Transcript nieuwsbrief september 2014 - Centrum voor REVALIDATIE

Reva-K® Kortrijk
september 2014
Info Reva-K
®
Nieuwsbrief Centrum voor Revalidatie en Preventie
Trimestrieel
maart-juni-september-december
nummer 9
Welkom,
De sportieve zomer loopt op zijn einde. De ultieme sportieve droom
van de voetbalfan is niet uitgekomen ( zie onze vorige nieuwsbrief).
Niet te min kunnen de geleverde prestaties wel gesmaakt worden.
De voorbeeldfunctie die volwassenen dragen ten opzichte van de
volgende generatie en dan voornamelijk de jeugd mag niet
onderschat worden.
Dit brengt ons dan ook bij het onderwerp die deze nieuwsbrief invult.
Lichaamsbeweging en sportieve activiteiten zijn essentieel bij de
ontwikkeling van ons lichaam. De voordelen zijn onmiskenbaar
waaronder de ontwikkeling van ons zelfbewustzijn, de sociale
interactie en een globale fitheid.
Activiteiten
15/08
Kwart triatlon
Izegem
Kevin Vansteenkiste
30/09
Voordracht
rugklachten door
Dr. Van Hoecke in
Harelbeke
Er wordt echter op gewezen dat de jeugdige sporter al te vaak
blootgesteld wordt aan fysieke en psychosociale druk en stress indien
de focus komt te liggen op het nastreven van succes en overwinning.
Te intensieve belasting op het ontwikkelende lichaam kan gevolgen
hebben voor het ontstaan van overbelastingsletsels en burn-out.
Verantwoordelijke uitgever
Dr Bruno Van Hoecke
Veemarkt 47 bus7
8500 Kortrijk
tel 056 22 04 73
We geven een overzicht om risicofactoren op te sporen, het
herkennen van ernstige overbelastingsletsels, aanbevelingen ter
preventie van overbelastingsletsels en burn-out. Laat bij de sportende
jeugd de olympische gedachte zegevieren: deelname is belangrijker
dan winnen!
Namens het Reva-K® team
Dr. Bruno Van Hoecke
Reva-K® Centrum voor Revalidatie en Preventie
Dr. Bruno Van Hoecke
Veemarkt 47 bus 7 8500 Kortrijk
056 / 22 04 73
www.reva-k.be
Reva-K® Kortrijk
september 2014
Overbelastin gsletsels en burn-out bij de jeugdige s por ter:
oorzaken, detectie, pr eventie en aanbevelingen.
Overbelastingsletsels
In de medische literatuur is er weinig onderzoek naar het voorkomen van overbelastingsletsels bij
jonge sporters. Enkele studies1 melden dat de incidentie vrij hoog ligt ( tussen 45% en 54%).
De prevalentie van de over-use letsels is afhankelijk van het type sport: 15% ( voetballers), 33%
(gymnasten), 63% ( zwemmers), 68% ( lopers).
Een aantal risicofactoren kunnen opgesomd worden, volgens intrinsieke of extrinsieke factoren2.
Individuele biologische karakteristieken en psychosociale kenmerken (intrinsiek)
!
!
!
!
!
!
!
!
Groei-gerelateerde factoren
Gevoeligheid van groeikraakbeen op repetitieve stress3
Groeispurt
Vorige letsel(s) -> sterkste predictor voor toekomstig overbelastingsletsel!
Vorig conditieniveau
Anatomische factoren
Mentruele dysfunctie
Psychologische en ontwikkelingsfactoren
Sport type, omgevingsfactoren, biomechanica van de activiteit (extrinsiek)
!
!
!
!
!
!
Trainingsschema ( frequentie, intensiteit)
Training versus competitie verhouding
Materiaal, uitrusting
Omgeving, klimaat
Sporttechnisch
Psychologisch ( invloed volwassenen,
maatschappij)
De bewustmaking dat de ontwikkeling van het
musculoskeletale systeem bij de jonge atleet sterk individueel
verloopt is op zich een belangrijke bijdrage in het herkennen
en voorkomen van (overbelastings)letsels. Biologische groei
en maturatie worden hoofdzakelijk genetisch bepaald. Daar
naast zal ontwikkeling ook cultureel en maatschappelijk
gestuurd worden.
De periode rond de groeispurt dient met de nodige aandacht opgevolgd te worden. Onderzoek op
groeikraakbeen ter hoogte van de (apo)fysis en kraakbeenoppervlak op skeletaal immature atleten
tijdens periode van versnelde groeifase, toont aan dat dit kraakbeen minder weerstand biedt op trekschuif- en compressiekrachten ten opzichte van matuur botweefsel4,5. Andere factoren zoals
botdensiteit, hypermobiliteit, verhouding groei-krachtontwikkeling, verminderde doorbloeding van de
groeikraakbeenschijf ( vb bij de pols van gymnasten) kunnen invloed hebben op ontstaan van letsels.
Reva-K® Kortrijk
september 2014
Anatomische afwijkingen zoals patellofemorale malalignment, pes planus of cavus, hyperextensie van
de elleboog, hypermobiliteit en versterkte lumbale lordose worden vaak gelinkt aan letsels. Enige
omzichtigheid blijft geboden omtrent de correctie van deze varianten. Het gebruik van corrigerende
voetorthosen ( o.a. steunzolen) kan de kinematica beïnvloeden, mogelijks met negatieve invloed op
langere termijn. Degelijk klinisch onderzoek ontbreekt tot
op heden.
Het opsporen en herkennen van ‘hoog-risico’
overbelastingsletsels is belangrijk. Deze letsels kunnen
aanleiding geven tot verlengde periode van
sportinactiviteit en/of stopzetting van elke vorm van
sportparticipatie.
Stressfracturen
Stressfracturen komen voor zowel bij de adolescent als bij de volwassene6. De letsels genezen met
aangepaste maatregelen van rust, revalidatie en progressief heropstart van activiteit. Indien de heling
niet adequaat verloopt, bestaat het risico op non-union, chronische pijn, vroegtijdig ontwikkelen van
degeneratief gewrichtslijden( artrose).
•
•
•
•
•
•
Heup
Lenden
Knie
Onderbeen
Enkel
Voet
femorale hals
pars interarticularis,spondylolysis
patella, osteochondritis dissecans
anterior tibiale cortex, shin splint
mediale malleolus, talus
os naviculare, 5° metatarsaal, sesamoid
Degelijke anamnese ( pijnlokatie), uitgebreid locomotorisch klinische bilan / observatie en
aanvullende beeldvorming (RX, CT, MRI) kunnen de diagnose stellen en laten toe om de aangepaste
therapeutische maatregelen te treffen.
Burn-out
In het geval men een vermoeden heeft van een burnout syndroom dienen de trainingsschema’s en
herstelperiodes grondig te worden bestudeerd. Overtrainingssyndroom wordt gekenmerkt door een
spectrum van fysiologisch, psychologisch en hormonale veranderingen die gepaard gaan met langdurig
(> 2 maand) verminderde daling in het niveau van de sportprestaties. Burn-out is een chronische stress
situatie waarbij de jonge sporter niet langer deelneemt aan sportactiviteiten die voordien met plezier
beoefend werden.
Kenmerken van overtraining en burn-out uiten zich onder verschillende vorm7: moeheid, depressie,
slaapstoornissen, prikkelbaarheid, angst, agitatie, eetluststoornissen, concentratieproblemen. Per geval
wordt de opportuniteit bekeken om bloedanalyse uit te voeren: Hct, Hgb, sedimentatie, creatine
kinase, schildklierfunctie, cytomegalovirus of Epstein-Barr virus. Psychologische testing kan zinvol
zijn.
Reva-K® Kortrijk
september 2014
Preventie van overbelastingsletsels
Training
•
•
•
Trainingsbelasting zowel in frequentie als
intensiteit bekijken
Beperken van (competitieve) deelname aan
sportmanifestaties, rust periodes respecteren
Rekening houden met individuele profielen
( leeftijd, groeispurt, blessure voorgeschiedenis)
Kracht en conditie
•
•
Voor de aanvang van de competitie zorgen
voor een adequate conditieopbouw
Neuromusculaire oefenschema’s (zie o.a. onze
nieuwsbrief nummer 8)
Materialen en uitrusting
•
Voornamelijk tijdens de groeispurt
aandacht besteden aan correcte materialen
(biomechanica)
Preventie van burn-out
•
Trainingsschema’s aanpassen
Accenten leggen op het verwerven van
sportvaardigheden, minder op competitie
Vroegtijdige sport specialisatie verhoogt niet de
•
kansen op succes op lange termijn
Breng variatie in sport en beweging
•
•
Overbelastingsletsels bij de jonge adolescente sporter zijn
frequent. Voornamelijk in de groep waar de training- en
speelkalender sterk ingevuld zijn. De groeifase en de hieraan
gelinkte veranderingen in het lichaam zijn de
hoofdkenmerken van deze periode en maken de jonge sporter
dan ook kwetsbaar. Niet alle letsels zijn onschuldig en zelflimiterend. In geval van stressfracturen of burn-out zal een
tijdige diagnose en aangepaste behandeling zich opdringen.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Baxter-Jones A, Maffulli N, Helms P. Low injury rates in elite athletes. Arch Dis Child 1993;68:130–2.
DiFiori JP. Evaluation of overuse injuries in children and adolescents. Curr Sports
Med Rep 2010;9:372–8.
Alexander CJ. Effects of growth rate on the strength of the growth plate-shaft junction. Skeletal Radiol 1976;1:67–76.
Bright RW, Burstein AH, Elmore SM. Epiphyseal-plate cartilage: a biomechanical and histological analysis of failure modes. J Bone Joint Surg 1974;56A:688–703.
Flachsmann R, Broom ND, Hardy AE, et al. Why is the adolescent joint particularly susceptible to osteochondral shear fracture? Clin Orthop Relat Res 2000;381:212–21.
Niemeyer P, Weinberg A, Schmitt H, et al. Stress fractures in the juvenile skeletal system. Int J Sports Med 2006;27:242–9.
Meeusen R, Duclos M, Gleeson M. Prevention, diagnosis and treatment of the overtraining syndrome. Eur J Sport Sci 2006;6:1–14.