Transcript Problem DavranIş Nedir?
Slide 1
Yrd.Doç.Dr.Şebnem Tuş
[email protected]
[email protected]
Slide 2
Hangileri davranış?
Ayirdetme
Tanima
Farketme
Tukurme
Isaret etme
Aglama
Slide 3
Davranis
nedir?
Gozlenebilir
Olculebilir
Slide 4
Çocuğun ya da diğer çocukların öğrenmesine engel
olan,
Sosyal ilişkileri etkileşimi olumsuz etkileyen,
Çocuğun kendisine,yaşıtlarına ya da yetişkinlere zarar
veren davranışlar
Slide 5
Davranış;
Çocuğun öğrenmesini engelliyor mu?
Diğer çocukların öğrenmesini engelliyor mu?
Sosyal ilişkileri ve etkileşimi engelliyor mu?
Çocuğun kendine güvenini olumsuz etkiliyor mu?
Slide 6
Çocuk için tehlikeli mi?
Diğer çocuklar için tehlikeli mi?
Yetişkinler için zararlı ya da tehlikeli mi?
Çok sık ya da çok seyrek mi oluyor?
Slide 7
Çocuğun kendisi ile ilgili nedenler (saglik-kaygi-korkusosyal beceri eksikligi)
Ev ve aile yaşantısı ile ilgili nedenler(anne baba
tutumlari-ekonomik sorun-hastalik-kardesler)
Okul ve sinif ile ilgili nedenler
Çevresel olaylarla ilgili nedenler(istenmeyen gorev- hosa giden ilgi-talep edilen
nesne)
Slide 8
Yaygin Görüş
Problem Davranışlar çevresel olaylardan kaynaklanan
nedenlere bağlıdır.
Çünkü problem davranışlar bir anlam içerirler ve iletişim
kurmak için kullanılırlar.
Slide 9
Nesne elde etme
İlgi elde etme
Etkinlik elde etme
Duyusal Uyaran elde
etme
ELDE ETME
Nesneden kaçma
İlgiden kaçma
Etkinlikden kaçma
Duyusal Uyarandan
kaçma
KAÇMA
Slide 10
Boya kalemi almak için
arkadaşını itmek
Parka gitmek için
ağlamak
Ellerini sallamak
Süt içmemek için
bardağı devirmek
Puzzle yapmamak için
materyali atmak
Nesne elde etme
Etkinlik elde etmek
Duyusal uyaran elde
etmek
Nesneden kaçma
Etkinlikten kaçma
Slide 11
Davranışa zemin hazırlayan uyaranlar
Öncüller
Sonuçlar
Slide 12
Açlık
Susuzluk
Hastalık
Yalnızlık
Uykusuzluk
Slide 13
Problem
davranışın ortaya çıkmasına neden
olan, problem davranışdan hemen önce
gerçekleşen durum ve uyaranlar
Slide 14
Oyuncak, çikolata, gülümseme gibi davranış
ortaya çıktıktan sonra davranışı takip eden
durum ya da uyaranlardır.
Slide 15
ÖRNEK
Deniz gece boyunca öksürüğü nedeniyle iyi
uyuyamamıştı.Ertesi gün okulda öğretmen öykü
okuma etkinliği için Deniz’i “minderlere götürmek”
üzere elinden tuttu.Deniz bağırdı ve öğretmene vurdu.
Bunun üzerine öğretmen Deniz’den uzaklaştı. Deniz
oyuncak köşesine gitti,oyun köşesindeki korsanı aldı ve
oynamaya başladı.
Slide 16
Uykusuzluk
Elinden tutup
minderlere
goturme
Bagirma
Ogretmen
uzaklasti
Deniz oyuncak aldi
Davranisin nedeni:Etkinlikten kacma
Slide 17
Ne yapmalıyız?
Davranış Değiştirme sürecinin aşamaları:
1-Öncelikli problem davranışı belirleme
2-Problem davranışı tanımlama
3-Problem davranışı değerlendirme (bilgi toplama)
4-Davranışın nedenini belirleme
5-Davranış değiştirme tekniğini seçme ve uygulama
6-Programın etkisini değerlendirme
Slide 18
Davranış;
Çocuğun öğrenmesini engelliyor mu?
Diğer çocukların öğrenmesini engelliyor mu?
Sosyal ilişkileri ve etkileşimi engelliyor mu?
Çocuğun kendine güvenini olumsuz etkiliyor mu?
Slide 19
Çocuk için tehlikeli mi?
Diğer çocuklar için tehlikeli mi?
Yetişkinler için zararlı ya da tehlikeli mi?
Çok sık ya da çok seyrek mi oluyor?
Slide 20
Sınıfınızdaki bir çocukta,tükürme,kafasını duvara vurma ve
yönergeyi yerine getirmeme gibi birden fazla problem
davranış olabilir.
Bu durumda hangi problem davranışın öncelikli olduğuna
karar veriniz.
Öncelikli davranışa karar verirken;
Çocuk ya da çevresindekiler için en fazla tehlikeli olan,
Slide 21
Ogrenmeyi ve sosyal etkilesimi olumsuz yonde en fazla
etkileyen davranislar uzerinde durmak gerekir.
Ornegin kafasini duvara vurma davranisi, cocuk icin
tehlikeli oldugundan tukurme ve yonergeyi yerine
getirmeme davranisina gore daha oncelikli bir
davranistir.
Slide 22
Problem davranışı tanımlamak,
Davranışı gözlenebilir,
Sayılabilir,
Herkes tarafından anlaşılabilir şekilde yazmaktır.
Örneğin problem davranışı “Ali saldırgan bir çocuk ve sürekli
arkadaşlarına saldırıyor” şeklinde ifade ettiğinizde herkesin
anlayacağı şey farklı olurken,” Ali arkadaşının kolunu ısırıyor,
saçını çekiyor, tekme atıyor” şeklinde ifade ettiğinizde herkesin
anlayacağı şey benzer olacaktır.
Davranışı tanımlamak için en iyi yol çocuğun tam olarak ne
yaptığını ifade etmektir.
Slide 23
Çocuğun çevresindeki kişilerle görüşme
(anne-baba-kardeş-bakıcı-arkadaş vb)
Farklı ortamlarda gözleme (sınıf-bahçe-yemek odası-tuvalet
vb.)
Davranışdan hemen önce-hemen sonra neler olduğu,
Nerede-ne zaman-kimlerle birlikteyken olduğu
Sıklığı ve süresi
ÖDS (Öncül-Davranış-Sonuç) örüntüsünü belirlemek
Slide 24
Tarih
13.09.2011
Gozlenen:Gunes Efe
Gozlem
Saati
Zaman
10:3010:45
Ortam
Gozleyen:Sinem Calik
Zaman
10:35
10:45
Ortam
Öncesi
Davranış
Öncesi
Davranış
Elişi
faaliyeti
(yırtmayapıştırma)
Davranış
Davranış
Davranış
Sonrası
Sonrası
Öğretmen
Güneş’e elişi
kağıtlarını
yırtmasını
söyledi
Elişi faaliyeti Öğretmen
Güneş’e
yapıştırıcıyı
kağıda
sürmesini
istedi.
Tarih: 21.02.2103
Gözlem saati: 10:00-10:20
Davranış
Güneş
Öğretmen
kağıtları attı Güneş’e
kağıtları
toplattı.
Güneş
bağırdı,ağla
maya
başladı.
Gözlenen: Güneş Eker
Gözleyen: Hatice Sayan
Öğretmen
başka bir
çocuktan
yapmasını
istedi.
Slide 25
Davranışın sıklığı
Çocuğun belli bir zaman
diliminde problem
davranışı kaç kez
sergilediğidir.
Vurma,saç
çekme,tükürme
Davranışın süresi
Özellikle başlangıcı ve
bitişi arasında uzun
zaman dilimi olan ve
sayılamayan davranışlar
için uygundur.
Ağlama,parmak emme,
Slide 26
Nesne elde etme
İlgi elde etme
Etkinlik elde etme
Duyusal Uyaran elde
etme
ELDE ETME
Nesneden kaçma
İlgiden kaçma
Etkinlikden kaçma
Duyusal Uyarandan
kaçma
KAÇMA
Slide 27
Davranış
Değiştirme Tekniğini
Seçme-Uygulama-İzleme
Nedenleri
ortadan kaldırarak problem
davranışın oluşumunu önleme
Slide 28
Yöntemler
Önleme
!!!
Sonuçları
değiştirme
• Öncüller
• Öğretim
• Yeniden yönlendirme
• Pekiştirme
• Söndürme
• Mola
28
Slide 29
Önleme 1
Öncülleri değiştirme / çevresel düzenlemeler
yapma
Günlük yaşama ilişkin öncülleri değiştirme
(sıra bekleme, gürültü, vb.)
Göreve ilişkin öncülleri değiştirme (görevin
zorluğu, materyal, vb.)
Görsel destekleri kullanma
( anlamlı rutinler oluşturma)
Slide 30
Önleme 2
Öğretim yapma : Çocuğun iletişim kurması, çevresini
kontrol edebilmesi, yeni becerileri kullanması, problem
davranışlara gereksinim duymaması için yeni beceriler öğretme
Okul aile işbirliği
Sosyal beceriler
İletişim becerileri
Oyun becerileri
Ortak dikkat becerileri
Seçim yapma becerileri
Slide 31
Çocukların olumlu davranışlarını artırmaya çalışmak
Davranışı izlerken,davranış değiştirme tekniğini uygularken
tutulan kayıtları grafiklerle görsel olarak betimlemek
Slide 32
Problem Davranışları Değiştirmek
Üzere ;
Davranışı belirledim mi?
Davranışı tanımladım mı?
Davranışla ilgili bilgi topladım mı?
Davranışın nedenini belirledim mi?
Davranış değiştirme tekniğini seçip
uyguladım mı?
Davranış değiştirme uygulamasını
izledim mi?
Slide 33
Sınıf içinde olumlu davranışların artırılması problem
davranışları önleme yollarından birisidir.
Nasıl?
Olumlu pekiştirme
Olumsuz pekiştirme
Sembol Pekiştirme
İzlerlik Sözleşmesi (yazili/resimli)
Kendini Yönetme (kaydetme/pekistirme)
http://kidtools.org/See_eKidTools.php
Slide 34
Taklit etme
Şekil verme
İpucu Sunma(jest-isaret/sozel
gorsel/model/fiziksel)
Zincirleme(ileriye/geriye)
Slide 35
Ayrimli pekistirme
Yeniden Yonlendirme
Sonme
Tepkinin Bedeli
Mola
Asiri Duzeltme
Ceza
Slide 36
Kriz Yonetimini Planla
Guvenligi sagla
Sorunu Cozumle
Alternatif Plan uygulama
Cocugu Sinirlandirma
Aile ile iletisime gecme
Slide 37
En az sınırlayıcı yöntem kullanılmalıdır.
Alternatif davranışların kazandırılması amaçlanmalıdır.
Uygulama öncesi ve sırasında sürekli veri
toplanmalıdır.
Yöntem mutlaka en az üç günlük gözlem sonucunda
seçilmelidir.
37
Slide 38
Okul oncesinde kaynastirma ile ilgili halen yapilacak
cok is var…..
TESEKKURLER
Yrd.Doç.Dr.Şebnem Tuş
[email protected]
[email protected]
Slide 2
Hangileri davranış?
Ayirdetme
Tanima
Farketme
Tukurme
Isaret etme
Aglama
Slide 3
Davranis
nedir?
Gozlenebilir
Olculebilir
Slide 4
Çocuğun ya da diğer çocukların öğrenmesine engel
olan,
Sosyal ilişkileri etkileşimi olumsuz etkileyen,
Çocuğun kendisine,yaşıtlarına ya da yetişkinlere zarar
veren davranışlar
Slide 5
Davranış;
Çocuğun öğrenmesini engelliyor mu?
Diğer çocukların öğrenmesini engelliyor mu?
Sosyal ilişkileri ve etkileşimi engelliyor mu?
Çocuğun kendine güvenini olumsuz etkiliyor mu?
Slide 6
Çocuk için tehlikeli mi?
Diğer çocuklar için tehlikeli mi?
Yetişkinler için zararlı ya da tehlikeli mi?
Çok sık ya da çok seyrek mi oluyor?
Slide 7
Çocuğun kendisi ile ilgili nedenler (saglik-kaygi-korkusosyal beceri eksikligi)
Ev ve aile yaşantısı ile ilgili nedenler(anne baba
tutumlari-ekonomik sorun-hastalik-kardesler)
Okul ve sinif ile ilgili nedenler
Çevresel olaylarla ilgili nedenler(istenmeyen gorev- hosa giden ilgi-talep edilen
nesne)
Slide 8
Yaygin Görüş
Problem Davranışlar çevresel olaylardan kaynaklanan
nedenlere bağlıdır.
Çünkü problem davranışlar bir anlam içerirler ve iletişim
kurmak için kullanılırlar.
Slide 9
Nesne elde etme
İlgi elde etme
Etkinlik elde etme
Duyusal Uyaran elde
etme
ELDE ETME
Nesneden kaçma
İlgiden kaçma
Etkinlikden kaçma
Duyusal Uyarandan
kaçma
KAÇMA
Slide 10
Boya kalemi almak için
arkadaşını itmek
Parka gitmek için
ağlamak
Ellerini sallamak
Süt içmemek için
bardağı devirmek
Puzzle yapmamak için
materyali atmak
Nesne elde etme
Etkinlik elde etmek
Duyusal uyaran elde
etmek
Nesneden kaçma
Etkinlikten kaçma
Slide 11
Davranışa zemin hazırlayan uyaranlar
Öncüller
Sonuçlar
Slide 12
Açlık
Susuzluk
Hastalık
Yalnızlık
Uykusuzluk
Slide 13
Problem
davranışın ortaya çıkmasına neden
olan, problem davranışdan hemen önce
gerçekleşen durum ve uyaranlar
Slide 14
Oyuncak, çikolata, gülümseme gibi davranış
ortaya çıktıktan sonra davranışı takip eden
durum ya da uyaranlardır.
Slide 15
ÖRNEK
Deniz gece boyunca öksürüğü nedeniyle iyi
uyuyamamıştı.Ertesi gün okulda öğretmen öykü
okuma etkinliği için Deniz’i “minderlere götürmek”
üzere elinden tuttu.Deniz bağırdı ve öğretmene vurdu.
Bunun üzerine öğretmen Deniz’den uzaklaştı. Deniz
oyuncak köşesine gitti,oyun köşesindeki korsanı aldı ve
oynamaya başladı.
Slide 16
Uykusuzluk
Elinden tutup
minderlere
goturme
Bagirma
Ogretmen
uzaklasti
Deniz oyuncak aldi
Davranisin nedeni:Etkinlikten kacma
Slide 17
Ne yapmalıyız?
Davranış Değiştirme sürecinin aşamaları:
1-Öncelikli problem davranışı belirleme
2-Problem davranışı tanımlama
3-Problem davranışı değerlendirme (bilgi toplama)
4-Davranışın nedenini belirleme
5-Davranış değiştirme tekniğini seçme ve uygulama
6-Programın etkisini değerlendirme
Slide 18
Davranış;
Çocuğun öğrenmesini engelliyor mu?
Diğer çocukların öğrenmesini engelliyor mu?
Sosyal ilişkileri ve etkileşimi engelliyor mu?
Çocuğun kendine güvenini olumsuz etkiliyor mu?
Slide 19
Çocuk için tehlikeli mi?
Diğer çocuklar için tehlikeli mi?
Yetişkinler için zararlı ya da tehlikeli mi?
Çok sık ya da çok seyrek mi oluyor?
Slide 20
Sınıfınızdaki bir çocukta,tükürme,kafasını duvara vurma ve
yönergeyi yerine getirmeme gibi birden fazla problem
davranış olabilir.
Bu durumda hangi problem davranışın öncelikli olduğuna
karar veriniz.
Öncelikli davranışa karar verirken;
Çocuk ya da çevresindekiler için en fazla tehlikeli olan,
Slide 21
Ogrenmeyi ve sosyal etkilesimi olumsuz yonde en fazla
etkileyen davranislar uzerinde durmak gerekir.
Ornegin kafasini duvara vurma davranisi, cocuk icin
tehlikeli oldugundan tukurme ve yonergeyi yerine
getirmeme davranisina gore daha oncelikli bir
davranistir.
Slide 22
Problem davranışı tanımlamak,
Davranışı gözlenebilir,
Sayılabilir,
Herkes tarafından anlaşılabilir şekilde yazmaktır.
Örneğin problem davranışı “Ali saldırgan bir çocuk ve sürekli
arkadaşlarına saldırıyor” şeklinde ifade ettiğinizde herkesin
anlayacağı şey farklı olurken,” Ali arkadaşının kolunu ısırıyor,
saçını çekiyor, tekme atıyor” şeklinde ifade ettiğinizde herkesin
anlayacağı şey benzer olacaktır.
Davranışı tanımlamak için en iyi yol çocuğun tam olarak ne
yaptığını ifade etmektir.
Slide 23
Çocuğun çevresindeki kişilerle görüşme
(anne-baba-kardeş-bakıcı-arkadaş vb)
Farklı ortamlarda gözleme (sınıf-bahçe-yemek odası-tuvalet
vb.)
Davranışdan hemen önce-hemen sonra neler olduğu,
Nerede-ne zaman-kimlerle birlikteyken olduğu
Sıklığı ve süresi
ÖDS (Öncül-Davranış-Sonuç) örüntüsünü belirlemek
Slide 24
Tarih
13.09.2011
Gozlenen:Gunes Efe
Gozlem
Saati
Zaman
10:3010:45
Ortam
Gozleyen:Sinem Calik
Zaman
10:35
10:45
Ortam
Öncesi
Davranış
Öncesi
Davranış
Elişi
faaliyeti
(yırtmayapıştırma)
Davranış
Davranış
Davranış
Sonrası
Sonrası
Öğretmen
Güneş’e elişi
kağıtlarını
yırtmasını
söyledi
Elişi faaliyeti Öğretmen
Güneş’e
yapıştırıcıyı
kağıda
sürmesini
istedi.
Tarih: 21.02.2103
Gözlem saati: 10:00-10:20
Davranış
Güneş
Öğretmen
kağıtları attı Güneş’e
kağıtları
toplattı.
Güneş
bağırdı,ağla
maya
başladı.
Gözlenen: Güneş Eker
Gözleyen: Hatice Sayan
Öğretmen
başka bir
çocuktan
yapmasını
istedi.
Slide 25
Davranışın sıklığı
Çocuğun belli bir zaman
diliminde problem
davranışı kaç kez
sergilediğidir.
Vurma,saç
çekme,tükürme
Davranışın süresi
Özellikle başlangıcı ve
bitişi arasında uzun
zaman dilimi olan ve
sayılamayan davranışlar
için uygundur.
Ağlama,parmak emme,
Slide 26
Nesne elde etme
İlgi elde etme
Etkinlik elde etme
Duyusal Uyaran elde
etme
ELDE ETME
Nesneden kaçma
İlgiden kaçma
Etkinlikden kaçma
Duyusal Uyarandan
kaçma
KAÇMA
Slide 27
Davranış
Değiştirme Tekniğini
Seçme-Uygulama-İzleme
Nedenleri
ortadan kaldırarak problem
davranışın oluşumunu önleme
Slide 28
Yöntemler
Önleme
!!!
Sonuçları
değiştirme
• Öncüller
• Öğretim
• Yeniden yönlendirme
• Pekiştirme
• Söndürme
• Mola
28
Slide 29
Önleme 1
Öncülleri değiştirme / çevresel düzenlemeler
yapma
Günlük yaşama ilişkin öncülleri değiştirme
(sıra bekleme, gürültü, vb.)
Göreve ilişkin öncülleri değiştirme (görevin
zorluğu, materyal, vb.)
Görsel destekleri kullanma
( anlamlı rutinler oluşturma)
Slide 30
Önleme 2
Öğretim yapma : Çocuğun iletişim kurması, çevresini
kontrol edebilmesi, yeni becerileri kullanması, problem
davranışlara gereksinim duymaması için yeni beceriler öğretme
Okul aile işbirliği
Sosyal beceriler
İletişim becerileri
Oyun becerileri
Ortak dikkat becerileri
Seçim yapma becerileri
Slide 31
Çocukların olumlu davranışlarını artırmaya çalışmak
Davranışı izlerken,davranış değiştirme tekniğini uygularken
tutulan kayıtları grafiklerle görsel olarak betimlemek
Slide 32
Problem Davranışları Değiştirmek
Üzere ;
Davranışı belirledim mi?
Davranışı tanımladım mı?
Davranışla ilgili bilgi topladım mı?
Davranışın nedenini belirledim mi?
Davranış değiştirme tekniğini seçip
uyguladım mı?
Davranış değiştirme uygulamasını
izledim mi?
Slide 33
Sınıf içinde olumlu davranışların artırılması problem
davranışları önleme yollarından birisidir.
Nasıl?
Olumlu pekiştirme
Olumsuz pekiştirme
Sembol Pekiştirme
İzlerlik Sözleşmesi (yazili/resimli)
Kendini Yönetme (kaydetme/pekistirme)
http://kidtools.org/See_eKidTools.php
Slide 34
Taklit etme
Şekil verme
İpucu Sunma(jest-isaret/sozel
gorsel/model/fiziksel)
Zincirleme(ileriye/geriye)
Slide 35
Ayrimli pekistirme
Yeniden Yonlendirme
Sonme
Tepkinin Bedeli
Mola
Asiri Duzeltme
Ceza
Slide 36
Kriz Yonetimini Planla
Guvenligi sagla
Sorunu Cozumle
Alternatif Plan uygulama
Cocugu Sinirlandirma
Aile ile iletisime gecme
Slide 37
En az sınırlayıcı yöntem kullanılmalıdır.
Alternatif davranışların kazandırılması amaçlanmalıdır.
Uygulama öncesi ve sırasında sürekli veri
toplanmalıdır.
Yöntem mutlaka en az üç günlük gözlem sonucunda
seçilmelidir.
37
Slide 38
Okul oncesinde kaynastirma ile ilgili halen yapilacak
cok is var…..
TESEKKURLER