Transcript gelisim6 ahlak gelisimi

www.kpssdoktoru.com
AHLAK (TÖREL) GELİŞİM VE
KURAMLARA GÖRE TANIMI
• Ahlak; toplum içinde bireylerin benimsedikleri, uymak
zorunda oldukları davranış biçimleri ve kurallarıdır.
• Psiko-analitik kuramcılara göre süper ego davranışların
toplumsal hakemidir. İd den gelen saldırganlık ve cinsellik
dürtüleri ile toplumsal değerler arasında sağlıklı bir denge
kurularak ahlak gelişimi gerçekleşir.
• Davranışçılara göre ahlak uyulması ve kaçınılması
gereken bir takım davranışlardır model ve taklit yoluyla
öğrenilir
• Bilişsel kuramcılara göre ise ahlak, iyi ve kötünün bilinçli
değerlendirmesidir. Ahlak gelişimi ile ilgili Piaget ve
Kohlberg kuram geliştirmişlerdir.
www.kpssdoktoru.com
PİAGET’NİN AHLAK GELİŞİMİ KURAMI
• Ahlaki gelişim bilişsel gelişime paralel olarak
çevrede oluşan sosyal etkileşime göre gerçekleşir.
• Piaget ahlaki yargı ve davranışları “Sosyal kurallara
saygı anlayışı” ve “adalet anlayışı” olmak üzere iki
ana çerçevede incelemiştir.
• Piagete göre 0-5 yaşları ahlak öncesi dönemdir. Bu
dönemde çocuklar kurallardan bağımsız oynarlar,
kendilerinden büyük çocukların oyunlarını taklit
ederler. Zamanla kuralların varlığını öğrenirler.
www.kpssdoktoru.com
PİAGET’NİN AHLAK GELİŞİMİ KURAMI
-Ahlaki yargılarda dışa bağımlıdır.
-Kuralların değişmezliğine inanılır, kurallara
uymayanlar cezalandırılmalıdır.
6-12 Yaş
Dışsal Kurallara -otoriteye kayıtsız uyma vardır
bağlılık dönemi -davranışın nedenine değil sonucuna bakılır
(Ahlaki Gerçeklik -davranışın temelinde ödül yada cezadan kaçınma
dönemi)
vardır.
-Artan sosyal uyum ve kuralların değişebilirliği
düşüncesi gelişir
Özeklik Dönemi -Kurallar insan tarafından konulur ve gerekirse
değiştirilebilinir
12 ve üstü
(Ahlaki Görecelik) -davranışların nedenine ya da niyete bakılır
(Töresel görecilik) -davranışın iyi ya da kötü olması altında yatan
niyete bağlıdır.
www.kpssdoktoru.com
LAWRANCE KOHLBERG
AHLAK GELİŞİMİ KURAMI
• Kohlberg ahlak anlayışını ve gelişimini , ahlaki
davranış boyutunda değil düşünce boyutunda
incelemiştir.
• Ahlak gelişimini piaget’nin zihin gelişimi
alanında ortaya koyduğu evreler üstüne inşa
etmiştir.
• Birey bilişsel yönden geliştikçe ahlaki gelişim
aşamaları da gerçekleşir.
• Ahlaki gelişmeye bilişsel gelişmenin bir niteliği
olarak bakılabilir.
www.kpssdoktoru.com
KOHLBERG’İN
AHLAKİ GELİŞİM EVRELERİ
Geleneksel Dönem
3.Evre:Kişiler arası uyum
4.Evre:Yasa ve düzen
eğilimi
Gelenenek Sonrası Dönem
5.Evre: Sosyal sözleşmelere
uyum
6.Evre: Evrensel ahlak
İlkeleri
www.kpssdoktoru.com
1-GELENEK ÖNCESİ DÜZEY
DEĞERLER
***Dışa bağımlı dönemdir, birey kendi gereksinimlerinin karşılanmasını
ister, cezadan kaçar, olayları sonuçlarına göre değerlendirir,
Benmerkezci düşünme bu dönemin en temel özelliğidir, ödül getiren
davranış iyi, ceza getiren davranış kötüdür. (4-9) yaş
1-Dönem İtaat ve ceza eğilimi:
**Birey kendisi içindir
**Otoriteye mutlak uyum söz
konusudur.
**Ödül-ceza önemlidir
**Cezadan kaçınıldığı için kurallara
uyum vardır
**Birey otorite yoksa yasak davranışı
yapar
**Davranışın sonucuna göre yargı vardır
**Kuvvetli olan kazanır düşüncesi vardır
**Başkaların tercihi önemli değildir
2.Dönem Saf Çıkarcı Eğilim
**istek ve ihtiyaçların karşılanması
**ödül getiren ve ihtiyacı karşılayan
davranış doğrudur.ödül için kurala
uyar
**Ne kadar verirsem o kadar almalıyım
**Çıkarcılık egemendir
**İhtiyaç görüldükçe kurallara uyar
**Beklentileri karşılıklıdır
**”Benim için yap ben de senin için
yapayım”
www.kpssdoktoru.com
1-GELENEKSEL DÜZEY
DEĞERLER
***Başka kişi ve grupların görüş ve gereksinimleri dikkate alınır,
geleneksel toplum değerleri benimsenir,davranışın toplum düzenine
etkisi düşünülür,otoritenin kuralları ve yargıları içselleştirilir, empatik
düşünce gelişir (10-15 Yaş)
3.Dönem:İyi çocuk eğilimi-Kişiler arası
uyum
**İyi olmak, başkalarıyla ilgilenmek
**Dürüst ve güvenilir olmak ve kurallara
uyma vardır.
**kendisinden beklenilen rollere göre
davranır
**Başkasının görüşü ve sosyal kabul
önemlidir
**Çevresinden onay almak ve Taktir
edilmek ister
**Asıl amaç grup tarafından kabul
görmektir
4.Dönem:Yasa ve Düzen Eğilimi
**Kurallara herkes uymalıdır
**kanuna ve düzene uyma eğilimi
vardır
**Kanunlar bireylerin sosyal
çıkarlarıyla çelişmediği sürece korunur
**Kimse vergi vermezse ne olur? vb.
**Kanunun kestiği parmak acımaz
inancı hakimdir.
www.kpssdoktoru.com
1-GELENEK SONRASI DÜZEY
DEĞERLER
***İnsan haklarının gözetildiği ve evrensel değerlerin benimsendiği
dönemdir, kişi toplumu aşmış üst düzey bir kişiliğe sahip olmuştur.
Kişisel seçimler bireyce belirlenen ilkelere göre bireysel yargılara
göre yapılır
5.Dönem: Sosyal anlaşma ve yasalara
uyma eğilimi
**Yasalar toplum yararına çoğunluk
tarafından konulmalı
**Kurallar toplum yararına
değiştirilebilmelidir
**Bir arada yaşamanın getirdiği
kurallara ve davranış kalıplarına
uymak sosyal bir uzlaşı
niteliğindedir.
6.Dönem:Sosyal anlaşma ve yasalara
uyma eğilimi
**Yasalar toplum yararına çoğunluk
tarafından konulmalı
**Kurallar toplum yararına
değiştirilebilmelidir
**Bir arada yaşamanın getirdiği
kurallara ve davranış kalıplarına
uymak sosyal bir uzlaşı
niteliğindedir.
www.kpssdoktoru.com
ÖRNEK
Davranış
Davranışın düşünsel boyutu
Evre
Mahkemeye verirlerse ceza
alırım
İtaat ve ceza
Şiddet uygularken kendim
sağlık açısından zarar
görebilirim
Saf çıkarcı
eğilim
Okulda dayakçı öğretmen
olarak bilinmek istemiyorum
İyi çocuk eğilimi
Okulda
öğrenciye
Kanunlar öğrenciye şiddeti
şiddet
uygulamamak yasaklamıştır.
Okuldaki şiddet nedeniyle
eğitimi bırakan insanlar var
Öğrencilere uygulanan şiddet
öğrencilerin ölümüne neden
olur. Buna engel olunmalı
Kanun ve düzen
eğilimi
Düzey
Gelenek
Öncesi
Geleneksel
Sosyal
anlaşmalara
uyma
Evrensel Ahlak
Gelenek
Sonrası
www.kpssdoktoru.com
ÖRNEK
Davranış
Davranışın düşünsel boyutu
Evre
Polis Ceza Keser
İtaat ve ceza
Kaza olursa arabam zarar görür
Saf çıkarcı
eğilim
İnsanlar iyi sürücü olduğumu
düşünsün
İyi çocuk
eğilimi
Kırmızı Işıkta Kanunlar kırmızı ışıkta durmayı
Durma
emreder
Kırmızı ışıkta durulmadığı için
maddi hasarlı ya da ölümcül
kazalar oluyor.
Bir insanın ölümüne neden
olmamak için duruyorum
Kanun ve
düzen eğilimi
Düzey
Gelenek
Öncesi
Geleneksel
Sosyal
anlaşmalara
uyma
Evrensel Ahlak
Gelenek
Sonrası
www.kpssdoktoru.com
GİLLİGAN’NIN AHLAK
GELİŞİMİ KURAMI
• **Ahlak gelişiminde “Ahlak sevgisi” kavramının
önemi üzerinde durmuştur. Ebeveyn ve okulların
çocuklara ahlak sevgisi ve değerler sistemi
kazandırmaları gerektiğini belirtmiştir.
• Kohlberg’in kuramına karşı çıkarak kesin ve
evrensel olmadığını savunmuştur
• Erkeklerin ahlaki özelliklerinin hak,hukuk,
kurallar ve sosyal ilkeler etrafında yoğunlaştığını,
kadınlarda ise duygusallık, şefkat, merhamet gibi
özellikler etrafında yoğunlaştığını belirtmiştir.
www.kpssdoktoru.com
KARŞILAŞTIRMA
KOHLBERG
GİLLİGAN
Ahlak gelişimi aşamaları kesin ve
evrenseldir
Ahlak gelişimi aşamaları kesin ve
evrensel değildir
İnsanların çoğu kanun ve düzen
evresinde takılı kalır
İnsanların çoğu “everensel ahlak”
döneminin ötesine ulaşabilir
Ahlak gelişiminde önemli olan şey
bir sonraki evreye geçmektir
Ahlak gelişiminde önemli olan şey
ahlak sevgisi kazanabilmektir
Kızların ahlak gelişimi daha
geridedir. Kızlar kişiler arası uyum
evresinde kalır
Gerilik yoktur.toplumun yüklediği
rol kızları böyle davranmak zorunda
bırakmaktadır
www.kpssdoktoru.com
J. Dewey’e Göre Ahlak Gelişimi
• Dewey ahlak gelişimini direk bireyin eğitim düzeyi ile
ilişiklendirmiştir. Birey aldığı eğitimle gelişir ve kendi
değerler sistemini oluşturur.
1.Evre:Gelenek Öncesi Düzey: Ahlaki yapı , Biyolojik ve
sosyal dürtülerle veya ihtiyaçlarla şekillenir. (Aç olanın
yemek çalması gibi)
2.Evre:Geleneksel Düzey: İçinde bulunulan grubun
değerlerinin benimsendiği evre (Hırsızlığın meslek
edinildiği toplumda birey hısızlığa olumsuz
bakmayacaktır.)
3.Evre: Özerk Düzey: Bireyin kendi akıl yürütme ve karar
verme gücüne bağlı olduğu bu evrede birey kendi
kurallarını koyar ve kendine özgü doğru ve yanlışların
sahibi olur.
www.kpssdoktoru.com
SOSYAL GELİŞİM
SOSYAL GELİŞİMDE ANNE BABA TUTUMLARI
Anne Baba
Tutumu
Davranış
Bu tutum çocuğa karşı
hoşgörülü, güven verici ve
destekleyici bir yaklaşımı içerir.
Kurallar çocukla berber
belirlenir ve çocukla açıkça
paylaşılır.
Demokratik Çocuğun kendini ifade
(Bilinçli Aile) etmesine ve fikrini söylemesine
fırsat verilir.
Kabul edilebilecek ve
edilemeyecek davranışlar
önceden belirlenir.
Çocuğun fikirlerine değer
verilir.
Ortaya çıkan çocuk
özelliği
Kendisi ile Barışık
Güvenli
Atılgan
www.kpssdoktoru.com
SOSYAL GELİŞİMDE ANNE BABA TUTUMLARI
Anne Baba
Tutumu
Otoriter
Davranış
Çocuğun fikri sorulmaz
yada konuşulmaz
Konulan kurallar ve
emirlerin bire bir
uygulanması istenir.
Çocuk ile yeterince
ilgilenilmez
Aşırı kontrol vardır
Ortaya çıkan çocuk
özelliği
Çekingen
Başkalarına
güvensiz
Mutsuz ve
huzursuz
www.kpssdoktoru.com
SOSYAL GELİŞİMDE ANNE BABA TUTUMLARI
Anne Baba
Tutumu
Davranış
Aşırı koruyuculuğun
sonucu da olabilir.
Aşırı
Çocuğun hiçbir davranışına
Hoşgörülü
sınırlama getirilmemesi ve
ve şımartıcı
hatalı davranışlarda bile
tutum
hoşgörü gösterilmesi
Kural konulmaması
Ortaya çıkan çocuk
özelliği
 Çocuğun ileriki
yıllarda istek ve
dürtülerini kontrol
etme yeteneğinin
gelişmesini engeller
www.kpssdoktoru.com
SOSYAL GELİŞİMDE ANNE BABA TUTUMLARI
Anne Baba
Tutumu
Aşırı
Koruyucu
Tutum:
Davranış
Çocuğun ağlamasına
dayanamayan,
çocuğun yanlarından
ayrılmasına tahammül
edemeyen,
çocuğun kendi ihtiyaçlarını
karşılamasına müsaade
etmeyen ebeveynlerdir.
Ortaya çıkan çocuk
özelliği
 Çocukta
güvensizliğe ve
bağımlılığa yol
açabilir.
www.kpssdoktoru.com
SOSYAL GELİŞİMDE ANNE BABA TUTUMLARI
Anne Baba
Tutumu
Davranış
Ortaya çıkan çocuk
özelliği
Tutarsız
Tutum:
Dengesizlik ve tutarsızlık ya
anne babanın çocuğun eğitimi
konusundaki görüş
ayrılığından ya da çocuğun
davranışlarına karşı
gösterdikleri değişken
davranış biçiminden
kaynaklanır.
 Bu durum
dengesiz ve tutarsız
kişilik yapısına
neden olur.
www.kpssdoktoru.com
SOSYAL GELİŞİMDE ANNE BABA TUTUMLARI
Anne Baba
Tutumu
Davranış
Ebeveynlerin çeşitli
nedenlerle çocuğu
istememesi ve düşmanca
İtici
duygular besleyip ret
(rededici) etmesidir.
Tutum
Açık düşmanlık,
ilgisizlik, aşırı koruma
vardır
Ortaya çıkan çocuk
özelliği
 Bu tür
çocuklar
özgüvenleri
eksik, benlik
saygısı az
çocuklar olur.
www.kpssdoktoru.com
SOSYAL GELİŞİMDE ANNE BABA TUTUMLARI
Anne Baba
Tutumu
Davranış
Çocukların başarısı için
onlara aşırı baskı yapan
anne babalardır.
Çocuklarının diğer
akranlarından daha
Yetkinci
başarılı olmasını isterler.
(Mükemmeliyetçi)
Kıyaslamayı çok
Tutum:
yaparlar.
Çocuğun göstermiş
olduğu başarılarla
yetinmez daha fazlasını
isterler.
Ortaya çıkan çocuk
özelliği
 Bunun sonucunda
çocuk çok atak ve
hırslı da olabilir, çok
çekingen, başarısız,
isyankar da olabilir.
www.kpssdoktoru.com
EKOLOJİK PERSPEKTİF
Bronfenbrenner’in çalışması
Makro Sistem: Öğrencinin
içinde bulunduğu toplumun
tüm kültürü, eğitim
politikası vb.
Eko sistem: Bu düzeydeki ilişkilerin
sonuçları öğrenciyi dolaylı etkiler
(Öğretmenin ailesiyle ilişkileri,
öğretmenler toplantısı)
Mezo Sistem: Öğretmen, arkadaş,
komşular
Mikro Sistem: anne-baba ve akrabalar
Öğrenci
www.kpssdoktoru.com
CİNSEL GELİŞİM
 Cinsiyet rolü bireyin kendi kimliğini kadın ya da
erkek olarak algılayıp, cinsiyetinin gerektirdiği
toplumsal davranışları göstermesidir.
 Cinsiyet rolü nasıl kazanılır?
Sosyal Öğrenmeci Kuramcılara göre
1-Model alma: Çocuğun kendi cinsiyetine uygun bir
yetişkini model alıp özdeşleşmesi
2-Model davranışlarını taklit ederek cinsiyetine uygun
davranışları öğrenme
 En önemli model anne babadır.
www.kpssdoktoru.com
CİNSEL GELİŞİM
Bilişsel yaklaşımcılara göre
 Cinsel gelişim bilişsel gelişimle paralel gelişir.
 Bu aşamalı öğrenmede birey önce kendi cinsiyetini sonra
başkalarının cinsiyetini daha sonra da kız ve erkeklerden
beklenen sosyal rolleri ,tutumları ve davranışları öğrenirler.
Psikanalitik Yaklaşıma göre:
Beş farklı dönemle açıklanmıştır.
1. Oral Dönem
2. Anal Dönem
3. Fallik Dönem
4. Latans (Gizil) Dönem
5. Genital Dönem
www.kpssdoktoru.com
www.kpssdoktoru.com