Transcript ดร. นพ. ยุทธนา ภาระน ันท์ EdD., FP., MD. ี่ วชาญด ้านจิตวิทยาการให ้คาปรึกษาและการ • แพทย์ผู ้เชย บริหารองค์กร ื พิมพ์กรุงเทพธุรกิจ คอลัมน์ “สไตล์ชวี ต • คอลัมนิสต์หนังสอ ิ คิดบวก (Positive thinking)” ่

ดร. นพ. ยุทธนา ภาระน ันท์ EdD., FP., MD.
ี่ วชาญด ้านจิตวิทยาการให ้คาปรึกษาและการ
• แพทย์ผู ้เชย
บริหารองค์กร
ื พิมพ์กรุงเทพธุรกิจ คอลัมน์ “สไตล์ชวี ต
• คอลัมนิสต์หนังสอ
ิ
คิดบวก (Positive thinking)”
่ ...
• และอืน
่ ๆ เชน
• ปริญญาเอก ดุษฎีบณ
ั ฑิตสาขาจิตวิทยาการให ้คาปรึกษา
มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ และแพทย์เฉพาะทางสาขา
เวชศาสตร์ครอบครัว
• Certificate: Systemic (Brief) Therapy from AVANTA the
Virginia Satir Network, British Columbia, Canada.
•ทีป
่ รึกษาวุฒส
ิ ภา ใน คณะอนุกรรมาธิการทรัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดล ้อม
•นั กวิจัย สานั กคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ
่ งรายการทีว ี อาทิ ชอ
่ ง 9 อสมท., ชอ
่ ง 5, ThaiPBS, Nation Channel เป็ นต ้น
•วิทยากรในหลายชอ
•ผู ้จัดรายการและ Keynote speaker ของ Nation Radio FM102 รายการ “ถอดรหัสชวี ต
ิ ”
ื 5 เล่ม ได ้แก่ อะไรๆ ก็บวกได ้...ด ้วยพลังสมองยิม
•เขียนหนั งสอ
้ , ใครอยากเป็ นนั กคิดผลิตไอเดีย...
ิ ทางนี,้ องค์กรพอเพียง, เปิ ดปมบุคลิก และ 24ทักษะสูก
่ ารบริหารอย่างพอเพียง
เชญ
ิ ชูเกียรติ: บุคคลดีเด่นด ้านแบบอย่างชวี ต
•ได ้รับการเชด
ิ จากสภาวัฒนธรรมฯ โดยปลัด
กรุงเทพมหานคร
ั ้ นามากมาย
•ประธานบริษัท How Are You จากัด; ทีป
่ รึกษาหน่วยงานภาครัฐและเอกชนชน
แผนผังความคิด…(Strategy Map)
กระบวนการคิดเชิงระบบ
ดร.นพ.ยุทธนา ภาระนันท์
แพทย์ผูเ้ ชี่ยวชาญด้านจิ ตวิทยาการให้คาปรึกษา
และการบริหารองค์กร
9 th Ed.
Olympic
©2010 Youthana Paranan. www.HowAreYou.co.th
ท่านต้ องการเปลี่ยนแปลง
สถานการณ์เหล่านี้ บ้ างหรือไม่
คิดออกได้ ทุกสถานการณ์
คิดได้ อย่างเป็ นระบบ
คิดริเริ่มสิ่งใหม่ๆ โดยไม่ยาก
เจอทางตัน คิดไม่ออกซักที
ปัญหาซับซ้ อน ทาให้ สบั สน
อยากพัฒนาให้ คิดได้ เก่งๆ
แผนผ ังความคิด…(Strategy Map)
กระบวนการคิดเชงิ ระบบ
บูรณาการองค์ความรูจ
้ ากแหล่งใดบ้าง?
©2011 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
กระบวนการฝึ กอบรมสร้างการเปลีย
่ นแปลงเชงิ บวก
(Positive Transformational Training)
ขีดความสามารถเดิม
ทักษะ
พฤติกรรม
ความรู ้
ทัศนคติ
ขีดความสามารถใหม่
3
เปลีย
่ นแปลง
จิตใจ
การตระหนักรู ้
วิธค
ี ด
ิ
ค่านิยม
อารมณ์
แรง
ปรารถนา
2
เข ้าใจ
1
ื่ มใจ
เชอ
เก่ง
บริหาร
ตนเอง
เก่งคิด
วางแผน
เก่งคิด
แก ้ปั ญหา
้ ต่อการพ ัฒนา (3R model)
ปํจจ ัยเอือ
ค.พร้อมของผูเ้ รียน: Readiness (การเข ้าใจยอมรับ, ความพร ้อมทีจ
่ ะเปลีย
่ น, การเข ้าสว่ นร่วม,
้
การสงั เกตเรียนรู ้, ความคาดหวังของผู ้เรียน, การตัง้ เป้ าหมาย, การประยุกต์ใชความรู
้)
ั ันธภาพต่อก ัน: Relationship (การแลกเปลีย
ึ นึกคิดต่อกัน,
สมพ
่ นความรู ้สก
การชว่ ยเหลือกัน, การรับฟั งกัน)
เทคนิค: Related technique (การฝึ กเสมือนจริง, สถานการณ์จาลอง, ทักษะเชงิ จิตวิทยา)
Brain Rt or Lt
©2011 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
Brain balance Check ท่าน โปรดพิจารณาทีละข้อ แล้ว √ ข้างใดข้างหนึง่
ทีเ่ ห็นว่าตรงกับตัวท่านมากที่สุด
พบว่าตัวเองเป็ นอย่างไร ? (1)
ฉันใช้ เวลาอย่างเห็นคุณค่า ไม่ชอบ
เสียเวลาไปโดยเปล่าประโยชน์
เวลาต้ องตัดสินใจอะไร แรกสุดฉันจะ
รวบรวมข้ อมูลทั้งหมดที่จาเป็ นก่อน
ฉันชอบทาตัวกลมกลืนกับคนอื่น
คนอื่นมองว่าฉันเป็ นคนช่างคิด
ฉันมีคาตอบอยู่ก่อนแล้ ว
ค่อยไปฟังความคิดเห็นของคนอื่น
1 วันหนึ่งๆ ฉันมักใช้ เวลาทาโน่นนี่น่ัน
อย่างไม่มีจุดหมายอะไรนัก
2 ก่อนจะตัดสินใจอะไร
สิ่งแรกคือหาอะไรมาดื่มสักแก้ วก่อน
3 ฉันชอบทาตัวแตกต่างจากคนอื่น
4 คนอื่นมองว่าฉันเป็ นคนช่างพูด
5 ฉันสารวจก่อนว่าคนอื่นคิดอย่างไร
แล้ วจึงนามาพิจารณาเพื่อตกลงใจ
ั่ .
ทีม
่ า : ดัดแปลงจาก เจเวลส,์ จูดธิ .(2549:29-30). ฟิ ตเนสสมอง. กรุงเทพฯ: ซเี อ็ดยูเคชน
©2011 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
Brain balance Check ท่าน โปรดพิจารณาทีละข้อ แล้ว √ ข้างใดข้างหนึง่
ทีเ่ ห็นว่าตรงกับตัวท่านมากที่สุด
พบว่าตัวเองเป็ นอย่างไร ? (2)
ฉันไม่เชื่อเรื่องการคิดตัดสินใจ
ด้ วยอารมณ์&สัญชาตญาณ
ฉันรู้สกึ เครียดถ้ าต้ องทางานโดยไม่มี
แนวทางที่ชัดเจนกาหนดไว้ ก่อน
ฉันชอบคิดอะไรต่างๆ ด้ วยตัวเอง
คนเดียว
ฉันมองว่าผิดพลาดได้
แต่ต้องไม่เกิดซา้
ฉันชอบความคิดที่นามาปฏิบัติได้
รวมฝัง่ ซ้าย
6 เมื่อคิดตัดสินใจ ฉันจะพิจารณา
อารมณ์&สัญชาตญาณร่วมด้ วย
7 ฉันจะรู้สกึ เครียดเมื่อต้ องแก้ ปัญหา
ตามวิธกี ารเดิมๆ ที่ถูกกาหนดไว้ แล้ ว
8 ฉันชอบประชุมเพื่อคิดสร้ างสรรค์เป็ น
กลุ่ม
9 ฉันมองว่าแม้ ผดิ พลาด
อย่างน้ อยก็ทาให้ ได้ เรียนรู้อะไรใหม่ๆ
10 ฉันชอบความคิดที่เป็ นนามธรรม
รวมฝัง่ ขวา
ั่ .
ทีม
่ า : ดัดแปลงจาก เจเวลส,์ จูดธิ .(2549:29-30). ฟิ ตเนสสมอง. กรุงเทพฯ: ซเี อ็ดยูเคชน
©2011 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
Brain balance Check ท่าน
พบว่าตัวเองเป็ นอย่างไร ?
โปรดพิจารณาทีละข้อ แล้ว √ ข้างใดข้างหนึง่
ที่เห็นว่าตรงกับตัวท่านมากที่สุด
ี เวลาไปโดย
ฉั นเป็ นคนไม่ชอบเสย
เปล่าประโยชน์
ิ ใจอะไร แรกสุดฉั นจะ
เวลาต ้องตัดสน
รวบรวมข ้อมูลทัง้ หมดทีจ
่ าเป็ นก่อน
ฉั นชอบทาตัวกลมกลืนกับคนอืน
่
คนอืน
่ มองว่าฉั นเป็ นคนชา่ งคิด
ฉั นมีคาตอบอยูก
่ อ
่ นแล ้ว
ค่อยไปฟั งความคิดเห็นของคนอืน
่
ื่ เรือ
ิ ใจ
ฉั นไม่เชอ
่ งการคิดตัดสน
ั ชาตญาณ
ด ้วยอารมณ์&สญ
ึ เครียดถ ้าต ้องทางานโดยไม่ม ี
ฉั นรู ้สก
ั เจนกาหนดไว ้ก่อน
แนวทางทีช
่ ด
ฉันชอบคิดอะไรต่างๆ ด ้วยตัวเองคนเดียว
1 วันหนึง่ ๆ ฉั นมักใชเวลาท
้
าโน่นนีน
่ ั่ นอย่าง
ไม่มจ
ี ด
ุ หมายอะไรนั ก
2 ก่อนจะตัดสน
ิ ใจอะไร
ั แก ้วก่อน
สงิ่ แรกคือหาอะไรมาดืม
่ สก
3 ฉั นชอบทาตัวแตกต่างจากคนอืน
่
4 คนอืน
่ มองว่าฉั นเป็ นคนชา่ งพูด
5 ฉั นสารวจก่อนว่าคนอืน
่ คิดอย่างไร
แล ้วจึงนามาพิจารณาเพือ
่ ตกลงใจ
6 เมือ
ิ ใจ ฉั นจะพิจารณาอารมณ์&
่ คิดตัดสน
ั ชาตญาณร่วมด ้วย
สญ
7 ฉั นจะรู ้สก
ึ เครียดเมือ
่ ต ้องแก ้ปั ญหาตาม
วิธก
ี ารเดิมๆ ทีถ
่ ก
ู กาหนดไว ้แล ้ว
8 ฉั นชอบประชุมเพือ
่ คิดสร ้างสรรค์เป็ นกลุม
่
ฉั นมองว่าผิดพลาดได ้ 9 ฉั นมองว่าแม ้ผิดพลาด
แต่ต ้องไม่เกิดซ้า
อย่างน ้อยก็ทาให ้ได ้เรียนรู ้อะไรใหม่ๆ
ฉั นชอบความคิดทีน
่ ามาปฏิบต
ั ไิ ด ้ 10 ฉั นชอบความคิดทีเ่ ป็ นนามธรรม
ั่ .
ทีม
่ า : ดัดแปลงจาก เจเวลส,์ จูดธิ .(2549:29-30). ฟิ ตเนสสมอง. กรุงเทพฯ: ซเี อ็ดยูเคชน
©2011 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
การทางานของ
ี
สมอง 2 ซก
ี ซา้ ย: น ักวิทยาศาสตร์ สมองซก
ี ขวา: ศล
ิ ปิ น
สมองซก
เหตุผล, วิทยาศาสตร์
ตัวเลข, ภาษา
คา, แยกแยะ
เก็บรายละเอียด
ั ชาติญาณ
อารมณ์, สญ
จินตนาการ, ดนตรี
ื่ มโยง
ภาพ, เชอ
เห็นภาพรวม
Source: Adapted from eLanguages team. (2007). Description of brain function. Retrieved Aug 7, 2009. from
http://www.elanguages.org/view_pagecontent.php?resourceid=20439;id=r20439#r20439
©2011 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
พูดสี ทเี่ ห็น !
เหลื
นเขีแดง
ำ้ ดเงิยำอวนง
ี ขวาและซาย
้ . (2552).
ทีม
่ า: ดัดแปลงแบบทดสอบสมองซก
Retrieved Mar12, 2010 from http://affair.spu.ac.th/content/218/11165.php
Gary Chess
©2010 Youthana Paranan. www.HowAreYou.co.th
©2010 Youthana Paranan. www.HowAreYou.co.th
แผนภูมินกั คิด (Thinker Map)
VS แผนภูมิต่างๆ
สมองซีกซ้าย
คิดวางแผน
คิดกลยุทธ์
คิดวิเคราะห์
คิดวิพากษ์
คิดเชิงตรรกะ
สมองซีกขวา
คิดมุ่งพัฒนา
คิดบริหารอารมณ์
คิดสร้ างสรรค์นอกกรอบ
คิดมุ่งทางออก
คิดบูรณาการ
ทีม
่ า: ความคิดสร ้างสรรค์และทักษะการคิดขัน
้ สูง. (2007).
Retrieved Mar 12,2010. from http://catadmin.cattelecom.com/km/blog/jareerat/2007/08/
แผนภูมินกั คิด (Thinker map) นั้นเป็ นไฉน?
First begin
Last
เรือ
่ ง
คาใจ
Express
Solution หาก
้ ก้ได้
ว ันนีแ
เพือ่
อะไร
โดย
ใคร
Explain
เมือ่ ไร
ทา
อะไร
กับ
ใคร
Empty
่ งปลอด
ชว
ปัญหา
Options
วิธอ
ี น
ื่ ๆ
ปัญหาทีแ
่ ก้
ไม่ตก
ที่ไหน
อย่างไร
Via others คน
อืน
่ แก้อย่างไร
Lead
change
เปลีย
่ น
บางอย่
าง
©2010
Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
แผนภูมินกั คิด (Thinker map)
นั้นเป็ นไฉน & มีประโยชน์อะไร ?
ศักยภาพ
สมอง 2
ซีก
แผนที่
ความคิด
ทักษะการคิด
ขั้นสูง
• เป็ นแผนผังนาเสนอวิธคี ิด (Thinking
style) เลียนแบบการทางาน
ประสานกันของเซลสมอง เน้ นเพิ่มขีด
ความสามารถในการคิดและการ
แก้ ปัญหา
• เกิดจากการบูรณาการองค์ความรู้หลาย
สาขา ดังภาพฯ ทาให้ ปลดปล่อยพลัง
สมอง 2 ซีกออกมาอย่างเต็มที่
©2010 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
ในเรือ
่ ง แผนภูมน
ิ ักคิด… Thinker Map
เครือ
่ งมือพ ัฒนาวิธค
ี ด
ิ อย่างเป็นระบบ
ท่านคาดหว ังอะไร
ในห ัวข้อนี้
ฉ ันอยากเห็น
ตนเอง
เปลีย
่ นแปลง
ในเรือ
่ ง...
•
ฉ ันจะนํา
ความรูใ้ น
เรือ
่ งนี้ ไปใช ้
ประโยชน์ใน
เรือ
่ ง...
•
ห ัวข้อนี้ ฉ ัน
คาดว่าจะ
ได้ร ับ
ประโยชน์
ประมาณ...%
•
©2011 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
เราเรียนรู้อะไรบ้ างวันนี้
สาระสาคัญ
เก่งคิด
บริหาร
ตนเอง
เก่งคิด
วางแผน
กลุ่ม
เป้าหมาย
1 การทางานของสมอง 2 ซีก
TMSE
2 แผนภูมินักคิด(Thinker Map) VS แผนภูมิ TMSE
ต่างๆ: ความหมาย & ความต่าง
เก่งคิด
แก ้ปั ญหา
Top manager ผูบ้ ริหารระดับสูง
Middle manager ผูบ้ ริหาร, ผูเ้ ชี่ยวชาญ
Supervisor หัวหน้างาน
Employee ผูป้ ฏิบตั ิงาน, บุคลากรท้องถิน่
3 แผนภูมินักคิดกับการคิดเชิงระบบ
4 ทักษะคิดวางแผน
5 วงจร Deming: PDCA
6 สมองซีกซ้ าย: ถาม-คิด-ตอบ
7 สมองซีกขวา: ถาม-คิด-ตอบ
8 การคิดอย่างเป็ นระบบเป็ นอย่างไร
9 ทักษะคิดบริหารอารมณ์
10 ทักษะคิดมุ่งทางออก
TMSE
TMSE
TMSE
TMS
TMS
TMS
TMS
TMSE
©2009 Youthana Paranan. www.HowAreYou.co.th
ทักษะคิดวางแผน
เพือ่
อะไร
โดยใคร
เมือ่ ไร
ทาอะไร
กับใคร
ที่ไหน
อย่างไร
การวางแผนคือการตัดสินใจ
ล่วงหน้ าว่าจะทาอะไร อย่างไร
ในอนาคตเพื่อให้ บรรลุ
เป้ าหมายที่กาหนดไว้
ทีม
่ า: ดัดแปลงจาก การวางแผน. Retrieved Aug 7,2009. from
http://cola.kku.ac.th/main5/components/com_sheet/files/002721/721-04.ppt
©2011 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
Thinker Map ทาอย่างไร
1 สมอง
2 มือ
3 กระดาษ
ถาม คิด ตอบ
ลากเส้ น เขียนคา เชื่อมโยง
สีขาว แนวนอน
1 แกนกลาง
2 กิ่งใหญ่กิ่งย่อย
3 เชื่อมโยง
Source: Tobin, Jennifer. (2007) Introduction to Neuroanatomy. Retrieve Mar 19, 2010.
from http://www.acceleratedcure.org/msresources/neuroanatomy/
©2010 Youthana Paranan. www.HowAreYou.co.th
สมอง (ซ้าย) : ถาม-คิด-ตอบ
คิด
วางแผน
• ทาอะไร เพื่ออะไร เมื่อไร ที่
ไหน อย่างไร กับใคร โดยใคร
คิดเชิง
กลยุทธ์
• จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส
อุปสรรค (SWOT analysis)
คิด
• ต่าง เหมือน, สาเหตุ ผลลัพธ์,
วิเคราะห์
ข้ อดี ข้ อจากัด
©2010 Youthana Paranan. www.HowAreYou.co.th
สมอง (ขวา) : ถาม-คิด-ตอบ
คิดมุ่ง
พัฒนา
• ลดค่าใช้ จ่าย ลดการสูญเสีย ลด
ความซา้ ซ้ อน ประหยัดเวลา
คิดมุ่ง
ทางออก
• ถ้ าแก้ ไขได้ ทางออกอื่น เปลี่ยน
บางอย่าง คนอื่นๆทาไง ปลอด
ปัญหา
คิดเชิง
บวก
• แหล่งอื่น, ด้ านบวก, เวลาดีๆ,
ผลกระทบ, จัดการได้ เอง
คิดบริหาร
อารมณ์
• รู้สกึ อย่างไร เมื่อไร, แสดงออกทาง
ไหน, อะไรเป็ นเหตุ, อยากให้ เป็ น
อย่างไร
คิดเปิ ด
น่านนา้ สี
คราม
• ดีข้ นึ อย่างไร, เกี่ยวกับจุดแข็ง, ลูกค้ า
ต้ องการอะไร, ทาให้ ลุล่วง
Ex: LO
©2010 Youthana Paranan. www.HowAreYou.co.th
ี งด้วยก ัน
อ่านออกเสย
คณุอาน่ได ้มยั ้
ถ ้าคณุอาน่บทคาวมนีไ
้ ด้
คณุมค
ี าวมคดิทแ
ี่ ขง็แรงพอสวคมรเลยนะ
คณุอาน่ได ้หรอืเลป่ าล่ะ
มีคแ
่ 55 นคจาก 100 เท่านนัแ
้ ล่หะทีอ
่ าน่ได ้
ฉนัไม่อายกจะเชอืเ่ ลยว่า
ฉนัเข ้าใจสงิท
่ ฉ
ี่ นักาลงัอาน่อย
ู่ นี้
มนัเปน็ ปฎกราากรณ์ของคาวมคดิของม์ษุยน
ผลกราศกึาษวจิยัจาก มวหายิทัาลย แบมคิรจ
์ ด ก่าลวว่า
©2010 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
ี งด้วยก ัน
อ่านออกเสย
มนัไม่สคาญเลยว่าตวัอรัษกเยีรงถตอ ้กูงหรอืไม่ในคาคาหนงึ่
มนัสคาญแค่วา่ ตวัอษั กรแรกและตวัอษกัรตวัสดุทาย ้ของคา
นนัอ
้ ย
ู่ ในตนาแห่งทีถ
่ กูตอ ้ง ทีเ่ ลืหอนนัม
้ นัจะมวัซ
่ วั่อา่ ยงไร
คณุก็อาน่มนัได ้อูย
่ ดี ไม่มป
ี หญัา
ทีเ่ ปน็ อาย่งนีเ้ ราพะคาวมคดิของมษุ นย
์ นนั ้
ไม่ได ้อาน่ตวัอษกัรทกุตวัซกัหอน่ย
แต่อาน่เปน็ คาเตม็ ๆ คา
©2010 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
คิดมาก กับ คิดเป็ น ต่างกันตรงไหน ?:
องค์ประกอบการคิดเป็ น THINK
Lt. Brain
Rt. Brain
Heart คานึงถึง
อารมณ์
ความต ้องการ
Target มีเป้ าหมาย
คิดเป็ น คือ การค ้นหาความหมายของสงิ่
หนึง่ ๆ อย่างครบ 4 องค์ประกอบ
Know Reason
รู ้ถึงทีม
่ าหรือเหตุผล
Information to
ื่ มโยง
picture เชอ
ข ้อมูลทาให ้เห็นเป็ น
ภาพ
Source: Adapted from Wikipedia, the free encyclopedia
. Thought. Retrieved Jul 24, 2010. from http://en.wikipedia.org/wiki/Thinking
©2011 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
ระบบ (System)
นนเป
ั้ ็ นไฉน?
• 1968 Von Bertalanfly เสนอ ทฤษฎี
ระบบทัว่ ไป (General System
Theory)
• ระบบหมายถึงหน่วยรวม (Unified
whole)ทีเ่ กิดจากหน่วยย่อยหลาย
หน่วย
ั พันธ์ • ทีม
1 หน่วยย่อย
2 มีความสม
ั พันธ์กน
่ ค
ี วามสม
ั (Interrelated
รวมกัน
ต่อกัน
parts)มารวมกัน ทาให ้เกิด 2 A ได ้แก่
• Ability: หน่วยรวมทีเ่ กิดขึน
้ นีม
้ ี
ระบบ
คุณสมบัตแ
ิ ตกต่างไปจากผลรวมของ
หน่วยย่อยทัง้ หมด
4 Affect สง่ ผล
3 Ability
่ นแปลงในหน่วยย่อย
กระทบต่อกัน
คุณสมบัตใิ หม่ • Affect การเปลีย
แต่ละหน่วยจะมีผลกระทบต่อทัง้ หมด
Source: Based on Von Bertalanffy. (2009). Systems theory.
ทีม
่ ารวมกันด ้วยทัง้ ด ้านบวกและด
้านลบ
Retrieved Aug 7,2009. from
©2010 Youthana Paranan.
.http://en.wikipedia.org/wiki/Systems_theory
Teamwork
penguin
www.HowAreYou.co.th
การคิดเชงิ ระบบ (Systems thinking)
นัน
้ เป็ นไฉน?
ื่ มโยงปั จจัย
• เป็ นการเชอ
ต่างๆทีเ่ กีย
่ วข ้องกับ
ปั ญหาทีเ่ ราสนใจ เชงิ
เหตุเชงิ ผล ทาให ้เห็น
ั พันธ์อย่างเป็ น
ความสม
รูปธรรม
• นามาซงึ่ การเข ้าใจและ
รับมือต่อการ
เปลีย
่ นแปลงทัง้ ผลดี
และผลกระทบใน
ภาพรวมทีเ่ กิดจากแต่ละ
ปั จจัยนัน
้ ในปั จจุบน
ั และ
อนาคต
Source: Adapted from Peter Senge. Fifth Discipline. Cited in รัฐ ธนาดิเรก. (2551) Retrieved 22Jul, 1010. from
www.dms.moph.go.th/.../Systematic/Seminar-in-Systems-Thinking-03&041208แก ้.ppt -
©2010 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
การคิดเชิงระบบ(Systems thinking) เป็ นอย่างไร ?
แผนที่ยุทธศาสตร์ (Strategy Map)
1 มองหาปั จจัยทีเ่ กีย
่ วข ้อง
กับปั ญหา
ั พันธ์ระหว่าง
2 สนใจปฏิสม
ปั จจัยเหล่านัน
้
ื่ มโยงเชงิ เหตุเชงิ ผล
3 เชอ
(ทัง้ ภายใน & ภายนอก)
คื อ แ ผ น ภ า พ ที่ แ ส ด ง ใ ห้ เ ห็ น ถึ ง
ยุ ท ธ ศ า ส ต ร์ ข อ ง อ ง ค์ ก ร ใ น รู ป แ บ บ ข อ ง
ความสัมพันธ์เชิงเหตุและผล (Cause and Effect
Relationship) กล่าวคือ
เ ป็ น ค ว า ม สั ม พั น ธ์ ร ะ ห ว่ า ง ผ ล ลั พ ธ์
(Outcome) ที่ อ งค์ก รต้อ งการกับ มุ ม มองด้า น
การเงิน มุมมองด้านลูกค้า มุมมองกระบวนการ
ภายในและมุมมองด้านการเรียนรูแ้ ละการพัฒ นา
องค์กร
©2009 Youthana Paranan. www.HowAreYou.co.th
ตัวอย่างภาพแผนที่ยุทธศาสตร์ (Strategy Map)
ประสิทธิผล
ตาม
ยุทธศาสตร์
(การเงิน)
วิสยั ทัศน์ “เป็ นเมืองศูนย์กลางการวิจยั การพัฒนาเทคโนโลยีเสริมสร้างความ
เข้มแข็งวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม SMEs ของภูมิภาค South East Asia”
SMEs และผู้ผลิตชุมชนมีรายได้ เพิ่มขึน
้ อย่ างยั่งยืน
พัฒนาองค์ กร ประสิทธิภาพการ คุณภาพ
(การเรี ยนรู้
การ
ปฏิบตั ริ าชการ
และพัฒนา
(กระบวนการ ให้ บริ การ
องค์ กร)
ภายใน)
(ลูกค้ า)
............................................................................................
SMEs มีขีดความสามารถในการแข่ งขันและผลผลิตที่มีคุณภาพเพิ่มขึน
้
............................................................................................
ต้ นทุนสินค้ าลดลง คุณภาพสินค้ าเพิ่มขึน้
การบริหารจัดการดีขนึ ้
............................................................................................
พัฒนาขีดความ
สามารถบุคลากร
พัฒนาเทคโนโลยี่
พัฒนาระบบ
การให้ บริการ
คนที่จะคิดเชิงระบบได้ ดี ต้ องใช้ สมองกี่ซีก?
คิดด้วยสมองซีกซ้าย
คิดด้วยสมองซีกขวา
คิดวางแผน
คิดบริหารอารมณ์
คิดเชิงกลยุทธ์
คิดมุ่งทางออก
คิดวิเคราะห์
คิดสังเคราะห์
คิดเชิงตรรกะ
คิดสร้ างสรรค์
คิดเชิงวิพากษ์
คิดประยุกต์
การคิดเชงิ ระบบ
©2009 Youthana Paranan. www.HowAreYou.co.th
ขณะทีท
่ า่ นกาลังเดินคิดอะไรเพลินๆไปตามถนน
ี งดังต่อไปนี้ ท่านจึงรีบวิง่
จูก
่ ็ได ้ยินเสย
แต่กลับไปชนถังขยะข ้างทางทีป
่ ิ ดฝาอยูล
่ ้มลง
ท่านคิดว่าอะไรจะหกออกมา
A1 ไม่มอ
ี ะไรหกออกมา เพราะเป็ นถังขยะเปล่า
A2 มีเศษขยะทีไ่ ม่มอ
ี ะไรห่อเอาไว ้ หกกระจายลงมาบนถนน
ี าทีผ
A3 มีถงุ ขยะสด
่ ก
ู ไว ้แน่น กระเด ้งออกมา
ทีม
่ า:ดัดแปลงจาก ทาดาฮโิ กะ นากาโอะ และ อิซามุ ไซโตะ.(2545).KOKOLOGY ถอดรหัสใจเล่ม 1.กรุงเทพฯ: เพิรล
์ พับลิชชงิ่ .
Sound: 12
อย่างไหนจะได้ ผลกว่ากัน ในการรับมือกับอารมณ์ท่คี ้ างคาใจ
ระหว่าง พยายามลืมไม่นึกถึงอีก กับ พยายามทาความเข้ าใจ
ความขมในใจของคนเหมือนนา้ ลึก
แต่คนที่มีความเข้ าใจจะสามารถโพงมันออกมาได้
Thailife
Gesera sera
Source: Adapted from Proverbs 20:5. Biblica (2009). Retrieved July 20, 2009. from http://www.biblica.com/bible/
ท ักษะคิดบริหารอารมณ์
นนทํ
ั้ าอย่างไร? FEEL
ึ
First begin รู ้สก
อย่างไร เริม
่ เมือ
่ ใด
อารมณ์ดังกล่าว เกิดขึน
้ ได ้อย่างไร เหตุการณ์เป็ นอย่างไร,
ึ เชน
่ นี้ เมือ
ึ อืน
เริม
่ รู ้สก
่ ใด, สงิ่ นีม
้ าพร ้อมกับความรู ้สก
่ ใดอีก
ี น
ั กับความรู ้สก
ึ นี้ จะให ้เป็ นสอ
ี ะไร, ให ้เปลีย
Express แสดงออก หากให ้สส
่ นเป็ น
ั ผัสทีอ
ี ว่างขึน
ึ นีก
หรือสม
่ วัยวะ สส
้ ๆๆๆ, ความรู ้สก
้ าลังอยูท
่ อ
ี่ วัยวะ ร่างกายสว่ นใด
ใด
ให ้เคลือ
่ นออกมาทีม
่ อ
ื แล ้วเป่ าออกไปๆๆๆ
ึ เชน
่ นี,้ สงิ่ นีก
Explain อะไรทาให ้ อะไรเป็ นสาเหตุทาให ้เกิดความรู ้สก
้ าลังบอก
ึ เชน
่ นัน
ื่ ถึงอะไรลึกๆ ในตัวฉั น, อะไรทาให ้อารมณ์นี้
รู ้สก
้ มัน
อะไรฉั น มันสอ
ื่ อะไร
กาลังสอ
อยูไ่ ด ้นาน, หากปล่อยไว ้ อาจเกิดผลกระทบอะไรบ ้าง
Last สุดท ้าย อยาก
ให ้เป็ นอย่างไร จะ
ปรับเปลีย
่ นแก ้ไข
อย่างไร
ท ักษะคิดบริหารอารมณ์
(Managing feeling)
ถ ้าเปลีย
่ นได ้ อยากให ้เป็ นอย่างไร, ดังนัน
้ จะเริม
่ ทาอย่างไร
ก่อนดี
หมายถึง ฉั นควรปรับเปลีย
่ นตนเองอะไรบ ้าง, แล ้วหลับตา
ึ นี้ เต็ม10 ลด
หายใจเข ้าลึกๆ ออกยาวๆ ขณะนี้ กับความรู ้สก
เหลือเท่าไร
Source: Adapted from Kathryn Geldard & David Geldard. (2005:175)
Practical counselling skills. NY: Palgrave Macmillan.
©2011 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
ดนตรีบําบ ัดแบบ 3S
(3S Music Therapy)
ทําอย่างไร?
Speak out นึกตาม
แล ้วตอบตัวเองเบาๆ
Self talk พูดความ
ตัง้ ใจของตนเอง
เพราะใจร่าเริง เป็ นยาอย่างดี
ฉั นจึงเลือกมองบวก เรียนรู ้ผ่านปั ญหา ไม่จมปลักกับปั ญหา
ฉั นเลือกสารวจ สงิ่ ทีจ
่ ริงก่อน แทนทีจ
่ ะคิดลบไปก่อน
ฉั นเลือกคิดมุง่ ทางออก แทนทีจ
่ ะกังวลแต่ปัญหา
หากฟ้ าเบือ
้ งบน มีพระเจ ้าทีฉ
่ ั นยังไม่รู ้จักและรักฉั น
ขอท่านชว่ ยฉั นให ้พ ้นทุกข์
ชว่ ยไถ่ฉัน ให ้พ ้นเคราะห์กรรมบาปเวร
ฉั นขอเปิ ดใจรับท่าน รับความรักความสุขจากท่าน
วันนี้ ฉั นขอปรึกษาท่านในเรือ
่ ง...
Spiritual talk พูด
ื่ มเบือ
ปรึกษาเชอ
้ งบน
ท ักษะคิดบริหารอารมณ์
(Managing feeling)
Source: Adapted from Brian Luke Seaward. Music Therapy in Managing Stress. 4th ed. ©2011 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
Retrieved Mar 7, 2011. from n1.slideserve.com/PPTFiles/Chapter21_61578_65787.ppt
ั ผัสมิตจิ ต
การสม
ิ วิญญาณ (Spirituality)
เกิดขึน
้ ได ้อย่างไร
มั่นคง (Stability)
ยืดหยุน
่ (Flexibility)
หลักศาสนธรรม &
ปั ญญา (Belief
system &
Wisdom)
Source: Human Resource Management, Buffalo State College . (2010).
Succes factors. Retrieved Aug 9, 2010. from http://www.buffalostate.edu/offices/hr/pepds/sf/tb.asp
ทีม
่ า: ดัดแปลงจาก เฮ็นรี่ แคลเรนซ์ ทีเซ่น. (1995). ศาสนศาสตร์ระบบ. กรุงเทพฯ: กนกบรรณสาร.
ความหมายแห่ง
ชวี ต
ิ และค.รัก
(Existential
meaning & Love)
Nick
Testimony
มิตจ
ิ ต
ิ วิญญาณ
กิเลส บาป เคราะห์กรรมเวร
ขีดความสามารถ
พฤติกรรม
(Behavior)
ทัศนคติ
(Attitude)
การตระหนั กรู ้
(Awareness)
อารมณ์
วิธค
ี ด
ิ
(Emotion)
(Thinking style)
แรงปรารถนา
ค่านิยม (Value)
(Motive)
ประสบการณ์เหนือ
จิตสานึก
ธรรมชาติ
(Conscience)
(Devine
experience)
การเปิ ดเผยสาแดง
(Revelation)
ทักษะ (Skill)
ความรู ้
(Knowledge)
©2011 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
สมองคลีค
่ ลายอารมณ์ตนเองได้อย่างไร
(Emotion-focused Mechanism)
2
3
ึ อย่างไร
1 First begin รู ้สก
เริม
่ เมือ
่ ใด
1
4
2 Express แสดงออกหรือ
ั ผัสทีอ
สม
่ วัยวะใด
ึ
3 Explain อะไรทาให ้รู ้สก
่ นัน
ื่ อะไร
เชน
้ มันกาลังสอ
Source: Adapted from Prentice-Hall, Inc.
A Pearson Company (2002). Limbic System. Retrieved Mar 19, 2010. from
http://cwx.prenhall.com/bookbind/pubbooks/morris5/chapter2/
custom1/deluxe-content.html
ท ักษะคิดบริหารอารมณ์
(Managing feeling)
4 Last สุดท ้าย อยากให ้เป็ น
อย่างไร จะปรับเปลีย
่ นแก ้ไข
อย่างไร
©2011 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
ท ักษะคิดบริหารอารมณ์
(Managing feeling) : FEEL
ึ
First begin รู ้สก
อย่างไร เริม
่
เมือ
่ ใด
Last สุดท ้าย
อาจเกิดอะไร
ขึน
้ จะป้ องกัน
แก ้ไขอย่างไร
เรือ
่ งคาใจ
ไม่สบายใจ
Express
แสดงออกหรือ
ั ผัสทีอ
สม
่ วัยวะ
ใด
Explain อะไร
ึ
ทาให ้รู ้สก
่ นัน
เชน
้ มัน
ื่ อะไร
กาลังสอ
ท ักษะคิดบริหารอารมณ์
(Managing feeling)
©2011 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
คนที่จะคิดเชิงระบบได้ ดี ต้ องใช้ สมองกี่ซีก?
คิดด้วยสมองซีกซ้าย
คิดด้วยสมองซีกขวา
คิดวางแผน
คิดบริหารอารมณ์
คิดเชิงกลยุทธ์
คิดมุ่งทางออก
คิดวิเคราะห์
คิดสังเคราะห์
คิดเชิงตรรกะ
คิดสร้ างสรรค์
คิดเชิงวิพากษ์
คิดประยุกต์
การคิดเชงิ ระบบ
©2009 Youthana Paranan. www.HowAreYou.co.th
ชว่ งทีผ
่ า่ นมา เมือ
่ หารือแก ้ปั ญหา
บรรยากาศเป็ นอย่างไร
(กรุณาเลือก √ ข ้างใดข ้างหนึง่
ทีต
่ รงกับตัวท่านมากทีส
่ ด
ุ )
มักบอกเล่าปั ญหาและสงิ่ ทีไ่ ม่ 1 มักบอกถึงเป้ าหมายและสงิ่ ทีต
่ ้องการ
ต ้องการในอดีต
ในอนาคต
เน ้น “อะไรผิดปกติ” “อะไรทีไ่ ม่
ได ้ผล” “อะไรทีข
่ าดพร่อง” ซงึ่ เป็ น
ข ้อด ้อยของบุคคล กลุม
่ องค์กร
2 เน ้น “อะไรถูก” “อะไรได ้ผล” “อะไรที่
ั ยภาพของบุคคล
มีอยู”่ ซงึ่ เป็ นศก
กลุม
่ องค์กร
หารือเพือ
่ แก ้ปั ญหาทีเ่ กิดขึน
้ แล ้ว
แต่ยังใชวิ้ ธแ
ี ก ้ตามรูปแบบทีต
่ น
คุ ้นเคย
3 หารือเพือ
่ ป้ องกัน รับมือกับสงิ่ ท ้าทาย
ใหม่ โดยมองหาวิธท
ี เี่ ป็ นไปได ้ใหม่ๆ
และสงั เกตจากผู ้อืน
่
มองว่าปั ญหาแสดงว่าเริม
่ ถดถอย
ื่ มทรุดในทีส
และนามาซงึ่ การเสอ
่ ด
ุ
4 มองว่าปั ญหาอาจกระตุ ้นให ้เกิดการ
ั ยภาพได ้หากรับมือได ้อย่าง
พัฒนาศก
เหมาะสม
ึ ถูกกดดัน 5 บรรยากาศทีพ
ึ ว่าเปิ ดกว ้างต่อ
บรรยากาศทีเ่ จอ รู ้สก
่ บ รู ้สก
ควบคุม กลัวถูกตาหนิ
ความเห็นต่าง และกล ้าแสดง
ความเห็น
Solution
thinking Check
ท่านอยากพัฒนาข ้อใด...
แบ่งปั นกันและกัน
Source: Adapted from Sharry, John. (2001:6-37).
Solution-Focused Groupwork. London: Sage Publications.
©2010 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
ช่วงที่ผ่านมา ท่านทาอย่างไรเมื่อเจอปัญหายากๆ
ระหว่าง รอหัวหน้ าขยับก่อน กับ ริเริ่มด้ วยตนเองก่อน
แม้ถูกขนาบรอบข้าง
แต่ก็ไม่ถงึ กับกระดิกไม่ไหว
ทักษะคิดมุ่งทางออก (Solution-focused thinking)
[email protected]
©2010 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
้ ก้ไขได้
1 Solution: ถ้าปัญหานีแ
ว ันนนจะเป
ั้
็ นอย่างไร
2 Options: หากวิธเี ดิมใชไ้ ม่ได้ผล มี
่ ยบรรเทา
วิธอ
ี น
ื่ ๆอะไรอีกบ้างเพือ
่ ชว
ปัญหานี้
3 Lead change: ถ้าเปลีย
่ นบางอย่าง
ได้ เพือ
่ ให้ได้ตามทีค
่ าดหว ัง ต้อง
เปลีย
่ นอะไร
4 Via others: คนอืน
่ ๆทีเ่ คยแก้ปญ
ั หา
คล้ายๆก ันนีไ้ ด้มาก่อน ตอนนนทํ
ั้ า
อย่างไร
่ งใดบ้างทีป
5 Empty: มีชว
่ ลอด
่ งนน
้ ในชว
ปัญหานี้ เกิดอะไรขึน
ั้ จะ
้ ้ องก ัน, แก้ไขปัญหาใน
นํามาใชป
ปัจจุบ ันได้อย่างไร
ทักษะคิดมุ่งทางออก (Solution-focused thinking)
ทักษะคิดมุ่งทางออก
(Solution-focused thinking)
ทาอย่างไร?: SOLVE
•เป็ นการสารวจหาทางแก ้ปั ญหาเชงิ
สร ้างสรรค์ (Creative problem
solving) โดยเปิ ดโอกาสให ้คิด
แตกต่างหลากหลาย (Divergent) บน
ื่ ว่าทุกปั ญหามีทางออก
ความเชอ
•และมองไปทีจ
่ ด
ุ แข็ง (Strength)
มากกว่าจะกังวลอยูแ
่ ต่จด
ุ อ่อน
(Weakness)
• อาจแบ่งออกเป็ น 5 ประเด็น ย่อว่า
SOLVE ดังภาพฯ
©2011 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
ทักษะคิดมุ่งทางออก (Solution-focused thinking): SOLVE
Solution หาก
วันนี้ แก้ได้
Empty ช่วง
ปลอด
ปั ญหา
ปั ญหาทีแ่ ก้
ไม่ตก
Via others คน
อื่นแก้อย่างไร
ทักษะคิดมุ่งทางออก (Solution-focused thinking)
Options วิธี
อื่นๆ
Lead change
เปลีย่ น
บางอย่าง
EX: ง่วงหล ับ
ในขณะเรียน
©2010 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
สิ่งใหม่ ท่ ที ่ านจะนาใช้ ได้ คืออะไร?
สาระสาคัญ
1 การทางานของสมอง 2 ซีก
2 แผนภูมินักคิด(Thinker Map) VS แผนภูมิ
ต่างๆ: ความหมาย & ความต่าง
เก่ง
3 แผนภูมินักคิดกับการคิดเชิงระบบ เก่งบริหาร
ตนเอง
วางแผน
4 ทักษะคิดวางแผน
5 วงจร Deming: PDCA
เก่งคิด
แก ้ปั ญหา
6 สมองซีกซ้ าย: ถาม-คิด-ตอบ
7 สมองซีกขวา: ถาม-คิด-ตอบ
8 การคิดอย่างเป็ นระบบเป็ นอย่างไร
 อยำกให้ตนเองพัฒนำในเรื่องนี้ อย่ำงไร
9 ทักษะคิดบริหารอารมณ์
 จะนำควำมรูใ
้ นเรื่องนี้ ไปใช้ประโยชน์อย่ำงไร
10 ทักษะคิดมุ่งทางออก
©2009 Youthana Paranan. www.HowAreYou.co.th
กิจกรรมฝึ กปฏิบตั ิ: คิด&เขียนThinker map
1. ฉันอยากจะทากิจกรรมหรือ
โครงการอะไรในปี นี้ 6W1H
2. อารมณ์ความรูส้ ึกใดทีค่ า้ งคาใจ
FEEL
3. ปั ญหาอะไรทีต่ อ้ งรับการแก้ไข
SOLVE
4. ให้เขียน Thinker map ในเรือ่ ง
นั้นๆ 10 นาที
©2010 Youthana Paranan. www.HowAreYou.co.th
ข ้อคิดเพือ
่ คนมีปัญญา
ดร.นพ. ยุทธนา ภาระนันท์
จงแสวงปั ญญาดุจหาเงิน
และเสาะหาปั ญญาอย่างหา
่ นไว ้
ขุมทรัพย์ทซ
ี่ อ
แล ้วท่านจะเข ้าใจความชอบธรรมและ
ความยุตธิ รรม
และความเทีย
่ งธรรมคือวิถท
ี ด
ี่ ท
ี ก
ุ สาย
©2011 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th
มีหล ักสูตรใหม่ๆ อะไรบ้าง
ทีเ่ สริมสร้างขีดสมรรถนะ
่ วามเป็นเลิศ...ด้วยพล ัง Proactive Brain (Proactive
1. บริหารเชงิ รุกสูค
management)
ั
ั้
่ ลสมฤทธิ
2. มุง
่ สูผ
ท
์ เี่ หนือชน...ด้
วย 7 Habits plus (Result-based
Management)
ั้ ด้วยพล ังคิดนอกกรอบ
3. Creative Thinker Map: เพิม
่ ผลผลิตอย่างเหนือชน
(Creativity)
่ าประจําด้วยการบริการทีต
4. จากแรกพบ...สูข
่ รงใจ (Service Mind)
5. เร่งพล ังใจให้เต็มร้อย...ด้วย 7 S Motivator (7S motivator-driven High
Performance Team)
ี (Systems thinking Leader)
6. คิดเชงิ ระบบอย่างผูน
้ ํา...ด้วยพล ังสมอง 2 ซก
7. องค์กรแห่งความสุข...สร้างได้ดว้ ย Happy 8 (Happy workplace)
ื่ มน
8. การสร้างความเชอ
่ ั ศร ัทธาและภ ักดีตอ
่ องค์กร (Organizational
Commitment)
9. เพิม
่ ผลผลิตในตนเอง...ด้วยพล ัง 7 Smart Brain (Self empowerment)
่ วามเป็นเลิศ...ด้วยพล ังทีมคิดบวก (Positive thinking team)
10. สูค
Trainer Available
ยุทธนา ภาระนันท์
www.HowAreYou.co.th
www.oknation.net/blog/youthana
[email protected]
02-942-2420
©2011 Youthana Paranan.
www.HowAreYou.co.th