Transcript re specerijen, zeer

De wereld verkend
Met welk woord duid je aan dat iets heel duur is?
1
peperduur
______________________________________________________
In de Middeleeuwen was peper, net
als andeVerklaar de herkomst van dat woord. _____________________________________________________
______________________
re specerijen, zeer duur.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
Wie maakte grote winsten met de specerijenhandel?
Arabische en Italiaanse handelaars
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
ENGELAND
Venetië
Genua
Lissabon
TURKSE
RIJK
CHINA
Middel. Zee
Perzische
Golf
EGYPTE
Zee
de
Ro
INDIË
I N D I S C H E
Kaart 3
INDONESIË
O C E A A N
De specerijenroute
De route die gevolgd werd om specerijen van Azië naar Europa te brengen, noemde men de specerijenroute.
De Arabieren brachten de koopwaar met schepen naar de Perzische Golf of naar de Rode Zee. Met
karavanen werd alles door Egypte of het Turkse rijk naar de Middellandse Zee gevoerd. Vandaar
verdeelden Italianen de goederen verder over de rest van Europa, via de havens Genua en Venetië,
of via Lissabon naar Engeland.
Teken de specerijenroute op kaart 3.
Fig. 4
astrolabium
______________________________________________________
kompas
______________________________________________________
Van de Chinezen leerden de Europeanen het kompas kennen en via de Arabische cultuur het astrolabium. Dat instrument diende om aan de hand van de sterren zijn plaats op zee te bepalen.
Schrijf bij de foto’s de naam van de instrumenten die oceaanreizen mogelijk
maakten.
9
De wereld verkend
ATLANTISCHE
Magelhaens
Vasco Da Gama
Elcano
7
1492
1
2
5 6
Columbus
3
OCEAAN
GROTE
OCEAAN
10
12
9
22
15
9
151
13
11
INDISCHE
OCEAAN
97
14
GROTE
OCEAAN
1
8
2
152
4
Kaart 4
Elk van de volgende namen hoort bij een nummer op kaart 4. Schrijf bij elke
10 ) 7 ) - Spanje ( _________
6 ) - Indië ( _________
naam het juiste nummer: Italië ( _________
2
3
5 ) - Kaap de
1
Bahama’s ( _________ ) - Cuba ( _________ ) - Hispaniola ( _________ ) - Portugal ( _________
9 ) - Molukken ( _________
8 ) - Mombasa ( _________
11 ) - Filipijnen ( _________
12 ) Goede Hoop ( _________
4
13
Guam ( _________ ) - Straat Magellaan ( _________ ).
Overtrek op kaart 4 de route van Columbus met rood, die van Vasco da Gama
met groen. De route van Magelhaens overtrek je met donkerblauw, vanaf het
punt waar Elcano de leiding overnam, gebruik je lichtblauw. Plaats deze gegevens ook in de legende.
2.3 De ontdekkingen veranderden het wereldbeeld
Fig. 9 Wereldkaart van Toscanelli (1457),
Fig. 10 Wereldkaart van Agnese (1543)
gebruikt door Columbus
wereldkaart van Ptolemaeus
Op welke wereldkaart baseerde Toscanelli zich? ________________________________________________________
_
Vergelijk fig. 9 met fig. 10.
1543
1457
Fig. 9 werd getekend in het jaar __________________________
, fig. 10 in __________________________
, dat is
86
__________________________
jaar later.
13
De wereld verkend
1
De Spaanse dominicaan Bartolomé de Las Casas trok in 1502 naar Amerika. In
1552 beschreef hij in De verwoesting van de West-Indische landen wat zijn landgenoten in Amerika uitgericht hadden.
de hebzucht van de Spanjaarden die de enige oorzaak is
geweest van deze gruwelijke slachting. Zij hebben geen
andere god dan goud gekend.
De Spanjaarden, vergetende dat zij (de inboorlingen) mensen waren, hebben die onschuldige schepsels behandeld
met een wreedheid, verhongerde wolven, tijgers of leeuwen waardig. Ze hebben niet opgehouden hen te vervolgen, te verdrukken, te vernielen met alle middelen die de
menselijke boosheid reeds had uitgevonden, en door andere die deze dwingelanden er nog bij vonden. Aldus vindt
men op de dag van heden maar tweehonderd inboorlingen
meer op het eiland Hispaniola, dat er vroeger drie miljoen
voedde (ongetwijfeld overdreven). Het eiland Cuba is zo
groot als de afstand van Valladolid naar Rome, en nochtans
is het ras van de inboorlingen er geheel vernietigd. De
eilanden San Juan de Puerto Rico en Jamaica zijn heel uitgestrekt, aangenaam en vruchtbaar, maar de verwoestingen
van de Spanjaarden hebben er niets overgelaten. Het vasteland (Centraal-Amerika) telde meer dan tien koninkrijken; maar de wreedheden van de Spanjaarden waren er zo
afgrijselijk en zo talrijk dat zij de bevolking hebben uitgemoord. Wij kunnen hier als zeker en waarheidsgetrouw
aanvoeren dat in de bedoelde veertig jaren door de bovengenoemde tirannieke en duivelse praktijken van de christenen meer dan 12 miljoen zielen, mannen, vrouwen en
kinderen, een onrechtmatige en gruwelijke dood zijn
gestorven; en ik geloof zelfs de waarheid niet te kort te
doen als ik het aantal op meer dan 15 miljoen schat. Het is
Uit De verwoesting van de West-Indische landen
Fig. 15 Spanjaarden in de Nieuwe Wereld
(prent uit het boek van Las Casas)
De tekst van Las Casas leest gemakkelijker/moeilijker dan de tekst over Cortés en
Pizarro.
Hoe komt dat?
De tekst van Las Casas werd in 1552 geschreven.
__________________________________________________________________________________________________________________
Welke nationaliteit had Las Casas?
In welk jaar schreef hij zijn boek?
Spaans
__________________________________
1552
________________________
Wat was volgens Las Casas de oorzaak van de wreedheden van de Spanjaarden?
Hun hebzucht
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
Geef vier gevolgen van de wreedheden van de Spanjaarden die Las Casas vermeldt.
Maar 200 inboorlingen meer over op Hispaniola
♦
________________________________________________________________________________________________________________________________________
♦
________________________________________________________________________________________________________________________________________
♦
________________________________________________________________________________________________________________________________________
♦
________________________________________________________________________________________________________________________________________
Op Cuba zijn geen inboorlingen meer
Eilanden San Juan, Puerto Rico en Jamaica zijn vernietigd
In 40 jaar 12 à 15 miljoen doden
17
De wereld verkend
Uit welke streek voerde Europa oorspronkelijk bont in?
Van welk dier was de huid het meest gegeerd?
1
Rusland
_____________________________________________
de bever
___________________________________________________________
Wat was het uiteindelijke gevolg van de activiteiten van de bonthandelaars?
de volledige ontdekking van het binnenland van Noord-Amerika
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
1
2
4
3
5
6
7
Kaart 9 De indianen in Noord-Amerika
Zet de nummers van kaart 9 op de juiste plaats in de tekst.
Er zijn grote verschillen tussen de meer dan 300 indianenstammen in NoordAmerika. De indianen in het zuidoosten hebben een vaste woonplaats en leven
van de landbouw. Ze verbouwen maïs, bonen en tabak. Ze wonen in hutten van
7 )
twijgen en leem met strodaken. (_________
De indianen in de bossen rondom de Grote Meren in het noordoosten bouwen
hutten van boomschors, wigwams, die tegen het slechte weer bestand zijn. Ze
leven van de jacht, o.a. op herten. Dichter bij de Atlantische kust bouwden de
5 )
indianen rechthoekige huizen met afgeronde daken bedekt met schors. (_________
In het midden van Noord-Amerika leven de prairie-indianen. Ze leven van de
jacht op bizons. Ze trekken veel rond en bouwen geen vaste woonplaatsen, maar
leven in tenten van bizonhuid, tipi’s. (_________
4 ) In het zuiden wonen de puebloindianen. Ze bouwen huizen van gedroogde leem, met verschillende verdiepin6 ) De indianen op de hoogvlakte in het
gen en weven veelkleurige stoffen. (_________
westen worden plateau-indianen genoemd. Ze zijn vooral bekend vanwege hun
gevlochten manden. (_________
3 ) De indianen aan de noordwestkust leven van visserij
en bouwen grote houten huizen. Hun huizen en boten versieren ze met beschil2 ) In het noorden ten slotte wonen de Inuit. (_________
derde beelden. (_________
1 )
19
1 De wereld verkend
Het Amerikaanse jeugdfeuilleton Zorro speelt zich af in Californië. Welke indianen woonden daar?
De pueblo-indianen
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
Fig. 16 Secotandorp (North Carolina)
Bij welk nummer van kaart 9 behoort dit
indianendorp?
5
_____________
In Amerika ontstond al snel een groot tekort aan arbeiders in de mijnen en op de plantages. De
Europeanen kwamen op het idee om mensen uit Afrika naar Amerika over te brengen. Daarbij
redeneerden ze dat zwarten vanwege hun huidskleur niet als mensen maar als dieren mochten
worden beschouwd.
Die handel in slaven wordt de driehoekshandel genoemd, omdat de meeste slavenreizen uit drie
trajecten bestonden. Vanuit Europa voeren schepen met o.a. textiel, alcohol, buskruit, ijzeren staven, kralen en spiegels naar Afrika. Het tweede traject bracht Afrikaanse slaven naar Amerika. De
derde tocht bracht onder andere koffie, suiker, katoen en tabak naar Europa.
Tussen 1500 en 1850 werden volgens schattingen ten minste 24 miljoen Afrikanen gevangen om
aan de vraag naar slaven te voldoen. Miljoenen stierven tijdens de tocht van het Afrikaanse binnenland naar de kust. Van de 13 miljoen Afrikanen die naar Amerika werden verscheept, overleefden 2 miljoen de reis niet.
Er was een tekort aan
Waarom had men in Amerika slaven uit Afrika nodig?_______________________________________________
arbeiders in de mijnen en op de plantages.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
Hoe verantwoordden de Europeanen de slavenhandel?
Ze vonden dat de zwarten vanwege hun huidskleur niet als mensen, maar als dieren
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
mochten worden beschouwd.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
tex
tiel
,a
bus
kru lcoho
l
it,
kra ,
len
, sp
ieg
els
Kaart 10 Driehoekshandel
k
taba
oen,
t
a
k
iker,
ie, su
koff
slave
n
Teken met drie pijlen de driehoekshandel op kaart 10. Schrijf bij de pijlen de goederen die vervoerd werden.
20