Slide 1

EBOLA VİRUS HASTALIĞI


Slide 2

Ebola Virüs Hastalığı (EVH);
 Ebola virüsünün sebep olduğu, yüksek mortalitenin
görüldüğü,
akut
başlangıçlı,
Yüksek
ateş,
gastrointestinal
semptomlar
ve
kanamayla
seyredebilen bir hastalıktır.
 Virüs ilk olarak 1976 yılında Sudan ve Kongo’daki
salgınlarda tespit edilmiştir ve Kongo'daki bir nehre
hitaben Ebola adı verilmiştir.
 Filavoviridae ailesinden bir RNA virüsüdür.


Slide 3

 Etken virüs Filoviridae ailesi, Ebola cinsi içinde yer alır
Tek iplikçikli, zarflı RNA virüsüdür.
 Beş alt türü bulunmaktadır
1. Bundibugyo virüsü( Bundibugyo ebolavirus )
2. Ebola virüsü (Zaire ebolavirus)
3. Sudan virüsü (Sudan ebolavirus )
4. Taï Forest virüsü (Tai Forest ebolavirus )
5. Reston virüsü (Roston ebolavirus )
insanlarda hastalık yapmaz


Slide 4

Virüsün Özellikleri

 Virüs sodyum hipoklorite, lipit çözücülere, %2
gluteraldehite ve ultravioleye duyarlıdır.
 5 dk kaynatma veya 60°C’de 30-60 dk ısıtmayla
inaktive olur.
 Sıvı veya kuru materyalde birkaç gün yaşayabilir.
 Oda sıcaklığında ve 4°C’de birkaç gün infektivitesini
devam ettirebilir.
 Oda ısısında 6 gün


Slide 5

 Virüsün doğal kaynağının Afrika’daki meyve yarasaları
olduğu düşünülmektedir.
 Virüslerin varlığı bu yarasaların
coğrafi dağılımı ile örtüşmektedir.


Slide 6

Bu güne kadar EVH’nin görüldüğü ülkeler;
Liberya Cumhuriyeti (2014)
• Gine Cumhuriyeti (2014)
• Sierra Leone Cumhuriyeti (2014)
• Demokratik Kongo Cumhuriyeti (Zaire)
• Gabon
• Güney Sudan
• Fildişi Sahilleri
• Uganda
• Kongo Cumhuriyeti
• Nijerya Cumhuriyeti (2014)


Slide 7

 Salgın, Aralık 2013’te Gine’den başlamış, Liberya,
Nijerya ve Sierra Leone, İspanya ve ABD’ye kadar
yayılmıştır.
 14 Ekim 2014 tarihi itibarı ile toplam vaka sayısı 9216
doğrulanmış, olası ve şüpheli Ebola Virüsü Hastalığı
vakası rapor edilmiştir. 4.555 ölüm vardır.


Slide 8


Slide 9

Bulaş Yolu
 Ebola virüsü, insanlara infekte hayvanların organ kan
ve vücut sıvıları ile yakın teması ile bulaşır.
 Afrika’da infekte şempanze, goril, maymun, meyve
yarasası ve antiloptan bulaştığı dökümente edilmiştir.
 İnsandan insana geçiş, bütünlüğü bozulmuş deri veya
mukozanın infekte insanların kan ve vücut sıvılarıyla
direk teması ile meydana gelir.
 Ayrıca hastanın vücut sekresyonlarıyla kontamine
çevresel materyal ile de bulaş meydana gelebilir.


Slide 10

 Hayatta kalan hastalarda, klinik bulguların duzelmesini takip
eden donemde, vireminin daha duşuk miktarlarda devam
ettiği bilinmektedir.
 Ayrıca, vucut sekresyonlarında da nekahat doneminde
virusun varlığı gosterilmiştir. Ancak bunun ne kadar sure ile
devam ettiği konusunda hala net bir bilgi bulunmamaktadır.
 Bu nedenle hastalar iyileşme döneminde de bulaştırıcı
olabilirler. Bu sure net değildir.
 Sağlık çalışanlarına da, bu hastaların takip ve tedavisi
sırasında, kontrol önlemlerini almadıkları takdirde yakın
temas sonucu bulaş olmaktadır.


Slide 11

İnsandan İnsana Geçiş

 2014 salgınında
olguların yarısından
çoğu insandan insana
geçiş;










Kan
Kusmuk
Dışkı
Ter
Gözyaşı
Bulaşlı yüzeylerle temas
Perkütan temas
Aerosol oluşturan işlemler
Anneden bebeğe?

 Hava yolu ile geçmez (mevcut
bilgiler)
 Sağlam deriden geçmez
 Semptomları olmayan kişiden
geçmez

Etkin bir izolasyon yoksa geçiş oranı 1,8
Geçmişte; 2-7


Slide 12

Klinik
 Ebola virüsü hastalığı için kuluçka dönemi 2-‐21 gün
arasında değişebilir, ancak vakaların büyük kısmında
yaklaşık 7 gün olarak görülmektedir.
 Hastalık akut yüksek ateş (≥38.5°C) ve özgün olmayan
ilk bulgular ile başlar.


Slide 13

İnkübasyon Süresi

 2-21 gün (ortalama 4-10 gün)
 Perkütan yaralanma sonrası: 6 gün
 Yakın temas sonrası: 8 gün
 Seropozitif olguların %71’inde semptom yok
 Yakın temaslıların %46’sı seropozitif


Slide 14

Klinik
 Sık görülen belirti ve
bulgular;
• Ateş,
• Baş ağrısı,
• Kas ve eklem ağrısı,
• Halsizlik,
• İshal,
• Kusma,
• Mide ağrısı,
• İştahsızlık.

 Eşlik edebilecek diğer belirti ve
bulgular;











Döküntü,
Gözlerde kızarıklık,
Hıçkırık,
Öksürük,
Boğaz ağrısı,
Göğüs ağrısı,
Nefes almada zorluk,
Yutma güçlüğü,
Cilt ve mukozal kanamalar
Organ içine kanamalar.


Slide 15

 Vakalarda görülen hafif hemorajik semptomlar; peteşi,
burun kanaması, ekimoz veya daha ciddi olarak
gastrointestinal kanama, şok ya da DIC şeklinde olmaktadır.
 Genellikle, ağır vakalarda, daha sık olarak hemorajik
belirtiler görülmektedir, ancak hemorajik belirtilerin varlığı
da, hastalığın şiddeti ile paralellik göstermez ve klinik
tablonun daha ağır olduğunun da işareti değildir.
 Döküntü, eritematöz makülopapüller tarzda genelde 5
günden sonra gövde ve omuzda görülmektedir.
Konjunktivit, farenjit, öksürük ve hıçkırık vakalarda görülen
diğer semptomlardır.


Slide 16

 Ebola virüsü bulaşmış hastalar klinik semptomların
gelişiminden önce bulaştırıcı değildir, ateş içeren
semptomların başlamasından itibaren bulaştırıcılık
başlar.
 Bir başka ifade ile ateş ve klinik bulguların gelişimi
öncesinde hastalar başkalarına virüsü bulaştıramazlar.


Slide 17

 Eğer hastalar klinik semptomların ortaya çıkışını takip
eden 14. gününü geçirmiş yani hayatta ise yaşam şans
daha yüksektir.
 Hastalarda klinik bulguların gelişiminden itibaren
ölene kadar virüs miktar artar.
 Ölüm, sıklıkla klinik bulguların gelişimini takiben 9 ile
10. günler sonrasında septik şok, çoklu organ
yetmezliği ve yaygın damar içi pıhtılaşma bozukluğu
(DIC) ile olur.


Slide 18

2014 Salgını Olgu Analizi
3343 doğrulanmış 667 olası olgu







İnkübasyon: ort. 11,4 gün
Ortalama yaş: 32 (21-44)
Cinsiyet farkı yok
Olgu fatalite:%70,1
Mortalite riski
>44 yaş
Semptom sayısı fazla olanlar
Hemorajik semptomu olanlar

 Önceki epidemilere benzer
 Virüste değişim düşünülmüyor


Slide 19

Klinik Seyir
 Başlangıçta nonspesifik bulgular
 Ortalama beş günde ishal, kusma, karın ağrısı, bazen
pankreatit
 Ağır olgularda daha hızlı seyir
6.-16. günler arasında sepsis,
Çoklu organ yetmezliği, şok, ölüm
 Virüse bağlı olarak ölüm oranı değişken
 2014 salgınında ölüm hız ortalama %70
 İyileşen hastalarda 6-11 gün içinde düzelme
 Uzun bir konvalesan dönem
Bulaştırıcılık?
Sekeller; psikoz, üveit, miyelit, hepatit


Slide 20

Laboratuar Bulguları









Lökopeni (lenfopeni)
Trombositopeni (50000-100000/mm3)
ALT, AST↑
Amilaz ↑
Protrombin zamanında uzama
aPTT ↑
Fibrin yıkım ürünlerinde artış
Proteinüri

 Tüm laboratuar işlemlerinde laboratuar güvenliğine
uyulmalıdır.
 Hastaya gereksiz işlem ve testler yapılmamalıdır.


Slide 21

TANI








Hastalığın özgün tanısında;
Antijen tespit testleri (hızlı tanı testleri ve ELISA),
Antikor yanıtının saptanması için ELISA
Serum nötralizasyon testi,
RT-‐PCR
Virüs izolasyonu kullanılabilir.


Slide 22

AYIRICI TANI

Ebola virüs hastalığının ayırıcı tanısında;
 sıtma,
 şigelloz,
 kolera,
 tifo,
 leptospirozis,
 riketsiyozis,
 hepatit
 Diğer viral hemorajik ateşler dikkate alınmalıdır.


Slide 23

 Destek tedavi
Sıvı-elektrolit tedavisi
Oksijen ve kan basıncı kontrolu
Gerektiğinde kan ve kan ürünleri
transfüzyonu
 Ko-morbid koşulların tedavisi
 Varsa bakteriyel infeksiyonların tedavisi
 DSÖ; Öncelikle iyi bir destek tedavi verilmeli
 Bunlar sağlandıktan sonra yeni ve deneysel tedavilere
yönlenmeli


Slide 24

Aşı Çalışmaları

 Ebola virüs proteinini eksprese eden
rekombinant veziküler somatitis virüs
(VSV-EBOV) temelli aşı (KanadaAmerika)
 Ebola virüs proteinini eksprese eden
rekombinant şempanze adenovirus
temelli aşı (ChAd-EBOV) : cAd3;Faz 1-2
(ABD, İngiltere)


Slide 25

Salgın Kontrolu










Olgu tespiti
Uygun transportu
İzolasyonu
Erken Tanı
Tedavi
Katı enfeksiyon kontrol önlemleri
Temaslı izlemi
Ülkelerin hazırlığı
İletişim ve işbirliği


Slide 26

Yüksek riskli temas
 Perkütan (iğne batması gibi) yaralanma veya
mukozaya EVH hastasının vücut sıvısının teması.
 EVH hastasına doğrudan bakım verme veya kişisel
koruyucu ekipman olmaksızın EVH hastasının vücut
sıvısına maruz kalma.
 EVH hastasının vücut sıvısı örnekleri ile kişisel
koruyucu ekipman olmaksızın laboratuar testi çalışanı
veya standart biyogüvenlik kurallarına uymayan
laboratuvar görevlileri.
 Salgının görüldüğü ülkelerde cenazeye doğrudan
teması olan veya bakım veren, cenazede görev alan
kişisel koruyucu ekipman kullanmayan kişiler.


Slide 27

Risk oluşturabilecek diğer temaslar
 EVH hastası ile ev içi ve gündelik temas
 Salgın görülen ülkelerde EVH hastası ile sağlık
kuruluşlarında veya toplumda yakın temas.
 Yakın temas:
 - EVH’li hastanın yaklaşık 1 metre yakınında olmak veya
önerilen koruyucu donanımı giymeksizin hastanın odası
veya tedavi edildiği yerde uzunca bir süre bulunmak.
 Önerilen kişisel koruyucu donanımları giyinmeksizin EVH’li
hastayla doğrudankısa süreli temas (Örn; tokalaşmak).


Slide 28

Olası Vaka
 Semptomlar ortaya cıkmadan
önceki 21 gün icinde;
 Doğrulanmış veya şüpheli EVH
vakasının kan veya diğer vücut
sıvıları ile temas veya
 Ebola virüsü hastalığının
yayılımının aktif olduğu
bölgede yaşıyor olmak veya
 Bulaşın aktif olduğu bölgeye
seyahat etmek veya
 Endemik bölgede yarasa,
kemirgen veya maymun,
şempanze gibi primatlar ile
doğrudan temas (dokunma,
ısırılma,etini yemek vb).

 Klinik Kriterler
 Ateş>38 ⁰C ile birlikte
klinik kriterlerden en az
birisinin varlığı
 Baş ağrısı,
 Kas ağrısı,
 Bitkinlik, bulantı-kusma,
 İshal,karın ağrısı,
 Açıklanamayan kanama
varlığı
 Sebebi açıklanamayan
ölüm


Slide 29

Olgu Transportu-Kabul











Referans merkeze transport
Merkezin bilgilendirilmesi
Belirlenmiş kapıdan kabul
EKK bilgilendirilmeli
İzole oda (varsa negatif basınçlı oda)
Tek kişilik,
Tuvalet, banyo içinde
Kapısı kapanır
Halı vb. olmamalı
Eşya sınırlı sayıda olmalı
Kullanılan malzemeler odaya özel olmalı
Giriş-çıkış kontrollu
Az sayıda personel
Az sayıda işlem yapılmalı

 Tüm işlemlerde personel koruyucu donanım!!


Slide 30

İnfeksiyon Kontrol Önlemleri











Standart önlemler-El yıkama
Temas önlemleri
Damlacık önlemleri
Güvenli enjeksiyon uygulaması ve kesici alet yönetimi
Güvenli örnek alma
Güvenli ortam- kullanılan malzeme temizliği
Atık yönetimi
Laboratuar güvenliği
Temaslı izlemi
427 sağlık personeli hastalandı 236 ölüm


Slide 31

Personel Koruyucu Donanım
 Eldiven (çift eldiven),
 Sıvı geçirimsiz önlük,
 Sıvı geçirimsiz tulum,
 Koruyucu gözlük,
 Yüz kalkanı/siperi (tek kullanımlık),
 N95 maske,
 Su geçirmez ayak, bacak koruyucu,
 Alkol bazlı el dezenfektanı.
 Açıkta deri kalmayacak


Slide 32

Giyme sırası











Tulum
Ayak koruyucu
Önlük
Maske
Gözlük-yüz koruyucu
Eldiven
Bir sorumlu monitörize
etmeli
Giyinme-soyunma alanları
belirlenmeli


Slide 33

Maske Kullanımı





Burnu, ağzı ve çeneyi tamamen içine almalıdır
Yüze uygunluk tam olmalı,
N95-FFP3 için uyum testi yapılmalı
Uyum testi: Maske ilk takıldığında yüze tam olarak
oturduğundan emin olmak için eller maskenin
üzerindeyken derin nefes alınıp verilerek maske
kenarlarından hava kaçağı olup olmadığı kontrol
edilmelidir.


Slide 34

Gözlük-Yüz Koruyucu
Gözleri ve yüzü tam kapatmalı
 Yüze uygun olmalı


Slide 35

Personel Koruyucu Donanımı Çıkarma
 Sıvı geçirimsiz dış önlük ya da dış giysi
(kullanılıyorsa)
 Galoş
 Eldiven
 Önlük ya da tulum
 El hijyeni
 Gözlük-yüz koruyucu
 Maske
 El hijyeni Oda çıkışında çıkarılmalı

 Respiratörler mutlaka hasta odasının kapısı
kapandıktan sonra çıkarılmalı


Slide 36

Temaslı İzlemi










Temaslı izlem ekibi
Riskli teması olanların listesi
Kişilerin risk konusunda bilgilendirilmesi
Diğer kişilere geçişi engelleme konusunda
bilgilendirme
Evde kalması, toplu taşıt kullanmama ve kalabalık
ortamdan uzak durma
Semptomlar konusunda bilgilendirme ve yapılması
gerekenler
Semptomlar çıkınca başvuracağı tel. vb
Günlük izlem
Olgu yönetim planı