Transcript Sözleşmede Hüküm Varsa

HUKUKİ AÇIDAN FAİZ
FAİZ NEDİR?
İktisadi Açıdan: Faiz,
sermayenin (para)
kiraya verilmesi
sonucu elde edilen
kira geliridir.
Hukuki Açıdan: Faiz,
paranın zaman
değeridir. Paradan
belli bir süre
boyunca mahrum
kalmaktan dolayı
uğranılmış olduğu
varsayılan zararın
tazmini anlamına
gelir.
FAİZ TÜRLERİ
FAİZ UYGULAMASINDA TİCARET HAYATININ ÇOK
DEĞİŞKENLİ KARMAŞIK YAPISI NEDENİYLE PEK ÇOK FAİZ
TÜRÜ KARŞIMIZA ÇIKMAKTADIR.
ANCAK BİZ BU SUNUMDA HUKUKİ AÇIDAN ŞİMDİLİK
TEMEL OLARAK BİZİ İLGİLENDİREN FAİZ TÜRLERİYLE İLGİLİ
BİR TASNİF YAPACAĞIZ.
ZİRA ASIL KONUMUZ OLAN FAİZ ORANLARI İLE İLGİLİ BU
AYRIMLARDAN İSTİFADE EDECEĞİZ.
1) ANAPARA (KAPİTAL) FAİZİ-TEMERRÜT (GECİKME)
FAİZİ
Anapara Faizi: Alacaklının geçici bir süre için yani
vadeye kadar borç verdiği paradan mahrum
kalması nedeniyle, talep etme hakkına sahip
olduğu fazladan paraya denir.
Temerrüt Faizi: Para borcunun borçlusunun,
borcunu vadesinde ödememesi sebebiyle
gecikme için alacaklıya ödemesi gereken
fazladan paraya denir.
Sözleşmenin
Kurulması
Anapara Faizi
VADE
Temerrüt Faizi
İfa
2) İRADİ FAİZ-KANUNİ FAİZ
İradi Faiz: Tarafların mahrum kalınan paraya
karşılık mahrumiyet süresiyle orantılı olarak
serbestçe kararlaştırabilecekleri faize denir. (TTK
8/1)
Kanuni Faiz: Taraflar bir faiz oranı
belirlememişlerse çeşitli kanunlarda tamamlayıcı
ve bazen de emredici hükümler yoluyla bazı faiz
oranları belirlenmiştir.
3) BASİT (ADİ) FAİZ-BİLEŞİK FAİZ
Basit Faiz: Gerek anapara gerekse temerrüt faizinde,
sadece anapara üzerinden faizin işletilmesi (oranlanması)
anlamına gelir.
Bileşik Faiz: Hesaplanan faiz tutarının anaparaya eklenerek
ortaya çıkan yeni miktara (yeni anapara) faiz yürütmek
anlamına gelir.
Kural Olarak Yasaklanmıştır. (TBK 388, 3095 sk m. 3) Ancak
Türk Ticaret Kanunu’nda bazı istisnaları vardır.
4) ADİ İŞLERDE FAİZ-TİCARİ İŞLERDE FAİZ
Adi İşlerde Faiz: Mevzuat gereği ticari
sayılmayan işlerde uygulanacak faize denir. Adi
işlerde uygulanacak iradi faiz hakkında Borçlar
Kanunu hükümleri uygulanır.
Ticari İşlerde Faiz: Ticari işlerde uygulanacak
iradi veya kanuni faize denir. Bunun için asıl
borcun ticari bir işten doğması gerekir.
FAİZ ORANLARI İNCELENİRKEN
AŞAĞIDA YER ALAN ŞEMA
SİSTEMATİĞİ TAKİP EDİLECEKTİR
FAİZ
Anapara
Faizi
Adi İşlerde
Sözl.
Hüküm Var
Sözl.
Hüküm Yok
Temerrüt
Faizi
Ticari
İşlerde
Sözl.
Hüküm Var
Sözl.
Hüküm Yok
Adi İşlerde
Sözl.
Hüküm Var
Sözl.
Hüküm Yok
Ticari
İşlerde
Sözl.
Hüküm Var
Sözl.
Hüküm Yok
SIRASIYLA ÖNCE TÜRK PARASI BORÇLARINDA FAİZ, SONRA
DA YABANCI PARA BORÇLARINDA FAİZ SUNULACAKTIR.
ADİ İŞLERDE ANAPARA FAİZİ
Sözleşmede Hüküm Varsa: Kanunun emredici hükümlerine
aykırı olmamak kaydıyla, sözleşmede belirlenen faiz oranı
uygulanır (TBK 88/1). Ancak sözleşmede belirlenen faiz oranı
3095 sk. na göre belirlenen yıllık faiz oranının (%9), yüzde
ellisini aşamaz (%13,5). Ayrıca gabin (aşırı yararlanma)
hükümleri saklıdır. (TBK m. 28)
Sözleşmede Hüküm Yoksa: Faiz oranı belirlenmemiş ise, faiz
oranı %9 olarak uygulanır. (3095 sk. 1/1)
TİCARİ İŞLERDE ANAPARA FAİZİ
Sözleşmede Hüküm Varsa: Taraflar faiz oranını serbestçe
belirleyebilirler. Sözleşme hükümleri gereği belirlenen faiz
oranı uygulanır (TTK 8/1, 3095 sk m. 1). Ayrıca borçlu tacir
muzayaka (zorda kalma, TBK m. 28) hali hariç, belirlenen faiz
miktarının fazla olduğunu ileri sürerek sözleşmeyle bağlı
olmadığını ileri süremez.
Sözleşmede Hüküm Yoksa: Faiz oranı belirlenmemiş ise, faiz
oranı %9 olarak uygulanır. (3095 sk. 1/1)
ADİ İŞLERDE TEMERRÜT FAİZİ
Sözleşmede Hüküm Varsa: Kanunun emredici hükümlerine aykırı
olmamak kaydıyla, sözleşmede belirlenen faiz oranı uygulanır (TBK
120/1, 3095 sk 2/1). Ancak sözleşmede belirlenen faiz oranı 3095 sk.
na göre belirlenen yıllık faiz oranının (%9), yüzde yüzünü aşamaz
(%18). Ayrıca gabin (TBK 28) hükümleri saklıdır.
Sözleşmede Hüküm Yoksa: Faiz oranı belirlenmemiş ise, faiz oranı
%9 olarak uygulanır. (TBK 120/1, 3095 sk. 1/1)
Ancak; Sözleşmede anapara faizi belirlenmiş ancak temerrüt faizi
belirlenmemiş ise ve sözleşmede belirlenen faiz oranı yasal
temerrüt faizinden (%9) fazla ise temerrüt faizi oranı hakkında
sözleşmede belirlenen anapara faizi oranı geçerli olur (TBK 120/3).
TİCARİ İŞLERDE TEMERRÜT FAİZİ
Sözleşmede Hüküm Varsa: Taraflar faiz oranını serbestçe belirleyebilirler. Sözleşme
hükümleri gereği belirlenen faiz oranı uygulanır (TTK 8/1, 3095 sk m. 2/1).
Sözleşmede Hüküm Yoksa: Faiz oranı belirlenmemiş ise, faiz oranı %9
olarak uygulanır. (3095 sk. 2/1). Ancak ticari işlerde, kısa vadeli avanslar
için uygulanan faiz oranı (% 11) üzerinden temerrüt faizi talep edilebilir
(3095 sk m. 2/2).
Sözleşmede, temerrüt faizi oranı hakkında hüküm olmamakla beraber
kanuni temerrüt faizi oranından veya avans faiz oranında daha fazla
oranda anapara faiz oranı belirlenmiş ise, temerrüt faizi, sözleşmede
öngörülen anapara faizi oranından düşük olamaz (3095 sk 2/3).
TTK 1530 kapsamına giren sözleşmeler bakımından temerrüt faiz oranı
Merkez Bankası tarafından belirlenir. Belirlenecek bu oran 3095 sk na göre
ticari işlerde uygulanacak olan temerrüt faizi oranından (% 11) en az sekiz
puan fazla olmalıdır (TTK 1530/7) Bu oran da şu an yıllık % 15 tir.
YABANCI PARA
BORÇLARINDA FAİZ
ADİ İŞLERDE ANAPARA FAİZİ
Sözleşmede Hüküm Varsa: Sözleşmede gösterilen
faiz oranı uygulanır (3095 sk 4-a). Ancak sözleşme
ile belirlenen anapara faizi 3095 sk 4-a’da öngörülen
faiz oranının yüzde elli fazlasını aşamaz. (TBK 88/2)
Sözleşmede Hüküm Yoksa: Devlet bankalarının o
yabancı para ile açılmış bir yıl vadeli mevduat
hesabına ödediği en yüksek faiz uygulanır. (3095 sk
4-a)
TİCARİ İŞLERDE ANAPARA FAİZİ
Sözleşmede Hüküm Varsa: Taraflar faiz oranını
serbestçe belirleyebilirler. Sözleşme hükümleri
gereği belirlenen faiz oranı uygulanır (3095 sk m.
4-a)
Sözleşmede Hüküm Yoksa: Devlet bankalarının
o yabancı para ile açılmış bir yıl vadeli mevduat
hesabına ödediği en yüksek faiz uygulanır. (3095
sk 4-a)
ADİ İŞLERDE TEMERRÜT FAİZİ
Sözleşmede Hüküm Varsa: Kanunun emredici hükümlerine
aykırı olmamak kaydıyla, sözleşmede belirlenen faiz oranı
uygulanır (3095 sk 4-a). Ancak sözleşmede belirlenen faiz
oranı 3095 sk. M. 4-a’ya göre belirlenen yıllık faiz oranının
(%9), yüzde yüzünü aşamaz (%18) (TBK 120/2)
Sözleşmede Hüküm Yoksa: Devlet bankalarının o yabancı
para ile açılmış bir yıl vadeli mevduat hesabına ödediği en
yüksek faiz uygulanır. (3095 sk 4-a)
TİCARİ İŞLERDE TEMERRÜT FAİZİ
Sözleşmede Hüküm Varsa: Taraflar faiz oranını
serbestçe belirleyebilirler. Sözleşme hükümleri
gereği belirlenen faiz oranı uygulanır (TTK 8/1,
3095 sk m. 4-a).
Sözleşmede Hüküm Yoksa: Devlet bankalarının
o yabancı para ile açılmış bir yıl vadeli mevduat
hesabına ödediği en yüksek faiz uygulanır. (3095
sk 4-a)