Witam Państwa na wykładzie z podstaw mikroekonomii, :)… RYZYKO NIEPEWNOŚĆ oznacza, że nie wiemy, co może się zdarzyć, lub nie znamy.
Download ReportTranscript Witam Państwa na wykładzie z podstaw mikroekonomii, :)… RYZYKO NIEPEWNOŚĆ oznacza, że nie wiemy, co może się zdarzyć, lub nie znamy.
1 Witam Państwa na wykładzie z podstaw mikroekonomii, :)… 2 RYZYKO 3 NIEPEWNOŚĆ oznacza, że nie wiemy, co może się zdarzyć, lub nie znamy szans pojawienia się możliwych sytuacji.. W przypadku RYZYKA wszystkie warianty rozwoju sytuacji i prawdopodobieństwa ich wystąpienia, są znane. My zajmiemy się RYZYKIEM. 4 GRAMI nazywamy (ryzykowne) sytuacje, kiedy wyniki o określonej wartości pieniężnej pojawiają się ze znanym prawdopodobieństwem. PRZYKŁADY GIER Rzucamy monetą… 100 0,5 -100 0,5 5 PRZYKŁADY GIER Rzucamy monetą… 100 0,5 -100 0,5 Rzucamy kostką… 1 000 0,5 -500 0,5 6 7 PRZYKŁADY GIER Rzucamy monetą… 100 0,5 -100 0,5 Rzucamy kostką… 1 000 0,5 -500 0,5 Mamy samochód… 0 0,9 -10 000 0,1 8 CECHY GIER: KORZYSTNOŚĆ I RYZYKOWNOŚĆ KORZYSTNOŚĆ… WARTOŚĆ OCZEKIWANIA gry Suma wyników gry zważonych prawdopodobieństwami ich wystąpienia. s WO S WS s 1 9 10 RODZAJE GIER I GRY KORZYSTNE SPRAWIEDLIWE NIEKORZYSTNE WO>0 WO=0 WO<0 11 RYZYKOWNOŚĆ… WARIANCJA gry Suma podniesionych do kwadratu odchyleń wyników gry od wartości oczekiwanej gry, zważonych prawdopodobieństwami wystąpienia tych wyników. s G S ( WS WO) WO 2 s 1 12 RODZAJE GIER II GRY MNIEJ RYZYKOWNE (WG1) WG1 < WG2 BARDZIEJ RYZYKOWNE (WG2) WG1 < WG2 13 Stosunek ludzi do ryzyka Niechęć dodo ryzyka ryzyka Z dwóch gier o równej wartości oczekiwanej jest wybierana gra mniej ryzykowna. Neutralność wobec ryzyka Wybierającemu jest wszystko jedno, którą z tych gier wybierze. Zamiłowanie do ryzyka Z dwóch gier o równej wartości oczekiwanej jest wybierana gra bardziej ryzykowna. 14 Badania empiryczne wykazują, że LUDZIE SĄ ZWYKLE NIECHĘTNI RYZYKU. Wielu sądzi, ze przyczyną jest MALEJĄCA KRAŃCOWA UŻYTECZNOŚĆ MAJĄTKU… 15 Malejąca krańcowa użyteczność majątku… Majątek 16 Malejąca krańcowa użyteczność majątku sprawia, że gra sprawiedliwa w kategoriach pieniężnych jest niekorzystna w kategoriach użyteczności. SKORO STRATA BOLI BARDZIEJ NIŻ CIESZY WYGRANA TAKIEJ SAMEJ WYSOKOŚCI, LUDZIE NIE CHCĄ GRAĆ W GRY SPRAWIEDLIWE, CZYLI SĄ NIECHĘTNI RYZYKU. (Wybierają grę w niegranie (WO=0), a nie grę sprawiedliwą (WO=0). Majątek 17 LUDZIE SĄ NIECHĘTNI RYZYKU (Wybierają grę w niegranie (WO=0), a nie grę sprawiedliwą (WO=0). Nic dziwnego, że ciągu setek tysięcy lat wymyślili wiele sposobów unikania ryzyka towarzyszącego gospodarowaniu. Te sposoby są PROSTE lub ZŁOŻONE: 18 PROSTE sposoby unikania ryzyka towarzyszącego gospodarowaniu to np.: ● zbieranie dodatkowych informacji, 19 PROSTE sposoby unikania ryzyka towarzyszącego gospodarowaniu to np.: ● zbieranie dodatkowych informacji, ● negocjowanie warunków gry, 20 PROSTE sposoby unikania ryzyka towarzyszącego gospodarowaniu to np.: ● zbieranie dodatkowych informacji, ● negocjowanie warunków gry, ● delegowanie decyzji, 21 PROSTE sposoby unikania ryzyka towarzyszącego gospodarowaniu to np.: ● zbieranie dodatkowych informacji, ● negocjowanie warunków gry, ● delegowanie decyzji, ● odwlekanie decyzji, 22 PROSTE sposoby unikania ryzyka towarzyszącego gospodarowaniu to np.: ● zbieranie dodatkowych informacji, ● negocjowanie warunków gry, ● delegowanie decyzji, ● odwlekanie decyzji, ● stosowanie prawa. 23 Bardziej skomplikowane metody unikania ryzyka opierają się m. in. na ŁĄCZENIU RYZYKA. 24 Dwaj gracze, MALARZ i ŻOLNIERZ, z prawdopodobieństwem ½ mogą mieć DOBRY lub ZŁY miesiąc. Dobry miesiąc oznacza dochód równy 4, a zły miesiąc – dochód równy 2… Mogą oni utworzyć WSPÓLNĄ PULĘ DOCHODU (I RYZYKA!). (Dochody graczy są sumowane i dzielone po równo). 25 WSPÓLNA PULA DOCHODU I RYZYKA (Dochody graczy są sumowane i dzielone po równo). 26 Gra o wynikach 4 i 2, które pojawiają się z prawdopodobienstwami ½, zmienia się w grę o wynikach 4, 3, 2, które pojawiają się z prawdopodobieństwami, odpowiednio, ¼, ½ i ¼. 27 WSPÓLNA PULA RYZYKA 4 ¼ 4 ½ 3 ¼ 2 ½ 3 ¼ 2 ¼ Gra o wynikach 4 i 2, które pojawiają się z prawdopodobieństwami ½, zmienia się w grę o wynikach 4, 3, 2, które pojawiają się z prawdopodobieństwami, odpowiednio, ¼, ½ i ¼. WO = 3 WG = 1 WO = 3 WG = ½ Wartość oczekiwana (korzystność) gry się nie zmienia, lecz zmniejsza się wariancja jej wyników (ryzykowność). 28 WSPÓLNA PULA RYZYKA 4 ¼ 4 ½ 3 ¼ 2 ½ 3 ¼ 2 ¼ Gra o wynikach 4 i 2, które pojawiają się z prawdopodobieństwami ½, zmienia się w grę o wynikach 4, 3, 2, które pojawiają się z prawdopodobieństwami, odpowiednio, ¼, ½ i ¼. WO = 3 WG = 1 WO = 3 WG = ½ Wartość oczekiwana (korzystność) gry się nie zmienia, lecz zmniejsza się wariancja jej wyników (ryzykowność). 29 WSPÓLNA PULA RYZYKA 4 ¼ 4 ½ 3 ¼ 2 ½ 3 ¼ 2 ¼ Gra o wynikach 4 i 2, które pojawiają się z prawdopodobieństwami ½, zmienia się w grę o wynikach 4, 3, 2, które pojawiają się z prawdopodobieństwami, odpowiednio, ¼, ½ i ¼. WO = 3 WG = 1 WO = 3 WG = ½ Wartość oczekiwana (korzystność) gry się nie zmienia, lecz zmniejsza się wariancja jej wyników (ryzykowność). 30 WSPÓLNA PULA RYZYKA 4 ¼ 4 ½ 3 ¼ 2 ½ 3 ¼ 2 ¼ Gra o wynikach 4 i 2, które pojawiają się z prawdopodobieństwami ½, zmienia się w grę o wynikach 4, 3, 2, które pojawiają się z prawdopodobieństwami, odpowiednio, ¼, ½ i ¼. WO = 3 WG = 1 WO = 3 WG = ½ Wartość oczekiwana (korzystność) gry się nie zmienia, lecz zmniejsza się wariancja jej wyników (ryzykowność). 31 Zauważ! Po utworzeniu wspólnej puli ryzyka zamiast w jedną grę Malarz z Żołnierzem zaczęli grać w dwie gry każdy. [Na poziom ich dochodu w danym roku zaczął przecież wpływać nie tylko ich dochód, lecz także dochód ich partnera (wspólnika)]. 32 Zauważ! Po utworzeniu wspólnej puli ryzyka zamiast w jedną grę Malarz z Żołnierzem zaczęli grać w dwie gry każdy. [Na poziom ich dochodu w danym roku zaczął przecież wpływać nie tylko ich dochód, lecz także dochód ich partnera (wspólnika)]. Otóż: Zgodnie z PRAWEM WIELKICH LICZB przeciętny wynik jednej gry tym bardziej przybliża się do wartości oczekiwanej tej gry, im więcej partii tej gry rozegrano. 33 ŁĄCZENIE RYZYKA, którego istotę przedstawiłem na przykładzie „spółdzielni ubezpieczeniowej” Malarza i Żołnierza, jest metodą zmniejszania ryzyka stosowaną w wielu sytuacjach. Np. pomyśl o RÓŻNICOWANIU PORTFELA INWESTYCYJNEGO na giełdzie… 34 Powiedzmy, że do kupienia sę akcje banku i fabryki samochodów. Każda z nich w ciągu roku firma może dać zysk 2 lub 1 z prawdopodobieństwem ½. Stać Cię na dwie akcje… 35 Powiedzmy, że w tej sytuacji kupujesz tylko akcje jednego rodzaju (np. akcje „bankowe”)… AKCJA PIERWSZA „BANKOWA” Dobry Zły rok rok Dobry rok AKCJA DRUGA „BANKOWA” Zły rok a b c d 36 A teraz powiedzmy, że kupujesz oba rodzaje akcji… BANK Dobry rok Dobry rok a b SAMOCHODY c d Zły rok Zły rok 37 Posiadając dwa rodzaje akcji, a nie jeden rodzaj, rozgrywamy 2 gry naraz. Wygrana w jednej rekompensuje straty w drugiej. AKCJA PIERWSZA „BANKOWA” Dobry Zły rok rok a b Dobry rok AKCJA DRUGA „BANKOWA” c d Zły rok BANK Dobry rok Dobry rok a b SAMOCHODY c d Zły rok Zły rok 38 WSPÓLNA PULA RYZYKA 4 ¼ 4 ½ 3 ¼ 2 ½ 3 ¼ 2 ¼ Gra o wynikach 4 i 2, które pojawiają się z prawdopodobieństwami ½, zmienia się w grę o wynikach 4, 3, 2, które pojawiają się z prawdopodobieństwami, odpowiednio, ¼, ½ i ¼. WO = 3 WG = 1 WO = 3 WG = ½ Wartość oczekiwana (korzystność) gry się nie zmienia, lecz zmniejsza się wariancja jej wyników (ryzykowność). 39 ŁĄCZENIE RYZYKA jest metodą zmniejszania ryzyka stosowaną w wielu sytuacjach. Np. pomyśl o rynku usług ubezpieczeniowych… 40 UBEZPIECZAMY SAMOCHÓD Oto gry UBEZPIECZAJĄCEGO SIĘ posiadacza samochodu PRZED i PO wykupieniu (za 5000) polisy ubezpieczeniowej: PRZED 0 9/10 -50 000 1/10 Prawdopodobieństwo kradzieży auta PO -5 000 -5 000 9/10 1/10 41 UBEZPIECZAMY SAMOCHÓD Oto gry UBEZPIECZAJĄCEGO SIĘ przed i po wykupieniu polisy ubezpieczeniowej: PRZED 0 9/10 -50 000 1/10 WO = -5 000 PO -5 000 -5 000 9/10 1/10 WO = -5000 42 UBEZPIECZAMY SAMOCHÓD Oto gry UBEZPIECZAJĄCEGO SIĘ przed i po wykupieniu polisy ubezpieczeniowej: PRZED PO 0 9/10 -50 000 1/10 -5 000 -5 000 WO = -5 000 WG = CBD1 WO = WG = „Coś bardzo dużego” 9/10 1/10 -5000 0!!! 43 0 9/10 -50 000 1/10 -5 000 -5 000 WO = -5 000 WG = CBD1 WO = WG = A oto gra UBEZPIECZYCIELA: 5 000 -45 000 9/10 1/10 WO = 0 WG = CBD2 = CBD1 !!! 9/10 1/10 -5000 0!!! 44 0 9/10 -50 000 1/10 -5 000 -5 000 WO = -5 000 WG = CBD1 WO = WG = 9/10 1/10 -5000 0!!! A oto gra UBEZPIECZYCIELA: 5 000 -45 000 9/10 1/10 WO = 0 WG = CBD2 = CBD1 !!! Czyżby lubiący ryzyko ubezpieczyciele ZA DARMO brali na siebie ryzyko obciążające niechętnych ryzyku ubezpieczających się??? 45 UBEZPIECZAMY NA ŻYCIE SIEDEMDZIESIĘCIOLATKÓW… Cena polisy 1 zł Odszkodowanie 1000 zł. Prawdopodobieństwo śmierci 0,001 (0,1%) UBEZPIECZAJĄCY SIĘ -1 0,999 999 0, 001 UBEZPIECZYCIEL 1 0,999 -999 0, 001 W obu przypadkach: WO = 0 WG = 999 46 UBEZPIECZAMY NA ŻYCIE SIEDEMDZIESIĘCIOLATKÓW… Cena polisy 1 zł Odszkodowanie 1000 zł. Prawdopodobieństwo śmierci 0,0001 (0,1%) UBEZPIECZAJĄCY SIĘ -1 0,999 999 0, 001 UBEZPIECZYCIEL 1 0,999 -999 0, 001 W obu przypadkach: WO = 0 WG = 999 Ubezpieczający się ubezpiecza się w imię pewności, że bliscy nie pozostaną po jego śmierci bez środków do zycia. A czym kieruje się ubezpieczyciel? 47 UBEZPIECZAMY NA ŻYCIE SIEDEMDZIESIĘCIOLATKÓW… Cena polisy 1 zł Odszkodowanie 1000 zł. Prawdopodobieństwo śmierci 0,0001 (0,1%) UBEZPIECZAJĄCY SIĘ -1 0,999 999 0, 001 UBEZPIECZYCIEL 1 0,999 -999 0, 001 W obu przypadkach: WO = 0 WG = 999 Ubezpieczający się ubezpiecza się w imię pewności, że bliscy nie pozostaną po jego śmierci bez środków do zycia. A czym kieruje się ubezpieczyciel? Oto odpowiedź: A. Cena polisy może być wyższa niż 1. 48 UBEZPIECZAMY NA ŻYCIE SIEDEMDZIESIĘCIOLATKÓW… Cena polisy 1 zł Odszkodowanie 1000 zł. Prawdopodobieństwo śmierci 0,0001 (0,1%) UBEZPIECZAJĄCY SIĘ -1 0,999 999 0, 001 UBEZPIECZYCIEL 1 0,999 -999 0, 001 W obu przypadkach: WO = 0 WG = 999 Ubezpieczający się ubezpiecza się w imię pewności, że bliscy nie pozostaną po jego śmierci bez środków do zycia. A czym kieruje się ubezpieczyciel? Oto odpowiedź: A. Cena polisy może być wyższa niż 1. B. Ubezpieczyciel zawiera bardzo wiele takich transakcji. 49 Zauważmy: Oferując gotowe ramy prawne i organizacyjne transakcji ubezpieczeniowej, ubezpieczyciel zmniejsza koszty transakcyjne ponoszone przez ubezpieczających się, co skłania wielu do ubezpieczenia się. Ubezpieczenie się jest łatwe! 50 Przeciętny wynik wielu gier bardzo przybliża się wtedy do wartości oczekiwanej gry. Maleje ryzyko, że składek zabraknie na odszkodowania. Nawet jeśli w jednej grupie tysiąca ubezpieczonych umrą dwie osoby, a nie jedna osoba, to znajdzie się inna grupa tysiąca ubezpieczonych, w której nie umrze nikt. Składka ubezpieczeniowa zebrana w tej grupie umożliwi sfinansowanie odszkodowania dla grupy pierwszej… W EFEKCIE UBEZPIECZYCIEL MOŻE ZAGWARANTOWAĆ WYSOKOŚĆ ODSZKODOWANIA! 51 Przeciętny wynik wielu gier bardzo przybliża się wtedy do wartości oczekiwanej gry. Maleje ryzyko, że składek zabraknie na odszkodowania. Nawet jeśli w jednej grupie tysiąca ubezpieczonych umrą dwie osoby, a nie jedna osoba, to znajdzie się inna grupa tysiąca ubezpieczonych, w której nie umrze nikt. Składka ubezpieczeniowa zebrana w tej grupie umożliwi sfinansowanie odszkodowania dla grupy pierwszej… W EFEKCIE UBEZPIECZYCIEL MOŻE ZAGWARANTOWAĆ WYSOKOŚĆ ODSZKODOWANIA! 52 W praktyce ubezpieczyciel nie musi rozgrywać wielu niezależnych partii TEJ SAMEJ gry. Wystarczy, że rozegra wiele ROŻNYCH niezależnych gier. JEŚLI NAWET SKŁADKI ZEBRANEJ OD JEDNEJ GRUPY NIE STARCZY… ITD. 53 Metodą unikania ryzyka stosowaną przez towarzystwa ubezpieczeniowe jest również DZIELENIE RYZYKA. 54 RYNEK UBEZPIECZEŃ I DZIELENIE RYZYKA Problem wielkiego odszkodowania… Na przykład: 1. Ubezpieczenie od katastrofy Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (MSK). 2. Ubezpieczenie od wojny atomowej w Europie. Zauważ: takich transakcji jest na tyle mało, że ubezpieczyciel nie jest w stanie zastosować metody łączenia ryzyka. 55 Problem wielkiego odszkodowania… i pomysł dzielenia transakcji ubezpieczeniowej. Ubezpieczmy MSK od katastrofy na 100 mld $ za cenę 1 mld $ i odsprzedajmy po 1/1000 transakcji tysiącowi innych ubezpieczycieli! 56 RYNEK UBEZPIECZEŃ I DZIELENIE RYZYKA REASEKURACJA Ubezpieczyciel przekazuje część ceny polisy reasekuratorowi w zamian za zobowiązanie do zwrotu proporcjonalnej części wypłacone- go odszkodowania. 57 RYNEK UBEZPIECZEŃ I DZIELENIE RYZYKA REASEKURACJA WYMIANA POLIS Ubezpieczyciele wymieniają się polisami, różnicując ryzyko. Ubezpieczający tylko od ognia zaczyna ubezpieczać od ognia i od gradu. 58 RYNEK UBEZPIECZEŃ I DZIELENIE RYZYKA REASEKURACJA WYMIANA POLIS SEKURYTYZACJA Ubezpieczyciele emitują papiery wartościowe (securities). Ich dochodowość zależy od tego, czy dojdzie do zdarzenia, którego dotyczy ubezpieczenie. 59 CO HAMUJE ROZWÓJ RYNKU UBEZPIECZEŃ? 1. POKUSA NADUŻYCIA (ang. moral hazard). 2. SELEKCJA NEGATYWNA (ang. adverse selection). 60 Kiedy ubezpieczenie się zwiększa prawdopodobieństwo zajścia zdarzenia, którego dotyczy, mamy do czynienia z POKUSĄ NADUŻYCIA. Np. zdarza się, że ten, kto ubezpieczył samochód przed kradzieżą, przestaje go pilnie strzec. 61 Kiedy ubezpieczenie się zwiększa prawdopodobieństwo zajścia zdarzenia, którego dotyczy, mamy do czynienia z POKUSĄ NADUŻYCIA. Np. zdarza się, że ten, kto ubezpieczył samochód przed kradzieżą, przestaje go pilnie strzec. SELEKCJA NEGATYWNA oznacza względnie częstsze ubezpieczanie się osób szczególnie zagrożonych zdarzeniem, którego dotyczy ubezpieczenie. Np. zdarza się, że ten, kto ubezpiecza się na życie, jest szczególnie schorowany. 62 RYNEK TRANSAKCJI TERMINOWYCH jako metoda zmniejszania ryzyka Na RYNKU TRANSAKCJI TERMINOWYCH (ang. forward market) w odróżnieniu od RYNKU TRANSAKCJI NATYCHMIASTOWYCH (ang. spot market) są zawierane transakcje, w przypadku których CENĘ UZGADNIA SIĘ NA DŁUGO PRZED DOKONANIEM PŁATNOŚCI I DOSTAW. TE NASTĘPUJĄ W UZGODNIONYM TERMINIE W PRZYSZŁOŚCI. 63 ASEKURACJA (ang. hedging) w przypadku właściciela huty miedzi 1. Właściciel huty Eksperci: Pośrednik: 100 ton miedzi za rok 1100 dolarów/tona 1000 dolarów/tona 64 ASEKURACJA (ang. hedging) w przypadku właściciela huty miedzi 1. Właściciel huty Eksperci: Pośrednik: 100 ton miedzi za rok 1100 dolarów/tona 1000 dolarów/tona ASEKURACJA (ang. hedging) w przypadku właściciela fabryki miedzianych rondli 2. Właściciel fabryki miedzianych rondli Eksperci: Pośrednik: 100 ton miedzi za rok 1100 dolarów/tona 1200 dolarów/tona CO HAMUJE ROZWÓJ RYNKÓW TERMINOWYCH? 65 Dlaczego istnieją rynki transakcji terminowych walutami, papierami wartościowymi, surowcami, a nie ma rynków transakcji terminowych dobrami przetworzonymi (np. samochód, komputer osobisty)? 66 CO HAMUJE ROZWÓJ RYNKÓW TERMINOWYCH? Dlaczego istnieją rynki transakcji terminowych walutami, papierami wartościowymi, surowcami, a nie ma rynków transakcji terminowych dobrami przetworzonymi (np. samochód, komputer osobisty)? Powodem jest niemożność opisania w kontrakcie szczegółowych cech dóbr przetworzonych z przyszłości. Sprawia to, że interesy nabywcy nie są należycie chronione. 67 ZADANIE Można kupić akcje VSME i zarobić w ciągu roku 1000 gb (VSME nie ogłosi wezwania do sprzedaży swoich akcji po bardzo korzystnej cenie) lub 2000 gb (wezwanie!) z prawdopodobieństwem po ½. Bankiet z atrakcjami dla członka Zarządu VSME, który wie, czy weźwanie będzie ogłoszone, kosztuje 1500 gb; prawdopodobieństwo, że powie, jest równe ½. a) Jesteśmy neutralni wobec ryzyka; czy warto zorganizować bankiet? 68 ZADANIE Można kupić akcje VSME i zarobić w ciągu roku 1000 gb (VSME nie ogłosi wezwania do sprzedaży swoich akcji po bardzo korzystnej cenie) lub 2000 gb (wezwanie!) z prawdopodobieństwem po ½. Bankiet z atrakcjami dla członka Zarządu VSME, który wie, czy weźwanie będzie ogłoszone, kosztuje 1500 gb; prawdopodobieństwo, że powie, jest równe ½. a) Jesteśmy neutralni wobec ryzyka; czy warto zorganizować bankiet? Początkowo graliśmy w grę o wypłatach 1000 gb i 2000 gb pojawiających się z prawdopodobieństwem ½. Jej WO wynosiła 1500 gb, a WG była równa 250 000 = 5002. 69 ZADANIE Można kupić akcje VSME i zarobić w ciągu roku 1000 gb (VSME nie ogłosi wezwania do sprzedaży swoich akcji po bardzo korzystnej cenie) lub 2000 gb (wezwanie!) z prawdopodobieństwem po ½. Bankiet z atrakcjami dla członka Zarządu VSME, który wie, czy weźwanie będzie ogłoszone, kosztuje 1500 gb; prawdopodobieństwo, że powie, jest równe ½. a) Jesteśmy neutralni wobec ryzyka; czy warto zorganizować bankiet? Początkowo graliśmy w grę o wypłatach 1000 gb i 2000 gb pojawiających się z prawdopodobieństwem ½. Jej WO wynosiła 1500 gb, a WG była równa 250 000 = 5002. Po bankiecie zagramy w jedną z trzech gier: (i) stara gra (nic nie powiedział!) (prawdopodobieństwo takiego rozwoju sytuacji równa się ½). 70 ZADANIE Można kupić akcje VSME i zarobić w ciągu roku 1000 gb (VSME nie ogłosi wezwania do sprzedaży swoich akcji po bardzo korzystnej cenie) lub 2000 gb (wezwanie!) z prawdopodobieństwem po ½. Bankiet z atrakcjami dla członka Zarządu VSME, który wie, czy weźwanie będzie ogłoszone, kosztuje 1500 gb; prawdopodobieństwo, że powie, jest równe ½. a) Jesteśmy neutralni wobec ryzyka; czy warto zorganizować bankiet? Początkowo graliśmy w grę o wypłatach 1000 gb i 2000 gb pojawiających się z prawdopodobieństwem ½. Jej WO wynosiła 1500 gb, a WG była równa 250 000 = 5002. Po bankiecie zagramy w jedną z trzech gier: (i) stara gra (nic nie powiedział!) (prawdopodobieństwo takiego rozwoju sytuacji równa się ½). (ii) gra z wypłatą 2000 gb pojawiającą się z prawdopodobieństwem 1 (zdradził, że BĘDZIE wezwanie!) (prawdopodobieństwo takiego rozwoju sytuacji równa się ¼) . 71 ZADANIE Można kupić akcje VSME i zarobić w ciągu roku 1000 gb (VSME nie ogłosi wezwania do sprzedaży swoich akcji po bardzo korzystnej cenie) lub 2000 gb (wezwanie!) z prawdopodobieństwem po ½. Bankiet z atrakcjami dla członka Zarządu VSME, który wie, czy weźwanie będzie ogłoszone, kosztuje 1500 gb; prawdopodobieństwo, że powie, jest równe ½. a) Jesteśmy neutralni wobec ryzyka; czy warto zorganizować bankiet? Początkowo graliśmy w grę o wypłatach 1000 gb i 2000 gb pojawiających się z prawdopodobieństwem ½. Jej WO wynosiła 1500 gb, a WG była równa 250 000 = 5002. Po bankiecie zagramy w jedną z trzech gier: (i) stara gra (nic nie powiedział!) (prawdopodobieństwo takiego rozwoju sytuacji równa się ½). (ii) gra z wypłatą 2000 gb pojawiającą się z prawdopodobieństwem 1 (zdradził, że BĘDZIE wezwanie!) (prawdopodobieństwo takiego rozwoju sytuacji równa się ¼) . (iii) gra z wypłatą 1000 gb pojawiającą się z prawdopodobieństwem 1 (zdradził, że NIE BĘDZIE wezwania!) (prawdopodobieństwo takiego rozwoju sytuacji równa się ¼). 72 ZADANIE Można kupić akcje VSME i zarobić w ciągu roku 1000 gb (VSME nie ogłosi wezwania do sprzedaży swoich akcji po bardzo korzystnej cenie) lub 2000 gb (wezwanie!) z prawdopodobieństwem po ½. Bankiet z atrakcjami dla członka Zarządu VSME, który wie, czy weźwanie będzie ogłoszone, kosztuje 1500 gb; prawdopodobieństwo, że powie, jest równe ½. a) Jesteśmy neutralni wobec ryzyka; czy warto zorganizować bankiet? Początkowo graliśmy w grę o wypłatach 1000 gb i 2000 gb pojawiających się z prawdopodobieństwem ½. Jej WO wynosiła 1500 gb, a WG była równa 250 000 = 5002. Po bankiecie zagramy w jedną z trzech gier: (i) stara gra (nic nie powiedział!) (prawdopodobieństwo takiego rozwoju sytuacji równa się ½). (ii) gra z wypłatą 2000 gb pojawiającą się z prawdopodobieństwem 1 (zdradził, że BĘDZIE wezwanie!) (prawdopodobieństwo takiego rozwoju sytuacji równa się ¼) . (iii) gra z wypłatą 1000 gb pojawiającą się z prawdopodobieństwem 1 (zdradził, że NIE BĘDZIE wezwania!) (prawdopodobieństwo takiego rozwoju sytuacji równa się ¼). A zatem WO gry w zorganizowanie bankietu wynosi: ½• 1500 gb + ¼•2000 gb + ¼•1000 gb = 1500 gb. Oznacza to, że osobie neutralnej wobec ryzyka jest wszystko jedno, czy zorganizuje, czy też nie zorganizuje bankietu. Przeciez w obu przypadkach ma ona do czynienia z grą o wartości oczekiwanej równej 1500 gb! 73 ZADANIE Można kupić akcje VSME i zarobić w ciągu roku 1000 gb (VSME nie ogłosi wezwania do sprzedaży swoich akcji po bardzo korzystnej cenie) lub 2000 gb (wezwanie!) z prawdopodobieństwem po ½. Bankiet z atrakcjami dla członka Zarządu VSME, który wie, czy weźwanie będzie ogłoszone, kosztuje 1500 gb; prawdopodobieństwo, że powie, jest równe ½. a) Jesteśmy neutralni wobec ryzyka; czy warto zorganizować bankiet? Początkowo graliśmy w grę o wypłatach 1000 gb i 2000 gb pojawiających się z prawdopodobieństwem ½. Jej WO wynosiła 1500 gb, a WG była równa 250 000 = 5002. Po bankiecie zagramy w jedną z trzech gier: (i) stara gra (nic nie powiedział!) (prawdopodobieństwo takiego rozwoju sytuacji równa się ½). (ii) gra z wypłatą 2000 gb pojawiającą się z prawdopodobieństwem 1 (zdradził, że BĘDZIE wezwanie!) (prawdopodobieństwo takiego rozwoju sytuacji równa się ¼) . (iii) gra z wypłatą 1000 gb pojawiającą się z prawdopodobieństwem 1 (zdradził, że NIE BĘDZIE wezwania!) (prawdopodobieństwo takiego rozwoju sytuacji równa się ¼). A zatem WO gry w zorganizowanie bankietu wynosi: ½• 1500 gb + ¼•2000 gb + ¼•1000 gb = 1500 gb. Oznacza to, że osobie neutralnej wobec ryzyka jest wszystko jedno, czy zorganizuje, czy też nie zorganizuje bankietu, którego organizacja kosztuje przecież także 1500 gb! b) O jaką metodę zmniejszania ryzyka gospodarczego chodzi w tym zadaniu? 74 ZADANIE Można kupić akcje VSME i zarobić w ciągu roku 1000 gb (VSME nie ogłosi wezwania do sprzedaży swoich akcji po bardzo korzystnej cenie) lub 2000 gb (wezwanie!) z prawdopodobieństwem po ½. Bankiet z atrakcjami dla członka Zarządu VSME, który wie, czy weźwanie będzie ogłoszone, kosztuje 1500 gb; prawdopodobieństwo, że powie, jest równe ½. a) Jesteśmy neutralni wobec ryzyka; czy warto zorganizować bankiet? Początkowo graliśmy w grę o wypłatach 1000 gb i 2000 gb pojawiających się z prawdopodobieństwem ½. Jej WO wynosiła 1500 gb, a WG była równa 250 000 = 5002. Po bankiecie zagramy w jedną z trzech gier: (i) stara gra (nic nie powiedział!) (prawdopodobieństwo takiego rozwoju sytuacji równa się ½). (ii) gra z wypłatą 2000 gb pojawiającą się z prawdopodobieństwem 1 (zdradził, że BĘDZIE wezwanie!) (prawdopodobieństwo takiego rozwoju sytuacji równa się ¼) . (iii) gra z wypłatą 1000 gb pojawiającą się z prawdopodobieństwem 1 (zdradził, że NIE BĘDZIE wezwania!) (prawdopodobieństwo takiego roz-woju sytuacji równa się ¼). A zatem WO gry w zorganizowanie bankietu wynosi: ½• 1500 gb + ¼•2000 gb + ¼•1000 gb = 1500 gb. Oznacza to, że osobie neutralnej wobec ryzyka jest wszystko jedno, czy zorganizuje, czy też nie zorganizuje bankietu, którego organizacja kosztuje przecież także 1500 gb! b) O jaką metodę zmniejszania ryzyka gospodarczego chodzi w tym zadaniu? Chodzi o gromadzenie dodatkowych informacji.