Transcript D*ug publiczny

Dług publiczny
Część 2
• Welfare state a transfery
• Zobowiązania państwa prowadzą do duzych
transferów, zwłaszcza że są one indeksowane
• To prowadzi często do deficytu budzetowego
• Dług prywatny ma współcześnie – przez
gwarancje państwa dla depozytów i ochronę
zaufania dla sektora finansowego (too big too
fail) –ma tendencję do przekształcania się w
dług publiczny
• Tak się stało w kryzysie 2009-2010
Dług a kryzys bankowy
• Po kryzysie bankowym zwyklę nastepuje
kryzys zadłużenia
• (badania C.Reinhart, K.Rogoff)
Kredyt jako źródło długu publicznego
• Kredyt banku centralnego
• kredyt banków komercyjnych (polskich,
zagranicznych)
• Kredyty międzynarodowych instytucji
finansowych
Papiery wartościowe jako źródło długu
•
•
•
•
Bony skarbowe (do roku, płynnośc)
Obligacje skarbowe
2,3,5.10.15,20,30 letnie
USA: 100 letnie (?)
SIDskarbowe Instrumenty dłużne
• FINANSOWANIE DŁUGU
Obligacje skarbowe
•
•
•
•
•
Oferowane w sieci sprzedazy detalicznej
-2 letnie stałe oprocentowanie
-3 letnie , zmienna stopa procentowa
4 letnie indeksowane oszczędnościowe
10 letnie emerytalne oszczędnościowe
Oferowane na przetargach-hurtowe,po
1000 zł
.
•
•
•
•
•
•
Obligacje zerokuponowe (2 lata),
5 i 6 letnie, o stałym oprocentowaniu,
10,11 letnie ,stałe oprocentowanie
20,21 letnie stałe oprocentowanie
30 letnie, stałe oprocentowanie
Obligacje o zmiennym oprocentowaniu, uzaleznione
od stawki WIBOR
• Obligacje o zmiennym oprocentowaniu uzaleznione
od rentowności bonów skarbowych
Obligacje skarbowe denominowane w
walutach obcych, oferowane na
rynkach zagranicznych
•
•
•
•
•
5,10,15,17, 20,30,50 lat
W dolarach USD
W jenach
Frankach szwajcarskich
Funtach brytyjskich
• Obligacje skarbowe w Polsce to 90 %
długoterminowych papierów dłuznych
• Bezpieczne
• Atrakcyjne dla inwestorów (jako bezpieczny
port „safe heaven”)
• Mogą być publiczne (ponad 1 rok) lub
niepubliczne
Zapadalność SID (maturity )
• Skarbowe
• Instrumenty
• Dłużne
Obok rentowności ważna jest
zapadalność –daje pole manewru
Bank centralny a Skarb Państwa i dług
• Po II wojnie bank centralny –BC-(w Europie)
zwykle podlegał rządowi
• Banki centralne zostały znacjonalizowane
(W.Brytania, Francja)
• Lata 80/90: postulat autonomii BC
• Wyjątek FED jest bankiem prywatnym
(własnościowo) ale prezesa mianuje Prezydent
• „FED jest niezależny od rządu ale w ramach
rządu”
Cele Banku Centralnego (BC) i rządu:
wspólne i rozbieżne
• Rozbiezne :bank dba o cel inflacyjny, nawet
kosztem koniunktury
• Konieczna koordynacja polityki: to reguła
policy MIX (+/-)
• W kryzysie przeważa koordynacja polityk
(Polska, strefa euro,USA)
Wpłaty z zysku NBP do budżetu
Dług publiczny tworzy roszczenie które
musi być spłacone; w konsekwencji
wymusza dodatkowa emisje pieniądza
• Tak się dzieje zwłaszcza w epoce pieniądza
papierowego; kreacja pieniądza jest
(teoretycznie) nieograniczona
• W autonomii chodzi zwłaszcza o zakazanie
kupowania przez BC papierów skarbowych
(poza tymi które służą do operacji otwartego
rynku)
• W razie kupowania takich papierów następuje
emisja pieniądza i łatwe powiększanie długu
(obecnie w USA; FED skupuje papiery dłużne
skarbowe na wtórnym rynku)
Niespłacenie długu-default
•
•
•
•
Tzw. restrukturyzacja długu
-mniejsze oprocentowanie
-zmniejszona wielkośc długu
- dłuższy czas spłaty
• Odmowa spłacenia-repudiacja
Dług a majątek Skarbu Państwa
• W USA dług wynosi (2012 r.) 15 bln. ponad
100 % PKB ale majątek narodowy jest
kilkakrotnie wyższy-ponad 50 bln.USD
• W ostateczności państwo zadłużone które nie
jest w stanie spłacić długu zagranicznego może
odpowiadać majątkiem własnym (jeśli
wierzyciele będą w stanie go zająć, np. statki
czy samoloty za granicą, budynki etc)
Zarządzanie długiem
• Dług to olbrzymie aktywa, występujące i
notowane na rynku finansowym
• Mają wpływ na cały rynek finansowy
Kto zarządza dlugiem publicznym?
• W Polsce :Ministerstwo Finansów
• Inne rozwiązania: specjalny organ powolany
do zarządzania dlugiem
• W.Brytania: Bank centralny (BOE)
Długi jednostek i samorządu terytorialnegoteż wchodzą do długu publicznego
Zadłużenie sektora samorządowewgo
Progi -1
• Dług:ponad 50 % PKB ale mniej niż 55 %
• Projekt ustawy budżetowej: relacja deficytu
budżetu panstwa do dochodów nie może być
większa niż w poprzednim roku
• Polska przekroczyła już ten próg i każdy budżet
musi być zgodny z warunkami tego progu
Próg 2
dług większy niż 55%PKB ,mniej niż 60%
Próg 2, c.d.
Obniżenie progów długu,2014 r.
• Rządowy projekt nowelizacji ustawy o
finansach publicznych przewiduje, że próg na
poziomie 55 proc. PKB zostanie zastąpiony
progiem 48 proc., a próg 50 proc. PKB progiem 43 proc. Propozycje przygotowane
przez Ministerstwo Finansów związane są z
przeprowadzoną ostatnio zmianą w systemie
emerytalnym, która skokowo zmniejszyła
poziom długu publicznego.
Przekroczenie 60 % PKB-procedura
sanacyjna
• RM przedstawia Sejmowi program sanacyjnydług poniżej 60 % PKB
• Budzety jednostek samorządu terytorialnego
muszą być zrównoważone
• Zakaz udzielania nowych poręczeń i gwarancji
przez jednostki sektora finansów publicznych
2012, dług - dane
• Gdyby dług przekroczył
55 % rząd musiałby
przygotować następny
budżet bez deficytu.
Trzeba byłoby zwiększyć
podatki i/lub
przeprowadzić bardzo
duże cięcia w
wydatkach.
• 2013 r- progi zostały zmienione
• Dług publiczny w wyniku przejęcia częsci
aktywów OFE uległ zmniejszeniu
• Progi dotyczą nie 1 roku ale średniej z 6 lat
• ( co usunęło groźbę przekroczenia długu w
jednym roku –i sankcji przekroczenia progu)