Łukasz Grzejdziak Prawo konkurencji ćwiczenia - spotkanie 4 Porozumienia ograniczające konkurencję Część II – porozumienia pionowe i wyłączenia od zakazu porozumień 90-232, Łódź, ul.
Download ReportTranscript Łukasz Grzejdziak Prawo konkurencji ćwiczenia - spotkanie 4 Porozumienia ograniczające konkurencję Część II – porozumienia pionowe i wyłączenia od zakazu porozumień 90-232, Łódź, ul.
Łukasz Grzejdziak Prawo konkurencji ćwiczenia - spotkanie 4 Porozumienia ograniczające konkurencję Część II – porozumienia pionowe i wyłączenia od zakazu porozumień 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Program ćwiczeń 1. 2. 3. 4. Dowodzenie istnienia porozumienia Leniency Porozumienia pionowe Wyłączenia od zakazu porozumień a) De minimis b) Ustawowe c) Blokowe 5. Wyłączenie porozumień pionowych spod zakazu 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Udowodnienie istnienia zakazanego porozumienia • Udowodnienie istnienia porozumienia jest niezwykle trudne – Przedsiębiorcy zdając sobie sprawę z zagrożenia karą dbają o zatajenie istnienia kartelu – Uzgodnienia nieformalne, ustne, brak materialnych dowodów na istnienie porozumienia • Wyjątki – Outdoor 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Udowodnienie istnienia zakazanego porozumienia • Podejście oparte na efekcie rynkowym (kartele) - jeśli – istnieje platforma wymiany informacji, np. odbywają się spotkania branżowe i – istnieje efekt rynkowy w postaci skoordynowania działań podmiotów i – skoordynowania tego nie można wytłumaczyć czynnikami rynkowymi KARTEL 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Udowodnienie istnienia zakazanego porozumienia • Decyzja UA z 7 września 1994 roku, DO-I50/S/2/94/DG - producenci saletry amonowej – podwyższanie cen przez 4 największych producentów, o łącznych udziałach w rynku > 80 % – od 1.01.1993 r. do 20.02.1994 r. - jednoczesne lub zbliżone w czasie podwyżki ustalające te same lub bardzo podobne ceny sprzedaży saletry – podwyżki o 5-10% w krótkich odstępach czasu – cena 1 t wzrosła z 1 600 000 zł do 2 700 000 zł (wzrost o 69%) 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Udowodnienie istnienia zakazanego porozumienia • (...) – podwyżki uzasadniane wysokością i terminem zmian cen zasobów (gazu ziemnego, węgla, energii, transportu) i opłat administracyjnych – ceny energii wzrosły dwukrotnie – o 10% i o 8 %, ceny gazu – o 5 % i 10 % – okresowe spotkania poświęcone problemom przemysłu nawozowego w ramach Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego – Kilkakrotne spotkania kierownictwa celem omówienia sytuacji w zakładach, ze szczególnym uwzględnieniem wniosków zmierzających do jej poprawy 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Udowodnienie istnienia zakazanego porozumienia • Decyzja UA: – brak bezpośredniego dowodu potwierdzającego fakt zawarcia między podmiotami porozumienia ale: – istnienie porozumienia uzasadnia analiza decyzji cenowych: • te same (lub zbliżone) daty ich wprowadzania, wysokość podwyżek, fakt spotkań producentów nawozów • podwyżki nie mogły być uzasadnione zwiększeniem cen energii elektrycznej, gazu czy też innych kosztów - dynamika wzrostu cen przewyższała istotnie dynamikę wzrostu kosztów – równoległego zachowanie konkurentów nie dało się uzasadnić inaczej jak tylko istnieniem kartelu cenowego 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Udowodnienie istnienia zakazanego porozumienia • Decyzja Komisji Cartonboards w sprawie 94/601/EC – podwyżki cen tektury cyklicznie – 2 razy w roku – kilka miesięcy przed podwyżką cen, producenci wysyłali klientom informację o podwyżce – pierwszy przesyłał jeden z dużych producentów – w ciągu kilku dni lub tygodni niemal identyczną informację przesyłali kolejni duzi producenci, a następnie mniejsi – podnoszenie cen w każdym państwie zachodnioeuropejskim w identycznym lub bardzo podobnym stopniu - o 6-10 % - w okresie 3 lat wzrost cen o 42 % – uzasadnienie podwyżek wzrostem cen energii, surowców, transportu, itp. 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Udowodnienie istnienia zakazanego porozumienia • Decyzja Komisji w 94/601/EC Cartonboards sprawie – spotkania cykliczne w ramach Grupy Producentów Tektury Europejskiego Instytutu Papieru – na spotkaniach rozmowy o cenach, udziałach w rynku, propozycje podwyżek – część spotkań o nieformalnym charakterze – brak dokumentacji (protokołów, raportów, zaproszeń do wzięcia udziału list obecności) 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Udowodnienie istnienia zakazanego porozumienia • Decyzja Komisji w 94/601/EC Cartonboards sprawie – dynamika wzrostu kosztów produkcji różna od dynamiki wzrostu cen tektury – mechanizm “price before tonnage” – dążenie do równowagi między produkcją a zbytem tak aby utrzymać założony poziom cen – utrzymanie stałych udziałów w rynku przez największych producentów 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Udowodnienie istnienia zakazanego porozumienia • Dowód zawarcia porozumienia - informacje od jednego z uczestników • Jednak, jak stwierdziła Komisja: – nawet przy braku dokumentacji i zeznań spółki Stora, jednolitość podwyżek cen oraz jednoczesne ich wprowadzanie na okres kilku lat, są tak uderzające, że nawet bazując wyłącznie na ich podstawie można nieuchronnie dojść do wniosku o istnieniu uprzedniego porozumienia 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Porozumienia antykonkurencyjne Leniency – Łagodzenie kar • Odstąpienie od nałożenia kary – Art. 109 ust. 1 uokik - Prezes Urzędu (...) odstępuje od nałożenia kary (...) na przedsiębiorcę biorącego udział w porozumieniu (...), jeżeli spełnia on łącznie następujące warunki: • 1) jako pierwszy z uczestników porozumienia: • a) dostarczy Prezesowi Urzędu informację o istnieniu zakazanego porozumienia, wystarczającą do wszczęcia postępowania antymonopolowego lub • b) przedstawi Prezesowi Urzędu, z własnej inicjatywy, dowód umożliwiający wydanie decyzji, o której mowa w art. 10 lub 11 • jeżeli Prezes Urzędu nie posiadał w tym czasie informacji i dowodów wystarczających do wszczęcia postępowania antymonopolowego lub wydania decyzji, o której mowa w art. 10 lub 11 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Porozumienia antykonkurencyjne Leniency – Łagodzenie kar • Odstąpienie od wymierzenia kary: – 2) współpracuje z Prezesem Urzędu w toku postępowania w pełnym zakresie, dostarczając niezwłocznie wszelkich dowodów, którymi dysponuje, albo którymi może dysponować, i udzielając niezwłocznie wszelkich informacji związanych ze sprawą, z własnej inicjatywy lub na żądanie Prezesa Urzędu – 3) zaprzestał uczestnictwa w porozumieniu nie później niż w dniu poinformowania Prezesa Urzędu o istnieniu porozumienia lub przedstawienia dowodu, o którym mowa w pkt 1 lit. b; – 4) nie był inicjatorem zawarcia porozumienia i nie nakłaniał innych przedsiębiorców do uczestnictwa w porozumieniu 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Porozumienia antykonkurencyjne Leniency – Łagodzenie kar • Obniżenie kary – art. 109 ust. 2 uokik – 2. Jeżeli przedsiębiorca uczestniczący w porozumieniu, o którym mowa w art. 6 ust. 1 lub art. 81 Traktatu WE, nie spełnia warunków, o których mowa w ust. 1, Prezes Urzędu obniża karę, o której mowa w art. 106 ust. 1 pkt 1 lub 2, nakładaną na tego przedsiębiorcę, jeżeli spełnia on łącznie następujące warunki: – 1) przedstawi Prezesowi Urzędu, z własnej inicjatywy, dowód, który w istotny sposób przyczyni się do wydania decyzji, o której mowa w art. 10 lub 11; – 2) zaprzestał uczestnictwa w porozumieniu nie później niż w momencie przedstawienia dowodu, o którym mowa w pkt 1 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Porozumienia pionowe 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Porozumienia pionowe pojęcie • Porozumienia zawierane między dwoma lub więcej przedsiębiorcami działającymi – w ramach porozumienia – na różnych szczeblach obrotu, których przedmiotem są warunki zakupu, sprzedaży lub odsprzedaży towarów, np.: – – – – producent – hurtownik hurtownik – sprzedawca detaliczny producent – sprzedawca detaliczny dostawca surowca – producent • Art. 4 pkt 6) porozumienia dystrybucyjne – porozumienia zawierane między przedsiębiorcami działającymi na różnych szczeblach obrotu, których celem jest zakup towarów dokonywany z zamiarem ich dalszej odsprzedaży 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Porozumienia pionowe typy porozumień • Część typów porozumień objętych art. 6 uokik (art. 101 TFUE) i występujących jako porozumienia poziome może także występować jako pionowe, np.: – Porozumienia cenowe – ustalanie cen odsprzedaży – Podział rynku – np. zakaz dla dystrybutora odsprzedaży na danym obszarze lub określonym kontrahentom – Ograniczanie sprzedaży – np. zakaz dla producenta odsprzedaży zakupionych surowców – Eliminowanie konkurencji – np. zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej przez dystrybutora 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Porozumienia pionowe typy porozumień • Wyłącznie jako porozumienie pionowe występuje sprzedaż wiązana: • art. 6 ust 1 pkt 5) – uzależnianie zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy, czyli – Dostawca umawia się z odbiorcą, że ten może zakupić jeden towar (towar wiążący) tylko pod warunkiem, że kupi także inny (towar związany) 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Porozumienia pionowe czy i dlaczego szkodliwe? • Różne skutki w zależności od typu ograniczeń pionowych, między innymi: – Zamknięcie rynku dla innych nabywców i dostawców przez tworzenie barier wejścia na rynek – Ograniczenie konkurencji międzymarkowej i wskutek tego ułatwianie zmowy – wprost oraz milczącej – Ograniczenie konkurencji wewnątrzmarkowej – Stworzenie barier tworzenia rynku wewnętrznego 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenia od zakazu stosowania porozumień ograniczających konkurencję 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Porozumienia bagatelne (de minimis) • Art. 7 ust. 1 uokik – art. 6 nie stosuje się jeśli łączny udział w rynku uczestników porozumienia nie przekracza: – 5% - przy porozumieniach między konkurentami – 10% - przy innych porozumieniach • ALE – Art. 7 ust. 2 uokik - przepisów ust. 1 nie stosuje się do przypadków określonych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i 7, m.in: – Kartele cenowe, uzgadnianie przetargów, porozumienia kontyngentowe, podział rynku 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Porozumienia bagatelne (de minimis) • Wytyczne Komisji o porozumieniach niewielkiej wagi – zakazu z art. 81 TWE (obecnie 101 TFUE) nie stosuje się przy łącznym udziale uczestników wynoszącym – 10% - przy porozumieniach między konkurentami – 15% - dla innych porozumień • ALE – nie stosuje się względem: karteli cenowych, podziału rynku, ograniczenia sprzedaży, pionowych porozumień cenowych, zakazu eksportu itp. 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenie ustawowe • Art. 8 ust. 1. Zakazu (...), nie stosuje się do porozumień, które jednocześnie: – 1) przyczyniają się do polepszenia produkcji, dystrybucji towarów lub do postępu technicznego lub gospodarczego – 2) zapewniają nabywcy lub użytkownikowi odpowiednią część wynikających z porozumień korzyści – 3) nie nakładają na zainteresowanych przedsiębiorców ograniczeń, które nie są niezbędne do osiągnięcia tych celów – 4) nie stwarzają tym przedsiębiorcom możliwości wyeliminowania konkurencji na rynku właściwym w zakresie znacznej części określonych towarów 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenie w TFUE • Art. 101 ust. 3 TFUE – zakazu nie stosuje się do porozumień (…) – które przyczyniają się do polepszenia produkcji lub dystrybucji produktów bądź do popierania postępu technicznego lub gospodarczego, przy zastrzeżeniu dla użytkowników słusznej części zysku, który z tego wynika, oraz bez: – a) nakładania na zainteresowane przedsiębiorstwa ograniczeń, które nie są niezbędne do osiągnięcia tych celów; – b) dawania przedsiębiorstwom możliwości eliminowania konkurencji w stosunku do znacznej części danych produktów. 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenie ustawowe • Art. 8 ust. 2 uokik – Ciężar udowodnienia okoliczności, o których mowa w ust. 1, spoczywa na przedsiębiorcy • Analogicznie orzecznictwo ETS 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenie ustawowe • Każdy rodzaj porozumienia może być potencjalnie objęty tym wyłączeniem – reguła rozsądku? • Szczegóły stosowania art. 101 ust. 3 TFUE określa miękkie prawo Komisji: – Komunikat Komisji — Obwieszczenie — Wytyczne w sprawie stosowania art. 81 ust. 3 Traktatu (Dz. Urz. C 101 z 27/04/2004 s. 97–118) 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenie ustawowe • Warunek przyczynienia się do polepszenia produkcji, dystrybucji towarów lub do postępu technicznego lub gospodarczego – Porozumienie musi przyczyniać się w sposób obiektywny do polepszenia dobra wspólnego, a nie służyć tylko interesom stron – Musi służyć maksymalizacji efektywności – brane pod uwagę mogą być w zasadzie wyłącznie czynniki ekonomiczne – Przykłady: • Efekty sieciowe w dystrybucji • Stworzenie nowego, lepszego produktu • Obniżenie kosztów produkcji i dystrybucji przy tej samej lub wyższej sprzedaży 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenie ustawowe • Warunek przyczynienia się do polepszenia produkcji (...) – Efektywności kosztowe - wynikające z: • Nowych metod lub technologii produkcji • Synergii wynikających z integracji istniejących już zasobów • Ekonomii skali • Lepszego planowania produkcji – Efektywności jakościowe – wynikające z: • Udostępnienia licencji • Porozumień B+R • Porozumień w sprawie produkcji nowych lepszych technologicznie produktów 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenie ustawowe • Warunek zapewnienia nabywcy lub użytkownikowi odpowiedniej części wynikających z porozumień korzyści – Pytanie - kto i w jakim stopniu skorzysta? – Konsumenci rozumiani szeroko jako wszyscy nabywcy – Warunek nie jest spełniony jeśli tylko pewna wąska grupa odbiorców uzyska korzyści – Nie jest spełniony jeśli korzyści uzyskają głównie strony, a odbiorcy odniosą korzyści niewielkie 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenie ustawowe • Warunek niezbędności ograniczeń 1. Czy cel w postaci efektywności może być osiągnięty inaczej niż poprzez porozumienie antykonkurencyjne? 2. Czy ograniczenia konkurencji wynikające z konkretnego porozumienia są niezbędne do osiągnięcia efektywności? 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenie ustawowe • Warunek nie stwarzania przedsiębiorcom możliwości wyeliminowania konkurencji na rynku właściwym w zakresie znacznej części określonych towarów – Im słabsza konkurencja przed zawarciem porozumienia i im mniej porozumienie wpłynie na jej ograniczenie, tym większa szansa, że warunek będzie spełniony 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenia blokowe podstawa prawna wyłączeń • Art. 8 ust. 3 uokik – RM może, w drodze rozporządzenia, wyłączyć określone rodzaje porozumień spełniające przesłanki, o których mowa w ust. 1, spod zakazu (...), biorąc pod uwagę korzyści, jakie mogą przynieść określone rodzaje porozumień. W rozporządzeniu RM określi: • 1) warunki, jakie muszą być spełnione, aby porozumienie mogło być uznane za wyłączone spod zakazu • 2) klauzule, których występowanie w porozumieniu stanowi naruszenie art. 6 • 3) okres obowiązywania wyłączenia – oraz może określić klauzule, których występowania w porozumieniu nie uznaje się za naruszenie art. 6 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenia blokowe podstawa prawna wyłączeń • Art. 103 ust. 1 TFUE - Rada, na wniosek Komisji i po konsultacji z Parlamentem Europejskim, wydaje rozporządzenia lub dyrektywy w celu zastosowania zasad ustanowionych w artykułach 101 i 102. • 2. Przepisy, o których mowa w ustępie 1, mają na celu w szczególności (...): – b) ustanowienie szczegółowych zasad stosowania artykułu 101 ust. 3 (...) – c) określenie, w razie potrzeby, w różnych gałęziach gospodarki, zakresu postanowień artykułów 101 i 102 (...) 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenia blokowe podstawa prawna wyłączeń • Szczegółowe zasady stosowania wyłączeń blokowych określone w Rozp. RM: – Z dnia 19.11.2007 w sprawie wyłączenia określonych porozumień specjalizacyjnych i porozumień badawczorozwojowych spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję (Dz. U. z 2007 nr 30, poz. 1692) – Z dnia 19.11.2007 w sprawie wyłączenia określonych porozumień wertykalnych spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję (Dz. U. z 2007 nr 30, poz. 1691) – Z dnia 8.10.2010 w sprawie wyłączenia określonych porozumień wertykalnych w sektorze pojazdów samochodowych spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję (Dz. U. z 2010 nr 198, poz. 1315) 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenia blokowe podstawa prawna wyłączeń • (...) – Z dnia 30.07.2007 w sprawie wyłączenia niektórych rodzajów porozumień dotyczących transferu technologii spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję (Dz. U. z 2007 nr 137, poz. 963) – Z dnia 30.07.2007 w sprawie wyłączenia niektórych rodzajów porozumień zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami prowadzącymi działalność ubezpieczeniową spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję (Dz. U. z 2007 nr 137, poz. 964) • Liczne wyłączenia blokowe w prawie europejskim 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenia blokowe porozumienia wertykalne • Reguły odnośnie dopuszczalności porozumień dystrybucyjnych w: – Rozporządzeniu RM w sprawie wyłączenia niektórych rodzajów porozumień wertykalnych spod zakazu porozumień antykonkurencyjnych (Dz.U.2007.230.1691) – Rozporządzeniu Komisji (UE) nr 330/2010 w sprawie stosowania art. 101 ust. 3 TFUE do kategorii porozumień wertykalnych i praktyk uzgodnionych – Wytyczne w sprawie ograniczeń wertykalnych (2010/C 130/ 01) 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenia blokowe porozumienia wertykalne • Wyłączeniu podlegają porozumienia wertykalne, w szczególności: – – – – zawierające zobowiązania wyłącznej dostawy zawierające zobowiązania wyłącznego zakupu tworzące systemy dystrybucji selektywnej tworzące systemy dystrybucji franchisingowej • Wyłączenie nie dotyczy porozumień wertykalnych wyłączonych na podstawie innego wyłączenia blokowego 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenia blokowe porozumienia wertykalne • Kryterium udziału w rynku właściwym – Udział dostawcy i jego grupy kapitałowej w rynku właściwym sprzedaży towarów objętych porozumieniem nie może w roku poprzedzającym zawarcie porozumienia przekraczać 30% – Przy zobowiązaniu wyłącznej dostawy – udział nabywcy i jego grupy kapitałowej nie może przekraczać 30% • Jeśli po zawarciu porozumienia udział zwiększył się – Do 35% - można stosować porozumienie jeszcze przez 2 lata kalendarzowe – Powyżej 35% - można stosować jeszcze rok 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenia blokowe porozumienia wertykalne • Zobowiązanie wyłącznego zakupu – Nabywca bezpośrednio lub pośrednio zobowiązuje się kupować towary tylko u jednego dostawcy • Zobowiązanie wyłącznej dostawy – Dostawca bezpośrednio lub pośrednio zobowiązuje się sprzedawać towary wyłącznie jednemu nabywcy w celu określonego wykorzystania lub odsprzedaży 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenia blokowe porozumienia wertykalne • Dystrybucja selektywna – System dystrybucji, w którym dostawca bezpośrednio lub pośrednio zobowiązuje się sprzedawać towary objęte porozumieniem jedynie dystrybutorom wybranym według określonych kryteriów, którzy zobowiązują się nie sprzedawać tych towarów dystrybutorom nienależącym do tego systemu – Z reguły systemy te dotyczą dystrybucji produktów markowych – Tylko autoryzowani, wybrani dystrybutorzy mogą sprzedawać dane produkty 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenia blokowe porozumienia wertykalne • Dystrybucja selektywna – Jeśli dystrybutorzy wybrani zostali wyłącznie w oparciu o kryteria jakościowe – uważa się za nieobjęte zakazem porozumień, ale warunki: • Specyficzny produkt, który wymaga takiej dystrybucji (np. towary luksusowe, lub technicznie zaawansowane) • Kryteria doboru dostawców tylko jakościowe i niedyskryminacyjne • Proporcjonalność ograniczeń – ograniczenia tylko takie, których wymaga jakość produktu – Jeśli dystrybutorzy wybrani zostali w oparciu o kryteria jakościowe i ilościowe • Wyłączenie blokowe 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenia blokowe porozumienia wertykalne • Klauzule czarne (bezwględnie zakazane): – Ograniczenie prawa nabywcy do ustalenia cen sprzedaży przez narzucenie przez dostawcę minimalnych lub o określonej wysokości (sztywnych) cen sprzedaży objętych porozumieniem (RPM) – ALE – dopuszczalne wskazywanie cen sugerowanych i maksymalnych 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenia blokowe porozumienia wertykalne • Czarne klauzule – Ograniczenie obszaru lub kręgu klientów, na którym lub którym nabywca może sprzedawać towary objęte porozumieniem 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenia blokowe porozumienia wertykalne • Wyjątki: – Zakaz sprzedaży aktywnej – Ograniczenie sprzedaży użytkownikom ostatecznym przez dystrybutora hurtowego – Ograniczenie dystrybutorom działającym w systemie dystrybucji selektywnej odsprzedaży dystrybutorom nienależącym do systemu – Ograniczenie uprawnienia nabywcy do odsprzedaży komponentów innym, którzy używaliby ich do produkcji towarów uznawanych za substytuty towarów dostarczanych przez dostawcę 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenia blokowe porozumienia wertykalne • Czarne klauzule – Ograniczenie detalistom działającym w systemie dystrybucji selektywnej sprzedaży użytkownikom ostatecznym • Wyjątek – ograniczenie możliwości prowadzenia przez nich sprzedaży w lokalach niespełniających kryteriów systemu 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenia blokowe porozumienia wertykalne • Czarne klauzule – Ograniczenie wzajemnych dostaw między dystrybutorami działającymi w systemie dystrybucji selektywnej – Ograniczenie prawa dostawcy do sprzedawcy komponentów będących przedmiotem umowy – jako części zamiennych – użytkownikom końcowym, zakładom naprawczym lub innym usługodawcom, którym nabywca nie powierzył napraw lub serwisowania towarów wyprodukowanych z użyciem tych komponentów 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenia blokowe porozumienia wertykalne • Czarne klauzule – Zakaz konkurowania na czas nieokreślony lub dłuższy niż 5 lat (w czasie trwania umowy) • Zakaz konkurowania: – Wykluczenie uprawnień nabywcy do wytwarzania, zakupu sprzedaży lub odsprzedaży towarów uznawanych za substytuty towarów objętych porozumieniem – Zobowiązanie nabywcy do dokonywania u określonego dostawcy (lub przedsiębiorców przez niego wskazanych) ponad 80% swoich wszystkich zakupów w danym roku kalendarzowym 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wyłączenia blokowe porozumienia wertykalne • Czarne klauzule – Zakaz dla dystrybutorów działających w systemie dystrybucji selektywnej sprzedaży towarów tylko niektórych konkurentów dostawcy – Zakaz dla nabywców wytwarzania, zakupu, sprzedaży lub odsprzedaży towarów po wygaśnięciu porozumienia - wyjątki 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wnioski końcowe 1. Orzecznictwo polskie i europejskie wypracowało koncepcję dowodzenia istnienia porozumienia poprzez efekt rynkowy 2. Kartel istnieje, jeśli z ekonomicznego punktu widzenia nie da się wytłumaczyć koordynacji zachowania przedsiębiorców inaczej niż tylko istnieniem kartelu oraz istnieje dowód na kontakty pomiędzy jego uczestnikami 3. Zarówno w polskim jak i europejskim ustawodawstwie istnieją programy leniency, które umożliwiają odstąpienie od wymierzenia kary (lub jej złagodzenie) względem uczestnika kartelu, który udzielił istotnych informacji o nim 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wnioski końcowe 4. Zakazem stosowania porozumień ograniczających konkurencję objęte są także porozumienia w układzie pionowym 5. Zakaz porozumień ograniczających konkurencję nie jest bezwzględny istnieją względem niego wyjątki 6. Dozwolone są porozumienia bagatelne, czyli takie, których uczestnicy nie przekraczają odpowiednich progów udziałów w rynku 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wnioski końcowe 7. Dozwolone są także porozumienia inne niż bagatelne, jeśli spełniają warunki określone w art. 8 uokik (odpowiednio art. 101 ust. 3 TFUE) 8. W prawie polskim i europejskim istnieją liczne wyłączenia blokowe od zakazu zawierania porozumień ograniczających konkurencję. Ich zakres określony jest w odrębnych przepisach 9. Największe praktyczne znaczenie mają przepisy dotyczące dopuszczalności porozumień dystrybucyjnych 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Wnioski końcowe 10. Wyłączenie blokowe odnośnie porozumień pionowych znajduje zastosowanie jedynie gdy ich stronami są podmioty spełniające określone kryteria udziałów w rynku 11. Wyłączeniu podlegają porozumienia wertykalne zawierające zobowiązania wyłącznej dostawy lub zakupu oraz tworzące systemy dystrybucji selektywnej i franchisingowej 12. Rozporządzenie o wyłączeniu blokowym porozumień pionowych określa tzw. czarne klauzule – takie klauzule umowne, których stosowanie jest bezwzględnie zakazane 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected] Dziękuję za uwagę Łukasz Grzejdziak Katedra Prawa Gospodarczego Publicznego WPiA UŁ [email protected] 90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12 www.wpia.uni.lodz.pl [email protected]