Slide 1

SUNUM


Slide 2

İŞYERİNDE BAŞARININ
ANAHTARI:
DUYGUSAL ZEKÂYI
KULLANABİLMEK VE
DUYGULARI
YÖNETEBİLMEK


Slide 3

SUNUMUN AMACI:
Geçtiğimiz yüzyılda, akademik zekâ ve teknoloji,
yükselişinin doruklarına ulaştı. IQ ve teknik beceriler ön
plana çıktı ve iş hayatının kalitesini belirledikleri düşünüldü.
Teknolojik gelişmeler arttıkça, sosyal ilişkiler ikinci plana
atıldı ve sorunlar başladı. Beyinle ilgili yapılan son
araştırmalar, IQ’nun hayattaki başarıyı etkilemesinde en fazla
%20 öneme sahip olduğunu ortaya koymaktadır. İş
hayatında ve özel hayatta çözümün kaynağı, son eğilimlerde
ya da teknolojik gelişmelerde değil, içimizdedir. Her zaman
da içimizde olmuştur. Ama biz onu hiç görmedik ya da
önemsemedik.


Slide 4

İş hayatında “duygular dünyasından” kaynaklanan
sorunlar hemen hemen her gün yaşanmaktadır. Çünkü
duygusal ve sosyal yönden zayıf bireyler iş hayatında işlerini iyi
yapamazlar. Ancak, biz sorunları çözmek için “kalbimizin
sesini” duymak konusunda hiç eğitim almadık.
Kişinin kendini tanıması, duygularının farkına varması,
duygularını yönetebilmesi, kızgınlığıyla başa çıkabilmesi,
kendini motive edebilmesi ve diğer insanları anlaması,
işyerinde en çok ihtiyaç duyulan becerilerdir. Bu beceriler
kişinin yaşadığı sorunların çözümünü bulmasına yardımcı olur.

“İşyerinde Duygusal Zekâ” sunumu, insanların kendilerini
ve diğerlerini anlamaları, uyumlu ve etkili çalışabilmeleri, iş
hayatında mutlu olabilmeleri için gerekli olan yaşamsal
becerileri tanıtmayı ve bunları kazandırma yönünde bir adım
atmayı amaçlamaktadır.


Slide 5

DUYGUSAL ZEKÂYI KULLANABİLMEK VE
DUYGULARI YÖNETEBİLMEK
Hayat yüksek zekâlı ama başarısız insanlarla doludur. Bu
kişiler zekâları yüksek olmasına rağmen, gerektiği yerde
gerektiği gibi davranmamış ve hayatta kaybetmişlerdir.

Hayatta başarılı olmak için zeki olmak yetmez, duygusal
zekânın da yüksek olması gerekir. Duygusal zekâ son yıllarda
yeni bir kavram olarak ileri sürülmüş olmakla beraber, eskiden
beri bilinen akıllı ve uyumlu davranış özelliklerinden başka bir
şey değildir. İnsanlarla iyi iletişim kurmak, ne zaman ne
yapacağını bilmek, fırsatları iyi değerlendirmek, belirli olumlu
bir amaca doğru ilerleyebilmek, kararlı olmak, gelip geçici
esintilerden etkilenmemek gibi nitelik ve becerileri içerir.


Slide 6

21. yüzyılda duygusal zekâ, üst düzey bir yöneticinin
etkililik düzeyini herhangi bir etkenden çok daha fazla
etkileyecektir. Bu gerçek ayrıca tüm yöneticiler için geçerlidir.
Birlikte çalıştığınız iş arkadaşınızla sorunlar mı
yaşıyorsunuz? Yöneticinizin ya da astınızın sizi anlamadığını mı
düşünüyorsunuz?
Olumsuz
tepkiler
karşısında
nasıl
davranacağınızı bilemiyor musunuz? İçinde bulunduğunuz
ortamı ya da durumu değiştirmek istiyorsunuz, ancak elinizden
hiçbir şey gelmiyor mu?

Bir an için eski çağlara doğru kısa bir yolculuk yapalım.
Atalarımız nasıl yaşıyorlardı, sorunlarıyla nasıl başa çıkıyor ve
hayatta kalmayı nasıl başarıyorlardı? Pek çok etkenin yanı sıra,
duyguların onlara önemli boyutlarda yol gösterdiğini
görüyoruz. Örneğin, “Korku” vahşi hayvanlar, doğa olayları gibi
çeşitli tehlikelere karşı önlem almalarını; “neşe” birbirleri
arasında
bağ
kurmalarını
ve
işbirliği
yapmalarını;
“kızgınlık/sinir” yaşadıkları yerlerde sınırlarını korumalarını ve
“sevgi” de soylarının devamlılığını sağlıyordu.


Slide 7

İçinde bulunduğumuz 21. yüzyılda, atalarımızdan farklı
bir çağda, bu çağın sunduğu olanaklarla farklı bir ortamda,
farklı önceliklerle ve amaçlarla yaşıyoruz. Teknik buluşlar ve
gelişmeler, hayatı kolaylaştırıyor, kişilerin doğa karşısında
yaşadıkları güçlükleri büyük ölçüde aşmalarını sağlıyor. Öte
yandan modern çağ kendi zorluklarını da beraberinde
getiriyor; toplumsal düzendeki değişmeler, ekonomik
şartların farklılaşması, iş çevrelerinde ve ortamlarındaki
gelişmeler, aile yapısındaki değişiklikler bizleri yeni alanlarda
çeşitli güçlüklerle ya da tehlikelerle karşı karşıya bırakıyor. Bu
durum da bizi çok önemli bir soruya, “İşyerinde ve özel
yaşamda başarının anahtarı nedir?” sorusuna götürüyor.
Cevabını ise “Gerek işyerinde gerekse özel yaşamda elde
ettiğimiz başarıların temelinde ‘duygusal zekâyı kullanmak ve
duyguları yönetmek’ yatıyor” şeklinde verebiliyoruz.


Slide 8

Peki duygusal zekâ (EQ) nedir, ne anlama gelir?
Duygusal zekâ kavramı, kısaca “kişinin hem kendi
duygularının, hem de karşısındaki kişilerin duygularının
farkında olması, onları anlaması, tanımlaması, kaynakları ve
nedenleriyle bağlantılandırması, duygularını yönetmesi ve
onlardan gerek kişisel alanda gerekse kişilerarası ilişkilerinde
etkin bir biçimde yararlanması” olarak açıklanabilir ve
görüldüğü üzere içinde “kişisel farkındalık”, “empati” (kendini
karşısındaki kişinin yerine koyarak, onun duygu ve
düşüncelerini doğru olarak anlaması), “duygu yönetimi” ve
“ilişki yönetimi” gibi hem kişisel ve hem de sosyal yetkinlikleri
barındırır.


Slide 9

Duygusal zekânın akıl kavramının karşıtı olmadığının
anlaşılması son derece önemlidir. Hem duygu hem de zekâ
kavramlarını içeren duygusal zekâ, bilişsel beceriler ile hisleri
bir araya getirmeyi hedefler. Bu, kalbin akıl karşısında
kazandığı bir zafer değildir, akıl ile kalbin bir birleşmesidir.
Başka bir deyişle, duygusal zekâ kişinin duygularını karşılaştığı
problemleri çözmek ve daha etkin, başarılı ve mutlu bir yaşam
sürmek için yol gösterici olarak kullanmasıdır.
Duygusal zekânın temelindeyse öncelikle “kişinin kendini
tanıması” yatar. Kendini tanıyan, duygu ve düşüncelerinin
farkında olan, güçlü ve geliştirilmesi gereken yönlerini bilen bir
kişi kendi duygu, düşünce ve davranışlarını yönetebilir ve
kişilerarası olumlu ve yapıcı ilişkileri kurabilir.
Duygusal zekâ yaklaşımı çerçevesinde büyük önem
taşıyan “yönetmek” kavramı, sadece yöneticilerin kendilerine
bağlı çalışanları yönetmesi anlamıyla sınırlı kalmamakta,
tersine, en önemli farkı belirleyenin, öncelikle kişinin kendini
yönetmesi olduğunun altını çizer.


Slide 10

Uzun yıllar boyunca, kişilerin özel yaşamlarında önemli bir
yere sahip olan duyguların, geleneksel bir yaklaşımla, iş
yaşamında önemsenmediğini, göz önüne alınmadığını, tersine
gereksiz ve pek çok durumda da zarar verici sayıldığını
görüyoruz.
Oysa günümüzde, kişinin duygusal farkındalığı, duygularını
yönetebilme ve güvene dayalı, sağlıklı ilişkiler kurma becerisi,
başka bir deyişle gelişmiş bir duygusal zekâya sahip olması
işyerinde başarının anahtarı olarak karşımıza çıkar.
Bugün organizasyonlarda, insana verilen önemin
artmasıyla başlayan insan kaynakları yönetimine geçiş
sürecinin ardından ve yeni yönetim anlayışlarındaki
farklılaşmalarla birlikte duyguların iş yaşamında yerinin ve
öneminin daha fazla kavrandığına tanık oluyoruz. Duygusal
zekâ özellikleri, işe alım süreçlerinden performans yönetimi,
kariyer gelişimi, eğitim gibi pek çok insan kaynakları yönetimi
aşamasında belirleyici ve önemli birer kriter olarak kullanılıyor.


Slide 11

İşyerlerinde karşılaştığımız, belki de yaşadığımız bazı
durumları düşünelim:

Eğitimli, alanında deneyimli ve gerekli tüm teknik bilgiye
sahip bir yöneticinin astlarıyla etkin iletişim kuramaması,
onları motive ederek harekete geçirememesi; işyerinin farklı
bölümlerinde iki çalışan arasında yaşanan çatışmanın uzun
süreli ve çözümsüz bir gerilime dönüşmesi, olumsuz etkilerin
işyeri genelinde hissedilmesi; bir çalışanın zaman zaman
yaşadığı
duygu
patlamalarının
diğerleri
tarafından
anlayışsızlıkla karşılanması; çalışanın işyerinden ilişiğinin
kesilmesiyle sonuçlanabiliyor.


Slide 12

Bu ve benzer durumlarda başarısız olunmasının ardında
yatan etkenleri incelediğimizde, yöneticinin ya da çalışanın,
kişisel farkındalığa sahip olmadığını, olumsuz koşullar altında
(stres karşısında, çatışma durumunda, kriz anlarında vb.)
kendine ve duygularına hakim olamadığını, olaylara tek taraflı
yaklaşarak çalışanların, yöneticilerin durumlarına ve
ihtiyaçlarına duyarlılık göstermediğini (empati kuramadığını)
ve kişinin astlarıyla, yöneticileriyle, öteki çalışanlarla olumlu
kişilerarası ilişkiler kurmadığını görüyoruz. Başka bir deyişle,
çalışanın başarısızlığında büyük oranda kişinin duygusal
zekâsını
etkili
kullanmamasının
rolü
olduğunu
söyleyebiliyoruz.


Slide 13

Bu bağlamda, alanımızda bilgili, tecrübeli ve yetkin bir
çalışan olmamız doğal olarak bize belirli bir altyapı sağlar.
Ancak unutmayalım ki sadece bu özelliklere sahip olmamız
işyerinde başarılı olmamız için yeterli değildir. Bir yandan
kendimizi
tanımamız,
güçlü
ve
geliştirilebilecek
yönlerimizin
farkında
olmamız,
duygularımızı
ve
davranışlarımızı yönetmemiz, öte yandan da öteki
çalışanlara,
astlarımıza,
yöneticilerimize
empatiyle
yaklaşarak onların duygu ve düşüncelerini anlamamız
gereklidir. Ancak bu yaklaşım, bizi işyerinde kurduğumuz
ilişkilerde başarılı olmaya götürür.


Slide 14

Duygusal zekâsını kullanan, başka bir deyişle kendi
duygularını tanıyan ve yönetebilen, başkalarının
duygularına, istek ve ihtiyaçlarına duyarlı olan yöneticiler
ve çalışanlar, işyerlerinde güvene dayalı kişilerarası
ilişkiler kurar. Bu doğrultuda fikirlerini açık ve doğrudan
dile getirir, hem kendilerini hem de birlikte çalıştıkları
kişileri istenilen sonuca yönelik olarak rahat bir biçimde
harekete geçirir, zor şartlar altında olumlu düşünme
tarzını koruyarak motivasyonun yüksek olmasını sağlayıp
çatışmaları, olumlu atmosferi koruyarak, çözüme yönelik
olarak sonuçlandırırlar. Dolayısıyla, bu becerileriyle
duygusal zekâsı gelişmiş çalışanların işyerinin başarısında
rolleri ve katkıları büyüktür.


Slide 15

Shakespeare dünyayı bir sahne, insanlarıysa birer oyuncu
olarak tanımlar. Evet, bu yaşam bizim yaşamımız; sahnedeki
oyuncular olarak, başarımızsa duygusal zekâmızı ne oranda
kullandığımıza bağlı. Üst düzey iletişim ve etkili kişilerarası
ilişkiler kurmamızın yanı sıra, potansiyelimizi gerçekleştirmemizi,
amaçlarımıza,
isteklerimize
ulaşmamızı,
değerlerimizi
keşfetmemizi ve onları yaşama geçirmemizi sağlayan duygusal
zekâmızı geliştirmek de bizim elimizde. Bunun için kendimizi
tanımaya ve geliştirmeye istekli, öğrenmeye açık olalım.

Ayrıca unutmayalım ki, iş yaşamı ile özel yaşamın dengesi
de büyük önem taşır. Bu becerileri yaşamımızın her iki alanında
da sergilediğimizde birey olarak mutluluğumuz, üretkenliğimiz
ve başarımız artar.
Öyleyse diyebiliriz ki işyerinde ve tüm yaşamda başarının
anahtarı: Duygusal zekâyı kullanabilmek ve duyguları
yönetebilmektedir.


Slide 16

Duygusal Zekilerin Genel Özellikleri
• Kendi beden dilini kontrol edebilmek, başkalarının beden
diline duyarlı olmak
• Empati göstermek
• Uzlaşmaya dayalı sinerjik ilişki kurmak
• İnsanlarla olumlu ilişkiler içinde olmak
• Başkalarını hesaba katmak
• Yüksek duygusal enerji
• Çalışmaya istekli olmak
• İyimserlik
• Değişime istek duymak
• Kendini yönlendirebilmek
• Hoşgörülü olmak
• Alçakgönüllü olmak
• Olumsuz duygularla başa çıkma
• Stresle başa çıkma
• Kararlılık gibi özelliklerdir.


Slide 17

Duygusal Zekâsını İyi Kullananlar
• Kendi duyguları ve diğer insanlar üzerindeki etkileri hakkında
doğru ve açık konuşur,
• Öfkeli anlarında bile taşkınlık yapmaz,
• Kendi zayıf yanlarını bilir bunlarla gerektiğinde dalga bile
geçer.
• Performansının sınırlarının farkındadır.
• Eleştirilerden çekinmez, yapıcı eleştirileri öğrenmek ister.
• Kendilerine güveniler
• Çalışma yaşamlarında risk alabilirler.
• Güçlü taraflarıyla belirginleşirler.


Slide 18

Kendini Kontrol Edebilmek
• Kişinin kendini kontrol edebilmesi, kişinin kendisiyle iç
sohbeti gibidir ve kişiyi duygularına esir olmaktan alıkoyar.
• Normal olarak herkes kötü bir ruh halinde olabilir ve
duygusal dürtülerle karşılaşabilir ancak, bazı insanlar
bunları kontrol altına almayı ve elverişli bir şekle
dönüştürmeyi başarabilirler.
• Kendini kontrol edebilme yeteneğine sahip olan kişiler,
dürüst ve belirsizlikler karşısında sakin olurlar.
• Mantıklı ve kontrollü yöneticiler, güven ve adalet ortamı
sağlarlar. Böyle bir ortamda, politika ve iç mücadeleler
azalır, verimlilik ise artar.
• Sonuç olarak kendini kontrol edebilme, değişim ve
belirsizlik altında rahat davranabilme ve dürüstlük olarak
anlaşılmalıdır.


Slide 19

Başarı İçin Motivasyon
• Duygusal zekası yüksek kişiler "başarı" ile özdeşleşirler.
• Eğer bir insan dış faktörler yerine başarıya dayalı bir
motivasyon içinde ise bunun ilk işareti, kurumuna ve işine
bağlılığıdır.
• Bu tür insanlar yaratıcı fırsatlar ararlar, öğrenmeyi severler
ve daha iyi yapmak için sonsuz enerjiye sahiptirler.
• Başarı ile motive olan kişiler, sürekli olarak performans
çıtalarını yükseltmekte ve yüksek skorlara ulaşmaktan
mutluluk duymaktadırlar.
• Çalıştıkları işyerini farklılaştırır ve çalışan herkesi motive
ederler.
• İşlerini sevdiklerinden dolayı çalıştıkları işyerine sadık olurlar.
Kendine güvenleri yüksektir.
• Son derece rekabetçi olurlar.
• Sonuçlar negatif olsa da iyimserliğini koruyabilirler. Yüksek
düzeyde motivasyon için bir diğer gösterge de işyerine
bağlılıktır.


Slide 20

Empati Sahibi Olmak
• Karar verirken, başkalarının duygularını da göz önüne
almak olarak tanımlanıyor. Duygusal zekayı oluşturan
olgulardan belki de en önemlisidir.
• Özellikle lider konumundaki kişi, karar verirken doğal olarak
birçok konuyu irdeleyecek. Ancak, karardan etkilenecek
olan diğer kişilerin duygularını ve düşüncelerini de göz
önüne almazsa, o kişiler verilecek kararı sahiplenmezler.
Duyguların ve endişelerin tartışılması, konuya açıklık getirir.
Gizli ajandalar ortadan kalkar. Takım oyunu oynanır.
Çalışanlar, kendilerini daha huzurlu hissederler ve
işyerinden ayrılmayı düşünmezler. Farklı düşünen insanlar,
işyerinde barınabilirler.
• Bu sayede yeni ekonomide en çok ihtiyaç duyulan yaratıcılık
gelişir. Empati sahibi olan liderler, değişik kültürlere meraklı
ve saygılıdırlar.


Slide 21

Sosyal Beceriler
• İnsanları, kendi istediği yöne yönlendirmek için
arkadaşlık kurmak ve sosyalleşmek olarak tanımlanıyor.
• Sosyal olan liderler, anlamlı hiçbir şeyin tek başına
gerçekleşemeyeceğini bilirler. Çok değişik türden
insanlardan oluşan bir çevreleri vardır. Zamanı
geldiğinde, toplumun her katmanından gelen insanlara
ihtiyaç duyacaklarını bilirler.
• Duygusal zekâ olgusuna sahiptirler. Zaten bu sayede
geniş bir çevre edinmişlerdir. Liderlik yaptıkları takımlar,
en zor işlerin bile üstesinden gelirler. Geniş çevrelerinin
yanı sıra, yüksek seviyede ikna etme kabiliyetine
sahiptirler.


Slide 22

Duygusal Zekâ Geliştirilebilir Mi?
• Öneri 1: Kendinizi tanıyın.
• Öneri 2: Duygularınızı ve onları kontrol etmeyi öğrenin.
• Öneri 3: Kendinizi, kişisel özelliklerinizi başkalarına açık
tutunuz.
• Öneri 4: İletişim kurma becerinizi geliştiriniz.
• Öneri 5: Problem çözücü olun.
• Öneri 6: Eleştiriye açık olun.
• Öneri 7: İnsanlar ile İlgilenin.


Slide 23

İŞYERİNDE DUYGUSAL ZEKÂ TESTİ
İşyerindeki duygusal zekânızı belirlemek ister misiniz?
Bunun için bir testimiz var. Aşağıdaki 25 soruyu
cevaplandırdığınızda, sosyal beceri ve farkındalığınızı
ölçmüş olacaksınız. Duygusal zekânızın derecesi hakkında
kabaca da olsa, bir fikriniz olmasını istiyorsanız, bu kısa
test sizin için faydalı olacaktır. Mümkün olduğunca dürüst
davranarak
cevap
verdiğinizde,
aynı
kademedeki
arkadaşlarınızın, yöneticilerinizin ve size bağlı çalışan
kişilerin, size karşı olan bakış açılarını ölçebilirsiniz.
Kendinize 1 ile 4 arası puan verin. Puanların anlamları
şöyledir:


Slide 24

4=
3=
2=
1=

Tamamen bana uygun
Uygun
Uygun değil
Hiç uygun değil

Soruların başına puanlamanızı yazınız ve toplayınız.


Slide 25

1. Zor anlarda bile, genellikle sakin ve olumlu kalabilirim.
2. Stres altındayken bile, elimdeki iş üzerinde sağlıklı
düşünebilir ve işimin üzerine odaklanabilirim.
3. Hatalarımı kabul edebilirim.
4. Genellikle veya her zaman verdiğim taahhütleri yerine
getirir ve verdiğim sözleri tutarım.
5. Hedeflerime ulaşmada kendi sorumluluğumu bilirim.
6. İşimde dikkatli ve düzenliyimdir.
7. Düzenli olarak, farklı kaynaklardan orijinal fikirler ortaya
çıkarmak isterim.
8. Yeni fikirler üretmede iyiyimdir.
9. Karmaşık talepleri ve değişen öncelikleri kolaylıkla idare
edebilirim.
10. Amaçlarıma ulaşmak için, güçlü bir eğilimle sonuç
odaklıyımdır.


Slide 26

11. Teşvik edici hedefler belirlemeyi severim ve onlara
ulaşmak için hesaplanmış riskler alabilirim.
12. Benden genç insanlardan da tavsiye alarak, performansımı
nasıl geliştirebileceğimi öğrenmeye çalışırım.
13. Kurumsal ve önemli bir hedefe ulaşabilmek için
fedakârlıklarda bulunmaya hazırım.
14. İşyerinin misyonunu kabul eder ve onunla özdeşleşebilirim.
15. Ekibim, bölümüm veya işyerimin değerleri kararlarımı
etkiler ve yaptığım tercihleri ortaya koyar.
16. İşyerimin genel hedeflerini ileriye götürmek için aktif
olarak uygun fırsatlar peşinde koşarım ve diğerlerinin bana
yardım etmesine izin veririm.
17. Şu anki işimde ihtiyaç duyulan ve benden beklenen
hedeflere ulaşmak için uğraşırım.
18. Engeller ve aksilikler beni kısa bir süre için yolumdan
alıkoyabilir ancak durduramaz.
19. Kırmızı çizginin ötesine geçerek, eskimiş kuralları çiğnemek
bazen gereklidir.
20. Yepyeni bir işe kalkışmak bile olsa, orijinal bakış açılarını
yakalamak isterim.


Slide 27

21. Koşullar değiştiği takdirde, ben de taktiklerimi çabucak
değiştirebilirim.
22. Bazı işlerin daha iyi yapılmasının yollarını bulmak ve
belirsizlikten kurtulmak için, yeni bilgiler peşinde koşmak en
iddialı olduğum şeydir.
23. Başarısızlık korkusu yaşayacağıma, başarı ümidiyle
hareket ederim.
24. Üzüntü verici duygular ve dürtülerim işimde elimden
gelenin en iyisini yapmama engel olur.
25. Genellikle kendimin ya da başkalarının kişisel kusurları
için sorunlar ortaya çıkarmam.


Slide 28

Değerlendirme: 70 puanın altında alınan puan, bir
problem olduğunu gösterir. Puanınız çok düşükse,
ümitsizliğe
kapılmayın.
Artık
duygusal
zekânın
geliştirilebildiğini biliyorsunuz. Duygusal zekâ, aslında
hepimizin farklı derecelerde yaşam boyu geliştirdiğimiz bir
şeydir. Buna olgunluk da diyebilirsiniz.


Slide 29

Hazırlamış
olduğumuz
sunumları
www.istesob.org web adresinden
“Mesleki Eğitim” bölümüne girerek
bilgisayarınıza indirebilirsiniz.


Slide 30

TEŞEKKÜR
EDERİZ

İSTESOB EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ