Transcript Swelinia

Potoki w Mieście - projekty dot. ochrony wód
przybrzeżnych Zatoki Gdańskiej
Przez teren Sopotu płynie 11 potoków o łącznej długości ok. 21 km
Zbierają z terenu Sopotu m. in. wody deszczowe i uchodzą do Zatoki
Gdańskiej
Cel obrany przez Gminę:
Zapobieganie podtapianiu dolnej części Sopotu w okresie nawalnych
deszczów,
Ochrona jakości wód w strefie kąpielisk (nowe wymagania jakościowe
od 2015 roku wynikające z Dyrektywy Kąpieliskowej)
Metoda:
budowa zbiorników retencyjnych oraz urządzeń podczyszczających
likwidacja betonowych ujść potoków
oddalenie wylotów wszystkich poza Swelinią potoków wgłąb Zatoki
(odległość wylotów A i B 345 ÷ 380 m od komór wylotowych
usytuowanych na plaży)
1 etap (koniec: 9.12.2009 r.):
 Układ wylotowy „A” – obszar
od granicy z Gdańskiem do ulicy
Na Wydmach – wyprowadzenie w
sąsiedztwie istniejącego wylotu
Potoku ,,2”. Odprowadza wodę z
Potoku ,,1”, Potoku ,,2” i Potoku
Karlikowskiego.
Układ wylotowy „B” – obszar od mola do wylotu potoku Haffnera
(Elizy) - wyprowadzenie w sąsiedztwie istniejącego wylotu Potoku
Bohaterów Monte Cassino (wylot ,,7”) w kierunku głowicy ostrogi mola.
Odprowadza wody z Potoku Elizy, Potoku ,,6” oraz Potoku Bohaterów
Monte Cassino.
Budowa zbiornika retencyjnego Okrzei (1 325m³), podziemnego
zbiornika retencyjnego w ul. Piastów (134m³) oraz montaż 32 urządzeń
podczyszczających
2 Etap: od 2012 r. do grudnia 2013r.
Wykonanie wylotu „C” oraz budowa zbiornika retencyjnego
na Potoku Babidolskim.
Źródła: http://www.sopot.pl; http://www.NaszeMiasto.pl
SWELINIA WCZORAJ I DZIŚ
WEDŁUG M. GERINGER D’OEDENBERG
Współczesna rzeźba strefy krawędziowej
Wysoczyzny Gdańskiej otrzymała zasadniczy rys
około 10-12 tys. lat temu w okresie
ustępowania lądolodu.
Wody fluwioglacjalne, a następnie wody opadowe
utworzyły w tej strefie szereg głęboko wciętych
dolin, przez które przepływają liczne potoki, często o
charakterze podgórskim
Jedną z nich jest dolina Swelini
Lokalizacja potoku
Potok Swelinia
Zwany potokiem granicznym, płynie na granicy Sopotu i Gdyni
Uchodzi do Zatoki Gdańskiej
Długość potoku ok. 2,5 km i średni spadek 22m/km (13-33‰)
Średni przepływ - 10 do 20 l/s
Źródła na wysokości 60 m
n.p.m., obok dużej polany
należącej do gdyńskiego
Bernardowa.
Jedyny sopocki potok płynący
w całości w otwartym korycie
Górny bieg Swelini
W 2005 w górnym, źródliskowym
odcinku doliny Swelini utworzono 13ha
rezerwat Łęg nad Swelinią
Leży na terenie Trójmiejskiego Parku
Krajobrazowego, na terytorium Gdyni
(przy granicy z Sopotem)
Chroniony jest las łęgowy i grądowy,
półnaturalne śródleśne łąki.
Jest w nim ponad 205 gatunków roślin naczyniowych w tym:
• 7 podlega ochronie ścisłej (Kukułka plamista, Kukułka krwista, Kukułka
szerokolistna, Wawrzynek wilczełyko, Listera jajowata, Kruszczyk
szerokolistny, Przylaszczka pospolita)
• 6 ochronie częściowej (Bluszcz pospolity, Kalina koralowa, Konwalia
majowa, Kruszyna pospolita, Marzanka wonna, Pierwiosnek lekarski)
Za: Dariusz Ożarowski: Wykład: Trójmiejski Park Krajobrazowy – Ochrona Przyrody, Flora i fauna, 2012
Oczyszczalnia hydrofitowa
•
W 1994 roku na potoku Swelina wykonano zbiornik sedymentacyjnoretencyjny o pojemności 500 m3 (głębokość ok. 1 m) oraz wegetacyjny
filtr piaskowy o pojemności 870 m3 i miąższości warstwy czynnej 1m
(czas zatrzymania 2 godziny dla przepływu obliczeniowego 30 dm3·s-1) .
Filtr wegetacyjny obsadzony został trzciną pospolitą, a wypełnienie złoża
stanowi żwir. Oczyszczana woda zbierana jest drenażem rurowym i
odprowadzana do studni kontrolnej, a stamtąd bezpośrednio do wód
potoku.
•
Średni roczny przepływ w okresie suchym wynosi od 12 do 33 dm3·s-1,
natomiast podczas intensywnych opadów deszczu pierwsza, najbardziej
zanieczyszczona fala spływu jest zatrzymywana w zbiorniku
retencyjnym, zaś nadmiar wód trafia przelewem bezpośrednio do potoku.
Dolny bieg Swelini
W 1996 utworzono użytek ekologiczny "Jar Swelinia".
Na długości 550 m, Swelinia wrzyna się w malowniczy jar.
Las porastający jar Swelini to głównie grąd gwiazdnicowy i żyzna buczyna niżowa.
W strumieniu spotkać można pstrąga potokowego i wypławka alpejskiego.
Wypławek alpejski (Crenobia alpina)
Gatunek zimnolubnego płazińca zaliczanego do wirków.
Jest reliktem ostatniego zlodowacenia. Występował masowo w Europie w
okresie zlodowaceń. Współcześnie występuje w chłodnych źródłach i
strumieniach. W Polsce m.in. w Karpatach, Sudetach, Pieninach.
Dorasta do 18 mm długości. Przód ciała tępo zakończony, z dwoma
wyraźnymi czułkami. Jedna para dość dużych oczu. Żywi się głównie
kiełżami.
•Crenobia alpina Photo © Biopix: N Sloth
•http://www.biopix.com/crenobia-alpina_photo-51866.aspx oraz Wikipedia
Swelinia w historii
•W średniowieczu Swelinia stanowiła
północną granicę dóbr cystersów
oliwskich gdy Sopot został im nadany
przez Mściwoja II. Jej nazwa została
wymieniona w dokumencie
wystawionym 5 III 1283 r. w formie
Svelina.
• Po raz pierwszy słowiańska nazwa Swelina pojawiła się w dokumencie
z 1235 roku (Rivulum qui Swelina dicitur), potem wymieniano ją
także w innych dokumentach z lat 1283, 1291 i 1295, a później
wymieniał ją także Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego.
Źródła :
Bedeker Sopocki F. Mamuszki za: http://zoppot.fm.interia.pl/potok.htm#l9
Wikipedia
KODEKS DYPLOMATYCZNY WIELKOPOLSKI OBEJMUJĄCY DOKUMENTA TAK JUŻ DRUKOWANE, JAK DOTĄD NIE OGŁOSZONE,
SIĘGAJĄCE DO ROKU 1400. WYDANY STARANIEM TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ NAUK POZNAŃSKIEGO. TOM IV SUPLEMENT.
NAKŁADEM BIBLIOTEKI KÓRNICKIEJ. DRUKIEM J. I. KRASZEWSKIEGO (Dr. W. ŁEBIŃSKI). 1881. za:
http://www.wbc.poznan.pl/Content/20091/kw_04.html
Nazwa potoku
• Z. Brecki w Roczniku Sopockim 1976 pisze: "gdy się jednak
wie, że językowo niemieccy kanceliści średniowieczni nie
zapisywali miękkości głosek słowiańskich, wówczas ich
zapis Swelina odczytamy jako Swelinia". (Patrz także
Czasopismo Onomastica R.14: 1969, Za: Wikipedia)
Art. 100 podpisanego w Wersalu 28.06.1919r.
traktatu pokojowego określał kształt granicy
Wolnego Miasta Gdańska. Granicę podzielono na
sekcje od A do G
Sekcja A :
Od Morza Bałtyckiego (Ostsee) przez Kolibki / Steinfließ, rzeką
Sweliną (Menzelbach), Lasami Oliwskimi (Forst Oliva) do punktu
granicznego Sulmin / Ottomin.
Odcinek ten liczył blisko 40 km, ustawiono na nim 206 słupów
oznaczonych od A001 do A206.
Ujście Swelini było w okresie
międzywojennym popularnym
celem wycieczek turystycznych,
podejmowanych zarówno z
Sopotu, jak i z Gdyni. Po jednej i
drugiej stronie granicy biegł
obok koryta potoku ścieżki
spacerowe aż do drogi gdańskogdyńskiej.
LITERATURA
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ochorna Przyrody w Województwie Pomorskim . Mapa edukacyjna. Wydanie IV 2009
http://www.dawnysopot.pl/?content=opracowania&akcja=pokaz&id=14
http://www.dawnysopot.pl/?content=opowiadania&akcja=opowiescipokaz&page=&id
=6
M.Gajewska, A. Wargin Możliwości zastosowania metody hydrofitowej w
oczyszczaniu ścieków deszczowych zbieranych ze źródeł zanieczyszczeń liniowych,
http://www.sopockiepotoki.republika.pl/
E. Rojowsk, M Tomkiewicz, Gdynia 1939-1945 w świetle źródeł niemieckich i polskich,
Wydawnictwo Róża Wiatrów, Gdynia 2009
http://www.gdynia.pl/wszystko/o/gdyni/srodowisko/info/162_.html
http://www.sopot.pl/eGmina/pl/cityzone/Aktualnosci/Wydarzenia/modules/events/12
06.html
http://www.sopockiepotoki.republika.pl/
Zdjęcia Zofia Plucińska 