Transcript inhoudsopgave

Inhoud
DEEL 1 EEN CHRISTELIJKE KIJK OP ETHIEK 19
1. Leven vanuit de liefde
21
21
22
22
23
23
24
25
26
26
27
27
28
28
In eigen hand Een mens is geen dier Een levende religie Om te lezen Tien Geboden: de liefde voor God Om te lezen Tien Geboden: de liefde voor de naaste Om te lezen Gedeelde argumenten Om te lezen Het ultieme gebod Om te lezen Tot slot: het is geen last 2. Ethiek voor iedereen Bezinning op het leven Om te lezen Bijbels of christelijk? Gods wil in de praktijk Om te lezen Een eigen keuze Om te lezen Tot slot: één probleem, meer antwoorden 3. Gezondheid als doel Absolute noodzaak Op zoek naar een oplossing Angst voor de zwarte lijst Recht op genezing Tot slot: integrale bezinning 4. Meer dan een fit lichaam Gezondheid als ‘heil’ Om te lezen De zin van ziekte Wearied of sinning, wearied of repentance Om te lezen Tot slot: er is een grens 29
29
30
30
31
31
32
32
32
33
33
34
35
35
36
37
37
38
39
39
39
39
9
5. Een heldere kijk op de werkelijkheid Een ‘waardevolle’ schepping Wonen in Platland Een ‘nuttige’ wereld
In afhankelijkheid
Een blik op ethiek: drie vormen
Een blik op ethiek: drie perspectieven
Tot slot: verantwoordelijkheid is de sleutel
6. Ethiek als boodschap
40
40
41
41
42
43
44
44
Het evangelie in de cultuur
Om te lezen:
Voor de verandering
Verschillende rollen
Het verhaal van het leven
Leven in vrede
Tot slot: een ander geluid
46
47
48
48
49
49
50
51
Meer vragen?
Meer lezen?
Over medische ethiek
Over ethiek in het algemeen
52
52
52
52
DEEL 2 BIJ HET BEGIN VAN HET LEVEN
55
7. Omgaan met anticonceptie
56
56
57
58
59
59
60
62
Het embryo is de baas
Mens vanaf de eerste seconde
Zwangerschap in de Bijbel
Manieren van anticonceptie
Natuurlijke middelen
Mechanische en hormonale middelen
Tot slot: de geestelijke dimensie
8. De onbeantwoorde kinderwens
Het gewenste kind
Een unieke relatie
Van verwachting naar teleurstelling
Levensstijl en vruchtbaarheid
Hulp vragen
Veel voorkomende problemen
Behandelingen bij onvruchtbaarheid
FertilityCare
Hormoonbehandeling en inseminatie
Eicellen invriezen en doneren
In Vitro Fertilisatie en ICSI
Hoe werkt ivf?
Hoe werkt ICSI?
10
63
63
64
64
65
66
66
67
67
69
70
72
72
73
1,7 miljoen embryo’s
Checklist bij ivf
Een rooms-katholieke en een protestantse visie
Draagmoederschap
Een draagmoeder in Genesis
Tot slot: een samenvatting
9. Prenatale diagnostiek
De brede screening
Termijnecho
20-wekenecho
Onderzoek op indicatie
Triple-test en combinatietest
Vruchtwaterpunctie en vlokkentest
DNA-onderzoek
De hielprik
Een late abortus
Behandeling na een ernstige diagnose
Een zware taak
Tot slot: wat is wijsheid?
10. Voor en na een abortus
De abortuspraktijk
Alleen in een noodsituatie
De voorgeschiedenis
De Wet afbreking zwangerschap (Waz)
Een liberale verworvenheid
Abortusratio
Tot slot: hoe zinvol is protest?
11. Het dilemma van de stamcel
De perfecte cel
Soorten stamcellen
Een ethische doorbraak
Stamcellen uit de darmen
Genezing uit de navelstreng
Een nieuwe neus
Tot slot: het dilemma blijft
Meer vragen?
24-uurs hulplijn
Meer lezen?
Algemeen
Over anticonceptie
Over voorplantingsgeneeskunde en de kinderwens
Over abortus
Over prenatale diagnostiek
Over stamcelonderzoek
75
75
75
76
78
78
80
80
81
81
82
83
84
85
86
88
88
90
90
91
91
92
93
93
94
96
96
98
98
99
99
100
100
103
103
103
104
104
104
104
105
105
106
106
11
DEEL 3 IN GEZONDHEID EN ZIEKTE
107
12. Twijfels rond vaccinatie
108
108
109
109
110
112
Infecties en onze afweer
Het begon met koepokken
Vroegere bezwaren
Kritisch prikken
Tot slot: wie gezond is…
13. Een erfelijke ziekte
Ieder zijn eigen rol
Erfelijkheidsonderzoek
Screening op bekende ziektes
Farmacogenetica
Gentherapie
Tot slot: erfelijkheid en eeuwigheid
14. Leven met een beperking
Een wereld zonder perfectie
Het eerste gesprek
Uw kind heeft waarschijnlijk…
Omgaan met een beperking
De menselijke waardigheid
Tot slot: een gedicht
Een hand die in de mijne past
15. ‘Alternatieve’ geneeswijzen / integrale geneeskunst
Geneeskunde uit één stuk
De complementair werkende arts
Wetenschap en magie
Aanvullende geneeskunst anno nu
Paranormale geneeswijzen
Acupunctuur, antroposofische geneeskunde, homeopathie en andere geneeswijzen
Ziek of zwak?
Tot slot: in de verleiding
16. Orgaandonatie en transplantatie
Transplantatie in allerlei vormen
Aarzelingen
Donorregistratie
Ziekenhuissterfte
Wanneer is iemand hersendood?
Overlijden aan de machine
Hersenstam
Hersendood
Kunstmatige beademing
Orgaandonatie
Coma
12
114
114
114
115
115
116
117
119
119
120
121
123
124
125
125
126
127
128
128
128
130
130
131
132
133
133
134
135
136
137
137
138
138
138
139
139
Stervensproces
Lichaam en ziel
Tot slot: een cadeau met verdriet
17. Preventief zelfonderzoek
Soorten zelfonderzoek
Een beperkt effect
PreventieConsult CMR
Huiver bij de professionele zorg
Medische zelftest
De rol van de arts
Te veel preventie
Tot slot: wie is verantwoordelijk?
18. Eenzaamheid en mantelzorg
Eenzaam achter de schermen
Zoeken naar zin
De rol van mantelzorgers
Mantelzorg in cijfers
Eenzaamheid en uitzicht
Tot slot: ik heb geen mens
19. Een christelijke zorgpolis
Gemoedsbezwaard
Gewetensbezwaar
139
140
140
141
141
142
143
144
145
145
146
146
147
147
148
149
150
150
151
152
153
153
Meer vragen?
24-uurs hulplijn
Meer lezen?
Over inenting en vaccinatie
Over erfelijkheid
Over leven met een beperking
Over complementaire geneeswijzen
Over orgaandonatie
Over preventief zelfonderzoek
Over eenzaamheid & mantelzorg
Over een christelijke zorgpolis
154
154
154
154
155
155
156
156
156
157
157
DEEL 4 LEVEN IN DE LAATSTE FASE
159
20. Zinvol ouder worden
160
160
161
161
162
162
163
163
De betaalbaarheid van de zorg
Christelijke zorg
Hulp van de techniek
Uitbuiting van ouderen
Klaar met het leven
Ongeneeslijk oud?
Een ondoordacht debat
13
Leven met sterfelijkheid
Navolging dóór de dood
Tot slot: tot in de grijsheid
21. Wensen bij het levenseinde
De wil vastgelegd
NPV-Levenswensverklaring
Wanneer is iemand wilsonbekwaam?
Wie zijn wilsonbekwaam?
De minsten allermeest
Tot slot: al wat goed is
22. Dementie: omgekeerd leven Meer dan verwardheid
Vormen van dementie
Alzheimer in detail
Symptomen van Alzheimer
De validation-benadering
Dementie en euthanasie
Tot slot: de oude dag
Boeken over dementie
23. Vragen bij reanimatie
Wat is reanimatie?
Reanimatie en de patiënt
Reanimatie: de gevolgen
Reanimatie en regels
Het niet-reanimeerbesluit
Tot slot: een tijdelijk geschenk
24. Kunstmatig voeden en versterven
Beslissen over voedsel
Een medische handeling?
De levenslijn en zinvolle zorg
Versterven
Tot slot: ontluistering
25. Palliatieve zorg
Een barmhartige dood?
Sterven door de eeuwen heen
De breedte van palliatieve zorg
Het LA-model
Complementaire zorg
Palliatieve sedatie
Tot slot: een gemiste kans
26. Sedatie: een alternatief voor euthanasie?
Pijnstilling en verdoving
Morfine
Sedatie
14
165
166
166
168
168
169
170
171
171
171
173
173
174
175
176
178
178
179
180
181
181
182
182
184
184
185
186
186
187
188
189
191
192
192
193
194
195
196
196
197
198
198
198
199
Sedatie en euthanasie
Feiten en fabels over morfine
Toediening
Toepassing bij terminale patiënten
Fabels
Morfine en ethiek
Tot slot: het afscheid
27. Euthanasie en de goede dood
Euthanasie en euthanasia
De invoering van euthanasie
De euthanasiepraktijk
Een culturele dood
De Levenseindekliniek
Euthanasie en het recht
Euthanasieratio
Begraven of cremeren?
Het Oude Testament
Het Nieuwe Testament
De kerk van de eeuwen
De Joodse traditie
Islamitisch begraven
Tot slot: de dood ontmaskerd
Meer vragen?
24-uurs hulplijn
Meer lezen?
Over zinvol ouder worden
Over wilsverklaringen
Over dementie
Over reanimeren
Over vocht- en voedingbeleid en versterven
Over palliatieve zorg
Over sedatie en euthanasie
200
201
201
201
201
202
202
203
203
204
204
206
206
207
208
209
209
209
210
210
210
211
211
211
211
211
212
212
213
213
213
213
DEEL 5 CULTUURFILOSOFISCH ESSAY
215
28. Cultureel kader en mensen van nu
217
217
220
223
224
225
227
228
229
230
232
233
Onze cultuur en het probleem van de ‘neutraliteit’
De geest van de tijd
Ontmaskerend
Van God los!
Instinctieve moraal zwak en niet onschuldig
Het ‘buitengesloten midden’
Veranderde visie in de gezondheidszorg
Misdaden tegen het leven en gewetensvrijheid
Visies op ‘het geweten’ en gewetensbezwaar
Broederschap vergeten
Scheiding van kerk en staat
15
Fundamentele grondrechten en leven
Secularisme, vrijheid en meerderheidscultuur
Wat is er boven Platland?
Aanwijzingen voor het bestaan van God en religie
De zin van het atheïsme ontmaskerd
Christenen, het zijn net mensen
Religie is geen godsdienst
Religie en fundamentele waarden
235
237
238
240
243
244
246
247
Tragiek van mensen in onze gefragmenteerde wereld
Is de opstanding van Jezus dan reëel?
Opnieuw beginnen met God
Terugkeer van de mens
Argwaan voor quasireligieuze absolute machten
248
250
252
253
257
29. Levensvisie, geneeskunst en ethiek
Vanwaar geneeskunst en zorg?
Geneeskunde en geneeskunst
De Bijbel en geneeskunst
Evolutionaire geneeskunde en denkfouten
Mensvisie en ziel van de geneeskunst
Geboorte van de ethiek
Verschillende soorten ethiek
Christelijke ethiek
H.M. Kuitert
Christenen, ethiek en tolerantie
Benadering van ethische vraagstukken
Algemene en bijzondere argumenten
Lindeboom: meer dan medische fatsoensleer
Het Prof. dr. G.A. Lindeboom Instituut
Toekomst medische ethiek
Ethiek: christelijk versus Bijbels
30. Levensbegin: wanneer word je mens?
Het embryo: iets of iemand?
Het pre-embryo en kerkvaders
Status gedurende eerste dagen
Europa en embryoresearch
Een van ons
Hippokrates en seculiere bio-ethiek
Hoe anders met abortus provocatus
Zelfs ‘postnatale abortus’
Meisjesdiscriminatie en gender-verstoring
Abortus en de samenleving
Abortus en ethiek
Vrouwen verdienen beter
NIPT voor embryo’s levensgevaarlijk
Artsenorganisatie KNMG en de wegwerpcultuur
Kan een baby überhaupt lijden?
16
259
259
260
263
265
269
272
275
276
277
278
280
282
284
286
286
288
292
292
294
296
298
299
299
301
303
305
307
309
311
313
314
317
31. Langs de levenslijn
Kinderopvang als voorbeeld
Autonomie voor de civil society
Autonomie en rituelen
Autonomie en zelfbeschikking over leven
Autonomie en uitsluiting
Kleine ethiek van gezin, opvoeding en onderwijs
Onbeantwoorde kinderwens
Overwegingen bij uitgesteld ouderschap
Leven met een beperking
Verstandelijke beperking: is er iets mis?
Beeldvorming en menselijke waardigheid
Zinvolle zorgverlening bij beperkingen
Solidariteit en mensen met beperkingen
Psychisch anders dan gewenst
Infectie en hygiëne
(kunstmatige) afweer
Wantrouwen rond vaccinatie
Virusdoemscenario misbruikt?!
Griep op de bietenbrug
Bij dwaallicht
Staat het er met het HPV-vaccin beter voor?
Seksualiteit maakt meer kapot dan ons lief is
Voorlichtingscampagne RIVM
Kosteneffectiviteit
In het belang van de patiënt?
‘Alternatieve’/complementaire/integrale geneeswijzen
Het ontstaan van complementaire/
integrale geneeskunde
Nominalisme en realisme
Integrale geneeskunst nu
Echte bezuiniging met nieuwe visie
Terug naar de natuur
Verantwoorde afweging
Zorgverzekering: principekeus en symboolwaarde
Levensstijl: voeding en vasten in beweging
Wie wil donor zijn?
32. Rond het Levenseinde
Babyboomers en informatietechnieken
Zorg, ouderen en technologie
Zinvol ouder worden
Mythen rond ouderdom en perspectief
Goede zorg en levensmoeheid
Aandacht voor wie kwetsbaar is Respect, vertrouwen en veiligheid
Ethiek van passiviteit
‘Klaar met leven’, levensboeken en wandelen
Coma, contact en basale zorg
319
319
320
321
324
326
328
332
335
337
340
342
344
345
346
348
349
351
353
354
356
357
360
363
365
366
370
370
371
371
373
374
375
377
379
381
384
384
385
387
388
390
392
394
395
397
401
17
18
Mantelzorg
Mantelzorgers en ouderen
Mantelzorgers en demente bejaarden
Kwetsbaarheid en van ophouden weten
Faire Care en troost
Pijn, pijnstilling en morfine
Complementaire zorg in de laatste levensfase?
Palliatieve zorg
Palliatieve sedatie
Sedatie en euthanasie
Euthanasie in historisch perspectief
Hoe werd euthanasie breed aanvaard?
Turijn op z’n scherpst
Dementie en euthanasie
Kwetsbaar leven niet veilig
Levenseindekliniek en onvoltooid leven:
taak volbracht?
Vanwaar dit tegennatuurlijk streven?
Dood! Dacht ik…
De Vroege Kerk en het levenseinde
De ouden en patientia
Hoe te leven zonder religieus besef?
Spirituele zorg
Een les vanuit de natuur
432
434
435
436
438
441
444
446
Bronvermelding deel 5
448
Namen
458
Zaken
463
403
405
405
407
410
412
414
415
419
420
423
425
427
428
430