Transcript tutaj pobierz plik - Zespół Szkół Handlowych w Sopocie
Slide 1
Daniel Buzikiewicz
Slide 2
Opowiadanie o pewnym żydzie z ulicy Podjazd
Mieszkał na ul. Podjazd pewien żyd, który był jubilerem. Jakimś cudem
zdołał wojnę przeżyć, ale prawdopodobnie jak większości nie bardzo
podobało mu się co się w dziesięcioleciu po wojnie z Polską działo. Toteż
jak wielu mu podobnych, zdecydował się na emigrację. A było to po
odwilży chyba w roku 1956. Jubiler jak to Jubiler powinien jak wiadomo z
założenia posiadać złoto - w szczególności, jeśli przewiduje urządzenie się
w nowym kraju, co oczywiste - wymaga znacznego nakładu środków.
Obowiązywał naturalnie zakaz posiadania tego ostatniego jak również
wywożenia,
oddychania
i
wielu
innych
podobnych
rzeczy.
Dwaj smutni panowie wyszli z tego jakże oczywistego założenia i wraz z
ekipą poszukiwawczą zjawili się na Dworcu Morskim w Gdyni, na nabrzeżu
francuskim skąd odpłynąć miał "Stefan Batory" zawożąc Jubilera wraz z
rodziną i kilkoma wielkimi, pomalowanymi na czarno skrzyniami dobytku w
miejsce które wybrał na spędzenie reszty życia. Obowiązywał jak wiadomo
również
zakaz
powrotu.
Slide 3
Opowiadanie o pewnym żydzie z ulicy Podjazd
Zaczęto przeszukiwać dobytek Jubilera. Powoli, metodycznie, bez pośpiechu z morderczą
pewnością znalezienia i precjozów. Przeszukano każdą rzecz pod kątem rzekomego
przemytu. Dokonano rewizji osobistej, nawet bardzo osobistej, porozkręcano wszystkie
skrzynie - myśląc że mają podwójne dno, przekartkowano każdą książkę. Nie znaleziono
absolutnie nic. Dwaj smutni panowie kierujący rewizją posmutnieli jeszcze bardziej...
W końcu, poskręcano czarne skrzynie z powrotem, popakowano w nie poprzednio
wybebeszoną zawartość, z niedbalstwem wartym tyle samo co wcześniejsza
skrupulatność przeszukania. Smutni panowie dwaj, nadal nie mogący uwierzyć w swoją
porażkę próbowali zmusić Jubilera do zdradzenia miejsca ukrycia precjozów co
oczywista zdało się na nic. W końcu dali za wygraną, skrzynie wraz z właścicielami
przeszły odprawę. Panowie stojący na nabrzeżu odprowadzali tęsknym wzrokiem
rodzinę wchodzącą na trap. Ostatnim wysiłkiem SB-ckiej woli jeden z panów poprosił o
zdradzenie miejsca ukrycia złota przyrzekając brak jakichkolwiek konsekwencji. Kiedy
ostatnia skrzynia znalazła się na pokładzie "Batorego" żyd ze smutnym uśmiechem na
ustach powoli wydobył z kieszeni mały scyzoryk. Podszedł do jednej ze skrzyń i zaczął
leniwym i nieporadnym ruchem zeskrobywać warstwę grubej, czarnej farby z okucia
skrzyni. Panowie na nabrzeżu wraz z ekipą zastygli w poczuciu bezsilności. Okucia
skrzyń odlane były ze złota i pomalowane dla niepoznaki grubą warstwą ordynarnej,
czarnej, olejnej farby. Zaznaczyć należy że skrzyń było kilka i wykonane były z iście
przedwojenną solidnością, licząc 4 okucia na każdą skrzynię łatwo jest przypuszczać, że
Jubiler miał z czego urządzać się w nowej ojczyźnie.
Slide 4
• W 1928 r. sopockie molo rozbudowane zostało do dzisiejszych
rozmiarów (512 metrów długości). Od tej pory pozostaje
najdłuższym drewnianym pomostem w Europie. W tym czasie
sopockie kąpielisko osiąga apogeum swojej popularności - w sezonie
letnim miasto gościło blisko 30 tys. turystów zagranicznych.
Slide 5
ul. Marynarzy
Dawna nazwa: Kleine Unterführung.(ul. Mały Podjazd)
Dawną ul. Mały Podjazd wybudowano w 1909 r. Wtedy
powstał tunel pod torami łączący obecną ul. Kościuszki
oraz Al. Niepodległości. Obecna nazwa została nadana
uliczce po II Wojnie światowej.
Slide 6
ul. Kościuszki
Dawna nazwa: Schulstr.(ul.Szkolna)
Jedna z najstarszych dróg w Sopocie. Przy niej usytuowany jest
jeden z najstarszych dworów - pozostałość ery
patrycjuszowskiej oraz szereg zabytkowych willi i budynków
użytku publicznego. Historycznie droga łączyła główny rynek
miasta oraz młyn w Karlikowie. Ulica widoczna jest na
najstarszych planach osady Sopot z 1634 r. oraz 1714 r. jako
granica posiadłości dworu (Szwedzkiego) Francuskiego. W XIX
w. w czasie rozwoju najbardziej dynamicznego rozwoju miasta
wybudowano przy niej szereg architektonicznie unikatowych
budynków. Ulicę przecina obecnie zasypany potok haffnera,
który widoczny jest w parku stworzonym w XIX w. nieopodal
ratusza miejskiego. Wykonał go w 1714 r. Johannes Casparus
Schirschmidt, geometra królewski, w związku z rozważanymi
około 1700 r. w Dreźnie planami założenia w Sopocie portu
morskiego.
Slide 7
Widok na główne skrzyżowanie obecnej ul. Kościuszki
(dawniej szkolnej), widoczny hotel dworcowy z 1871 r.,
oraz poczta sopocka, zdjęcie z ok. 1903 r. (TPS)
Slide 8
ul. Niepodległości
Dawna nazwa: Danzigerstr./ Pommerschestr./ Neustädterstr. (ul. Gdańska/ ul.
Pomorska/ ul. Nowomiejska)
Al. Niepodległości: Główna ulica Sopotu, łącząca Gdańsk z Gdynią ma w obrębie
Sopotu długość 4,3 km. Wiedzie na miejscu bardzo starej drogi, od czasów
średniowiecznych łączącej Gdańsk z miastami północnego Pomorza. W części
południowej, na terenie świemirowa, a także w części północnej, na terenie
Kamiennego Potoku, składa się z dwóch jezdni przedzielonych pasami zieleni. W
centralnej części miasta, na długości 2 km, ma jedną jezdnię z czterema pasami
ruchu. Gruntownie przebudowana w latach 60. XX w. w wyniku poszerzenia ulicy
utraciła dawny charakter alei z przydomowymi ogrodami. Na zróżnicowaną zabudowę
po obu stronach ulicy (w centralnej części miasta pochodzącą przeważnie z przełomu
XIX i XX w.) składają się czynszowe wille i malownicze kamieniczki o wysokości nie
przekraczającej czterech pięter, skromniejsze od nich piętrowe domy mieszkalne
wyposażone w drewniane werandy, dwa stare dworki oraz nowsze budynki
mieszkalne i usługowe, pochodzące również i z drugiej połowy XX w. Dawna
rezydencja na Stawowiu (pod numerem 618), budynek Dworu Hiszpańskiego pod
numerem 781, oraz przydrożna kapliczka u wylotu ulicy Jacka Malczewskiego,
figurują w rejestrze zabytków. Dawne nazwy ulicy: W latach 1824 - 1934, na
południe od połączenia z ulicą Bohaterów Monte Cassino - Danzigerstraße (Gdańska),
a na północ od tego połączenia - Pommerschestraße (Pomorska).
Slide 9
Al. Niepodległości, skrzyżowanie z obecną ul. Malczewskiego,
przebudowa ulicy w latach 30 XX w. (Sopot Kronika XX w.)
Slide 10
ul. Bohaterów Monte Cassino
Dawna nazwa: Seestr. (ul. Morska)
ul. Bohaterów Monte Cassino Biegnie na miejscu dawnej drogi gruntowej łączącej od XVII w.
Sopocką wieś z osadą rybacką nad brzegiem morza. W przeważającej części zabudowana jest po
obu stronach, co najwyżej trzypiętrowymi domami mieszkalnymi z przełomu XIX i XX w. Po obu
stronach ulicy mieszczą się liczne sklepy, kawiarnie, bary, restauracyjki, biura podróży i inne
placówki usługowe, teatr i dwa kina, a na jej przedłużeniu - sopockie molo. W latach 1824 - 1945
nazywana była ulicą Morską (Seestr.), a w latach 1945 - 1956 - ulicą Konstantego
Rokossowskiego. Obecna nazwa ulicy upamiętnia bitwę o wzgórze Monte Cassino w środkowych
Włoszech, stoczoną w dniach 11-18 V 1944 r. z decydującym udziałem 2 Korpusu Polskiego pod
dowództwem Władysława Andersa.
Obecna ul. Bohaterów Monte Cassino w latach przedwojennych,
widok na zabudowania dolnej części ulicy, zdjęcie z ok. 1920 r. (TPS)
Slide 11
ul. Bohaterów Monte Cassino
ul. Bohaterów Monte Cassino
Slide 12
Kościół św. Jerzego
Kościół św. Jerzego
Slide 13
Dawna nazwa: Kościół Zbawiciela (Erlosekirche)
Lokalizacja: ul. Plac Konstytucji 3 Maja 2
Kościół Garnizonowy p.w. św. Jerzego. Neogotycka trójnawowa budowla, ze strzelistą
wieżą od frontu, wzniesiona w latach 1899 - 1901 z kamiennych ciosów oraz nie
otynkowanej cegły, według projektu Louisa von Tiedemanna z Poczdamu. Oryginalna
więźba dachowa imitująca sklepienie kolebkowe oraz stare witraże w wieży i zakrystii.
Do roku 1945 pełnił rolę kościoła ewangelickiego p.w. Zbawiciela. Na placu przed
kościołem stoi malownicza neogotycka kapliczka z ceramicznym daszkiem wspartym
na czterech kolumnach, ufundowana w 1909 r. przez przewodniczącego komitetu
budowy kościoła Hermanna Burruckera (architekt Gessner z Wejherowa). W
pierwszych latach po zbudowaniu pełniła rolę ulicznej studzienki, dziś kryje figurę św.
Wojciecha. O kościele tak pisze M. Sperski: "Ogród wokół Plebanii Kościoła
Garnizonowego przy ulicy Tadeusza Kościuszki 1 jest pozostałością starego założenia
parkowego z czasów patrycjuszowskich, otaczającego niegdyś Dwór Francuski.
Najcenniejszym drzewem w tym ogrodzie jest Dąb Stanisława Leszczyńskiego,
rosnący przy krawędzi Skarpy Sopockiej. Pomiędzy ścianą kościoła a budynkiem
plebani rosną okazy kasztanowców, buków pospolitych, klonów pospolitych, grabów,
lip drobnolistnych, żywotników zachodnich, modrzewia europejskiego i jodły
jednobarwnej, w wieku przekraczającym 100 lat. Pozostałością tego samego
założenia parkowego jest także rząd 120 - letnich platanów klonolistnych na zapleczu
kamieniczek przy ulicy Władysława Jagiełły 6 - 8 i dworku przy ulicy Fryderyka
Chopina 3."
Slide 14
Dworzec Kolejowy
Dworzec Kolejowy
Lokalizacja: ul. Dworcowa 7-9
Z dawnego kompleksu budynków dworca kolejowego zachował się budynek bagażowni dworca kolejowego.
Skromny budynek, o wystroju nawiązującym do gotyku,
jest pozostałością zespołu budynków najstarszego sopockiego dworca,
wzniesionego w 1870 r. Z tego samego okresu pochodzi konstrukcja wiaty peronu podmiejskiej kolei,
wspartej na słupach z żeliwnymi odlewami korynckich kolumn. Główny budynek dworca pochodzi z 1970 r.
Parcela pod numerem 8-10 to dawny hotel dworcowy wzniesiony w 1871 r.,
w stylu typowym dla sopockiej architektury drugiej polowy XIX w. Planuje się
rozbudowę tego budynku i rekonstrukcję zniszczonych architektonicznych detali.
Slide 15
ul. Dworcowa
ul. Dworcowa
Dawna nazwa: Bahnhofstr. (ul. Dworcowa)
Ulica o długości 170 m, w centrum Sopotu, łączy plac Konstytucji 3 Maja oraz ulicę
Tadeusza Kościuszki z dworcem kolejowym. Ukształtowała się po 1870 r.
Na zróżnicowaną zabudowę przy tej ulicy składają się budynki stacyjne,
dawny hotel dworcowy oraz cztery kilkurodzinne wille czynszowe z pierwszej ćwierci XX w.
Slide 16
Molo
Lokalizacja: ul. Plac Kuracyjny
Drewniany pomost spacerowy i widokowy o
długości 515,5 metra, wyprowadzony w morze na
odległość 450 m od brzegu. Pierwszy pomost
spacerowy dla kuracjuszy zbudował w 1827 r., na
miejscu dzisiejszego mola, Jan Jerzy Haffner. Miał
on zaledwie 41 m długości i 1,6 m szerokości. W
1842 r. stał już na jego miejscu nowy pomost o
długości 63 m i szerokości 2,5 m, a w roku 1882
molo wydłużono do 94 m, poszerzono do 3, m i
wyposażono na końcu w prostokątną platformę,
do której mogły dobijać mniejsze statki. Dalsze
rozbudowy wykonano w latach: 1886, 1895 i
1904, a do obecnych rozmiarów molo
rozbudowano w latach 1927 - 1928, tj. w stulecie
jego powstania.
Molo
Slide 17
Szkoła Gminna Elementarna
Dawna nazwa: Wyższa Szkoła Dziewczęca/ Dawne Gimnazjum
Lokalizacja: ul. Kościuszki 18/20
Budynek szkoły gminnej wzniesiono w 1904 r. przy dawnej ul. Szkolnej (obecnie ul. Kościuszki 18/20). Powstała ona jako projekt
Paula Puchmuellera i była rozbudową starszego pochodzącego z 1875 r. gmachu szkoły. Jak w innych szkołach w tym okresie istniał
podział na oddziały męskie i żeńskie. W 1904 r. z budynku przy zostaje przeniesiona szkoła elementarna (klasy żeńskie) i przejęty
przez funkcjonujące w Sopocie od 1 kwietnia 1903 r. progimnazjum. Przy ul. Szkolnej znajdowały się klasy żeńskie. Klasy męskie
przeniesiono do szkoły Książęcej. Zadaniem progimnazjum zadaniem było przygotowanie uczniów do podjęcia nauki w ostatnich
klasach gimnazjalnych. W 1910 r. klasy te otrzymały status szkoły realnej oraz zostały przeniesione do nowego budynku
wybudowanego w 1909 r. gimnazjum przy ul. Królewskiej. W części budynku w trakcie budowy ratusza w latach 1910/ 11 mieściły
się biura magistratu. Po drugiej wojnie światowej szkoła rozpoczęła swoją działalność 15.04.1945 r. jako Państwowe Liceum
Handlowe. Po wielokrotnych zmianach nazwy od 1983 r. funkcjonuje jako Zespół Szkół Handlowych.
Slide 18
Ratusz Miejski
Ratusz Miejski
Lokalizacja: ul. Kościuszki 25-27
Pierwszą siedzibą władz miejskich Sopotu była
dokupiona pod koniec 1900 r. przez gminę Willa
Fewsona. Nieistniejąca dziś willa znajdowała się na
parceli przy obecnej ul. Kościuszki 25-27. Sąsiadowała
ona z parkiem Herbstów i potokiem Haffnera od
strony południowej oraz parcelą Hotelu Victoria od
strony północnej. Od strony wschodniej graniczyła ze
skarpą sopocką. Pierwsza sesja Rady Miasta nastąpiła
1 kwietnia 1902 r. właśnie w dawnej Willi Fewsona,
którą od 1910 r., używano jako ratusza. W latach
1910 - 1911 na miejscu willi wybudowano nowy
ratusz według projektu Paula Puchmuellera.
Pierwotny projekt budynku sięgał do wieży
zegarowej. Rozbudowa budynku nastąpiła w latach
1922 - 1923, gdy Sopot stał się siedzibą władz
powiatowych. Budynek powiększono w kierunku
skarpy sopockiej oraz Potoku Haffnera, w skutek
czego powstała sala obrad oraz galerię. Po drugiej
wojnie światowej z racji zniszczeń wojennych, które
dosięgnęły Gdańsk, budynek był siedzibą władz
wojewódzkich. Od 1958 r. gmach służy jako urząd
miejski.
Slide 19
Brodwino to miejsce niewielkiej osady słowiańskich Pomorzan. Jak pisze F.
Mamuszka w Bedekerze Sopockim w przekazie źródłowym z 1255 r. nosiła
nazwę Brutnino (...) utworzoną z przymiotnika brodny - leżący przy brodzie.
Przywilejem z 5 III 1283 r. książę pomorski Msciwuj II nadał osadę
Brodwino klasztorowi cystersów w Oliwie. W jakiś czas później w 1550 r.
przyłączono ją do Sopotu. Dolina Brodwina jest szczególnie malowniczym
zakątkiem Sopotu. Przed II Wojną Światową pokrywały ją łąki przedzielone
strumieniem Kamiennego Potoku, którego źródło znajduje się właśnie w
tym miejscu. Przy końcu doliny znajdują się mokradła i przedwojenne ujęcia
głębinowe wody pitnej, wybudowane w latach 1922-1926 przez Miejskie
Przedsiębiorstwo Wodociągowe. Kompleks wodociągów składa się z
szeregu zbiorników głębinowych oraz niskich budynków. Jeden z budynków
znajduje się na środku rozległej polany, inne położone są wzdłuż górnej
części potoku. W latach 70-tych XX w dolinie zbudowano osiedle
mieszkaniowe i równocześnie skanalizowano górną część Kamiennego
Potoku. Wtedy też na Brodwinie pojawiają się pierwsze utwardzone drogi,
zajmujące miejsce polnych i leśnych ścieżek przedwojennych szlaków.
Slide 20
Dwie z tych dróg zasługują na wzmiankę: malownicza droga do osady
Bernardowo oraz droga do Wielkiego Kacka. Pierwsza wcina się
malowniczym wąwozem w północne wzgórza doliny na wysokości dawnego
ujęcia wody i prowadzi lasem aż do zagubionego w Trójmiejskim Parku
Krajobrazowym Bernardowa. W okolicy osady istnieją do dziś pozostałości
magazynów amunicji baterii przeciwlotniczej na wzgórzu 142 marine-flak
oraz przedwojenna strzelnica. Droga do Wielkiego Kacka, przy której istniała
rogatka graniczna z Wolnym Miastem Gdańsk, jest przedwojennym traktem
przecinającym serpentynami wzgórza morenowe. W czasie rozbudowy
osiedla mieszkaniowego w dolinie Brodwina zlikwidowano prosperujący tu
zakład ogrodniczy, zasypano staw oraz potok, którego jedynym
świadectwem są studzienki kanalizacyjne w środkowej części parku. . Idąc
ścieżkami leśnymi na północnych wzgórzach doliny możemy dostrzec
przesiekę odznaczającą byłą granicę Rzeczy Pospolitej i Wolnego Miasta
Gdańska. Kierując się w stronę Zatoki Gdańskiej dojdziemy do Dzielnicy
Kamienny Potok.
Slide 21
Daniel Buzikiewicz
Slide 2
Opowiadanie o pewnym żydzie z ulicy Podjazd
Mieszkał na ul. Podjazd pewien żyd, który był jubilerem. Jakimś cudem
zdołał wojnę przeżyć, ale prawdopodobnie jak większości nie bardzo
podobało mu się co się w dziesięcioleciu po wojnie z Polską działo. Toteż
jak wielu mu podobnych, zdecydował się na emigrację. A było to po
odwilży chyba w roku 1956. Jubiler jak to Jubiler powinien jak wiadomo z
założenia posiadać złoto - w szczególności, jeśli przewiduje urządzenie się
w nowym kraju, co oczywiste - wymaga znacznego nakładu środków.
Obowiązywał naturalnie zakaz posiadania tego ostatniego jak również
wywożenia,
oddychania
i
wielu
innych
podobnych
rzeczy.
Dwaj smutni panowie wyszli z tego jakże oczywistego założenia i wraz z
ekipą poszukiwawczą zjawili się na Dworcu Morskim w Gdyni, na nabrzeżu
francuskim skąd odpłynąć miał "Stefan Batory" zawożąc Jubilera wraz z
rodziną i kilkoma wielkimi, pomalowanymi na czarno skrzyniami dobytku w
miejsce które wybrał na spędzenie reszty życia. Obowiązywał jak wiadomo
również
zakaz
powrotu.
Slide 3
Opowiadanie o pewnym żydzie z ulicy Podjazd
Zaczęto przeszukiwać dobytek Jubilera. Powoli, metodycznie, bez pośpiechu z morderczą
pewnością znalezienia i precjozów. Przeszukano każdą rzecz pod kątem rzekomego
przemytu. Dokonano rewizji osobistej, nawet bardzo osobistej, porozkręcano wszystkie
skrzynie - myśląc że mają podwójne dno, przekartkowano każdą książkę. Nie znaleziono
absolutnie nic. Dwaj smutni panowie kierujący rewizją posmutnieli jeszcze bardziej...
W końcu, poskręcano czarne skrzynie z powrotem, popakowano w nie poprzednio
wybebeszoną zawartość, z niedbalstwem wartym tyle samo co wcześniejsza
skrupulatność przeszukania. Smutni panowie dwaj, nadal nie mogący uwierzyć w swoją
porażkę próbowali zmusić Jubilera do zdradzenia miejsca ukrycia precjozów co
oczywista zdało się na nic. W końcu dali za wygraną, skrzynie wraz z właścicielami
przeszły odprawę. Panowie stojący na nabrzeżu odprowadzali tęsknym wzrokiem
rodzinę wchodzącą na trap. Ostatnim wysiłkiem SB-ckiej woli jeden z panów poprosił o
zdradzenie miejsca ukrycia złota przyrzekając brak jakichkolwiek konsekwencji. Kiedy
ostatnia skrzynia znalazła się na pokładzie "Batorego" żyd ze smutnym uśmiechem na
ustach powoli wydobył z kieszeni mały scyzoryk. Podszedł do jednej ze skrzyń i zaczął
leniwym i nieporadnym ruchem zeskrobywać warstwę grubej, czarnej farby z okucia
skrzyni. Panowie na nabrzeżu wraz z ekipą zastygli w poczuciu bezsilności. Okucia
skrzyń odlane były ze złota i pomalowane dla niepoznaki grubą warstwą ordynarnej,
czarnej, olejnej farby. Zaznaczyć należy że skrzyń było kilka i wykonane były z iście
przedwojenną solidnością, licząc 4 okucia na każdą skrzynię łatwo jest przypuszczać, że
Jubiler miał z czego urządzać się w nowej ojczyźnie.
Slide 4
• W 1928 r. sopockie molo rozbudowane zostało do dzisiejszych
rozmiarów (512 metrów długości). Od tej pory pozostaje
najdłuższym drewnianym pomostem w Europie. W tym czasie
sopockie kąpielisko osiąga apogeum swojej popularności - w sezonie
letnim miasto gościło blisko 30 tys. turystów zagranicznych.
Slide 5
ul. Marynarzy
Dawna nazwa: Kleine Unterführung.(ul. Mały Podjazd)
Dawną ul. Mały Podjazd wybudowano w 1909 r. Wtedy
powstał tunel pod torami łączący obecną ul. Kościuszki
oraz Al. Niepodległości. Obecna nazwa została nadana
uliczce po II Wojnie światowej.
Slide 6
ul. Kościuszki
Dawna nazwa: Schulstr.(ul.Szkolna)
Jedna z najstarszych dróg w Sopocie. Przy niej usytuowany jest
jeden z najstarszych dworów - pozostałość ery
patrycjuszowskiej oraz szereg zabytkowych willi i budynków
użytku publicznego. Historycznie droga łączyła główny rynek
miasta oraz młyn w Karlikowie. Ulica widoczna jest na
najstarszych planach osady Sopot z 1634 r. oraz 1714 r. jako
granica posiadłości dworu (Szwedzkiego) Francuskiego. W XIX
w. w czasie rozwoju najbardziej dynamicznego rozwoju miasta
wybudowano przy niej szereg architektonicznie unikatowych
budynków. Ulicę przecina obecnie zasypany potok haffnera,
który widoczny jest w parku stworzonym w XIX w. nieopodal
ratusza miejskiego. Wykonał go w 1714 r. Johannes Casparus
Schirschmidt, geometra królewski, w związku z rozważanymi
około 1700 r. w Dreźnie planami założenia w Sopocie portu
morskiego.
Slide 7
Widok na główne skrzyżowanie obecnej ul. Kościuszki
(dawniej szkolnej), widoczny hotel dworcowy z 1871 r.,
oraz poczta sopocka, zdjęcie z ok. 1903 r. (TPS)
Slide 8
ul. Niepodległości
Dawna nazwa: Danzigerstr./ Pommerschestr./ Neustädterstr. (ul. Gdańska/ ul.
Pomorska/ ul. Nowomiejska)
Al. Niepodległości: Główna ulica Sopotu, łącząca Gdańsk z Gdynią ma w obrębie
Sopotu długość 4,3 km. Wiedzie na miejscu bardzo starej drogi, od czasów
średniowiecznych łączącej Gdańsk z miastami północnego Pomorza. W części
południowej, na terenie świemirowa, a także w części północnej, na terenie
Kamiennego Potoku, składa się z dwóch jezdni przedzielonych pasami zieleni. W
centralnej części miasta, na długości 2 km, ma jedną jezdnię z czterema pasami
ruchu. Gruntownie przebudowana w latach 60. XX w. w wyniku poszerzenia ulicy
utraciła dawny charakter alei z przydomowymi ogrodami. Na zróżnicowaną zabudowę
po obu stronach ulicy (w centralnej części miasta pochodzącą przeważnie z przełomu
XIX i XX w.) składają się czynszowe wille i malownicze kamieniczki o wysokości nie
przekraczającej czterech pięter, skromniejsze od nich piętrowe domy mieszkalne
wyposażone w drewniane werandy, dwa stare dworki oraz nowsze budynki
mieszkalne i usługowe, pochodzące również i z drugiej połowy XX w. Dawna
rezydencja na Stawowiu (pod numerem 618), budynek Dworu Hiszpańskiego pod
numerem 781, oraz przydrożna kapliczka u wylotu ulicy Jacka Malczewskiego,
figurują w rejestrze zabytków. Dawne nazwy ulicy: W latach 1824 - 1934, na
południe od połączenia z ulicą Bohaterów Monte Cassino - Danzigerstraße (Gdańska),
a na północ od tego połączenia - Pommerschestraße (Pomorska).
Slide 9
Al. Niepodległości, skrzyżowanie z obecną ul. Malczewskiego,
przebudowa ulicy w latach 30 XX w. (Sopot Kronika XX w.)
Slide 10
ul. Bohaterów Monte Cassino
Dawna nazwa: Seestr. (ul. Morska)
ul. Bohaterów Monte Cassino Biegnie na miejscu dawnej drogi gruntowej łączącej od XVII w.
Sopocką wieś z osadą rybacką nad brzegiem morza. W przeważającej części zabudowana jest po
obu stronach, co najwyżej trzypiętrowymi domami mieszkalnymi z przełomu XIX i XX w. Po obu
stronach ulicy mieszczą się liczne sklepy, kawiarnie, bary, restauracyjki, biura podróży i inne
placówki usługowe, teatr i dwa kina, a na jej przedłużeniu - sopockie molo. W latach 1824 - 1945
nazywana była ulicą Morską (Seestr.), a w latach 1945 - 1956 - ulicą Konstantego
Rokossowskiego. Obecna nazwa ulicy upamiętnia bitwę o wzgórze Monte Cassino w środkowych
Włoszech, stoczoną w dniach 11-18 V 1944 r. z decydującym udziałem 2 Korpusu Polskiego pod
dowództwem Władysława Andersa.
Obecna ul. Bohaterów Monte Cassino w latach przedwojennych,
widok na zabudowania dolnej części ulicy, zdjęcie z ok. 1920 r. (TPS)
Slide 11
ul. Bohaterów Monte Cassino
ul. Bohaterów Monte Cassino
Slide 12
Kościół św. Jerzego
Kościół św. Jerzego
Slide 13
Dawna nazwa: Kościół Zbawiciela (Erlosekirche)
Lokalizacja: ul. Plac Konstytucji 3 Maja 2
Kościół Garnizonowy p.w. św. Jerzego. Neogotycka trójnawowa budowla, ze strzelistą
wieżą od frontu, wzniesiona w latach 1899 - 1901 z kamiennych ciosów oraz nie
otynkowanej cegły, według projektu Louisa von Tiedemanna z Poczdamu. Oryginalna
więźba dachowa imitująca sklepienie kolebkowe oraz stare witraże w wieży i zakrystii.
Do roku 1945 pełnił rolę kościoła ewangelickiego p.w. Zbawiciela. Na placu przed
kościołem stoi malownicza neogotycka kapliczka z ceramicznym daszkiem wspartym
na czterech kolumnach, ufundowana w 1909 r. przez przewodniczącego komitetu
budowy kościoła Hermanna Burruckera (architekt Gessner z Wejherowa). W
pierwszych latach po zbudowaniu pełniła rolę ulicznej studzienki, dziś kryje figurę św.
Wojciecha. O kościele tak pisze M. Sperski: "Ogród wokół Plebanii Kościoła
Garnizonowego przy ulicy Tadeusza Kościuszki 1 jest pozostałością starego założenia
parkowego z czasów patrycjuszowskich, otaczającego niegdyś Dwór Francuski.
Najcenniejszym drzewem w tym ogrodzie jest Dąb Stanisława Leszczyńskiego,
rosnący przy krawędzi Skarpy Sopockiej. Pomiędzy ścianą kościoła a budynkiem
plebani rosną okazy kasztanowców, buków pospolitych, klonów pospolitych, grabów,
lip drobnolistnych, żywotników zachodnich, modrzewia europejskiego i jodły
jednobarwnej, w wieku przekraczającym 100 lat. Pozostałością tego samego
założenia parkowego jest także rząd 120 - letnich platanów klonolistnych na zapleczu
kamieniczek przy ulicy Władysława Jagiełły 6 - 8 i dworku przy ulicy Fryderyka
Chopina 3."
Slide 14
Dworzec Kolejowy
Dworzec Kolejowy
Lokalizacja: ul. Dworcowa 7-9
Z dawnego kompleksu budynków dworca kolejowego zachował się budynek bagażowni dworca kolejowego.
Skromny budynek, o wystroju nawiązującym do gotyku,
jest pozostałością zespołu budynków najstarszego sopockiego dworca,
wzniesionego w 1870 r. Z tego samego okresu pochodzi konstrukcja wiaty peronu podmiejskiej kolei,
wspartej na słupach z żeliwnymi odlewami korynckich kolumn. Główny budynek dworca pochodzi z 1970 r.
Parcela pod numerem 8-10 to dawny hotel dworcowy wzniesiony w 1871 r.,
w stylu typowym dla sopockiej architektury drugiej polowy XIX w. Planuje się
rozbudowę tego budynku i rekonstrukcję zniszczonych architektonicznych detali.
Slide 15
ul. Dworcowa
ul. Dworcowa
Dawna nazwa: Bahnhofstr. (ul. Dworcowa)
Ulica o długości 170 m, w centrum Sopotu, łączy plac Konstytucji 3 Maja oraz ulicę
Tadeusza Kościuszki z dworcem kolejowym. Ukształtowała się po 1870 r.
Na zróżnicowaną zabudowę przy tej ulicy składają się budynki stacyjne,
dawny hotel dworcowy oraz cztery kilkurodzinne wille czynszowe z pierwszej ćwierci XX w.
Slide 16
Molo
Lokalizacja: ul. Plac Kuracyjny
Drewniany pomost spacerowy i widokowy o
długości 515,5 metra, wyprowadzony w morze na
odległość 450 m od brzegu. Pierwszy pomost
spacerowy dla kuracjuszy zbudował w 1827 r., na
miejscu dzisiejszego mola, Jan Jerzy Haffner. Miał
on zaledwie 41 m długości i 1,6 m szerokości. W
1842 r. stał już na jego miejscu nowy pomost o
długości 63 m i szerokości 2,5 m, a w roku 1882
molo wydłużono do 94 m, poszerzono do 3, m i
wyposażono na końcu w prostokątną platformę,
do której mogły dobijać mniejsze statki. Dalsze
rozbudowy wykonano w latach: 1886, 1895 i
1904, a do obecnych rozmiarów molo
rozbudowano w latach 1927 - 1928, tj. w stulecie
jego powstania.
Molo
Slide 17
Szkoła Gminna Elementarna
Dawna nazwa: Wyższa Szkoła Dziewczęca/ Dawne Gimnazjum
Lokalizacja: ul. Kościuszki 18/20
Budynek szkoły gminnej wzniesiono w 1904 r. przy dawnej ul. Szkolnej (obecnie ul. Kościuszki 18/20). Powstała ona jako projekt
Paula Puchmuellera i była rozbudową starszego pochodzącego z 1875 r. gmachu szkoły. Jak w innych szkołach w tym okresie istniał
podział na oddziały męskie i żeńskie. W 1904 r. z budynku przy zostaje przeniesiona szkoła elementarna (klasy żeńskie) i przejęty
przez funkcjonujące w Sopocie od 1 kwietnia 1903 r. progimnazjum. Przy ul. Szkolnej znajdowały się klasy żeńskie. Klasy męskie
przeniesiono do szkoły Książęcej. Zadaniem progimnazjum zadaniem było przygotowanie uczniów do podjęcia nauki w ostatnich
klasach gimnazjalnych. W 1910 r. klasy te otrzymały status szkoły realnej oraz zostały przeniesione do nowego budynku
wybudowanego w 1909 r. gimnazjum przy ul. Królewskiej. W części budynku w trakcie budowy ratusza w latach 1910/ 11 mieściły
się biura magistratu. Po drugiej wojnie światowej szkoła rozpoczęła swoją działalność 15.04.1945 r. jako Państwowe Liceum
Handlowe. Po wielokrotnych zmianach nazwy od 1983 r. funkcjonuje jako Zespół Szkół Handlowych.
Slide 18
Ratusz Miejski
Ratusz Miejski
Lokalizacja: ul. Kościuszki 25-27
Pierwszą siedzibą władz miejskich Sopotu była
dokupiona pod koniec 1900 r. przez gminę Willa
Fewsona. Nieistniejąca dziś willa znajdowała się na
parceli przy obecnej ul. Kościuszki 25-27. Sąsiadowała
ona z parkiem Herbstów i potokiem Haffnera od
strony południowej oraz parcelą Hotelu Victoria od
strony północnej. Od strony wschodniej graniczyła ze
skarpą sopocką. Pierwsza sesja Rady Miasta nastąpiła
1 kwietnia 1902 r. właśnie w dawnej Willi Fewsona,
którą od 1910 r., używano jako ratusza. W latach
1910 - 1911 na miejscu willi wybudowano nowy
ratusz według projektu Paula Puchmuellera.
Pierwotny projekt budynku sięgał do wieży
zegarowej. Rozbudowa budynku nastąpiła w latach
1922 - 1923, gdy Sopot stał się siedzibą władz
powiatowych. Budynek powiększono w kierunku
skarpy sopockiej oraz Potoku Haffnera, w skutek
czego powstała sala obrad oraz galerię. Po drugiej
wojnie światowej z racji zniszczeń wojennych, które
dosięgnęły Gdańsk, budynek był siedzibą władz
wojewódzkich. Od 1958 r. gmach służy jako urząd
miejski.
Slide 19
Brodwino to miejsce niewielkiej osady słowiańskich Pomorzan. Jak pisze F.
Mamuszka w Bedekerze Sopockim w przekazie źródłowym z 1255 r. nosiła
nazwę Brutnino (...) utworzoną z przymiotnika brodny - leżący przy brodzie.
Przywilejem z 5 III 1283 r. książę pomorski Msciwuj II nadał osadę
Brodwino klasztorowi cystersów w Oliwie. W jakiś czas później w 1550 r.
przyłączono ją do Sopotu. Dolina Brodwina jest szczególnie malowniczym
zakątkiem Sopotu. Przed II Wojną Światową pokrywały ją łąki przedzielone
strumieniem Kamiennego Potoku, którego źródło znajduje się właśnie w
tym miejscu. Przy końcu doliny znajdują się mokradła i przedwojenne ujęcia
głębinowe wody pitnej, wybudowane w latach 1922-1926 przez Miejskie
Przedsiębiorstwo Wodociągowe. Kompleks wodociągów składa się z
szeregu zbiorników głębinowych oraz niskich budynków. Jeden z budynków
znajduje się na środku rozległej polany, inne położone są wzdłuż górnej
części potoku. W latach 70-tych XX w dolinie zbudowano osiedle
mieszkaniowe i równocześnie skanalizowano górną część Kamiennego
Potoku. Wtedy też na Brodwinie pojawiają się pierwsze utwardzone drogi,
zajmujące miejsce polnych i leśnych ścieżek przedwojennych szlaków.
Slide 20
Dwie z tych dróg zasługują na wzmiankę: malownicza droga do osady
Bernardowo oraz droga do Wielkiego Kacka. Pierwsza wcina się
malowniczym wąwozem w północne wzgórza doliny na wysokości dawnego
ujęcia wody i prowadzi lasem aż do zagubionego w Trójmiejskim Parku
Krajobrazowym Bernardowa. W okolicy osady istnieją do dziś pozostałości
magazynów amunicji baterii przeciwlotniczej na wzgórzu 142 marine-flak
oraz przedwojenna strzelnica. Droga do Wielkiego Kacka, przy której istniała
rogatka graniczna z Wolnym Miastem Gdańsk, jest przedwojennym traktem
przecinającym serpentynami wzgórza morenowe. W czasie rozbudowy
osiedla mieszkaniowego w dolinie Brodwina zlikwidowano prosperujący tu
zakład ogrodniczy, zasypano staw oraz potok, którego jedynym
świadectwem są studzienki kanalizacyjne w środkowej części parku. . Idąc
ścieżkami leśnymi na północnych wzgórzach doliny możemy dostrzec
przesiekę odznaczającą byłą granicę Rzeczy Pospolitej i Wolnego Miasta
Gdańska. Kierując się w stronę Zatoki Gdańskiej dojdziemy do Dzielnicy
Kamienny Potok.
Slide 21