Transcript Odrodzenie samorządu terytorianego w Polsce - Mieczysław
Slide 1
ODRODZENIE
SAMORZĄDU
TERYTORIALNEGO
w
POLSCE
Dr Mieczysław E. Janowski
Rzeszów, 12 maja 2010 r.
Slide 2
EUROPEJSKA KARTA
SAMORZĄDU
TERYTORIALNEGO
Odpowiedzialność za sprawy publiczne
powinny ponosić przede wszystkim
te organy władzy, które znajdują się
najbliżej obywateli.
Slide 3
Demokracja obywatelska
najpełniej przejawia się
w samorządach:
terytorialnym,
gospodarczym
i zawodowym.
Slide 4
Państwo, którego racją bytu jest
suwerenność społeczeństwa
i któremu powierzone jest strzeżenie
niepodległości, nie powinno nigdy
tracić sprzed oczu swego
najważniejszego celu, jakim jest
wspólne dobro wszystkich obywateli,
wszystkich bez wyjątku, a nie tylko
dobrobyt jakiejś szczególnej grupy.
Jan Paweł II
Slide 5
Wszystkie samorządy
powstają w drodze
ustawowej i posiadają
zdolność do wykonywania
zadań administracji
publicznej w różnych
dziedzinach funkcjonowania
społeczeństwa.
Slide 6
Średniowiecze - formy samorządu na ziemiach polskich
▪
Wspólnoty terytorialne zwane „opolami”
▪
„Patronimia” – zjawisko ponadrodzinnej samopomocy
Idee współdziałania, samopomocy i samoobrony
▪
Prawo książęce - władza zwierzchnia, sąd, pobór danin,
żądanie posług, regalia
▪
XIII-XV w. początki samorządu stanowego i procesy osadnictwa
▪
Sołtys – władza administracyjna, porządkowa i sądownicza
▪
Urząd sołtysa dziedziczność, możliwość zbywania, liczne profity
▪
Obowiązki sołtysa: przewodniczenie ławie sądowej,
zbieranie czynszów, służba wojskowa
▪
Kryzys i likwidacja urzędu sołtysa
▪
Organizacja gromadzka wsi
▪
Od XVI wieku - zanikanie samorządu chłopskiego
Slide 7
Slide 8
Slide 9
W lutym 1919 r.
Naczelnik Józef Piłsudski wydał
Dekret o samorządzie miejskim.
Stanowił on miedzy innymi, że "gmina
miejska jest samorządną jednostką
terytorialną i osobą publiczno-prawną",
a "członkami gminy są osoby, przynależne
do Państwa Polskiego, zamieszkałe
w gminie od sześciu miesięcy".
Slide 10
Prawne umocowanie samorządu w
Konstytucji marcowej z 1921 r. (w
województwach, powiatach oraz gminach
miejskich i wiejskich).
Ustawa z 23 marca 1933 r. –
wprowadzała jednolity system organizacji
samorządu terytorialnego i unifikacja
przepisów ustrojowych samorządu.
Slide 11
Czasy PRL
Komitety blokowe i formy samorządu
związane ze spółdzielczością
mieszkaniową
Tzw. rady narodowe (formy społecznej
partycypacji - przed i po 1983 r.)
Terenowe Organy
Administracji Państwowej
Slide 12
2010
ROK SOLIDARNOŚCI
ROK SAMORZĄDNOŚCI
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
8 marca 1990 r.
Sejm RP uchwalił ustawę
o samorządzie terytorialnym.
Inicjatorem reform samorządowych
był Senat RP,
wybrany w pierwszych
po II wojnie światowej
demokratycznych wyborach.
Slide 21
Wybrane 27 maja 1990 r.
w demokratycznych wyborach
władze lokalne otrzymały
kompetencje i środki do realizacji
podstawowych zadań publicznych i
samodzielnego decydowania
o sposobie zaspokajania potrzeb
mieszkańców oraz o kierunku
rozwoju jednostek samorządu
terytorialnego.
Rola Komitetów Obywatelskich.
Slide 22
SAMORZĄDOWE
KALENDARIUM
Slide 23
ROK 1990
8 marca - Sejm uchwalił ustawę o
samorządzie gminnym oraz ordynację
wyborczą do rad gmin.
27 maja - Pierwsze wybory do rad gmin.
Frekwencja wyborcza wyniosła 42,27%.
Slide 24
ROK 1993
26 kwietnia - Polska
ratyfikowała Europejską Kartę
Samorządu Terytorialnego.
Slide 25
ROK 1994
1 stycznia - Uruchomiono tzw.
program pilotażowy, czyli dobrowolne
przejmowanie dodatkowych zadań przez
samorządy największych polskich miast. Na
udział w nim zdecydowało się 44 spośród 46
wytypowanych miast.
Rzeszów uczestniczył w tym programie.
19 czerwca - Wybory do rad gmin.
Frekwencja wyborcza wyniosła 33,78%.
Slide 26
ROK 1997
KONSTYTUCJA
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 2 kwietnia 1997 r.
(Dz. U. z dnia 16 lipca 1997 r.)
Slide 27
Rozdział VII
SAMORZĄD TERYTORIALNY
Art. 163.
Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla
organów innych władz publicznych.
Art. 164.
1. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina.
2. Inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego określa ustawa.
3. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek
samorządu terytorialnego.
Art. 165.
1. Jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość prawną. Przysługują im prawo własności i inne
prawa majątkowe.
2. Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej.
Art. 166.
1. Zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej są wykonywane przez
jednostkę samorządu terytorialnego jako zadania własne.
2. Jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa, ustawa może zlecić jednostkom samorządu
terytorialnego wykonywanie innych zadań publicznych. Ustawa określa tryb przekazywania i sposób
wykonywania zadań zleconych.
3. Spory kompetencyjne między organami samorządu terytorialnego i administracji rządowej rozstrzygają
sądy administracyjne.
Art. 167.
1. Jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do
przypadających im zadań.
2. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje
celowe z budżetu państwa.
3. Źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego są określone w ustawie.
4. Zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego następują wraz z
odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych.
Slide 28
ROK 1998
Ustawy tworzące nowy kształt
terytorialnej władzy publicznej
w Polsce.
Slide 29
ROK 1998
1. ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie
województwa (Dz. U. Nr 91, poz. 576)
2. ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie
powiatowym (Dz. U. Nr 91, poz. 578)
3. ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o administracji rządowej w
województwie (Dz. U. Nr 91. poz. 577)
4. ustawa z dnia 1 lipca 1998 roku o zmianie niektórych ustaw
określających kompetencje organów administracji publicznej
( Dz. U. Nr 106, poz. 668)
5. ustawa z dnia 16 lipca 1998 roku. Ordynacja wyborcza do rad
gmin, rad powiatów i sejmików wojewódzkich
( Dz. U. Nr 95, poz. 602)
6. ustawa z dnia 24 lipca 1998 roku o wejściu w życie ustawy
o samorządzie województwa oraz ustawy o administracji rządowej
w województwie (Dz. U. Nr 99, poz. 631)
7. ustawa z dnia 24 lipca 1998 roku o wprowadzeniu
zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa
(Dz. U. Nr 96, poz.603)
Slide 30
ROK 1998
8. ustawa z dnia 24 lipca 1998 roku o zmianie niektórych ustaw
określających kompetencje organów administracji publicznej – w
związku z reformą ustrojową państwa (Dz. U. Nr 106, poz. 668)
zwana ustawą kompetencyjną
9. ustawa z 13 października 1998 roku. Przepisy wprowadzające
ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. Nr 133, poz. 872)
10. ustawa z 26 listopada 1998 roku o dochodach jednostek
samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000
(Dz. U. Nr 150, poz. 983)
11. ustawa z 26 listopada 1998 roku o finansach publicznych (Dz.
U. Nr 155, poz. 1014)
12. ustawa z 29 grudnia 1998 roku o zmianie niektórych ustaw w
związku z wdrożeniem reformy ustrojowej państwa (Dz. U. Nr 162,
poz.1126), w której dokonano m. in. zmiany ustawy o samorządzie
terytorialnym, noszącej od 1 stycznia 1999 roku tytuł „ ustawa o
samorządzie gminnym” oraz kodeksu postępowania administracyjnego.
Ponadto w drodze odrębnych nowelizacji zmieniono kilka innych ustaw
ustrojowych, w tym w szczególności: o regionalnych izbach
obrachunkowych (ustawa z 18 grudnia 1998 r. – Dz. U. Nr 160, poz. 1062)
i o samorządowych kolegiach odwoławczych (ustawa z grudnia 1998 r.
– Dz. U. Nr 162, poz. 1124).
Slide 31
ROK 1998
11 października - Wybory samorządowe,,
uwzględniające ustawy składające się na tzw.
reformę samorządową. Stworzona została
trójstopniowa struktura, składająca się z:
samorządowych województw,
powiatów i gmin.
Frekwencja wyborcza wyniosła śr. 45,50%.
Slide 32
ROK 1999
1 stycznia – Wchodzi w życie zasadniczy
trójstopniowy podział terytorialny państwa.
Slide 33
ROK 2002
20 czerwca - Sejm przyjął ustawę o
bezpośrednim wyborze wójta,
burmistrza i prezydenta miasta.
10 listopada - Wybory samorządowe.
Frekwencja wyborcza wyniosła śr. 35,02%.
Slide 34
ROK 2004
20 kwietnia – Sejm uchwalił ustawę o
Narodowym Planie Rozwoju)
(Dz. U. z dnia 24 maja 2004 r.)
1 maja – Polska staje się
członkiem Unii Europejskiej.
Slide 35
ROK 2005
31 października - Utworzenie
Ministerstwo Rozwoju
Regionalnego
Slide 36
ROK 2006
12 listopada - Wybory samorządowe.
Frekwencja wyborcza wyniosła śr. 45,99%.
6 grudnia - Sejm przyjął ustawę o zasadach
prowadzenia polityki rozwoju.
Slide 37
Rozdział VII
SAMORZĄD TERYTORIALNY
Art. 163.
Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla
organów innych władz publicznych.
Art. 164.
1. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina.
2. Inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego określa ustawa.
3. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek
samorządu terytorialnego.
Art. 165.
1. Jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość prawną. Przysługują im prawo własności i inne
prawa majątkowe.
2. Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej.
Art. 166.
1. Zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej są wykonywane przez
jednostkę samorządu terytorialnego jako zadania własne.
2. Jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa, ustawa może zlecić jednostkom samorządu
terytorialnego wykonywanie innych zadań publicznych. Ustawa określa tryb przekazywania i sposób
wykonywania zadań zleconych.
3. Spory kompetencyjne między organami samorządu terytorialnego i administracji rządowej rozstrzygają
sądy administracyjne.
Art. 167.
1. Jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do
przypadających im zadań.
2. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje
celowe z budżetu państwa.
3. Źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego są określone w ustawie.
4. Zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego następują wraz z
odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych.
Slide 38
Komisja Wspólna Rządu
i Samorządu Terytorialnego
Związek Miast Polskich,
Związek Powiatów Polskich,
Związek Gmin Wiejskich RP,
Związek Województw RP,
Unia Miasteczek Polskich,
Unia Metropolii Polskich.
Slide 39
Wstępne dane z wykonania dochodów i
wydatków jednostek samorządu
terytorialnego za 2009 r.
Dochody w łącznej kwocie 154.645 mln zł, co
stanowiło 97,5% zaplanowanej kwoty dochodów tych
jednostek. W stosunku do 2008 roku, wykonane
dochody ogółem jednostek samorządu terytorialnego
były wyższe o 8,5%.
Łączna kwota wydatków jednostek samorządu
terytorialnego wyniosła w omawianym okresie
166.985 mln zł, co stanowiło 92,1% kwoty wydatków
planowanych. W stosunku do 2008 roku, kwota
wydatków zrealizowanych ogółem była wyższa o
15,0%.
W 2009 r. budżety jednostek samorządu
terytorialnego zamknęły się zbiorczo deficytem w
kwocie 12.340 mln zł, przy planowanym deficycie w
wysokości 22.703 mln zł.
Slide 40
Polskie samorządy należą obecnie
najsilniejsze w Europie Środkowej.
Dysponują prawie 10% PKB oraz blisko
milionem hektarów
skomunalizowanych nieruchomości.
Slide 41
DEKLARACJA
KONGRESU XX-LECIA
SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
Poznań, 8-9 marca 2010 r.
Slide 42
Reforma samorządowa - dzięki jej twórcom oraz
rzeszom tych, którzy praktycznie ją realizują - jest
uważana za najbardziej udaną z polskich reform
ustrojowych. Przemawiają za tym nie tylko często
formułowane oceny, ale przede wszystkim fakty:
przejęte zadania i kompetencje są realizowane
rzetelnie, na miarę przekazanych potencjałów
i stworzonych możliwości.
W okresie poprzednich dziesięciu lat inwestycje
lokalne i regionalne były corocznie ok. dwukrotnie
większe niż inwestycje centralne, a w r. 2009 wzrosły
do ok. 42 mld. zł., osiągając poziom już trzykrotnie
wyższy niż wydatki majątkowe budżetu centralnego.
Stało się tak pomimo, iż finanse lokalne i regionalne
zostały znacząco osłabione na skutek
niezrekompensowanych zmian w systemie
podatkowym. Było to możliwe dzięki wielkiemu
wysiłkowi samorządów, sfinansowanemu w istotnej
części ze środków zwrotnych.
Slide 43
Zadaniem, które pochłania największą część
środków finansowych, przekazanych j. s. t.
jest edukacja. Finansowana była pierwotnie
z subwencji celowej, do której gminy
dopłacały ok. 11% środków (1996). Z czasem,
na skutek zmian systemowych, subwencja ta
została włączona do subwencji ogólnej
i systematycznie malała, powodując
konieczność zwiększenia dofinansowania ze
środków własnych gmin do około 30%.
Przyczyną tego stanu rzeczy jest trwająca od
połowy lat 90. odmowa ze strony
administracji rządowej określenia
standardów, które umożliwiłyby rzetelne
obliczenie kwoty subwencji.
Slide 44
NAJWAŻNIEJSZE PROBLEMY
?
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Jeśli powiedzie się samorządom,
powiedzie się i Polsce,
a zatem - mam wszystkim.
Bądźmy wytrwali i umiejmy dostrzec
zarówno ogrom dobrej roboty, którą
wspólnie wykonaliśmy, jak i wielość
zadań, które czekają na nasz, również
wspólny, wysiłek.
Bądźmy razem i róbmy swoje!
M. J. 2000
Slide 48
Miasto (gmina, powiat, województwo,
państwo) nie jest celem samym w sobie,
lecz jego celem ma być człowiek,
do którego winno dostosowywać swe
struktury i kryteria,
według których ma się rządzić.
Jeśli władze publiczne tracą sprzed oczu
tę prawdę, działają jak maszyna,
która kręci się bezużytecznie,
z ryzykiem wyrządzenia szkody.
J.P. II - 1985
ODRODZENIE
SAMORZĄDU
TERYTORIALNEGO
w
POLSCE
Dr Mieczysław E. Janowski
Rzeszów, 12 maja 2010 r.
Slide 2
EUROPEJSKA KARTA
SAMORZĄDU
TERYTORIALNEGO
Odpowiedzialność za sprawy publiczne
powinny ponosić przede wszystkim
te organy władzy, które znajdują się
najbliżej obywateli.
Slide 3
Demokracja obywatelska
najpełniej przejawia się
w samorządach:
terytorialnym,
gospodarczym
i zawodowym.
Slide 4
Państwo, którego racją bytu jest
suwerenność społeczeństwa
i któremu powierzone jest strzeżenie
niepodległości, nie powinno nigdy
tracić sprzed oczu swego
najważniejszego celu, jakim jest
wspólne dobro wszystkich obywateli,
wszystkich bez wyjątku, a nie tylko
dobrobyt jakiejś szczególnej grupy.
Jan Paweł II
Slide 5
Wszystkie samorządy
powstają w drodze
ustawowej i posiadają
zdolność do wykonywania
zadań administracji
publicznej w różnych
dziedzinach funkcjonowania
społeczeństwa.
Slide 6
Średniowiecze - formy samorządu na ziemiach polskich
▪
Wspólnoty terytorialne zwane „opolami”
▪
„Patronimia” – zjawisko ponadrodzinnej samopomocy
Idee współdziałania, samopomocy i samoobrony
▪
Prawo książęce - władza zwierzchnia, sąd, pobór danin,
żądanie posług, regalia
▪
XIII-XV w. początki samorządu stanowego i procesy osadnictwa
▪
Sołtys – władza administracyjna, porządkowa i sądownicza
▪
Urząd sołtysa dziedziczność, możliwość zbywania, liczne profity
▪
Obowiązki sołtysa: przewodniczenie ławie sądowej,
zbieranie czynszów, służba wojskowa
▪
Kryzys i likwidacja urzędu sołtysa
▪
Organizacja gromadzka wsi
▪
Od XVI wieku - zanikanie samorządu chłopskiego
Slide 7
Slide 8
Slide 9
W lutym 1919 r.
Naczelnik Józef Piłsudski wydał
Dekret o samorządzie miejskim.
Stanowił on miedzy innymi, że "gmina
miejska jest samorządną jednostką
terytorialną i osobą publiczno-prawną",
a "członkami gminy są osoby, przynależne
do Państwa Polskiego, zamieszkałe
w gminie od sześciu miesięcy".
Slide 10
Prawne umocowanie samorządu w
Konstytucji marcowej z 1921 r. (w
województwach, powiatach oraz gminach
miejskich i wiejskich).
Ustawa z 23 marca 1933 r. –
wprowadzała jednolity system organizacji
samorządu terytorialnego i unifikacja
przepisów ustrojowych samorządu.
Slide 11
Czasy PRL
Komitety blokowe i formy samorządu
związane ze spółdzielczością
mieszkaniową
Tzw. rady narodowe (formy społecznej
partycypacji - przed i po 1983 r.)
Terenowe Organy
Administracji Państwowej
Slide 12
2010
ROK SOLIDARNOŚCI
ROK SAMORZĄDNOŚCI
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
8 marca 1990 r.
Sejm RP uchwalił ustawę
o samorządzie terytorialnym.
Inicjatorem reform samorządowych
był Senat RP,
wybrany w pierwszych
po II wojnie światowej
demokratycznych wyborach.
Slide 21
Wybrane 27 maja 1990 r.
w demokratycznych wyborach
władze lokalne otrzymały
kompetencje i środki do realizacji
podstawowych zadań publicznych i
samodzielnego decydowania
o sposobie zaspokajania potrzeb
mieszkańców oraz o kierunku
rozwoju jednostek samorządu
terytorialnego.
Rola Komitetów Obywatelskich.
Slide 22
SAMORZĄDOWE
KALENDARIUM
Slide 23
ROK 1990
8 marca - Sejm uchwalił ustawę o
samorządzie gminnym oraz ordynację
wyborczą do rad gmin.
27 maja - Pierwsze wybory do rad gmin.
Frekwencja wyborcza wyniosła 42,27%.
Slide 24
ROK 1993
26 kwietnia - Polska
ratyfikowała Europejską Kartę
Samorządu Terytorialnego.
Slide 25
ROK 1994
1 stycznia - Uruchomiono tzw.
program pilotażowy, czyli dobrowolne
przejmowanie dodatkowych zadań przez
samorządy największych polskich miast. Na
udział w nim zdecydowało się 44 spośród 46
wytypowanych miast.
Rzeszów uczestniczył w tym programie.
19 czerwca - Wybory do rad gmin.
Frekwencja wyborcza wyniosła 33,78%.
Slide 26
ROK 1997
KONSTYTUCJA
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 2 kwietnia 1997 r.
(Dz. U. z dnia 16 lipca 1997 r.)
Slide 27
Rozdział VII
SAMORZĄD TERYTORIALNY
Art. 163.
Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla
organów innych władz publicznych.
Art. 164.
1. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina.
2. Inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego określa ustawa.
3. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek
samorządu terytorialnego.
Art. 165.
1. Jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość prawną. Przysługują im prawo własności i inne
prawa majątkowe.
2. Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej.
Art. 166.
1. Zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej są wykonywane przez
jednostkę samorządu terytorialnego jako zadania własne.
2. Jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa, ustawa może zlecić jednostkom samorządu
terytorialnego wykonywanie innych zadań publicznych. Ustawa określa tryb przekazywania i sposób
wykonywania zadań zleconych.
3. Spory kompetencyjne między organami samorządu terytorialnego i administracji rządowej rozstrzygają
sądy administracyjne.
Art. 167.
1. Jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do
przypadających im zadań.
2. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje
celowe z budżetu państwa.
3. Źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego są określone w ustawie.
4. Zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego następują wraz z
odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych.
Slide 28
ROK 1998
Ustawy tworzące nowy kształt
terytorialnej władzy publicznej
w Polsce.
Slide 29
ROK 1998
1. ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie
województwa (Dz. U. Nr 91, poz. 576)
2. ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie
powiatowym (Dz. U. Nr 91, poz. 578)
3. ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o administracji rządowej w
województwie (Dz. U. Nr 91. poz. 577)
4. ustawa z dnia 1 lipca 1998 roku o zmianie niektórych ustaw
określających kompetencje organów administracji publicznej
( Dz. U. Nr 106, poz. 668)
5. ustawa z dnia 16 lipca 1998 roku. Ordynacja wyborcza do rad
gmin, rad powiatów i sejmików wojewódzkich
( Dz. U. Nr 95, poz. 602)
6. ustawa z dnia 24 lipca 1998 roku o wejściu w życie ustawy
o samorządzie województwa oraz ustawy o administracji rządowej
w województwie (Dz. U. Nr 99, poz. 631)
7. ustawa z dnia 24 lipca 1998 roku o wprowadzeniu
zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa
(Dz. U. Nr 96, poz.603)
Slide 30
ROK 1998
8. ustawa z dnia 24 lipca 1998 roku o zmianie niektórych ustaw
określających kompetencje organów administracji publicznej – w
związku z reformą ustrojową państwa (Dz. U. Nr 106, poz. 668)
zwana ustawą kompetencyjną
9. ustawa z 13 października 1998 roku. Przepisy wprowadzające
ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. Nr 133, poz. 872)
10. ustawa z 26 listopada 1998 roku o dochodach jednostek
samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000
(Dz. U. Nr 150, poz. 983)
11. ustawa z 26 listopada 1998 roku o finansach publicznych (Dz.
U. Nr 155, poz. 1014)
12. ustawa z 29 grudnia 1998 roku o zmianie niektórych ustaw w
związku z wdrożeniem reformy ustrojowej państwa (Dz. U. Nr 162,
poz.1126), w której dokonano m. in. zmiany ustawy o samorządzie
terytorialnym, noszącej od 1 stycznia 1999 roku tytuł „ ustawa o
samorządzie gminnym” oraz kodeksu postępowania administracyjnego.
Ponadto w drodze odrębnych nowelizacji zmieniono kilka innych ustaw
ustrojowych, w tym w szczególności: o regionalnych izbach
obrachunkowych (ustawa z 18 grudnia 1998 r. – Dz. U. Nr 160, poz. 1062)
i o samorządowych kolegiach odwoławczych (ustawa z grudnia 1998 r.
– Dz. U. Nr 162, poz. 1124).
Slide 31
ROK 1998
11 października - Wybory samorządowe,,
uwzględniające ustawy składające się na tzw.
reformę samorządową. Stworzona została
trójstopniowa struktura, składająca się z:
samorządowych województw,
powiatów i gmin.
Frekwencja wyborcza wyniosła śr. 45,50%.
Slide 32
ROK 1999
1 stycznia – Wchodzi w życie zasadniczy
trójstopniowy podział terytorialny państwa.
Slide 33
ROK 2002
20 czerwca - Sejm przyjął ustawę o
bezpośrednim wyborze wójta,
burmistrza i prezydenta miasta.
10 listopada - Wybory samorządowe.
Frekwencja wyborcza wyniosła śr. 35,02%.
Slide 34
ROK 2004
20 kwietnia – Sejm uchwalił ustawę o
Narodowym Planie Rozwoju)
(Dz. U. z dnia 24 maja 2004 r.)
1 maja – Polska staje się
członkiem Unii Europejskiej.
Slide 35
ROK 2005
31 października - Utworzenie
Ministerstwo Rozwoju
Regionalnego
Slide 36
ROK 2006
12 listopada - Wybory samorządowe.
Frekwencja wyborcza wyniosła śr. 45,99%.
6 grudnia - Sejm przyjął ustawę o zasadach
prowadzenia polityki rozwoju.
Slide 37
Rozdział VII
SAMORZĄD TERYTORIALNY
Art. 163.
Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla
organów innych władz publicznych.
Art. 164.
1. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina.
2. Inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego określa ustawa.
3. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek
samorządu terytorialnego.
Art. 165.
1. Jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość prawną. Przysługują im prawo własności i inne
prawa majątkowe.
2. Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej.
Art. 166.
1. Zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej są wykonywane przez
jednostkę samorządu terytorialnego jako zadania własne.
2. Jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa, ustawa może zlecić jednostkom samorządu
terytorialnego wykonywanie innych zadań publicznych. Ustawa określa tryb przekazywania i sposób
wykonywania zadań zleconych.
3. Spory kompetencyjne między organami samorządu terytorialnego i administracji rządowej rozstrzygają
sądy administracyjne.
Art. 167.
1. Jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do
przypadających im zadań.
2. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje
celowe z budżetu państwa.
3. Źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego są określone w ustawie.
4. Zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego następują wraz z
odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych.
Slide 38
Komisja Wspólna Rządu
i Samorządu Terytorialnego
Związek Miast Polskich,
Związek Powiatów Polskich,
Związek Gmin Wiejskich RP,
Związek Województw RP,
Unia Miasteczek Polskich,
Unia Metropolii Polskich.
Slide 39
Wstępne dane z wykonania dochodów i
wydatków jednostek samorządu
terytorialnego za 2009 r.
Dochody w łącznej kwocie 154.645 mln zł, co
stanowiło 97,5% zaplanowanej kwoty dochodów tych
jednostek. W stosunku do 2008 roku, wykonane
dochody ogółem jednostek samorządu terytorialnego
były wyższe o 8,5%.
Łączna kwota wydatków jednostek samorządu
terytorialnego wyniosła w omawianym okresie
166.985 mln zł, co stanowiło 92,1% kwoty wydatków
planowanych. W stosunku do 2008 roku, kwota
wydatków zrealizowanych ogółem była wyższa o
15,0%.
W 2009 r. budżety jednostek samorządu
terytorialnego zamknęły się zbiorczo deficytem w
kwocie 12.340 mln zł, przy planowanym deficycie w
wysokości 22.703 mln zł.
Slide 40
Polskie samorządy należą obecnie
najsilniejsze w Europie Środkowej.
Dysponują prawie 10% PKB oraz blisko
milionem hektarów
skomunalizowanych nieruchomości.
Slide 41
DEKLARACJA
KONGRESU XX-LECIA
SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
Poznań, 8-9 marca 2010 r.
Slide 42
Reforma samorządowa - dzięki jej twórcom oraz
rzeszom tych, którzy praktycznie ją realizują - jest
uważana za najbardziej udaną z polskich reform
ustrojowych. Przemawiają za tym nie tylko często
formułowane oceny, ale przede wszystkim fakty:
przejęte zadania i kompetencje są realizowane
rzetelnie, na miarę przekazanych potencjałów
i stworzonych możliwości.
W okresie poprzednich dziesięciu lat inwestycje
lokalne i regionalne były corocznie ok. dwukrotnie
większe niż inwestycje centralne, a w r. 2009 wzrosły
do ok. 42 mld. zł., osiągając poziom już trzykrotnie
wyższy niż wydatki majątkowe budżetu centralnego.
Stało się tak pomimo, iż finanse lokalne i regionalne
zostały znacząco osłabione na skutek
niezrekompensowanych zmian w systemie
podatkowym. Było to możliwe dzięki wielkiemu
wysiłkowi samorządów, sfinansowanemu w istotnej
części ze środków zwrotnych.
Slide 43
Zadaniem, które pochłania największą część
środków finansowych, przekazanych j. s. t.
jest edukacja. Finansowana była pierwotnie
z subwencji celowej, do której gminy
dopłacały ok. 11% środków (1996). Z czasem,
na skutek zmian systemowych, subwencja ta
została włączona do subwencji ogólnej
i systematycznie malała, powodując
konieczność zwiększenia dofinansowania ze
środków własnych gmin do około 30%.
Przyczyną tego stanu rzeczy jest trwająca od
połowy lat 90. odmowa ze strony
administracji rządowej określenia
standardów, które umożliwiłyby rzetelne
obliczenie kwoty subwencji.
Slide 44
NAJWAŻNIEJSZE PROBLEMY
?
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Jeśli powiedzie się samorządom,
powiedzie się i Polsce,
a zatem - mam wszystkim.
Bądźmy wytrwali i umiejmy dostrzec
zarówno ogrom dobrej roboty, którą
wspólnie wykonaliśmy, jak i wielość
zadań, które czekają na nasz, również
wspólny, wysiłek.
Bądźmy razem i róbmy swoje!
M. J. 2000
Slide 48
Miasto (gmina, powiat, województwo,
państwo) nie jest celem samym w sobie,
lecz jego celem ma być człowiek,
do którego winno dostosowywać swe
struktury i kryteria,
według których ma się rządzić.
Jeśli władze publiczne tracą sprzed oczu
tę prawdę, działają jak maszyna,
która kręci się bezużytecznie,
z ryzykiem wyrządzenia szkody.
J.P. II - 1985