Transcript Vanaf augustus moet iedere mbo-opleiding keuzedelen aanbieden

Vanaf augustus moet iedere
mbo-opleiding keuzedelen aanbieden
die de student beter voorbereiden op de toekomst.
Het idee krijgt applaus, nu de uitwerking nog.
Tekst Daniëlla van ’t Erve Beeld Wim Stevenhagen
Mbo worstelt met verplichte keuzedelen
Logistiek staat
ambities in
de weg
A
heden. Begrijpelijk, maar van een keuze
voor studenten is dan geen sprake en van
de beoogde innovatie of aansluiting op
de arbeidsmarkt komt al helemaal niets
terecht.”
Onderzoek van uitgeverij Edu’Actief van
eind februari onder 300 respondenten
van 45 roc’s bevestigt dit beeld. De helft
van de scholen die al een keuze hebben
gemaakt, geeft aan configuratiesets aan
te bieden. Deze sets bevatten dan veelal een taal, ondernemerschap of een vak
ter voorbereiding op de doorstroom naar
het hbo, als keuze. Slechts 19 procent kiest
voor losse keuzedelen. In de bepaling van
het aanbod wegen ‘organisatorische aspecten’ het zwaarst, pas daarna gevolgd door
wat het werkveld belangrijk vindt. De
invoering lijkt dus niet te worden bepaald
door inhoudelijke ambities, maar door
logistieke beperkingen.
“Organisatorisch is het inderdaad een
hele puzzel”, vertelt Annemarie van Luik,
accountmanager Zorg & welzijn en OR-lid
bij Noorderpoort in Groningen. “Alleen
al qua rooster komt er heel wat bij kijken
om een keuzedeel aan te bieden dat leerlingen van verschillende opleidingen kunnen volgen. Laat staan dat leerlingen van
Aardbevingsbestendig bouwen of 3D-modeling. Het zijn
andere roc’s hier keuzedelen kunnen vol-
twee voorbeelden van keuzedelen waar mbo’ers straks
gen, wat straks ook mogelijk moet worden.
voor kunnen kiezen.
Daarbij is het nog totaal onduidelijk hoe
Vanaf augustus heeft het mbo een nieuwe kwalificatie-
het zit met de bekostiging van die uitruil.”
structuur, waarin het aantal opleidingen is teruggebracht
“De keuzedelen bieden wel kansen”, denkt
van 600 naar 175. Elke opleiding bestaat straks uit een
ze. “Het voordeel is dat je veel sneller kunt
basis- en profieldeel en voor 15 procent uit keuzedelen.
inspelen op de vraag van de markt. Er staat
Deze keuzedelen vormen volgens de overheid ‘de plus
drie maanden voor het aanvragen en goed-
op de kwalificatie’ omdat scholen hiermee snel kunnen
keuren van een keuzedeel, terwijl je met
inspelen op innovaties en regionale ontwikkelingen. “Ze
het aanpassen van een kwalificatiedossier
zijn inderdaad een prachtige kans om samen de aanslui-
zo jaren verder bent. En studenten die een
ting op de arbeidsmarkt te verbeteren”, meent Ghislai-
specifiek keuzedeel hebben gevolgd, heb-
ne Hoenderboom, manager opleidingen bij Koninklijke
ben absoluut een meerwaarde.”
Hibin, de brancheorganisatie voor bouwmaterialenhan-
Een grote kanttekening is volgens haar
del. Met de ontwikkeling van het keuzedeel ‘Commerci-
dat onderwijsteams nu nog met de invul-
eel technisch bouwadvies’ hoopt de organisatie het ver-
ling van de keuzedelen aan de slag moe-
wachte tekort aan personeel tegen te gaan. Mbo-
ten. Van Luik: “Het is net bekend welke
studenten van de commerciële opleidingen op niveau 3
keuzedelen de opleidingen mogen aan-
en 4 kunnen straks hiervoor kiezen, mits roc’s dit keuze-
bieden, maar nu moeten het materiaal en
deel aanbieden. Maar ondanks dat er lesmateriaal en zelfs
de examens nog ontwikkeld worden. Dat
docenten beschikbaar zijn, is er vanuit roc’s nog nauwe-
werk komt er voor docenten allemaal bij.
lijks interesse. Hoenderboom: “Ik zie scholen enorm wor-
De winkel is open, terwijl de verbouwing
stelen met de invoering van keuzedelen. Ze moeten alles
volop gaande is.”
op alles zetten om de veranderingen op tijd door te voeren en er lijkt weinig ruimte om externe kosten te maken
Urennorm
voor de invulling ervan. Met als gevolg dat veel scholen
De uitvoering is inderdaad het grootste
kiezen voor configuraties: van tevoren bedachte program-
knelpunt voor docenten, zo blijkt ook uit
ma’s met vaste keuzedelen zoals Duits of digitale vaardig-
het onderzoek van Edu’Actief. Hoe moet je
26
Onderwijsblad09
‘Een student
moet altijd
kunnen kiezen,
maar het
aanbod moet
ook weer niet
te groot
worden’
7 mei 2016
‘De winkel is
open, terwijl
de verbouwing
volop gaande
is’
alles op tijd klaar krijgen als nog niet eens
inmiddels als een trein. “Dat het onder-
alle keuzedelen zijn vastgesteld? Wie gaan
wijs met het bedrijfsleven nu zo intensief
die keuzedelen verzorgen als je maar een
samenwerken aan keuzedelen, is iets om
klein team hebt? En waar of hoe bied je
trots op te zijn. Natuurlijk staan we nog
ze aan? Zelfstudie kan een oplossing zijn,
aan het begin. De opleidingen zijn bezig
maar dat maakt het weer ingewikkeld om
hun aanbod te bepalen en moeten vervol-
de verhoogde urennorm te halen die voor
gens de inhoud en examens nog ontwik-
het merendeel uit ‘begeleide onderwijstijd’
kelen. Niet voor alle studenten zijn direct
moet bestaan. Geld voor extra docenten is
de keuzedelen beschikbaar, maar dat hoeft
er niet, en de werkdruk is al hoog.
ook nog niet. Een keuzemoment kan ook
Dat is precies de reden waarom Noorder-
later in de opleiding worden aangeboden.”
poort het rustig aan doet, aldus bestuurslid Wim van de Pol. “Om teams niet te
Vrije ruimte
overvragen kiezen we ervoor om met
Het Graafschapcollege in Doetinchem
enkele keuzedelen te starten en die later
heeft inmiddels het lesrooster van alle
uit te breiden. Liever twee goed uitgewerk-
opleidingen ‘geharmoniseerd’. “Het roos-
te keuzedelen, dan vier of vijf halve. Een
ter kent nu allemaal dezelfde eenheden
student moet altijd kunnen kiezen, maar
van dertig minuten”, vertelt Patrick Woud-
het aanbod moet ook weer niet te groot
stra, docent van de sector Economie &
worden. Met zestig keuzedelen wordt het
dienstverlening en AOb-sectorbestuurder.
een circus voor zowel docenten als studen-
“Dat maakt het niet alleen voor leerlingen
ten.”
makkelijker een keuzedeel te volgen, maar
Met de ontwikkeling van het keuzedeel
ook om docenten op verschillende locaties
‘Offshore windtechnicus’ richt het roc
in te zetten om die keuzedelen te geven.
zich bijvoorbeeld op de vraag naar onder-
Die flexibiliteit klinkt mooi, maar ik vrees
houdsmonteurs met kennis van windmo-
dat het een enorm verkeer van docen-
lens op zee. “Eemshaven is straks de plek
ten en leerlingen op gang brengt, met alle
van waaruit die molens onderhouden wor-
onrust van dien.”
den. Samen met het bedrijfsleven stellen
En dat voor een vernieuwing die volgens
we het keuzedeel samen, en dat is precies
Woudstra helemaal niet nodig was. “Roc’s
waarvoor dat bedoeld is: elk roc kan zo in
ontwikkelen van de keuzedelen is gestart
hadden vrije ruimte om keuzedelen aan
de opleiding accenten leggen waar in de
in de oude structuur van zeventien ken-
te bieden en dat deden we dus allang. Zo
regio behoefte aan is.”
niscentra, maakt de klus er niet eenvou-
hebben we altijd al extra ingezet op Duits
Die arbeidsmarkt laat zich overigens maar
diger op. Zo ontstonden er meerdere keu-
of ondernemerschap omdat daar in onze
lastig voorspellen. Zo blijft de verwacht-
zedelen gericht op de doorstroom naar
regio behoefte aan is. Het lijkt erop dat de
te hausse in de bouw vanwege de aardbe-
het hbo. In de beslissing welk keuzedeel
minister die vrijheid gaat vervangen door
vingsproblematiek uit, merkt Van de Pol.
ze mogen aanbieden, kunnen sommige
verplichte keuzedelen omdat een paar
“Veel bouwbedrijven blijken het met de
opleidingen zich nu niet vinden. En soms
opleidingen in Nederland die ruimte niet
eigen medewerkers en zzp’ers nog te red-
worden voorstellen alsnog afgekeurd,
goed blijkt in te vullen. Het erge is dat het
den.” Toch is volgens hem het keuzedeel
tot onbegrip van de indieners. Zo werd
de zoveelste opgelegde ‘vernieuwing’ is
‘Aardbevingsbestendig bouwen’ niet voor
het keuzedeel ‘Mediawijsheid’ onlangs
en dat veel docenten gewoonweg niet vol-
niets door het Alfacollege ontwikkeld. “Als
afgewezen vanwege ‘hinderlijke over-
doende tijd krijgen hier goed over na te
je kijkt naar wat er hier moet gebeuren
lap’ met ‘Digitale vaardigheden’. Indiener
denken.”
aan scholenbouw of nieuwbouw verwach-
Jorick Scheerens van het Mediacollege in
Groot voordeel van de keuzedelen is dat
ten we dat over tien jaar de vraag naar stu-
Amsterdam: “Dat is belachelijk, dat is net
ze worden vermeld op het diploma. “Maar
denten met die kennis enorm toeneemt.”
zoiets als zeggen dat auto- en motor-
het is een gemiste kans dat ze niet meteen
rijden hetzelfde is. Mediawijsheid is nu
meetellen”, zegt Woudstra. Hij steunt dan
een klein onderdeel van het vak burger-
ook de motie die door VVD hiertoe is
Inmiddels heeft de minister 465 keu-
schap, maar er is behoefte aan een
ingediend. “Leerlingen zijn goed in ren-
zedelen vastgesteld en binnenkort vol-
generiek keuzedeel.”
dementsdenken: ze doen alleen wat echt
gen er nog 300. Aan de nieuwe organi-
SBB werkt inmiddels aan een toelichting
nodig is. Dat zie je bijvoorbeeld bij de
satie Samenwerking Beroepsonderwijs
op het begrip ‘overlap’. Indieners kunnen
Cito-rekentoets. Meedoen is verplicht,
en Bedrijfsleven (SBB), waarin afgelopen
altijd hun bezwaren voorleggen, iets wat
slagen niet en dus vullen ze alleen hun
augustus de kenniscentra zijn opgegaan,
Scheerens ook van plan is. “Neem voor-
naam in en gaan weer weg. Zolang
de uitdaging om alle voorstellen te beoor-
al contact op als er iets is”, benadrukt Jan-
de keuzedelen niet meetellen voor de
delen en er een samenhangend en over-
neke Voltman, senior beleidsmedewerker
slaag-zakregeling, vrees ik dat de
zichtelijk geheel van te maken. Dat het
bij SBB. Het systeem loopt volgens haar
motivatie ver te zoeken is.” H
Motorrijden
7 mei 2016
Onderwijsblad09
27