Slide 1

ราชวงศ์ฮนั ่ (Han Dynasty)
202 ก่อน ค.ศ. - ค.ศ. 220
AJ.2 : Satit UP


Slide 2

สมัยราชวงศ์ฮนั ่


Slide 3

ราชวงศ์ฮนั ่ (Han Dynasty) 220 ก่อน ค.ศ. – ค.ศ. 220
สมัยราชวงศ์ฮนั ่ : การสถาปนาจักรวรรดิ & ศูนย์กลางการปกครอง
เล่าปังสถาปนาตนเองเป็ นจักรพรรดิองค์แรกของราชวงศ์ฮนพระนามว่
ั่
า จักรพรรดิฮนเกาจู
ั่
นักประวัตศิ าสตร์จนี แบ่งยุคสมัยของราชวงศ์ฮนเป็
ั ่ นสองยุคตามที่ตง้ั ของเมืองหลวง คือ

สมัยราชวงศ์ฮนั ่ ตะวันตก (เริ่มต้นโดยพระเจ้าฮันเกาจู
่ )่ เมืองหลวงที่ ฉางอาน(Chang'an) หรือ ซีอาน
(Xi-an) (ปัจจุบนั อยู่ในเขตมณฑลส่านซี(Shaan-Xi)

สมัยราชวงศ์ฮนั ่ ตะวันออก (เริ่มต้นที่พระเจ้าฮันกวงอู
่
)่ เมืองหลวงไปที่เมืองลัว่ หยาง(Luoyang)
(ปัจจุบนั อยู่ในเขตมณฑลเฮอนาน(Henan)


Slide 4

สมัยราชวงศ์ฮนั ่ (Han Dynasty)
เล่าปังสถาปนาตนเองเป็ นจักรพรรดิองค์แรกของราชวงศ์ฮนั ่ พระนามว่า จักรพรรดิฮนั ่ เกาจู
นักประวัตศิ าสตร์จนี แบ่งยุคสมัยของราชวงศ์ฮนั ่ เป็ นสองยุคตามที่ตง้ั ของเมืองหลวง คือ

สมัยราชวงศ์ฮนั ่ ตะวันตก
เริ่มต้นโดยพระเจ้าฮันเกาจู
่ ่
เมืองหลวงที่ ฉางอาน(Chang'an) หรือ ซีอาน(Xi-an)
(ปัจจุบนั อยู่ในเขตมณฑลส่านซี(Shaan-Xi)

สมัยราชวงศ์ฮนั ่ ตะวันออก
เริ่มต้นที่พระเจ้าฮันกวงอู
่
่
เมืองหลวงไปที่เมืองลัวหยาง(Luoyang)
่
(ปัจจุบนั อยู่
ในเขตมณฑลเฮอนาน(Henan)


Slide 5

ราชวงศ์ฮนั ่ (Han Dynasty) 220 ก่อน ค.ศ. – ค.ศ. 220
สมัยราชวงศ์ฮนั ่ : การสถาปนาจักรวรรดิ
เล่าปังสถาปนาตนเองเป็ นจักรพรรดิองค์แรกของราชวงศ์ฮนั ่ พระนามว่า จักรพรรดิฮนั ่ เกาจู
นักประวัตศิ าสตร์จนี แบ่งยุคสมัยของราชวงศ์ฮนั ่ เป็ นสองยุคตามที่ตง้ั ของเมืองหลวง
- สมัยราชวงศ์ฮนั ่ ตะวันตก เมืองหลวงที่ ฉางอาน(Chang'an) หรือ ซีอาน(Xi-an)
- สมัยราชวงศ์ฮนั ่ ตะวันออก เมืองหลวงไปที่เมืองลัว่ หยาง(Luoyang)


Slide 6

สมัยราชวงศ์ฮนั ่ : ศูนย์กลางการปกครอง
สมัยราชวงศ์ฮนั ่ ตะวันตก
เมืองหลวงที่ ฉางอาน(Chang'an) หรือ ซีอาน(Xi-an)
ปัจจุบนั อยู่ในเขตมณฑลส่านซี(Shaan-Xi)

สมัยราชวงศ์ฮนั ่ ตะวันออก
เมืองหลวงไปที่เมืองลัวหยาง(Luoyang)
่
ปัจจุบนั อยู่ในเขตมณฑลเฮอนาน(Henan)


Slide 7

ราชวงศ์ฮนั ่ (Han Dynasty) 220 ก่อน ค.ศ. – ค.ศ. 220
การค้ากับดินแดนทางตะวันตก ผ่านเส้นทางสายไหม (Silk road / Silk route)
- เป็ นยุคทองด้านการค้าของจีน
- การค้ากับดินแดนห่างไกลเจริญมาก
- มีการติดต่อค้าขายกับดินแดนในเอเชียในเส้นทางทางบกและทะเล
- มีการค้าขายกับอาณาจักรโรมัน(ยุโรป) ดินแดนตะวันออกกลาง(อาหรับ เปอร์เซีย) และ ชมพู
ทวีป(อินเดีย) โดยเส้นทางการค้าที่เรียกว่า เส้นทาง สายแพรไหม หรือ สายไหม (Silk Road)
- มีการใช้เส้นทาง (Silk Route) ในการติดต่อค้าขายกับทางตะวันตก ซึ่งเป็ นเส้นทางการค้าจาก
ยุโรป อินเดีย ตะวันออกกลาง(อาหรับ เปอร์เซีย) มายังประเทศจีน ทาให้มีการแลกเปลี่ยนอารย
ธรรมและสินค้าระหว่างจีนกับอินเดีย อาหรับ เปอร์เซีย และยุโรป(โรมัน) ซึ่งบุคคลยุคต่อมาที่ใช้
เส้นทางนี้ เช่น พระถังซาจัง(พระเสวี
๋
ยนจัง้ ) และ มาร์โค โปโล(Marco Polo)


Slide 8

การค้ากับดินแดนทางตะวันตก ผ่านเส้นทางสายไหม (Silk road / Silk route)
การค้าขายกับอาณาจักรโรมัน(ยุโรป) ดินแดนตะวันออกกลาง(อาหรับ เปอร์เซีย) และ ชมพูทวีป
(อินเดีย) โดยเส้นทางการค้าที่เรียกว่า เส้นทาง สายแพรไหม หรือ สายไหม (Silk Road)


Slide 9

การค้ากับดินแดนทางตะวันตก ผ่านเส้นทางสายไหม (Silk road / Silk route)
การใช้เส้นทาง (Silk Route) ในการติดต่อค้าขายกับทางตะวันตก ซึ่งเป็ นเส้นทางการค้าจากยุโรป
อินเดีย ตะวันออกกลาง(อาหรับ เปอร์เซีย) มายังประเทศจีน ทาให้มีการแลกเปลี่ยนอารยธรรมและ
สินค้าระหว่างจีนกับอินเดีย อาหรับ เปอร์เซีย และยุโรป(โรมัน) มีครัง้ แรกในสมัยราชวงศ์ฮนั ่


Slide 10

เส้นทางสายไหม (Silk road / Silk route)


Slide 11

ราชวงศ์ฮนั ่ (Han Dynasty) 220 ก่อน ค.ศ. – ค.ศ. 220

การค้ากับดินแดนทางตะวันตก ผ่านเส้นทางสายไหม (Silk road / Silk route)
การใช้เส้นทาง (Silk Route) ในการติดต่อค้าขายกับทางตะวันตก ซึ่งเป็ นเส้นทางการค้าจากยุโรป
อินเดีย ตะวันออกกลาง(อาหรับ เปอร์เซีย) มายังประเทศจีน ทาให้มีการแลกเปลี่ยนอารยธรรมและ
สินค้าระหว่างจีนกับอินเดีย อาหรับ เปอร์เซีย และยุโรป(โรมัน) มีครัง้ แรกในสมัยราชวงศ์ฮนั ่


Slide 12

ราชวงศ์ฮนั ่ (Han Dynasty) 220 ก่อน ค.ศ. – ค.ศ. 220

การปกครอง
ช่วงต้นราชวงศ์
- กลับไปใช้ศกั ดินาสวามิภกั ดิ์ (เอาใจขุนนางเหมือนเดิม)
- มีการคัดเลือกคนเข้ารับราชการ(สอบจอหงวน)
- ขุนนางเริ่มสะสมอานาจ และก่อการกบฏ
ช่วงปลาย
- มีอานาจกลับมาอีกครัง้ หลังจากปราบกบฏได้
- จักรพรรดิมิได้มีความเข้มแข็งเหมือนดัง่ เดิม
- กลุม่ โจรโพกผ้าเหลือง
- กลุม่ “ขุนศึก” (เหล่าบรรดาทหารค้าาบัลลังก์)


Slide 13

ราชวงศ์ฮนั ่ (Han Dynasty) 220 ก่อน ค.ศ. – ค.ศ. 220
การฟื้ นฟูปรัชญาคาสอนของขงจื๊อ และ เล่าจื๊อ
- มีการฟื้ นฟูปรัชญาและวรรณกรรมที่มกี ารเผาในสมัยราชวงศ์ ฉิ น หรือ จิน๋
- ความเชื่อในลัทธิขงจื้อกลับมาได้รบั ความนิ ยม (ฟื้ นฟูหลักปรัชญาคาสอนของขงจื้อ)
- นาหลักการของขงจื๊อมาใช้ในการปกครองประเทศ
- ลัทธิขงจื๊อ คาสอนถูกนามาใช้เป็ นหลักในการปกครองประเทศ (การบริหารราชการแผ่นดินมีพ้ นื ฐาน
ตามลัทธิขงจื้อ) ลัทธิขงจื๊อและสานักปรัชญาขงจื๊อกลายเป็ นความคิดที่ราชวงศ์ต่างๆสมัยหลังราชวงศ์
ฮันได้
่ ยดึ ถือปฏิบตั ติ ามตลอดมา


Slide 14

ราชวงศ์ฮนั ่ (Hun Dynasty) 220 ก่อน ค.ศ. – ค.ศ. 220

การสอบจอหงวน (Zhuangyuan)
เริ่มมีการสอบคัดเลือกบุคคลเข้ารับราชการเรียกว่า “ จอหงวน “ (Zhuangyuan)
(การสอบไล่คดั เลือกเป็ นข้าราชการ) (การสอบจอหงวนพัฒนามาจากการสอบ
คัดเลือกข้าราชการตัง้ แต่สมัยราชวงศ์ฮนั ่ (32 ปี ก่อน ค.ศ.) ซึ่งใช้ลทั ธิขงจื้อเป็ น
แนวทางเรียนและปฏิบตั ิ จากัดอยู่ในวงครอบครัวขุนนาง)


Slide 15

ราชวงศ์ฮนั ่ (Han Dynasty) 220 ก่อน ค.ศ. – ค.ศ. 220

การประดิษฐ์คิดค้น
- ด้านการดิษฐ์ และ วิทยาศาสตร์ พัฒนากว่าเดิมมาก
- มีธนบัตร ใช้แลกเปลี่ยนสินค้าแทนเงินที่ทาจากโลหะ
- ใช้พูก่ นั เขียนลงบนกระดาษ
- ประดิษฐ์ลูกคิด (Abacus)
- ได้ปรับปรุงปฏิทนิ จันทรคติให้ถกู ต้องยิ่งขึ้น
- การคานวณหาอัตราส่วนเส้นผ่าศูนย์กลางกับเส้นรอบวง


Slide 16

ราชวงศ์ฮนั ่ (Han Dynasty) 220 ก่อน ค.ศ. – ค.ศ. 220
การประดิษฐ์คดิ ค้น
- มีการทากระดาษจากเปลือกไม้ (การผลิตกระดาษก็ได้เกิดขึ้นในยุคนี้ )
- ไข่หลุน(Cai Lun : ค.ศ. 50-121) ผูซ้ ่งึ ได้ปรับปรุงกรรมวิธีการผลิตกระดาษจากพืช ซึ่งทาให้
ราคากระดาษถูกลง และนิ ยมใช้กนั อย่างแพร่หลาย
เป็ นขันทีชาวจีนซึ่งถือกันว่า คิดค้นกระดาษและวิธีผลิตกระดาษชนิ ดที่ใช้กนั อยู่ในปัจจุบนั อันต่างจาก
กระดาษพาไพรัสของอียปิ ต์


Slide 17

ราชวงศ์ฮนั ่ (Han Dynasty) 220 ก่อน ค.ศ. – ค.ศ. 220
ไข่หลุน(Cai Lun : ค.ศ. 50-121)
แต่เดิมนั้น ชาวจีนเขียนหนังสือลงบนแผ่นไม้ไผ่ ต่อมาในสมัย
ราชวงศ์ฉินและฮัน่ ผูค้ นเริ่มพากันมีความเห็นว่าการเขียนบน
แผ่นไม้น้นั ไม่สะดวก ผูค้ นจึงเปลีย่ นมาเขียนลงบนผ้าไหมแทน
แต่ว่าผ้าไหมแพงมาก ต่อมาสมัยฮันตะวั
่ นออก ไข่หลุน ค้นพบ
วิธีนาเปลือกไม้ เศษผ้า มาทากระดาษ จักรพรรดิฮนั ่ เหอตี้โปรด
มาก ผูค้ นทัว่ โลกได้ใช้กระดาษของเขา เราจึงเรียกชื่อกระดาษนี้
ว่า กระดาษไข่หลุน


Slide 18

ราชวงศ์ฮนั ่ (Han Dynasty) 220 ก่อน ค.ศ. – ค.ศ. 220

การประดิษฐ์คิดค้น
จางเหิง หรือ จังเหิง
(Zhang Heng / Chang Heng : ค.ศ. 78-139)
- ประดิษฐ์เครื่อง ”หุนเทียนอี”๋ ซึ่งเป็ นเครื่องตรวจวัด
ดาราศาสตร์ (เครื่องวัดตาแหน่ งของดวงดาว)
- ประดิษฐ์ เครื่อง ” ตี้ตง้ อี๋ ” หรือ “ โฮ่วเฟิ งตี้ตง้ อี๋ ”
(Houfeng didong yi : Earth Motion Instrument
(Zhang Heng's seismometer)) เครื่องพยากรณ์
แผ่นดินไหว หรือ เครื่องตรวจแผ่นดินไหว หรือ เป็ น
เครื่องวัดแรงสัน่ สะเทือนชิ้นแรกของโลก ขึ้นในปี ค.ศ.
132


Slide 19

“ หุน้ เทียนอี๋ ”
เครื่องวัดตาแหน่ งของดวงดาว
ของ จางเหิง
เครื่อง ”ตี้ตง้ อี”๋ หรือ “โฮ่วเฟิ งตี้ตง้ อี”๋
(Houfeng didong yi (Zhang Heng's seismometer))
เครื่องวัดแผ่นดินไหวจาลอง ของ จางเหิง

(ซ้าย)
เครื่องวัดแผ่นดินไหวจาลอง
(ขวา)
ภาพร่างกลไกภายใน


Slide 20

เครื่องวัดแผ่นดินไหวจาลอง และ ภาพร่างกลไกภายใน ของ จางเหิง


Slide 21

ราชวงศ์ฮนั ่ (Han Dynasty) 220 ก่อน ค.ศ. – ค.ศ. 220

การแพทย์
หัวถัว หือ หัวท้อ (Hua Tuo : ค.ศ. 145-208)
แพทย์ ผูม้ ีช่ือเสียงในสมัยปลายฮัน่ ตะวันออกเป็ นศัลยแพทย์ ใช้ศาสตร์การฝังเข็มขัน้ สูง มี
ความเชี่ยวชาญเรื่องยาหรือสมุนไพร คนแรกที่ใช้ยาชาในการผ่าตัดผูป้ ่ วย
(หัวถัว คือ สัญลักษณ์แห่งแพทย์แผนตะวันออก เทียบเท่าได้กบั ฮิปโปเครตีส
(Hippocrates) นักปราชญ์ชาวกรีกอันเป็ นสัญลักษณ์ของแพทย์แผนตะวันตก)


Slide 22

ราชวงศ์ฮนั ่ (Han Dynasty) 220 ก่อน ค.ศ. – ค.ศ. 220

วรรณกรรม
ซือหม่า เชียน (Sima Qian : 145-86 B.C.)
- เป็ นทัง้ นักโหราศาสตร์และนักประวัตศิ าสตร์ (ได้รบั การยกย่องเป็ นบิดาวิชา
ประวัตศิ าสตร์ตะวันออก เทียบได้กบั ฮิโรโดตัสที่ได้ยกย่องว่าเป็ นบิดา
ประวัตศิ าสตร์โลกตะวันตก)
- เป็ นนักบันทึกประวัตศิ าสตร์ผูย้ ่งิ ใหญ่ในสมัยราชวงศ์ฮนั ่
- ซือหม่าเชียนได้ข้ นึ มาสืบทอดตาแหน่ งของบิดาในราชสานัก มีหน้าที่ดูแล
พระคลังเก็บหนังสือของจักรพรรดิ ในช่วงเวลาดังกล่าว เขาได้ตามเสด็จ
จักรพรรดิไปในโอกาสต่างๆ ได้ไปดูงานตามสถานที่โบราณมากมายทัว่
ดินแดนอีกครัง้ หนึ่ ง หลังจากที่ได้สงสมข้
ั ่ อมูลอย่างอุดมสมบูรณ์แล้ว ซือหม่า
เชียนก็ใช้เวลานอกราชการเตรียมลงมือเขียนสือ่ จี้ซ่งึ เป็ นสารานุ กรมด้าน
ประวัตศิ าสตร์ 3,000 ปี ของจีน
- มีการเขียนหนังสือ “ สือ่ จี้”(Sima's Shiji) หรือ “ บันทึกของนัก
ประวัตศิ าสตร์ ” ซึ่งต่อมากลายเป็ นหนังสือประวัตศิ าสตร์เล่มแรกของจีน


Slide 23

ราชวงศ์ฮนั ่ (Han Dynasty) 220 ก่อน ค.ศ. – ค.ศ. 220
การสารวจดินแดน เส้นทางการค้า
จางเชียน (Zhang Qian) (ประมาณ 164-114 ก่อน ค.ศ.)
เป็ นขุนนางจีนเริ่มสารวจเส้นทางการติดต่อกับอาณาจักรทางด้านตะวันตก (เป็ นทัง้ นักผจญภัย
นักเดินทางและนักการทูตผูย้ ่งิ ใหญ่ในสมัยราชวงศ์ฮนั ่ ของจีน ท่านมีบทบาทสาคัญในการบุกเบิก
เส้นทางสายไหม ได้บกุ เบิกเส้นทางเหนื อและเส้นทางใต้ไปยังทางทิศตะวันตกในสมัยราชวงศ์ฮนั ่
และนาเข้าสินค้าจากประเทศตะวันตก เช่น องุน่ ทับทิม วอลนัต ฯลฯ)


Slide 24

ราชวงศ์ฮนั ่ (Han Dynasty) 220 ก่อน ค.ศ. – ค.ศ. 220

ศาสนาพุทธเข้าสูจ่ นี ศาสนาพุทธที่เกิดจากอินเดียเริ่มเผยแพร่มายังจีน (นิกายมหายาน)


Slide 25

ราชวงศ์ฮนั ่ (Han Dynasty) 220 ก่อน ค.ศ. – ค.ศ. 220
ศาสนาพุทธเข้าสูจ่ นี : ศาสนาพุทธที่เกิดจากอินเดียเริ่มเผยแพร่มายังจีน (พุทธศาสนานิ กายมหายาน)


Slide 26

ราชวงศ์ฮนั ่ (Han Dynasty) 220 ก่อน ค.ศ. – ค.ศ. 220

การเสือ่ มของจักรวรรดิฮนั ่
- ช่วงเสือ่ มของฮันตะวั
่ นออก เกิดกบฏโจรโพกผ้าเหลือง ขึ้นใน ค.ศ. 184
- เมื่อสิ้นราชวงศ์ฮนั ่ เกิดการรบแย่งชิงอานาจเกิดการแตกแยกภายในนาน
50 ปี โดยแบ่งออกเป็ น 3 กลุม่ 3 ดินแดน ซึ่งเป็ นจุดเริ่มต้นของยุค 3
กลุม่ เรียกสมัยช่วงนี้ ว่า “ สามก๊ก “ (เป็ นที่มาของวรรณกรรมเรื่องสาม
ก๊ก) โดยเป็ นช่วงที่จกั รวรรดิจนี แบ่งแยกเป็ นแคว้นๆ (ในช่วง ค.ศ. 220265) และต่อด้วย สมัย หกราชวงศ์ (ค.ศ. 420-589) จากนั้นต่อด้วย
สมัยราชวงศ์ ซุย(สุย่ ) ค.ศ. 589-618 ตามลาดับ


Slide 27

ราชวงศ์ฮนั ่ (Han Dynasty) 220 ก่อน ค.ศ. – ค.ศ. 220

ชาวฮัน่ หรือ จีนฮัน่
เนื่ องจากความเจริญของชนชาติจนี ในหลายด้านในยุคราชวงศ์ฮนั ่ คนจีน
จึงเรียกตัวเองว่าเป็ น "ชาวฮัน“
่ หรือ “จีนฮัน”
่ สืบทอดมาจนถึงปัจจุบนั