanie mutacji genu
CFTR
Rzadkie wady metabolizmu w LC/MS/MS
Lp
Choroba
.
1 Fenyloketonuria
Skrót
Parametry
Postępowanie
PKU
Phe, Phe/Tyr
2 Choroba syropu klonowego
MSUD
Val, Leu
Natychmiast hospitalizacja
3 Citrulinemia
CIT
Cit
Natychmiast hospitalizacja
ASA
Cit, Arg
Natychmiast hospitalizacja
C3, C3/C2, C3/C0,
C4DC
Natychmiast hospitalizacja
C5, C5/C2
Natychmiast hospitalizacja
C5OH
Pilna konsultacja
metaboliczna
Pilne przyjęcie do szpitala
jeśli odchylenia bardzo
duże
4
Acyduria
argininobursztynowa
5 Acyduria propionowa
PA
6 Acyduriametylomalonowa
MMA
7 Acyduria izowalerianowa
IVA
8 3-metylokrotonylo-glicynuria MCC
9 Deficyt wielu karboksylaz
MCD
10 Deficyt liazy HMG-CoA
HMG
Pilna hospitalizacja
Źródło: Zschocke Hoffmann, 2004
Rzadkie wady metabolizmu w LC/MS/MS (2)
Lp.
Choroba
11 Acyduria glutarowa I
Skrót
GA I
Parametry
C5DC
Postępowanie
Pilna hospitalizacja
Pilna konsultacja
metaboliczna
12 Deficyt transportera karnityny CUD
C0
13 (Pierwotny deficyt karnityny)
CPT I
C0, C0/(C16+C18)
Natychmiast hospitalizacja
14 Deficyt CPT I
CACT
C16, C18, C18:1,
niskie C0
Natychmiast hospitalizacja
15 Deficyt translokazy karnityny
CPT II
CPT II
Natychmiast hospitalizacja
16 Deficyt CPT II
MCAD
C8, C8/C2, C10
17 Deficyt MCAD
LCHAD
C16-OH, C18:1-OH
Natychmiast hospitalizacja
18 Deficyt LCHAD
VLCAD
C14:1, C14:2, C16
Natychmiast hospitalizacja
19 Deficyt VLCAD
GAII
C4, C5, C8:1, C8, C12,Natychmiast
C14, C5DC hospitalizacja
Pilna konsultacja
metaboliczna
Pobieranie krwi na bibułę - Szczecin
Czas trwania procedur w badaniach przesiewowych Szczecin
Czas transportu bibuł – Szczecin
Statystyka wysyłki próbek krwi na bibule do
laboratorium
Bibuły rejestrowane w kwietniu 2012, dzieci urodzone z wagą powyżej 2500g
Statystyka wysyłki próbek krwi na bibule do
laboratorium
Statystyka badań przesiewowych w
Zachodniomomorskiem
Hipotyreoza
Mukowiscydoza
II bib
Wez
w
Potw
?
II bib
Wez
w
Potw
?
Gen
Wez
w
Potw
?
2011 17394
21
12
10
73
10
3
110
21
5
2012 5670
15
3
1
26
2
0
40
2
1
Rok
N
Fenyloketonuria
II bib
= wysyłka bibuły na powtórne pobranie
Wezw
= wezwanie do Kliniki
Gen = analiza mutacji
Potw?
= Potwierdzona choroba
Proszę wziąć pod uwagę, że w programie
„Pomerania….” badanie MS/MS będzie
wykonywane w Greifswaldzie, co dodaje
co najmniej dzień zwłoki.
1.Preferowane powinno być pobieranie po
48h życia.
2.Koniecznie wypełnić 6 krążków krwią.
3.Wpisywać dane o żywieniu i lekach
4.Zapewnić transport prób krwi na bibule
do laboratorium codziennie
Dziękuję za uwagę
Kwasy tłuszczowe
Na zewnątrz
mitochondrium
Syntetaza acylCoA
Defekty beta-oksydacji
i transportu karnityny
Acylkarnityny
Acyl-CoA
CPT1
acylkarnityny
Acylkarnityna zewn.
C16:0, C18:2, C18:1, C18:0
CACT
Acylkarnityna wewn.
C16:0, C18:2, C18:1, C18:0
CPT2
Wewnątrz
mitochondrium
Dehydrogenazy acylCoA
VLCAD
C14:1, C14:0,C16:2, C16:1,
C16:0, C18:2, C18:1, C18:0
MCAD
C6:0, C8:0, C10:1, C10:0
SCAD
C4:0
LCHAD
C16:1-OH, C16:0-OH
C18:1-OH, C18:0-OH
SCHAD
C4:0-OH
Enoyl-CoA hydrataza
Dehydrogenazy 3-OH acylCoA
Tiolaza 3-keto acyl-CoA
Acyl-CoA (n-2) + acetyl-CoA
SCKAT
C16:1-OH, C16:0-OH
C18:1-OH, C18:0-OH
długołańc.3-ketoacyl karnityny
Wolna
karnityna
H12345
MS/MS
sampling
MS/MS
measurement
CAH + GAL
Greifswald
Szczecin
CH+PKU+CF
Warszawa
CF mutations
CAH mutations