Transcript TRIDENT Nieuwsbrief Nr. 1 – mei 2014

TRIDENT Nieuwsbrief Nr. 1 – mei 2014
Trial by Dutch laboratories for Evaluation
of Non-Invasive Prenatal Testing
Deze nieuwsbrief is bestemd voor alle betrokkenen bij het NIPT consortium en
andere geïnteresseerden in de TRIDENT studie. We houden u hiermee op de
hoogte van de voortgang van dit project, en we bespreken opmerkingen en
suggesties uit het veld, eventuele knelpunten en nieuwe inzichten.
Noot vooraf: De cijfers die hier genoemd worden zijn ruwe en ongecontroleerde
data, die alleen worden weergegeven om een indruk te krijgen van de aantallen
in de regio’s en het land. Het is uiteraard goed mogelijk dat bij latere (formele en
gecorrigeerde) analyse deze cijfers wat anders zullen uitvallen.
1. De deelname aan de NIPT
Sinds de start op 1 april 2014, een historische dag voor de prenatale zorg
in Nederland!, zijn tot 23 mei 2014 (ofwel in 53 dagen) al 543 NIPT
bloedmonsters in de laboratoria ingezet. De 1e week waren het er veel
meer dan gemiddeld de weken erna, omdat er een ‘stuwmeer’ was van
zwangeren die in de weken ervoor te horen hadden gekregen dat de NIPT
er aan kwam, en die daarop wilden wachten. Gemiddeld zitten we dus op
bijna 70 NIPT aanvragen per centrum (spreiding 38-102), of 10 per week
per centrum. De verwachting van 5 à 10 per centrum per week lijkt
vooralsnog uit te komen en is hier en daar zelfs hoger dan verwacht. Er
lijken wel regionale verschillen in deelname te zijn.
Op dit moment doen alle acht academische centra mee en zijn er vijf
laboratoria waar NIPT samples geanalyseerd worden (VUmc, UMCU,
RadboudUMC, MUMC, ErasmusMC). Gemiddeld werden per laboratorium
meer dan 100 monsters ontvangen, dus de ervaring met testen neemt
snel toe. In dit tempo gaan we de geplande (minimaal 1000) aantallen in
recordtempo halen.
2. Uitslagen van NIPT voor trisomie 21, 18 en 13
Tot op heden zijn van 458 NIPT samples de uitslagen bekend. Daarvan
waren 14 samples afwijkend voor trisomie 21, 18 of 13 en deze zijn
inmiddels allen bevestigd in de foetus met invasieve vervolgdiagnostiek
(11 x T21, 2 x T18, 1 x T13).
Bij 6 samples kon geen uitslag worden gegeven (analyse mislukt),
waarvan 5x in hetzelfde centrum; dit wordt nader uitgezocht)
3. Vragenlijst onderzoek
Het ‘ESPRIT’ gedeelte van het project is ook gestart op 1 april. Met
vragenlijsten wordt onderzocht welke keuzes vrouwen met verhoogd
risico op een kind met een trisomie na de combinatietest maken en wat
de impact is van het testaanbod en (het wachten op) de uitslag.
Vragenlijst 1 is voor alle zwangeren die voor een intake komen (ongeacht
hun keuze), en deze loopt goed: er zijn al 379 exemplaren binnen (~70%
1
van het aantal NIPT’s). De deelname per centrum is berekend op
gemiddeld 85% (spreiding 70-94%).
Er komen echter veel minder vragenlijsten nummer 2 binnen, gemiddeld
43% (spreiding 30-66%). Graag ieders aandacht voor het stimuleren, en
goed organiseren van invullen EN opsturen van beide vragenlijsten. Deze
vragenlijst 2 laten invullen direct na de testuitslag (NIPT maar ook
vlokkentest of vruchtwaterpunctie). Bijv. door een herinnering in de
uitslagbrief te zetten.
Mist de zwangere een vragenlijst (kwijt?). Dan kan een nieuwe vragenlijst
uitgereikt worden (wel uniek studienummer noteren op nieuwe
vragenlijst!).
Nieuwe vragenlijsten voor de centra kunnen opgevraagd worden bij
VUmc via [email protected].
4. Discussiepunten in de spreekkamer
Via emails en mondelinge berichten is de top 3 van discussieonderwerpen met zwangeren in de spreekkamer:
1. NIPT bij echo-afwijkingen, bij zwangeren die geen punctie willen.
2. Waarom eerst bedenktijd en geen bloedafname direct na het
counselinggesprek/intake?
3. Waarom wordt bij NIPT uitslag het foetale geslacht niet vermeld?
Daarnaast is bij zorgverleners een terugkerende vraag: Wat valt wel en niet
onder medische indicatie (en dus directe toegang tot NIPT)?
Deze en andere belangrijke onderwerpen voor de praktijk van alle dag zullen op
de NIPT consortium bijeenkomst op 17 juni nader worden besproken (zie ook
hieronder bij mededelingen).
5. Bijzondere gevallen
Sommige labs vinden grote, potentieel klinisch relevante afwijkingen in
andere dan de chromosomen 21, 18 en 13, en dan is de afweging om deze
wel of niet te melden aan de aanvragend gynaecoloog. Het betrof tot nu
toe: 2x trisomie 7, 1x trisomie 9 en 1x trisomie 16. Er mag vanuit gegaan
worden dat dit meestal tot de placenta beperkte mozaïeken zijn (Confined
Placental Mosaicism). Dit kan echter soms wel gepaard gaan met gevolgen
voor de foetus, ofwel door placentafunctieproblemen, ofwel door
uniparental disomy (UPD). Bijvoorbeeld maternale UPD 7 gaat soms
gepaard met het Silver-Russell syndroom. Counseling hierover is niet
eenvoudig. De ouders staan dan opnieuw voor een ingewikkelde keuze
om al dan niet invasief onderzoek te laten doen. Tot nu toe hebben, op een
enkel geval na, de ouders bij de genoemde bevindingen afgezien van
nader onderzoek. Wel wordt aangedrongen op onderzoek van kind en
placenta na de geboorte.
Daarnaast gaf de NIPT in twee gevallen aan dat een flink gedeelte, maar
niet het hele chromosoom 21 teveel aanwezig was in het maternale
plasma. Bij deze twee partiële trisomie 21 casus werd bij
vruchtwateronderzoek een normaal foetaal karyogram gevonden.
2
De medische indicatie dragerschap van een translocatie met een
chromosoom 13 of 21 er in leidt ook tot discussies. Als bv. een 13;14
translocatie bij een ouder leidt tot een foetus met trisomie 13 zal dit door
de NIPT worden gevonden. Echter een normale NIPT sluit niet uit dat er
een UPD 14 is, die zowel in maternale als paternale variant ernstige
afwijkingen kan geven (Temple en Kagami syndroom resp.).
Ook dit onderwerp zal op 17 juni (zie hieronder) nader worden besproken.






6. Mededelingen
ZonMW heeft half mei de subsidieaanvraag voor de TRIDENT studie met
een bedrag van bijna 200.000 euro gehonoreerd! Hard nodig om het vele
werk te kunnen uitvoeren en om de onderzoeksvragen te kunnen
beantwoorden. Daarbij zal ook nadrukkelijk aandacht besteed worden
aan toekomstscenarios voor verdere implementatie van NIPT waaronder
kosten en randvoorwaarden.
Op dinsdag 17 juni ‘s avonds wordt wederom een NIPT consortium
bijeenkomst gehouden, in Vergadercentrum Vredenburg te Utrecht, de
uitnodiging is inmiddels verstuurd en heeft een ieder hopelijk ook
bereikt. Aanmelden bij [email protected].
Op internationale congressen in Lissabon en Buenos Aires is ons
TRIDENT project aan buitenlandse collega’s gepresenteerd, met alom
positieve waardering en soms jaloerse reacties vanwege de uniforme
(landelijke) aanpak en vergoeding voor zwangeren. We hopen -en gaan
ervan uit- dat we straks als het project klaar is de hooggespannen
verwachtingen hebben waargemaakt.
Leden van de projectgroep van het TRIDENT project hebben met
vertegenwoordigers van het Centrum voor Bevolkingsonderzoek (CvB)
van het RIVM gesproken. Afgesproken is dat namens de TRIDENT Erik
Sistermans (VUmc), en namens het RIVM-CvB Jantine Wieringa eerste
aanspreekpunten zijn om elkaar wederzijds op de hoogte te houden.
Binnenkort wordt nader besproken of en hoe gegevens uit de screening
database Peridos gebruikt kunnen worden om een nog betere evaluatie
van de NIPT proefimplementatie te kunnen maken.
De gespreksleidraad NIPT voor de eerste lijn is aangepast, te vinden op
RIVM website.
Op de website meeroverNIPT.nl is een extra tabblad met informatie voor
deelnemers gemaakt.
7. Recente NIPT publicaties van Consortiumleden
Oepkes D, Yaron Y, Kozlowski P, Rego de Sousa MJ, Bartha JL, van den Akker ES,
Dornan SM, Krampl-Bettelheim E, Schmid M, Wielgos M, Cirigliano V, Di Renzo
GC, Cameron A, Calda P, Tabor A. Counseling for non-invasive prenatal testing
(NIPT): what pregnant women may want to know. Ultrasound Obstet Gynecol
2014; in press.
3
Srebniak MI, Diderich KE, Noomen P, Dijkman A, de Vries F, Opstal DV. Abnormal
NIPT results concordant with the karyotype of the cytotrophoblast, but not
reflecting the abnormal fetal karyotype. Ultrasound Obstet Gynecol. 2014 Feb 15.
doi: 10.1002/uog.13334.
Straver R, Sistermans EA, Reinders MJ. Introducing WISECONDOR for
noninvasive prenatal diagnostics. Expert Rev Mol Diagn. 2014;14(5):513-5.
Van Schendel RV, Kleinveld JH, Dondorp WJ, Pajkrt E, Timmermans DR,
Holtkamp KC, Karsten M, Vlietstra AL, Lachmeijer AM, Henneman L. Attitudes of
pregnant women and male partners towards non-invasive prenatal testing and
widening the scope of prenatal screening. Eur J Hum Genet. 2014 Mar 19. doi:
10.1038/ejhg.2014.32.
Verweij EJ, de Boer MA, Oepkes D. Non-invasive prenatal testing for Trisomy 13;
more harm than good? Ultrasound Obstet Gynecol. 2014 Apr 21. doi:
10.1002/uog.13388
Yu SC, Chan KC, Zheng YW, Jiang P, Liao GJ, Sun H, Akolekar R, Leung TY, Go AT,
van Vugt JM, Minekawa R, Oudejans CB, Nicolaides KH, Chiu RW, Lo YM. Sizebased molecular diagnostics using plasma DNA for noninvasive prenatal testing.
Proc Natl Acad Sci U S A. 2014 May 19. pii: 201406103.
8. Overige activiteiten
Stichting Prenatale Screening Zuid West Nederland heeft een heldere
voorlichtingsfilm gemaakt voor zorgverleners; nu ook (met toestemming) op de
website.
Vrijdag 6 juni 2014: 10e Wim Schellekens symposium “Het komt allemaal uit het
lab”, waarbij nieuwe laboratoriumtechnieken (waaronder NIPT) worden
behandeld.
Dennis Lo komt 2 dagen naar Nederland!
Donderdag 19 juni 16.30 uur: Spinoza lezing “Non-Invasive Prenatal Diagnosis:
From dream to reality”. AMC Collegezaal 3;
Vrijdag 20 juni 11.00-12.00 uur: Masterclass “The future of whole genome
diagnostics in medicine” VUmc, Rijnzaal.
9. Meer informatie en/of opmerkingen?
Meer informatie is te vinden op www.NIPTconsortium.nl of
www.meeroverNIPT.nl.
Aanvullingen, (redactionele) opmerkingen, publicaties of activiteiten graag
melden bij [email protected]
De TRIDENT studie wordt mede mogelijk gemaakt door
4