Transcript 1 Educatief Professioneel Voorbeeldexamen - Transcripten

OPMERKING: De geluidsfragmenten zijn helaas nog niet opgenomen. Ze zullen in de loop van 2015 op
de website verschijnen. Voorlopig staan hieronder de transcripten van deze fragmenten. U kunt deze
voorlezen aan uw kandidaten met een normaal tot snel tempo en een natuurlijke articulatie (niet
noodzakelijk duidelijk).
Transcript Taak 1: Sport en burn-out
Deelnemers: interviewer, meneer Brouwers en mevrouw Engels
Dit transcript mag 1 keer voorgelezen worden.
Interviewer [begintune]
Goedemiddag. Welkom bij Radio 1, De Ochtend.
De term burn-out staat sinds 1 september in de wet over welzijn op het werk. Een
werkgever heeft de verantwoordelijkheid om een burn-out en stress bij zijn of haar
werknemer te vermijden. Dat zegt dus die wet.
Maar, vraagt een gerenommeerd sportpsycholoog zich af, is het niet de werknemer
zélf die voor de burn-out zorgt, door de combinatie werk-sport? Zijn we té fanatiek in
onze sportieve vrijetijdsbesteding? Is het na Start2Run tijd voor Stop2Run? We spreken
verder ook met een marathoncoach die vindt dat sport net goed is om een burn-out te
vermijden. Een discussie.
Meneer Brouwers, legt u de link eens dan tussen burn-out en de werknemer? Waarom
beweert u dat het soms de werknemer zelf kan zijn die de burn-out veroorzaakt?
Brouwers
Laat ik eerst de term burn-out verklaren. Een burn-out is een psychologische term voor
het fenomeen compleet opgebrand te zijn. Iemand met burn-out is vaak niet eens
meer in staat om de simpelste taken uit te voeren, zoiets als een trap op te lopen
zonder volledig uitgeput te zijn.
Dus als je je lange tijd te veel inspant, te hard werkt, en je te weinig tijd krijgt om te
herstellen, dan kan je een burn-out krijgen. Er is dan zo veel druk op de werknemer,
zodat die op een bepaald moment niet meer kan doen wat hij moet doen. Je krijgt een
taak en je hebt daarvoor bepaalde competenties nodig en tijd nodig en ook een rustig
gemoed om dat te kunnen doen. En op een bepaald moment kan het zo zijn dat die
taak zo omvangrijk is dat je dat niet meer aankan.
Interviewer Maar de link tussen sport en te veel werk, die maakt u ook in uw redenering.
Brouwers
Wel, sport kan ervoor zorgen dat er als het ware een tweede taak ontstaat. Sport is per
definitie prestatiegericht of competitiegericht. Wel die tweede taak is dan namelijk: ik
wil altijd meer en meer in de sport die ik doe – meestal is dat hardlopen of een
combinatie van hardlopen, zwemmen en fietsen – en dan krijgt men er een taak bij en
dat leidt heel vaak tot een burn-out.
Interviewer Dat laatste vind ik interessant. Want u zegt dat wie een veeleisende job heeft en
daarnaast bij het hardlopen ook nog eens de lat hoog legt, dat die kans heeft op een
burn-out. Dat is wat u zegt, hé?
Brouwers
Ja, dat klopt. Als men het plezier van hardlopen vergeet, en de doelstelling volledig
centraal stelt en die steeds hoger en hoger stelt, dan heeft men een probleem.
Interviewer Mevrouw Engels, u heeft een paar jaar geleden elke dag van het jaar een marathon
gelopen en nu bent u coach en begeleidt u zaakvoerders die een marathon willen gaan
lopen. Volgt u de redenering van meneer Brouwers?
Engels
Helemaal niet. De zaakvoerders die ik begeleid, hebben een heel druk leven en door te
gaan hardlopen, zorgen ze er net voor om géén burn-out te krijgen. Sport is net goed.
Bij een gezonde dosis stress is hardlopen ideaal om het hoofd leeg te maken. En door
de lichamelijke inspanning kunnen de spieren zich ontspannen. Hardlopen geeft een
goed gevoel, een gevoel van welbevinden. Door dat gevoel van welbevinden is de
werknemer beter opgewassen tegen de uitdagende taken op zijn werk. En men mag
Educatief Professioneel
1
Voorbeeldexamen - Transcripten
zich bij het hardlopen gerust een ambitieus doel voor ogen stellen. Als men dat doel
dan haalt, dan kan men daar veel energie uithalen.
Interviewer Heel interessant. Meneer Brouwers, u legt de link tussen sporten, de lat steeds hoger
leggen en een burn-out. Mevrouw Engels u legt de link tussen sporten en het
voorkomen van een burn-out. Bedankt, meneer Brouwers, bedankt mevrouw Engels
om dit te duiden.
Gebaseerd op Volt op Eén van woensdag 10 september 2014
Educatief Professioneel
2
Voorbeeldexamen - Transcripten
Transcript Taak 2 Elite-onderwijs
Deelnemers: stem 1 (spreker) en stem 2 (iemand die de spreker introduceert)
Dit transcript mag 2 keer voorgelezen worden.
Stem 2
Dames en heren, welkom bij deze eerste lezing in de reeks over educatie in mondiaal
perspectief. Vanavond verwelkomen we hoogleraar William Adams, die bekend is van de
internationale bestseller Uitstekende schapen. ‘Het Amerikaanse universitaire onderwijs
moet totaal veranderen’, schrijft hij daarin, want de Amerikaanse particuliere eliteuniversiteiten bevorderen de sociale ongelijkheid in Amerika en studenten worden
opgeleid tot zombies. Zijn uitspraken zijn een hit op Facebook en zijn artikelen zijn al
bijna 200.000 keer gedeeld op sociale media.
Luistert u naar zijn verhaal, dat hij dankzij zijn Nederlandse roots in het Nederlands kan
houden. Dames en heren, graag uw aandacht voor William Adams.
Stem 1
Goedendag, ook namens mij van harte welkom. Ik wil mijn verhaal graag beginnen met
een anekdote. In de lente van 2008 maakte ik een dag deel uit van de
toelatingscommissie van de elitaire Yale University. U kent die ongetwijfeld. Sommige
tieners, maar vooral ook ouders moet ik er eerlijkheidshalve bij zeggen, zouden er een
moord voor doen om daar alleen nog maar op de drempel te mogen staan. Wij dienden
die dag kandidaten te selecteren die aangenomen zouden worden op de universiteit. Ik
moet u daarvoor even de systematiek van hoe dat selecteren in z’n werk gaat uitleggen.
De jongeren die zich hadden aangemeld hadden een score van 1 tot 4 gekregen. Deze
score was berekend op basis van een reeks getallen en codes. Kandidaten met een score
van 1 waren al toegelaten, en de kandidaten met een 3 of 4 als score konden alleen
onder speciale voorwaarden worden toegelaten. U snapt het al; aan ons de taak om uit
de onvoorstelbare hoeveelheid verzoeken met de code 2 de beste kandidaten te
selecteren. Als u weet hoeveel verzoeken er zijn en hoeveel werk de kandidaten van hun
aanmelding maken, dan moet u maar van mij aannemen dat dat een verschrikkelijk
lastige taak is. Met zoveel goede kandidaten om uit te kiezen, zoekt een universiteit – en
u zult dat begrijpen- naar jongeren die iets bijzonders hebben. En dat bijzonders moeten
de jongeren natuurlijk aantonen. In de praktijk komt het er vaak op neer dat er
postzakken vol brieven en essays worden binnengebracht waarmee de aspirantstudenten hun geschiktheid onderbouwen. Jongeren met vijf of zes onderwerpen op hun
lijst van buitenschoolse activiteiten hebben sowieso problemen, want hun lijst is lang niet
genoeg. Jongeren met alleen goede cijfers of een goed curriculum vitae worden ook vaak
afgewezen: 'Dit is ons een beetje te middelmatig' is dan het oordeel. Ik zei het al: het is
elite-onderwijs!
De schrijver James Atlas heeft dergelijke studenten 'Supermensen' genoemd. Hij verstaat
daaronder de ultragoed presterende elitestudenten van tegenwoordig. Twee
hoofdvakken, één sport, één muziekinstrument, een paar vreemde talen,
vrijwilligerswerk in verre uithoeken van de wereld, een paar hobby's om het geheel te
vervolmaken: de ‘supermens’ draait er zijn hand niet voor om. En als je met ze praat,
vinden ze dat ook nog de normaalste zaak van de wereld.
Ik geef u een voorbeeld van een vriendin van mij. Ze doceert aan een topuniversiteit in
Amerika en ze vroeg haar studenten eens dertig regels van de achttiende-eeuwse dichter
Alexander Pope uit hun hoofd te leren. Als u dat mij zou vragen, dan moet ik u na enkele
woorden het antwoord schuldig blijven, maar bijna al haar studenten hadden alle regels
goed. Het leek wel een wonder.
De werkelijkheid is echter minder wonderbaarlijk, vind ik. Ons systeem van eliteonderwijs kweekt jongeren die weliswaar intelligent, getalenteerd en gemotiveerd zijn,
Educatief Professioneel
3
Voorbeeldexamen - Transcripten
zeker, maar ze zijn tegelijkertijd angstig, verlegen en de weg kwijt. En die kant van het
systeem wordt in Amerika nauwelijks belicht. De zogenaamde ‘supermensen’ waarover ik
zojuist sprak, hebben namelijk vaak maar weinig intellectuele nieuwsgierigheid en een
gebrek aan doelgerichtheid. Ze doen fantastische dingen, maar zonder enig idee waaróm
ze het doen.
Maar hoe kan dat nou?, hoor ik u denken. We hebben het toch over dezelfde
universiteiten?, hoor ik weleens mensen zeggen. Nou, het probleem is nog veel groter,
want ik spreek niet alleen over de universiteiten, maar over het onderwijs in het
algemeen. Wanneer ik het heb over elite-onderwijs, bedoel ik niet alleen prestigieuze
universiteiten als Harvard of Stanford of Williams, maar ik doel ook op alles wat daarop
voorbereidt: bijvoorbeeld de rijke particuliere scholen voor voortgezet onderwijs, de
almaar uitdijende industrie van privéleraren en adviseurs en voorbereidingscursussen
voor het eindexamen.
Ik heb nog een anekdote voor u en ik hoop dat u daardoor ziet wat ik bedoel. Een jonge
vrouw schreef me onlangs het volgende over haar vriendje op Yale University: 'Voordat
hij naar Yale ging, bracht hij zijn meeste tijd door met lezen en het schrijven van korte
verhalen. Nu, drie jaar later, is hij pijnlijk onzeker, piekert over dingen waar mijn vrienden
van gewone universiteiten nooit bij stilstaan.’
U zult zich misschien afvragen; maar wat bedoelt hij nu precies. Ik ga het u uitleggen. Ik
heb in mijn jaren bij elite-universiteiten college gegeven aan veel prachtige, slimme,
nadenkende, creatieve jongeren met wie ik met veel plezier heb gepraat. Maar de
meesten leken het voldoende te vinden om binnen de lijntjes te kleuren die hun opleiding
voor hen had getrokken. Anders gezegd; de universiteit moest voorzeggen wat ze
moesten doen en zij volgden gehoorzaam. Ik hoop dat u nu meteen de titel van mijn boek
Uitstekende schapen begrijpt. Slechts heel weinig studenten die ik ben tegengekomen
koesterden hartstochtelijke ideeën. Slechts heel weinig studenten zagen de universiteit
als onderdeel van een grotere intellectuele ontdekkingsreis. En je ziet het ook! Je ziet het
aan hun kleding: allemaal kleden ze zich alsof ze elk moment van de dag voor een
sollicitatiegesprek kunnen worden opgeroepen.
Als je vervolgens met deze studenten praat, zie je vaak vele vormen van bezorgdheid,
angst, depressie en afzondering; echt verschrikkelijk om te zien. Een onderzoek onder
eerstejaarsstudenten wees onlangs uit dat hun inschatting van hun eigen emotionele
welzijn in 25 jaar niet zo laag is geweest. Mensen, dat is dramatisch! En u vraagt zich
wellicht af; maar hoe komt dat? Nou, dat zit, vrees ik, onder andere in het
toelatingscircus van de universiteiten. De toelatingsnormen zijn inmiddels zo extreem
streng dat kinderen die op een elite-universiteit weten te komen per definitie in hun
leven alleen maar succes hebben gekend. Maar succes, dat zult u begrijpen, is altijd
gerelateerd aan iets anders; aan lieden met minder succes bijvoorbeeld. Maar op die
topuniversiteiten zitten alleen maar toppers, dus wordt het veel lastiger om daarbovenuit
te steken. Het vooruitzicht om nu wellicht niet meer succesvol te zijn, maakt studenten
angstig. De angst om tekort te schieten zorgt voor een hevige afkeer van risico's. Je mag
geen fouten maken, dus sluit je zoveel mogelijk risico’s uit. Een studente vertelde me ooit
dat ze graag de kans zou hebben om na te denken over de vakken die ze volgde, maar dat
ze daar geen tijd voor had. Ik vroeg haar of ze ooit had overwogen om niet per se de
hoogste beoordeling voor een examen te willen halen. Ze begreep niet dat ik zo’n vraag
durfde te stellen!
Maar waarom gaan mensen dan toch naar die universiteiten? Omdat het wat oplevert,
denkt men. 'Rendement op je investering' - dat is de term die je tegenwoordig vaak hoort
als mensen het over hun studie hebben. Daarmee bedoelt men: Wat levert je inspanning
Educatief Professioneel
4
Voorbeeldexamen - Transcripten
daadwerkelijk op? Maar wat is eigenlijk 'rendement'? Is rendement een ander woord
voor geld? Gaat het alleen om meer geld verdienen? Is het enige doel van een universiteit
dat je een goedbetaalde baan kunt vinden? Ik weet het niet….! Ik denk van niet….! Een
belangrijke vraag is daarom: Waar dient een universiteit voor?
Het eerste waar een universiteit voor dient is om je te leren nadenken. Dat betekent niet
alleen maar de mentale vaardigheden ontwikkelen die nodig zijn voor afzonderlijke
vakken. Een universiteit is vooral een schuilplaats. Een universiteit geeft je de kans om
enkele jaren buiten de wereld te staan en de dingen van een afstand te beschouwen.
Maar leren nadenken is nog maar het begin. Je moet leren nadenken over iets bepaalds:
en dat bepaalds zou het opbouwen van een persoonlijkheid moeten zijn, vind ik. Het is de
taak van een universiteit om je te helpen een begin te maken met het opbouwen van een
persoonlijkheid. De universiteit is niet de enige kans om te leren nadenken, maar wel de
beste. Eén ding is zeker: als je nog niet bent begonnen met nadenken tegen de tijd dat je
je bachelor haalt, is het vrij onwaarschijnlijk dat je het later nog zult doen. Daarom is een
vierjarige bachelorstudie die alleen tot doel heeft je op een carrière voor te bereiden
grotendeels tijdsverspilling.
Elite-universiteiten zeggen dat ze hun studenten leren nadenken. Ze zijn daar heel stellig
in. Maar wat ze bedoelen is niet nadenken zoals wij dat zojuist hebben bepaald; zij
zeggen feitelijk dat nadenken hetzelfde is als de ontwikkeling van een expertise. Ze
bedoelen dus nadenken binnen een beperkt vak. En dat is dus een misvatting.
Dames en heren, hiermee wil ik graag afronden, zodat we verder kunnen met de
discussie.
Educatief Professioneel
5
Voorbeeldexamen - Transcripten