Transcript /// RUBRIEK: Samenwerking

Uitbraak ziekmakende bacteriën is regionaal probleem
Ziekmakende bacteriën zoals MRSA verspreiden zich nu nog vooral regionaal, zo blijkt uit het
promotieonderzoek van bioloog Tjibbe Donker van Medische Microbiologie. De plannen om
een aantal hoogcomplexe behandelingen te concentreren in een paar ziekenhuizen in het land
kunnen dat veranderen. “We moeten uitkijken dat we de zorg niet onveiliger maken.”
Donker bracht met behulp van wiskundige modellen in kaart hoe patiënten – en dus ook de bacteriën
die ze met zich meedragen - zich van ziekenhuis naar ziekenhuis verplaatsen. “Uit die modellen blijkt
dat alle ziekenhuizen met elkaar in verbinding staan, maar de een heeft veel meer verbindingen dan
de ander. Ook blijkt dat die vooral regionaal zijn”, zegt hij.
Het UMCG, dat voor een hele grote regio het hoogste adres is, heeft veel meer van die verbindingen
dan een klein perifeer ziekenhuis en heeft theoretisch dus ook een hoger risico op uitbraken van
moeilijk behandelbare bacteriën, zoals MRSA, maar dit kan Donker nog niet toetsen. “Ik heb de
patiëntenstromen onderzocht met geanonimiseerde data. De patiënten hadden nummers en de
ziekenhuizen waar zij kwamen ook. Ik kon dus niet zien welk ziekenhuis de meeste besmettingen
krijgt. Dit soort gegevens is in Nederland beschermd. In Engeland is dat niet zo, en daar zag ik dat de
grote en academische ziekenhuizen vaker een uitbraak hadden dan de kleine.”
Regionaal samenwerken
Wat valt er aan te doen? Nederland heeft in vergelijking met de andere EU landen een zeer strenge
regelgeving om bacterie-uitbraken te voorkomen. “Iedereen die in aanraking komt met vee, zoals
boeren en veehandelaren, wordt voor opname in een ziekenhuis gescreend op MRSA. Dat geldt ook
voor mensen die in het buitenland in een ziekenhuis hebben gelegen en bewoners van een
zorginstelling waar een MRSA-uitbraak is geweest”, vertelt Donker. We zouden iedere patiënt die van
andere zorginstellingen komt áltijd extra kunnen controleren maar dat is kostbaar, denkt hij. “Wat wel
kan, en wat we ook al doen in Noord-Nederland, is goed samenwerken met instellingen binnen de
regio. Besmetting bij de een is een probleem van allemaal.”
Het UMCG investeert flink in die samenwerking. Als het gaat om meer kennis, goede preventie en
bestrijdingsmiddelen wordt er nauw samengewerkt met de zorginstellingen in de regio en net over de
grens. “Uitbraken voorkomen kun je niet in je eentje”, stelt hoogleraar medische microbiologie Alex
Friedrich. “Patiënten worden veel uitgewisseld tussen zorginstellingen. Het UMCG krijgt steeds vaker
patiënten uit Duitsland en vice versa. Bacteriën en virussen kennen geen grenzen, dat moet dus ook
voor de bescherming gelden.”
Ziekenhuizen, verpleeghuizen, artsenpraktijken, revalidatieklinieken en de GGD in de grensregio’s
participeren sinds 2009 in EurSafety. Ze doen bijvoorbeeld onderzoek naar effecten van verbeterde
handhygiëne of antibioticagebruik. Friedrich: “Zorgverleners moeten weten wanneer het zin heeft
antibiotica te geven of niet. Soms leidt het er alleen toe dat de bacteriën resistent worden.” In
Eursafety wordt ook gezocht naar innovatieve diagnostiek om infecties snel op te sporen. Alle kennis
wordt verzameld in de online database eursafety.eu.
Concentratie van zorg
De concentratie in de zorg werkt een landelijke verspreiding van ziekmakende bacteriën in de hand, is
een van de conclusies van Donker’s onderzoek. Patiënten gaan voor complexe zorg en behandeling
vaker naar centra buiten hun regio. “Waar een uitbraak van MRSA of andere gevaarlijke bacteriën nu
nog binnen de regio blijft – en dus gemakkelijker is op te sporen en te bestrijden – wordt het bij een
landelijke uitbraak veel lastiger om goede maatregelen te nemen. We moeten er daarom voor waken
dat we de veranderingen de gezondheidszorg niet onveiliger maken.”
Tekst: Marjolein te Winkel en Helma Erkelens