Transcript TÜRKİYE’DEAİLE HEKİMLİĞİ UYGULAMASI MEVCUT DURUM DR HALİL EKİNCİ SAGLIK BAKANLIGI TSHGM Gn Md yrd 07/05/2011 07.11.2015 KONYA 07.11.2015

TÜRKİYE’DEAİLE
HEKİMLİĞİ UYGULAMASI
MEVCUT DURUM
DR HALİL EKİNCİ
SAGLIK BAKANLIGI
TSHGM Gn Md yrd
07/05/2011
07.11.2015
KONYA
1
07.11.2015
2
07.11.2015
3
Geçmiş
•Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren sağlık hizmetlerinin
sunumu ve sağlık verilerinin iyileştirilmesi için birçok
çalışma yapılmıştır.
•1923-1946 yılları-Refik Saydam ve Behçet Uz dönemi:
Sistem kurma çalışmaları dönemi.
•1946-1960 Yılları: Milli Sağlık Planı ve Programı dönemi
07.11.2015
4
Geçmiş
1961-1981 yılları-Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi
dönemi: Hizmetin iyileştirilmesi, sağlık alt yapısı ve
örgütlenmenin düzenlenmesi dönemi.
1981-1990 yılları-Reform Arayışları Dönemi: Sağlık
politikalarında önemli değişimlerin yaşandığı yıllardır. Bu
yıllarda, “reform” çalışmaları hız kazanmıştır.
1990’lı yıllar-Sağlık Projeleri Dönemi: Dünya Bankası
desteğinde yürütülen projelerin temel alındığı teorik
hazırlıklar dönemidir.
07.11.2015
5
Sağlıkta Dönüşüm Programı
•Sağlıkta Dönüşüm Programı (SDP) , ülkemizde son 8 yıldır
uygulanmakta olan ve köklü değişimler getiren planlı ve
entegre sağlık uygulamalarının bütüncül ifadesidir.
07.11.2015
6
Sağlıkta Dönüşüm Programı
•Dönüşüm ve değişimler zordur!
Dönüşüm yerleşik olanı ve statükoyu rahatsız eder,
Düzelen şeyler yanında iyi giden şeylerin bozulma
riski de vardır.
Değişim ise alışılmış olanı terke zorlar.
07.11.2015
7
SDP: Amaç
Etkililik: Uygulanacak politikalarla halkın sağlık düzeyinin
yükseltilmesi
Verimlilik: Kaynakları uygun şekilde kullanarak maliyetleri
düşürmek ve aynı kaynakla daha fazla hizmet üretmek
Hakkaniyet: Bütün insanlarımızın sağlık hizmetlerine
ihtiyaçları ölçüsünde ulaşmalarının ve hizmetlerin
finansmanına mali güçleri oranında katkıda bulunmalarının
sağlanması.
07.11.2015
8
Sağlıkta Dönüşüm Programı
•Sağlık reformlarında başarı değerlendirilmesi şu
kriterlerle yapılmaktadır:
• Temel sağlık göstergelerine olan etki
• Vatandaş memnuniyeti (sağlık çalışanları dahil)
• Finansman açısından sürdürülebilirlik ve maliyet
etkililik (vatandaşların finansal riskten korunması)
07.11.2015
9
Sağlıkta Dönüşüm Programı
Sağlık göstergelerine olan etki
• Yakın, orta ve uzun vadeli sonuçlar söz konusudur.
• Anne ölümleri
• Bebek ölümleri
• Ortalama yaşam süreleri
• Koruyucu sağlık hizmetlerine verilen önem
• Sağlık bilincinin durumu, çevresel veya bireysel olumsuzluklar
• Milli gelirden sağlığa ayrılan pay ve cepten sağlık harcamaları
• Aşılama oranları
• Yapılması gereken aşıların durumu ve yaygınlığı
• Yaşa özgü taramaların yaygınlığı
• Bulaşıcı hastalıkların yaygınlığı
• Sağlık hizmetlerine erişim
• 1. basamak sağlık hizmetlerinin durumu
07.11.2015
10
Sağlıkta Dönüşüm Programı
•Birçok araştırma son yıllarda ülkemizde olumlu
değişimlerin en çok olduğu alanın sağlık olduğunu
göstermektedir.
07.11.2015
11
Sosyalizasyondan Aile Hekimliğine
•
•
•
•
•
•
•
Kent nüfusunun artışı
Bireysel tercihlerin yükselişi
Yeni ücret politikası
Uzmanlık alanı
Görevlerin net tanımlanabilmesi
Kalitede rekabet
Tam gün çalışma
07.11.2015
12
Sağlıkta Dönüşüm Programı
•Sağlık hizmetlerinin etkili, verimli ve hakkaniyete uygun
bir şekilde organize edilmesini hedefleyen programın temel
bileşenlerinden biri de Aile Hekimliğidir.
07.11.2015
13
AH İçin Gerekçeler-demografik
• Doğuşta beklenen ömür süresi kısa (erkekler için
66, kadınlar için 71 civarında olup, bu süre OECD
ülkeleri ortalamasının 10 yıl altında idi. 2009 yılında
71.5 ve 76.1’e çıkmış olup- ort. 73.7’dir).
• Genç bir nüfus ama erişkin ve orta yaş nüfusta
da artış trendi
• Kent nüfusunun artış trendi (nüfusumuzun % 65’i
kentlerde yaşamakta idi. 2009 yılı kent nüfusu
%75.5).
07.11.2015
14
AH İçin Gerekçeler-hastalık yükü
•Anne ve bebek ölümlerinde yükseklik (gebelerin yeterince
takip edilememesi, doğum sırası ve sonrasındaki tıbbi
müdahale ve bakım yetersizlikleri gibi faktörlerle anne ve
bebek ölüm oranı oldukça yüksek idi).
•Bulaşıcı hastalık yükündeki yükseklik
•Obezite, hareketsiz yaşam vb sebeplerle kronik
hastalıklarda artış trendi.
07.11.2015
15
AH İçin Gerekçeler-koruyucu hizmetler
•Aşılama oranlarının düşüklüğü ve aşırı bölgesel farklılık
•Altyapı ve şehircilik hizmetlerindeki çarpıklığın sağlığa
olumsuz yansıması
07.11.2015
16
AH İçin Gerekçeler-eşitsizlikler
•Bölgeler arasında belirgin farklılık (hem kırsal ve kentsel
yerleşim bölgeleri arasında, hem de coğrafi bölgeler
arasında sağlık göstergelerinde büyük farklılık).
•Nüfusun tamamını kapsamayan ve farklı sağlık sigortası
uygulamaları
07.11.2015
17
AH İçin Gerekçeler-sağlık hizmeti sunumu
•Sağlık yatırım ve planlamalarında demografik ve
epidemiyolojik özelliklerin göz ardı edilmesi
•Hizmetlerin yapılandırılması yönündeki “birinci basamak”
yeterince güçlü olmadığından temel sağlık hizmetlerinin
verilmesinde arzu edilen seviyeye ulaşılamaması
•Sağlık ocaklarının yapılanması kırsal alanda büyük ölçüde
tamamlanmış olmakla birlikte kentsel alanlarda, özellikle
de büyük şehirlerde 1. basamak alt yapısının yetersizliği
07.11.2015
18
AH İçin Gerekçeler-sağlık hizmeti sunumu
•Hekimlerin sağlık ocaklarında hizmet vermek üzere iyi
yetiştirilmemiş ve yönlendirilmemiş olmasının bu alandaki
kurumsallaşmaya olumsuz etki yapması
•Birinci basamak sağlık hizmetlerinde görev alan pratisyen
hekimlerin içinde bulundukları çalışma şartları, sosyoekonomik durum ve uzmanlık beklentileri nedeniyle
hizmetlere yeterince odaklanamaması
07.11.2015
19
AH İçin Gerekçeler-sağlık hizmeti sunumu
•Vatandaşlarımızda sağlık hizmetini sağlık ocaklarından
alma konusunda büyük isteksizlik ve doğrudan hastaneye
gitme eğilimi
•Birinci basamaktaki yetersizlikler sebebiyle hastanelerde
yığılmalar
07.11.2015
20
21
AİLE HEKİMLİĞİ
• Aile hekimliği gelişmiş ülkelerin hemen
tamamında tercih edilip uygulanan birinci
basamak sağlık hizmeti sunumudur.
• Ülkemizde birinci basamak sağlık hizmetinin
çağdaş bir yaklaşımla yeniden düzenlenmesi için
özgün bir model oluşturulmuş ve uygulamaya
konmuştur.
22
SOSYALİZASYONDAN AİLE HEKİMLİĞİNE
• ....Entegre örgütlenme modelinin en basiti çağdaş aile
hekimliğidir. Çağdaş aile hekimi, ailedeki çocukların periyodik
muayenelerini ve aşılarını yapar. Annelere çocuk bakımını
öğretir. Yaşlıların – varsa gebelerin – periyodik muayenelerini
yapar ve gereken önerilerde bulunur. Aile bireylerine sağlık, ev
hijyeni ve kişisel hijyen konularında eğitim yapar. Evde
hastalanan varsa onları tedavi eder veya gerekiyorsa bir
uzmana veya hastaneye gönderir.
Bu biçim çağdaş örgütlenmenin az gelişmiş ülkeler için daha
gerçekçi bir modeli sağlık hizmetlerinin sosyalleştirilmesinde
öngörülen sağlık ocaklarındaki ekip hizmetidir.
• Nusret Fişek, (Halk Sağlığına Giriş, S. 115-116)
23
SAĞLIK ÇALIŞANLARI AÇISINDAN
AİLE HEKİMLİĞİ
• Çağdaş birinci basamak sağlık hizmeti (Bölge tabanlı sistemden nüfus
tabanlı birinci basamak sağlık hizmetine geçiş)
• Mesleki doyum
• Prestij artışı
• İş ve ofis yönetiminde inisiyatif kullanabilme-özerklik
• Motive edici ücretlendirme
• Daha iyi çalışma şartları
• Kalitede rekabet
• Sürekli tıp eğitimi
• Görev tanımlarının netleşmesi
• Kendisine kayıtlı kişileri tanıması ile işinin kolaylaşması
• Hekim-hasta arasında ücret ilişkisinin yer almaması
• Geçici görevlendirmeleri ortadan kaldırması
• Birinci basamak sağlık hizmetinin bir uzmanlık alanı haline gelmesi
• Uygulamaya gönüllü katılım
• Gönüllülük esaslı ekip çalışması
24
VATANDAŞ AÇISINDAN AİLE HEKİMLİĞİ
• Herkesin kendi seçebileceği, kolayca erişebileceği,
herhangi bir engelle karşılaşmaksızın danışabileceği,
başvurabileceği bir aile hekimi
• Sağlık kayıtlarının bütünlüğü ve dinamik bir şekilde
güncellenmesi
• Hizmeti alırken zaman ve iş kaybının azalması
• Ücretsiz sağlık hizmeti
• Hekim hasta iletişiminin güven, saygı ve güler yüz
temelinde şekillenmesi
• Fiziki şartları daha düzgün sağlık kuruluşları
• Evde bakım/yerinde sağlık hizmeti
25
SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM PROGRAMI
Çok Yönlü
Sağlık
Sorumluluğu
- Sektörler
Arası İşbirliği
Sağlığın
Geliştirilmesi –
Sağlıklı Hayat
Programları
Sağlık Bilgi
Sistemi
Sağlık
Bakanlığının
yapılandırılması
Genel Sağlık
Sigortası
Aile
Hekimliği
Uygulaması
İlaç ve Tıbbi
Malzeme
Yönetimi
Yaygın, Kolay
Erişilir, Güler
yüzlü sağlık
hizmeti
İnsan Gücü
Kalite ve
Akreditasyon
Sınır Ötesi
Sağlık
Hizmetleri
Eğitim ve Bilim
Kurumları
26
AİLE HEKİMLİĞİ UYGULAMASI
Sağlık Grup Bşk
Sağlık Ocakları
Sağlık Evleri
AÇSAP
Aile Sağlığı Merkezleri
Toplum Sağlığı Merkezleri
(VSD, AÇSAP ve SAĞLIKEVİ)
Verem Savaş Dispanseri
Sağlık Merkezi
Kurum Hekimliği
27
AİLE HEKİMLİĞİNDE HUKUKİ ALTYAPI
Aile Hekimliği Pilot
Uygulaması
Hakkında Kanun
24.11.2004
Toplum Sağlığı
Merkezleri
Kurulması Ve
Çalıştırılmasına Dair
Yönerge
(27.01.2010)
Aile Hekimliği
Pilot Uygulaması
Hakkında
Yönetmelik
06.07.2005
(25.05.2010,3-11)
Ödemeler ve
Sözleşme Şartları
Hakkında
Yönetmelik
12.08.2005
(30.12.2010)
28
İLK UYGULAMA 15 EYLÜL 2005
29
2006
ESKİŞEHİR, BOLU, EDİRNE, ADIYAMAN, DENİZLİ VE GÜMÜŞHANE
(6/7 İL), 876 AİLE HEKİMİ, 330 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ, 69 TSM
2007
ELAZIĞ, ISPARTA, SAMSUN, İZMİR, SİNOP, BARTIN VE AMASYA
(7/14İL) 1.961 AİLE HEKİMİ, 620 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ, 92 TSM
2008
BAYBURT, ÇORUM, MANİSA, OSMANİYE, KARAMAN, KARABÜK, ADANA, BURDUR,
KIRIKKALE, ÇANKIRI, TUNCELİ, YALOVA, BİLECİK, KASTAMONU, ERZURUM, KIRŞEHİR VE
KAYSERİ
(17/31 İL), 2.516 AİLE HEKİMİ, 849 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ, 184 TSM
2009
RİZE, TRABZON, UŞAK VE BURSA
(4/35 İL), 1.125 AİLE HEKİMİ, 286 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ, 53 TSM
2010
KÜTAHYA, NEVŞEHİR, SAKARYA, ARTVİN, ERZİNCAN, IĞDIR, KİLİS, NİĞDE, GİRESUN, KIRKLARELİ, KONYA,
BİNGÖL, MERSİN, YOZGAT, AKSARAY, ÇANAKKALE, MALATYA, ANKARA, ARDAHAN, BATMAN, KARS,
TEKİRDAĞ, TOKAT, BİTLİS, MUŞ, ORDU, ZONGULDAK, SİVAS, AFYONKARAHİSAR, AĞRI, BALIKESİR,
HAKKARİ, VAN, İSTANBUL, SİİRT, DİYARBAKIR, KOCAELİ, MARDİN, ŞIRNAK, ŞANLIURFA, ANTALYA,
GAZİANTEP, HATAY, KAHRAMANMARAŞ, MUĞLA VE AYDIN
(46/81 İL), 13.609 AİLE HEKİMİ, 4.251 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ, 555 TSM
Mevcut Durum
• 13 Aralık 2010 tarihinde tüm ülkede aile
hekimliğine geçiş işlemi tamamlanmıştır.
• Uygulama ile 6.391 aile sağlığı merkezinde
20.220 aile hekimi görev yapmaktadır.
• Ayrıca 961 toplum sağlığı merkezi kurulmuştur.
35
AİLE HEKİMLERİ PROJEKSİYONU
2023
2011 Ocak
2009 Sonu
6.557
20.220
81 İl
44.600 Aile
Hekimi
2.000
Kişiye Bir
Aile Hekimi
35 İl
36
AİLE HEKİMLERİNE KAYITLI ORTALAMA KİŞİ SAYISI
3.113
3.220
3.257
3.297
3.366
3.420
3.422
3.436
3.437
3.445
3.463
3.465
3.469
3.469
3.475
3.495
3.503
3.507
3.523
3.524
3.536
3.545
3.582
3.588
3.592
3.598
3.630
3.742
3.900
3.971
BAYBURT
ÇORUM
ERZURUM
NEVŞEHİR
BOLU
İZMİR
KARABÜK
BURSA
BİNGÖL
TÜRKİYE
ARTVİN
EDİRNE
GİRESUN
ADIYAMAN
KIRŞEHİR
BİLECİK
YALOVA
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
3.500
4.000
37
SÖZLEŞMELİ / GÖREVLENDİRMELİ AİLE SAĞLIĞI
ELEMANI ORANLARI
Sözleşmeli Aile Sağlığı
Elemanı
Görevlendirmeli Aile
Sağlığı Elermanı
% 18
% 82
ASE sözleşme oranı İl merkezlerinde % 86 kırsalda % 65 tır
38
AİLE HEKİMLİĞİNDE GEZİCİ HİZMETLER
Aile Hekimleri 9.500.000 Kişiye Gezici Hizmet Vermektedir.
%12,8
%87,2
Gezici Hizmet Alanlar
Gezici Hizmet Almayanlar
39
BİRİNCİ BASAMAK HEKİMLERİNİN
ÜCRETLERİ
2011 GELİR ORTALAMASI
MEVCUT DURUM
Maaş
Döner
Toplam
Müdürü Yardımcısı Tabip
1.647
3.337
4.984
Şube Müdürü tabip
1.647
2.751
4.398
TSM Sorumlusu Pratisyen
1.647
2.256
3.903
TSM Sorumlusu HSU
1.863
3.012
4.875
SGB Pratisyen Hekim
1.647
2.511
4.158
SGB HSU
1.863
2.964
4.827
Birinci Basamak Hekim
1.647
1.994
3.641
Aile Hekimliği Uz. AH
5.150
Aile Hekimi
4.600
40
AİLE HEKİMİ BAŞINA DÜŞEN GÜNLÜK ORTALAMA
HASTA SAYISI
İL ADI
ADIYAMAN
TUNCELİ
ELAZIĞ
BAYBURT
RİZE
KASTAMONU
GÜMÜŞHANE
BİLECİK
DÜZCE
İZMİR
YALOVA
ADANA
EDİRNE
DENİZLİ
BARTIN
SAMSUN
TOPLAM
MERKEZ
İLÇE
BELDE
KÖY
ORTALAMA
30
27
30
31
33
36
37
44
44
46
51
49
49
55
52
69
26
20
29
46
27
30
27
29
46
47
48
45
49
52
60
67
16
6
16
21
38
17
14
42
53
38
36
50
52
48
57
48
12
0
20
8
17
30
21
23
30
43
43
34
36
18
55
37
23
26
27
28
30
31
33
34
45
46
47
48
49
53
54
63
48
43
37
29
46
41
TÜRKİYE'DE YILLARA GÖRE MUAYENE SAYILARI
(milyon)
250
200
50
190
111
63
90
107
2002
2003
2004
2005
167
118
BİRİNCİ BASAMAK MUAYENE SAYILARI
0
195
146
116
137
80
220
200
217
165
150
100
222
207
2006
İKİNCİ BASAMAK MUAYENE SAYILARI
2007
2008
2009
2010
42
AİLE HEKİMLİĞİNE GEÇEN İLLERDE 1.
BASAMAK MUAYENE ORANI (40 İL)
60,0
56,6
55,0
53,8
48,6
50,2
51,4
49,8
51,1
50,0
40,0
43,4
45,0
46,2
50,5
50,8
51,8
49,5
49,2
48,2
48
30,0
20,0
1. Basamak Muayene Oranı
10,0
2. Basamak Muayene Oranı
0,0
2006 2.
ÇEYREK
2006 4.
ÇEYREK
2007 2.
ÇEYREK
2007 4.
ÇEYREK
2008 2.
ÇEYREK
2009 1.
ÇEYREK
2009 3.
ÇEYREK
2010 1.
ÇEYREK
2010 3.
ÇEYREK
43
Temel Sağlık Göstergeleri
2008 Yılı İzlem Oranları
9
8
7,69
8,28
AH'ye Geçmeyen
İller
7
6
5
4,66 4,99
AH iller*
4
3
1,7 1,8
2
1
0
Ortalama Bebek İzlem Ortalama Gebe İzlem
Sayısı
Sayısı
Ortalama Loğusa
İzlem Sayısı
44
TEMEL SAĞLIK GÖSTERGELERİ
Aile hekimliği illerinde gebe sayıları
33 il Gebe Sayısı
350000
300000
250000
200000
150000
307518
317108
2007 yılı
2009 yılı
100000
50000
0
45
TEMEL SAĞLIK GÖSTERGELERİ
Aile hekimliği illerinde
bebek sayıları
33 il Bebek Sayısı
315000
310000
305000
300000
295000
310486
290000
285000
280000
289164
275000
2007 yılı
2009 yılı
46
BİRİNCİ BASAMAKTAN GENEL MEMNUNİYET
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
84%
65%
35%
SDP ÖNCESİ 2003
SDP SONRASI SAĞLIK
OCAKLARI
AİLE HEKİMLİĞİ İLLERİ 2009
47
AİLE HEKİMLİĞİ BİLGİ SİSTEMİ
• Aile Hekimliği Bilgi Sistemi
– AHBS 5.0 versiyonu
– Karar Destek Sistemi
– AHBS mesajları
– Form genelgesi
48
PROMOSYON
• Aile hekimliği tanıtımı
– Afiş, bilboard
– Kısa film
– Gazete ilanı
49
TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ ÇALIŞMALARI
– Veri seti çalışması
– TSM ve Personel Dağılım Cetveli
– İş yeri hekimliği usul ve esasların belirlenmesi
– İş yeri hekimliği ücret tarifesinin düzenlenmesi
50
TEŞEKKÜRLER
51