Transcript Skuteczność realizacji podstaw programowych w zakresie zagadnień związanych z nauczaniem i wychowaniem w kontekście praw człowieka Opracowanie: Zespół Wychowawczy Publicznego Gimnazjum w Pławie.

Skuteczność realizacji podstaw
programowych
w zakresie zagadnień
związanych
z nauczaniem i wychowaniem
w kontekście praw człowieka
Opracowanie:
Zespół Wychowawczy Publicznego Gimnazjum w Pławie
Treści prezentacji:
1. Uzasadnienie wprowadzenia priorytetu.
2. Prawa ucznia wynikające z przepisów prawa oświatowego.
3. Prawa człowieka w dokumentach szkolnych: statut, programy
nauczania, program wychowawczy, program profilaktyki, plany
pracy, uchwały rady pedagogicznej, zarządzenia dyrektora.
4. Podstawa programowa – treści nauczania i wychowania
dotyczące praw człowieka.
5. Działania wizytatora/dyrektora w ramach realizacji priorytetu.
6. Adresy organizacji rządowych i pozarządowych zajmujących się
ochroną praw człowieka.
Zadanie priorytetowe w zakresie sprawowania nadzoru
pedagogicznego do realizacji w roku szkolnym 2008/2009 zostało
ustalone przez Ministra Edukacji Narodowej pismem do kuratorów
oświaty z dnia 19.05.2008.
Dlaczego taki priorytet?
W dniu 17 maja 2007 r. Rada Ministrów przyjęła Program Działań
Rządu ws. wykonywania wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
wobec Rzeczypospolitej Polskiej.
Opracowanie Programu zostało zaproponowane przez Pełnomocnika
Ministra Spraw Zagranicznych ds. postępowań przed Europejskim
Trybunałem Praw Człowieka. Impulsem do zgłoszenia inicjatywy było
Sprawozdanie z działalności Pełnomocnika w okresie od stycznia
2001 r. do sierpnia 2005 r. We wnioskach ze Sprawozdania
Pełnomocnik zidentyfikował najważniejsze obszary, w których, w
świetle orzecznictwa Trybunału wobec Polski, wymagane jest
podjęcie działań.
Program Działań Rządu ws. wykonywania wyroków Europejskiego
Trybunału Praw Człowieka wobec Rzeczypospolitej Polskiej
Zadania dla systemu oświaty:
1. Minister Edukacji Narodowej będzie prowadził działania w
celu promowania wiedzy o prawach człowieka we
współpracy ze środowiskiem uniwersyteckim - w drodze
m.in. kontynuowania i rozwoju Olimpiady Wiedzy o
Prawach Człowieka, organizowanej przez Katedrę Praw
Człowieka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu
Mikołaja Kopernika w Toruniu, a także innych podobnych
inicjatyw;
2. Minister Edukacji Narodowej dokona przeglądu podstawy
programowej kształcenia ogólnego i innych aktów
wykonawczych w celu sprecyzowania priorytetów nadzoru
pedagogicznego w zakresie nauczania i wychowania w
kontekście praw człowieka.
Ochrona praw człowieka w polskim
prawie oświatowym
„Oświata Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wspólne dobro
całego społeczeństwa, a szkoła powinna zapewnić każdemu
uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotować go
do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich
w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji,
sprawiedliwości i wolności”
(fragment preambuły ustawy o systemie oświaty)
„Nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych,
wychowawczych i opiekuńczych ma obowiązek kierowania się
dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawę moralną
i obywatelską z poszanowaniem godności osobistej ucznia”
(artykuł 4 ustawy o systemie oświaty)
Ochrona praw człowieka w polskim
prawie oświatowym
Obowiązkiem władz szkoły, w tym nauczycieli i dyrektora,
jest nie tylko respektowanie praw człowieka, ale także
edukowanie w zakresie problematyki praw człowieka,
ze szczególnym uwzględnieniem praw dziecka .
Zobowiązanie to wynika z katalogu spraw objętych
nadzorem pedagogicznym prowadzonym przez
kuratora oświaty - w treści art. 33 ust. 2 pkt 6 ustawy z
dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst
jednolity: Dz. U. z 2004 r. Nr. 256, poz. 2572 z późn. zm.),
jest zapis, że nadzorowi podlegają także:
przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia oraz
upowszechnianie wiedzy o tych prawach.
Ochrona praw człowieka w polskim
prawie oświatowym
Ustawa o systemie oświaty wskazuje dosyć ogólne, podstawowe prawa, które
nazywa prawami ucznia. Są to:
•
•
•
•
•
•
•
prawo do zapoznawania się z programem nauczania, z jego treścią, celem i
stawianymi wymaganiami (art. 55,ust. 5, pkt. 1),
prawo do jawnej i umotywowanej oceny postępów w nauce i zachowaniu
(art. 55,ust. 5, pkt. 2),
prawo do organizacji życia szkolnego, umożliwiające zachowanie
właściwych proporcji między wysiłkiem szkolnym a możliwością
rozwijania i zaspokajania własnych zainteresowań (art. 55,ust. 5, pkt. 3),
prawo redagowania i wydawania gazety szkolnej (art. 55,ust. 5, pkt. 4),
prawo organizowania działalności kulturalnej, oświatowej, sportowej oraz
rozrywkowej zgodnie z własnymi potrzebami i możliwościami
organizacyjnymi, w porozumieniu z dyrektorem (art. 55,ust. 5, pkt. 5),
prawo wyboru nauczyciela pełniącego rolę opiekuna samorządu (art. 55,ust.
5, pkt. 6),
Zmiana ustawy o systemie oświaty (z dnia 27 czerwca 2003r.)
zagwarantowała samorządowi uczniowskiemu w gimnazjach i
szkołach ponadgimnazjalnych prawo samodzielnego wnioskowania o
utworzenie rady szkoły do dyrektora szkoły (art. 51,ust. 9).
Statuty szkół określają m.in. :
•
rodzaje nagród i kar stosowanych wobec uczniów oraz tryb
odwoływania się od kary (§16 załącznika nr 2 lub inny w zależności od
załącznika, czyli typu szkoły),
•
warunki pobytu w szkole zapewniające uczniom
bezpieczeństwo (§16 załącznika nr 2),
•
szczegółowe zasady wewnątrzszkolnego systemu oceniania
uczniów (§2 załącznika nr 2),
•
cele i zadania szkoły wynikające z przepisów prawa oraz
uwzględniające program wychowawczy i program profilaktyki,
dostosowane do potrzeb uczniów (oba dokumenty wymagają
zaopiniowania przez samorząd uczniowski i radę rodziców)
(§2 załącznika nr 2),
•
formy opieki i pomocy uczniom, którym z przyczyn
rozwojowych, rodzinnych lub losowych potrzebna jest pomoc
materialna (§2 załącznika nr 2).
•
prawa ucznia, z uwzględnieniem praw zawartych w Konwencji
o prawach dziecka, oraz tryb składania skarg w przypadku
naruszenia praw ucznia (§16b,ust.1)
Prawa człowieka w podstawie
programowej – gimnazjum
W gimnazjum nauczyciele wprowadzają uczniów w
świat wiedzy naukowej, wdrażają ich do
samodzielności, pomagają im w podejmowaniu
decyzji dotyczącej kierunku dalszej edukacji
i przygotowują do aktywnego udziału w życiu
społecznym.
Prawa człowieka w podstawie
programowej – gimnazjum
WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE
1. Wychowanie do życia w rodzinie
Zadania szkoły:
1. Stymulowanie procesu samowychowania.
2. Współpraca z rodzicami w zakresie prawidłowych relacji między nimi
a dzieckiem.
3. Pomoc we właściwym przeżywaniu okresu dojrzewania.
4. Wzmacnianie procesu identyfikacji z własną płcią.
5. Wspieranie rozwoju moralnego i kształtowania hierarchii wartości.
6. Promowanie integralnej wizji seksualności człowieka; ukazanie jedności
pomiędzy aktywnością seksualną a miłością i odpowiedzialnością.
7. Tworzenie klimatu dla koleżeństwa, przyjaźni oraz szacunku dla człowieka.
8. Pomoc w poszukiwaniu odpowiedzi na podstawowe pytania egzystencjalne.
9. Informowanie o możliwościach pomocy - system poradnictwa dla dzieci i
młodzieży.
Prawa człowieka w podstawie
programowej – gimnazjum
WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE
Wychowanie obywatelskie
Treści nauczania:
- Niezbywalny charakter praw człowieka, ich katalog i systemy
ochrony.
- Życie szkoły - samorządność, procedury demokratyczne, regulacje
prawne.
Osiągnięcia:
- Rozpoznawanie własnych praw i obowiązków.
- Uczestniczenie w dyskusji, prezentacja i obrona własnego
stanowiska, branie pod uwagę argumentów strony przeciwnej.
Prawa człowieka w podstawie
programowej – gimnazjum
CHEMIA
Cele edukacyjne
1. Nabycie umiejętności i nawyku postępowania zgodnego z zasadami
dbałości o własne zdrowie i ochronę środowiska.
Zadania szkoły
1. Zapoznanie uczniów z właściwościami substancji chemicznych
i bezpiecznym obchodzeniem się z nimi.
Treści nauczania
1. Działanie niektórych substancji na organizm człowieka: leki, trucizny,
alkohole, narkotyki, nawozy, środki ochrony roślin.
Prawa człowieka w podstawie
programowej - gimnazjum
BIOLOGIA
Cele edukacyjne
1. Zrozumienie zasad funkcjonowania organizmu człowieka i kształtowanie
zachowań prozdrowotnych.
2. Kształcenie zachowań ukierunkowanych na ochronę środowiska
przyrodniczego.
Zadania szkoły
1. Motywowanie do przestrzegania zasad higieny osobistej i podejmowania
odpowiedzialności za zdrowie i życie własne i innych.
2. Umożliwienie podejmowania działań na rzecz najbliższego środowiska
przyrodniczego i rozwijania szacunku dla zwierząt.
Prawa człowieka w podstawie
programowej – gimnazjum
BIOLOGIA
Treści nauczania
1. Działania człowieka w środowisku przyrodniczym i ich
konsekwencje.
Osiągnięcia
1. Ocenianie zmian zachodzących w środowisku przyrodniczym
w wyniku oddziaływania człowieka i ich wpływu na jakość
życia i umiejętności znajdowania środków zaradczych.
2.Analizowanie przyczyn zakłóceń stanu zdrowia człowieka,
przewidywanie skutków własnych decyzji w tym zakresie.
Prowadzenie zdrowego trybu życia.
Prawa człowieka w podstawie
programowej – gimnazjum
GEOGRAFIA
Treści nauczania
1. Ziemia jako środowisko życia, jej historia i obraz współczesny.
2. Interakcja ziemia - człowiek.
3. Gospodarowanie zasobami naturalnymi ziemi.
4. Problemy etyczne związane z nierównomiernym rozwojem gospodarczym
różnych części świata.
5. Źródła konfliktów i próby ich rozwiązywania (na wybranych przykładach).
Osiągnięcia
1. Ocenianie w kategoriach geograficznych działalności gospodarczej,
społecznej i politycznej oraz działań własnych.
2. Przewidywanie zmian w przyrodzie i w działaniach ludzi na podstawie
uzyskanych informacji.
Prawa człowieka w podstawie
programowej - gimnazjum
GEOGRAFIA
Zadania szkoły
Tworzenie uczniom sprzyjających warunków do:
1) uczenia się czynnego, kształtującego dociekliwość,
refleksyjność, zdrowy krytycyzm, chęć działania,
2) kształtowania postawy szacunku dla przyrody.
Prawa człowieka w podstawie
programowej - gimnazjum
TECHNIKA
Zadania szkoły
1. Zorganizowanie warunków do samodzielnego i bezpiecznego działania
technicznego z wykorzystaniem typowych metod stosowanych
w podstawowych dziedzinach techniki.
Osiągnięcia
1. Bezpieczne posługiwanie się podstawowymi narzędziami, przyrządami
i urządzeniami; dobieranie narzędzi oraz utrzymywanie ich w
stanie sprawności.
2. Eksploatacja urządzeń technicznych związanych z życiem codziennym,
z uwzględnieniem zasad i reguł bezpieczeństwa.
3. Bezpieczne korzystanie z dróg i pojazdów.
Prawa człowieka w podstawie
programowej - gimnazjum
TECHNIKA
Treści nauczania
1. Projektowanie i konstruowanie; ochrona praw autorskich,
wynalazczość, ochrona patentowa; młodzieżowy ruch
twórczości technicznej.
2. Problemy bezpiecznego wykorzystania wytworów współczesnej
techniki; urządzenia techniczne stosowane w środowisku
życia ucznia.
3. Problemy związane z bezpieczeństwem ruchu drogowego.
Prawa człowieka w podstawie
programowej - gimnazjum
INFORMATYKA
Treści nauczania
1. Społeczne, etyczne i ekonomiczne aspekty rozwoju informatyki.
Pożytki wynikające z rozwoju informatyki i powszechnego
dostępu do informacji. Konsekwencje dla osób i społeczeństw.
Zagrożenia wychowawcze: szkodliwe gry, deprawujące treści,
uzależnienie. Zagadnienia etyczne i prawne związane z ochroną
własności intelektualnej i ochroną danych.
Osiągnięcia
1. Dostrzeganie korzyści i zagrożeń związanych z rozwojem zastosowań
komputerów.
Prawa człowieka w podstawie
programowej - gimnazjum
ETYKA
Nauczanie religii jest realizowane
zgodnie z odrębnymi przepisami
Zadania szkoły
1. Uświadamianie ważnych problemów moralnych i sposobów ich
rozwiązywania.
2. Ukazywanie znaczenia zasad moralnych dla rozwoju osobistego człowieka,
kształtowania się relacji między ludźmi oraz życia społecznego,
gospodarczego i politycznego.
3. Ułatwianie nawiązywania więzi z własną rodziną, krajem oraz jego kulturą,
umożliwiających rzeczywiste otwieranie się na różnorodność kultur
w otaczającym świecie.
4. Umożliwienie rozwijania umiejętności prezentacji własnego stanowiska
w dialogu z innymi i demokratycznego współdecydowania.
Prawa człowieka w podstawie
programowej - gimnazjum
ETYKA
Osiągnięcia
1. Dokonywanie wyboru wartości i tworzenie ich hierarchii.
2. Rozstrzyganie wątpliwości i problemów moralnych zgodnie z przyjętą
hierarchią wartości i dobrem wspólnym.
3. Rozpoznawanie zachowań naruszających normy i wartości w życiu
społecznym, politycznym i gospodarczym. Podejmowanie działań
zgodnych z tymi normami i wartościami w grupie rówieśniczej
i szkole.
4. Stosowanie zasad harmonijnego współistnienia i współdziałania ze
środowiskiem społecznym i przyrodniczym.
ŚCIEŻKI EDUKACYJNE
EDUKACJA PROZDROWOTNA
Zadania szkoły
1. Uświadamianie własnej odpowiedzialności za ochronę swojego zdrowia
i bezpieczeństwo.
EDUKACJA OBRONNA
Zadania szkoły
1. Uświadomienie zasad związanych z respektowaniem prawa, w
szczególności przepisów dotyczących praw człowieka, jego
bezpieczeństwa, życia i zdrowia.
Osiągnięcia
1. Przyjmowanie odpowiedzialności za bezpieczeństwo, zdrowie (życie)
własne i innych.
ŚCIEŻKI EDUKACYJNE
EDUKACJA FILOZOFICZNA
Treści nauczania
1. Starożytne wezwanie: "Poznaj samego siebie" a zawsze aktualne pytania:
Kim jestem? Skąd przychodzę? Dokąd zmierzam? Jaki jest sens
życia ludzkiego?
2. Filozofia jako umiłowanie mądrości.
3. Klasyczna definicja prawdy. Spory filozoficzne jako wyraz poszukiwania
prawdy.
4. Przykłady wykorzystania klasycznej wiedzy filozoficznej do analizy
współczesnych problemów, zwłaszcza moralnych. Etyka a życie
publiczne.
5. Koncepcja człowieka jako osoby, a więc istoty rozumnej i wolnej, otwartej
na takie wartości, jak: prawda, dobro.
Osiągnięcia
1. Rozumienie człowieka jako bytu osobowego.
2. Lepsze rozumienie siebie i drugiego człowieka.
3. Umiejętność filozoficznego określenia takich pojęć, jak: osoba, prawda,
dobro.
ŚCIEŻKI EDUKACYJNE
EDUKACJA FILOZOFICZNA
Cele edukacyjne
1. Kształtowanie wrażliwości moralnej.
Zadania szkoły
1. Ukazanie filozofii jako:
1) zachęty do zadawania zasadniczych pytań,
2) drogi wiodącej do krytycznego osiągania prawdy,
2. Pomaganie w odpowiedzi na podstawowe pytania, szczególnie
dotyczące sensu życia ludzkiego.
3. Pomoc uczniom w odkrywaniu własnej tożsamości.
EDUKACJA EUROPEJSKA
Treści nauczania
13. Prawa człowieka.
Działania wizytatora/dyrektora
w ramach realizacji priorytetu:
Analiza dokumentów szkolnych pod kątem zgodności
z obowiązującymi prawami (czy zapisy nie są sprzeczne
z prawami człowieka?, czy dyrektor szkoły kontroluje i ocenia
realizację podstawy programowej?).
Analiza dokumentów szkolnych, zwłaszcza programów
nauczania, programu wychowawczego, programu profilaktyki
i planów pracy pod kątem zgodności z podstawą programową
(czy ustalono formy
i sposoby realizacji treści podstawy programowej w zakresie praw
człowieka?).
Analiza dokumentów szkolnych (plan nadzoru pedagogicznego
dyrektora szkoły, dokumentacja sprawowanego nadzoru,
sprawozdania ze sprawowanego nadzoru, protokoły rady
pedagogicznej) oraz wywiad z dyrektorem szkoły – kontrola
i ocena realizacji podstawy programowej.
Działania wizytatora/dyrektora
w ramach realizacji priorytetu:
Ocena stopnia realizacji przyjętych dokumentów
programowych szkoły (analiza dokumentacji przebiegu
nauczania, hospitacje zajęć i innych czynności nauczyciela,
analiza skarg, wniosków i pism).
Zasięgnięcie opinii uczniów na temat znajomości ich praw oraz
przestrzegania praw ucznia i dziecka w szkole.
Zasięgnięcie opinii rady rodziców (a może rodziców wybranych
losowo) na temat przestrzegania praw ucznia i dziecka w
szkole.
Wywiad z zarządem SU – działalność SU, korzystanie z praw
zagwarantowanych ustawą.
Adresy organizacji rządowych i pozarządowych,
zajmujących się prawami człowieka (nie jest to lista
pełna, gdyż takich instytucji jest bardzo wiele,
często działają one lokalnie):
Trybunał Konstytucyjny www.trybunal.gov.pl
Rzecznik Praw Obywatelskich www.brpo.gov.pl
Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, al. Solidarności 77, 00-090 Warszawa
Rzecznik Praw Dziecka www.brpd.gov.pl
Biuro Rzecznika Praw Dziecka, ul. Śniadeckich 10, 00-656 Warszawa
tel. informacyjno-interwencyjny (022) 696 55 50 czynny codziennie
w godz. 8.15–20.00
faks (022) 629 60 79 (całodobowy)
Adres poczty elektronicznej [email protected]
Amnesty International, [email protected],
www.amnesty.org.pl
Biuro Stowarzyszenia AI w Polsce, ul. Jaśkowa Dolina 4, 80-252 Gdańsk
tel./faks: (058)341 57 92
Adresy organizacji rządowych i pozarządowych,
zajmujących się prawami człowieka (nie jest to lista
pełna, gdyż takich instytucji jest bardzo wiele,
często działają one lokalnie):
Helsińska Fundacja Praw Człowieka www.hfhrpol.waw.pl
Warszawa, ul Bracka 18 m. 62, tel. (22) 828 10 08
Fundacja Dzieci Niczyje www.fdn.pl
Polski Komitet UNICEF
al. Szucha 16 m. 15, 00-582 Warszawa
tel. (022) 629 06 76 tel./faks (022) 628 03 01
tel. (022) 629 06 76
Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do Spraw
Uchodźców (UNHCR) www.unhcr.pol
Przedstawicielstwo w Warszawie
aleja Róż 2, 00-566 Warszawa
tel. (022) 628 69 30