Jak pracować z uczniem z dysleksją rozwojową Opracowała Weronika Orzechowska Wszyscy pewnie znają bajkę Andersena o brzydkim kaczątku, ale nie każdy wie, że jej autor.
Download ReportTranscript Jak pracować z uczniem z dysleksją rozwojową Opracowała Weronika Orzechowska Wszyscy pewnie znają bajkę Andersena o brzydkim kaczątku, ale nie każdy wie, że jej autor.
Slide 1
Jak pracować z uczniem z
dysleksją rozwojową
Opracowała
Weronika Orzechowska
Slide 2
Wszyscy pewnie znają bajkę Andersena o
brzydkim kaczątku, ale nie każdy wie, że
jej autor był dyslektykiem. Jako uczeń miał
kłopoty z ortografią, mylił litery, a nauka
języków obcych była dla niego ciężarem.
Podobne problemy przeżywa wielu
uczniów z naszej szkoły.
Slide 3
> Dysleksja rozwojowa to specyficzne
trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci
o prawidłowym rozwoju umysłowym
Do tego zespołu objawów należą:
• dysleksja – trudności w czytaniu
• dysortografia – kłopoty z opanowaniem
poprawnej pisowni (w tym także nagminne
popełnianie
błędów
ortograficznych,
pomimo werbalnej znajomości zasad
orograficznych)
Slide 4
dysgrafia – problem z kaligrafią, czyli tzw.
brzydkie pismo, trudne czasami do
odczytania przez samego piszącego
• dyskalkulia – zaburzenia zdolności
matematycznych – niski poziom
rozumowania operacyjnego, kłopoty z
pojęciami abstrakcyjnymi np. pojęciem
liczby, wielkości
Slide 5
Przyczyny tych trudności spowodowane są:
mikro uszkodzeniami tej części
kory mózgu, która odpowiedzialna jest
za pamięć, rozwój języka, orientację,
postrzeganie wzrokowe i słuchowe
(funkcje, które uczestniczą w procesach czytania i
pisania)
Slide 6
Do nauki czytania i pisania niezbędne są
podstawowe funkcje:
• prawidłowy przebieg procesów pamięciowych,
wzrokowych, słuchowych;
• poziom percepcji słuchowej i słuch; fonematyczny;
• poziom percepcji wzrokowej;
• motoryka duża i mała;
• ustalona lateralizacja;
• orientacja kierunkowa.
Slide 7
Uwarunkowania tych zaburzeń są
wielorakie:
dziedziczność (przyczyną zaburzeń i podłożem trudności
w czytaniu i pisaniu są geny przekazywane z pokolenia na pokolenie),
uszkodzenie układu nerwowego (podczas ciąży i
porodu o nieprawidłowym przebiegu czy we wczesnym dzieciństwie)
zaburzenia hormonalne (nieprawidłowy model
rozwoju mózgu, zwłaszcza lewej półkuli odpowiedzialnej za mowę
i myślenie)
Slide 8
Jak pomagać uczniowi dyslektycznemu w
przezwyciężaniu trudności psychicznych
będących wynikiem niepowodzeń?
• Pomagaj budować jego pozytywny
wizerunek własnej osoby
• Dbaj, by nie tracił poczucia własnej
wartości,
• Unikaj porównywania do innych uczniów
• Podkreślaj jego sukcesy
• Dawaj szansę na wyróżnienie się w czymś
Slide 9
Objawy dysleksji w wieku
szkolnym.
Przykłady trudności na poszczególnych
przedmiotach
Slide 10
Język polski
• Wolne tempo czytania i pisania,
• Trudności z zapamiętaniem i zrozumieniem
tekstu czytanego,
• Niekształtne nieczytelne pismo,
• Trudności z uczeniem się tekstów na pamięć,
• Błędy ortograficzne mimo znajomości zasad
pisowni
• Trudności z organizacją tekstu,
• Błędy gramatyczne.
Slide 11
Języki obce
• Trudności z wymawianiem i zapamiętywaniem
słów,
• Nieprawidłowa wymowa,
• Trudności z rozumieniem i zapamiętaniem
tekstu mówionego lub nagranego na taśmie,
• Trudności z zapisem wyrazów, które mają obraz
graficzny odrębny od wyrazu słyszanego,
• Kłopoty z zapisem wyrazów w poprawnej
formie gramatycznej.
Slide 12
Matematyka
• Błędne zapisywanie i odczytywanie liczb
wielocyfrowych,
• Przestawianie cyfr,
• Trudności z liczeniem w pamięci,
• Niemożność opanowania tabliczki
mnożenia,
• Problemy z rysowaniem wykresów, rzutów
figur,
Slide 13
Matematyka
• Problemy z rozwiązywaniem zadań
tekstowych,
• Problem z zapisem liczb dziesiętnych,
• Trudności z zapamiętywaniem definicji
matematycznych,
• Chaotyczny zapis działań,
• Błędy w przepisywaniu,
Slide 14
Historia i wiedza o
społeczeństwie
• Trudności z zapamiętaniem nazw, nazwisk, dat,
chronologii,
• Problemy z analizowaniem i czytaniem map i
wykresów,
• Utrudnione czytanie tekstów źródłowych,
szczególnie napisanych nietypową czcionką,
• Trudności ze zrozumieniem
dłuższego tekstu.
Slide 15
Przyroda
•Trudności z opanowaniem terminologii,
•Problemy z organizacją przestrzenną,
schematów rysunków, trudności z
zapamiętaniem i zapisem łańcuchów reakcji
biochemicznych,
•Trudności z zapamiętaniem systematyki.
Slide 16
Technika i plastyka
• Trudności z opanowaniem
pisma technicznego i rysunków
technicznych, plastycznych
• Problemy z wykonaniem modeli brył,
• Niechęć do rysowania, brak estetyki,
• Trudności ze szczegółowym analizowaniem
obrazów,
• Problemy z widzeniem trójwymiarowości.
Slide 17
Wychowanie fizyczne
• Trudności z opanowaniem układów
gimnastycznych,
• Trudności w bieganiu, ćwiczeniach
równoważnych,
• Trudności w opanowaniu gier wymagających
użycia piłki,
• Problemy z orientacją w schemacie ciała,
trudności ze zwrotem w tył przez lewe lub
prawe ramię,
Slide 18
Praca z uczniem z dysleksją
rozwojową na poszczególnych
przedmiotach
Slide 19
Język polski
• Oceniać umiejętności odnajdywania informacji w
tekście,
• Ocenianie postępów, a nie stanu faktycznego,
• Czytanie fragmentów lektury (lub CD).
• Dłuższy czas na naukę.
• W przypadku dyktanda dać uczniowi zestaw
wyrazów, które pojawią się w tekście zastosować
inną skale w ocenie,
Slide 20
Język polski
•
•
•
•
•
•
•
Skracanie tekstu,
Ćwiczenia słownikowe,
Głośne czytanie przez nauczyciela,
Zapis trudnych słów na tablicy,
Zapis poleceń na tablicy,
Zadawanie pytań pomocniczych,
Krótsze treści do nauki na pamięć,
Slide 21
Język polski
• Zezwolenie na pisanie drukowanymi literami, a
prac pisemnych domowych na komputerze,
• Umożliwienie uczniowi głośnego odczytania
nieczytelnych fragmentów prac,
• Ocenianie osobno strony merytorycznej i
ortograficznej,
Slide 22
Matematyka
• Ustne sprawdzanie umiejętności odczytywania
wykresów,
• Nieocenianie graficznej strony wykresów,
rysunków,
• Zwolnienie z obowiązku zapisywania wzorów w
postaci algebraicznej,
• Zastosowanie zeszytu w kratkę do geometrii,
• Odczytywanie treści zadań i sprawdzenie
stopnia zrozumienia,
Slide 23
Matematyka
• Ocena przebiegu rozwiązania zadania, a
nie tylko wyniku,
• Możliwość korzystania z kalkulatora przy
długich obliczeniach pamięciowych,
• Możliwość korzystania z figur
przestrzennych do obliczeń,
• Stosowanie kolorów w geometrii,
• Nie wymagać definicji – sprawdzić tok
myślenia,
Slide 24
Przyroda
• Formułowanie definicji własnymi słowami,
• Dopuszczalne mylenie pojęć o podobnym
brzmieniu,
• Przeprowadzanie dłuższych doświadczeń, o
których uczeń opowiada,
Slide 25
Przyroda
• Wymaganie polskiego nazewnictwa
• Odpytywanie zawsze, kiedy uczeń
zgłasza chęć wykazania się wiedzą.
• Wydłużony czas pracy,
Slide 26
Historia i wiedza o społeczeństwie
• Mapa zawsze zawieszona na ścianie,
• Nauka nazw na zasadzie skojarzeń,
• Nie wymagać szczegółowych definicji,
• Odwołanie się do doświadczeń ucznia (dużo
wycieczek, pokazów)
• Podczas historii oś czasu zawsze na ścianie,
Slide 27
Historia i wiedza o społeczeństwie
•Posługiwanie się ołówkiem przy uzupełnianiu map,
•Zapis obcych nazw na tablicy,
•Wykorzystanie testów do sprawdzania wiedzy.
•Przy obszernym materiale wymagania powinny
ograniczyć się do przedstawienia zagadnienia jako
procesu historycznego (zrezygnować ze szczegółów)
•Dłuższy czas na zapoznanie się z legendą mapy,
Slide 28
Technika, plastyka
• Stosowanie większej skali w
odwzorowaniu wzorca literycznego
• Stosowanie papieru milimetrowego lub
kancelaryjnego, stosowanie większej
powierzchni w rysunku technicznym,
plastycznym
Slide 29
Wychowanie fizyczne
• Nie obniżać oceny za mylenie stron (prawa
– lewa),
• Należy wskazać uczniowi miejsce
ustawienia przy wykonaniu ćwiczeń.
Slide 30
Wskazówki do pracy
Dzieci z dysleksją często mają trudność z koncentracją i podzielnością uwagi, są także
męczliwe, często mają problemy z zapamiętywaniem.
W związku z tym, uczenie dzieci z dysleksją powinno:
- odbywać się z wykorzystaniem technik nauczania wielozmysłowego,
- opierać się na wielokrotnym powtarzaniu,
- dysponować jak największą liczbą ćwiczeń; każdy problem gramatyczny powinien być
ćwiczony przy użyciu całego zestawu zabaw, gier i zadań, które muszą być jak najbardziej
różnorodne i inspirujące,
- nauczyciel powinien korzystać na przemian z materiału literowego i nieliterowego,
- być wzbogacone o elementy ruchowe, gdyż pamięć kinestetyczna może być dużym
wsparciem,
- powinno opierać się na ćwiczeniach utrwalających pamięciowe mechanizmy mowy, a
więc wykorzystujących: teksty piosenek i wierszyki, nazwy miesięcy, pory roku, dni
tygodnia (dzieci z dysleksją często mają trudności z zapamiętywaniem materiału
uporządkowanego w sekwencje),
- trzeba unikać monotonii w prowadzeniu zajęć, starać się wprowadzać różnorodne
ćwiczenia,
- ćwiczenia nie powinny być też za długie.
Slide 31
Prawa uczniów z dysleksją to nie przywileje
i zwolnienie od pracy.
Uczeń zobowiązany jest do:
• Systematycznej pracy zgodnie ze wskazówkami
nauczyciela, pedagoga lub terapeuty.
• Bardzo dobrej znajomości zasad pisowni –
powtarzania i utrwalania.
• Doskonalenia umiejętności czytania poprzez
codzienne ćwiczenie w domu.
• Dokumentowania prowadzonej pracy
wyrównawczej.
Slide 32
LITERATURA
•
•
•
•
•
•
•
•
•
M. Bogdanowicz: O dysleksji, Lublin,1994
M. Bogdanowicz, A. Adryjanek: Uczeń z dysleksją w szkole, Gdynia :
Operon, 2004
M. Bogdanowicz, M. Smoleń: Dysleksja w kontekście nauczania języków
obcych, Gdańsk: Harmonia, 2004
A. Butkiewicz, K. Bogdanowicz, Dyslexia in the English Classroom,
Gdańsk: Harmonia, 2004
G. Squires, S .Mckeown: Pomóż dziecku z... Dysleksją, Warszawa : LIBER,
2006
Ciekawe adresy w Internecie:
Polskie Towarzystwo Dysleksji:http://dysleksja.univ.gda.pl
Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej: www.
cmppp.edu.pl
www.terapiapedagogiczna.republika.pl
www. bpp.com.pl/ptd/index.htm
Slide 33
Dziękuję za uwagę
Jak pracować z uczniem z
dysleksją rozwojową
Opracowała
Weronika Orzechowska
Slide 2
Wszyscy pewnie znają bajkę Andersena o
brzydkim kaczątku, ale nie każdy wie, że
jej autor był dyslektykiem. Jako uczeń miał
kłopoty z ortografią, mylił litery, a nauka
języków obcych była dla niego ciężarem.
Podobne problemy przeżywa wielu
uczniów z naszej szkoły.
Slide 3
> Dysleksja rozwojowa to specyficzne
trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci
o prawidłowym rozwoju umysłowym
Do tego zespołu objawów należą:
• dysleksja – trudności w czytaniu
• dysortografia – kłopoty z opanowaniem
poprawnej pisowni (w tym także nagminne
popełnianie
błędów
ortograficznych,
pomimo werbalnej znajomości zasad
orograficznych)
Slide 4
dysgrafia – problem z kaligrafią, czyli tzw.
brzydkie pismo, trudne czasami do
odczytania przez samego piszącego
• dyskalkulia – zaburzenia zdolności
matematycznych – niski poziom
rozumowania operacyjnego, kłopoty z
pojęciami abstrakcyjnymi np. pojęciem
liczby, wielkości
Slide 5
Przyczyny tych trudności spowodowane są:
mikro uszkodzeniami tej części
kory mózgu, która odpowiedzialna jest
za pamięć, rozwój języka, orientację,
postrzeganie wzrokowe i słuchowe
(funkcje, które uczestniczą w procesach czytania i
pisania)
Slide 6
Do nauki czytania i pisania niezbędne są
podstawowe funkcje:
• prawidłowy przebieg procesów pamięciowych,
wzrokowych, słuchowych;
• poziom percepcji słuchowej i słuch; fonematyczny;
• poziom percepcji wzrokowej;
• motoryka duża i mała;
• ustalona lateralizacja;
• orientacja kierunkowa.
Slide 7
Uwarunkowania tych zaburzeń są
wielorakie:
dziedziczność (przyczyną zaburzeń i podłożem trudności
w czytaniu i pisaniu są geny przekazywane z pokolenia na pokolenie),
uszkodzenie układu nerwowego (podczas ciąży i
porodu o nieprawidłowym przebiegu czy we wczesnym dzieciństwie)
zaburzenia hormonalne (nieprawidłowy model
rozwoju mózgu, zwłaszcza lewej półkuli odpowiedzialnej za mowę
i myślenie)
Slide 8
Jak pomagać uczniowi dyslektycznemu w
przezwyciężaniu trudności psychicznych
będących wynikiem niepowodzeń?
• Pomagaj budować jego pozytywny
wizerunek własnej osoby
• Dbaj, by nie tracił poczucia własnej
wartości,
• Unikaj porównywania do innych uczniów
• Podkreślaj jego sukcesy
• Dawaj szansę na wyróżnienie się w czymś
Slide 9
Objawy dysleksji w wieku
szkolnym.
Przykłady trudności na poszczególnych
przedmiotach
Slide 10
Język polski
• Wolne tempo czytania i pisania,
• Trudności z zapamiętaniem i zrozumieniem
tekstu czytanego,
• Niekształtne nieczytelne pismo,
• Trudności z uczeniem się tekstów na pamięć,
• Błędy ortograficzne mimo znajomości zasad
pisowni
• Trudności z organizacją tekstu,
• Błędy gramatyczne.
Slide 11
Języki obce
• Trudności z wymawianiem i zapamiętywaniem
słów,
• Nieprawidłowa wymowa,
• Trudności z rozumieniem i zapamiętaniem
tekstu mówionego lub nagranego na taśmie,
• Trudności z zapisem wyrazów, które mają obraz
graficzny odrębny od wyrazu słyszanego,
• Kłopoty z zapisem wyrazów w poprawnej
formie gramatycznej.
Slide 12
Matematyka
• Błędne zapisywanie i odczytywanie liczb
wielocyfrowych,
• Przestawianie cyfr,
• Trudności z liczeniem w pamięci,
• Niemożność opanowania tabliczki
mnożenia,
• Problemy z rysowaniem wykresów, rzutów
figur,
Slide 13
Matematyka
• Problemy z rozwiązywaniem zadań
tekstowych,
• Problem z zapisem liczb dziesiętnych,
• Trudności z zapamiętywaniem definicji
matematycznych,
• Chaotyczny zapis działań,
• Błędy w przepisywaniu,
Slide 14
Historia i wiedza o
społeczeństwie
• Trudności z zapamiętaniem nazw, nazwisk, dat,
chronologii,
• Problemy z analizowaniem i czytaniem map i
wykresów,
• Utrudnione czytanie tekstów źródłowych,
szczególnie napisanych nietypową czcionką,
• Trudności ze zrozumieniem
dłuższego tekstu.
Slide 15
Przyroda
•Trudności z opanowaniem terminologii,
•Problemy z organizacją przestrzenną,
schematów rysunków, trudności z
zapamiętaniem i zapisem łańcuchów reakcji
biochemicznych,
•Trudności z zapamiętaniem systematyki.
Slide 16
Technika i plastyka
• Trudności z opanowaniem
pisma technicznego i rysunków
technicznych, plastycznych
• Problemy z wykonaniem modeli brył,
• Niechęć do rysowania, brak estetyki,
• Trudności ze szczegółowym analizowaniem
obrazów,
• Problemy z widzeniem trójwymiarowości.
Slide 17
Wychowanie fizyczne
• Trudności z opanowaniem układów
gimnastycznych,
• Trudności w bieganiu, ćwiczeniach
równoważnych,
• Trudności w opanowaniu gier wymagających
użycia piłki,
• Problemy z orientacją w schemacie ciała,
trudności ze zwrotem w tył przez lewe lub
prawe ramię,
Slide 18
Praca z uczniem z dysleksją
rozwojową na poszczególnych
przedmiotach
Slide 19
Język polski
• Oceniać umiejętności odnajdywania informacji w
tekście,
• Ocenianie postępów, a nie stanu faktycznego,
• Czytanie fragmentów lektury (lub CD).
• Dłuższy czas na naukę.
• W przypadku dyktanda dać uczniowi zestaw
wyrazów, które pojawią się w tekście zastosować
inną skale w ocenie,
Slide 20
Język polski
•
•
•
•
•
•
•
Skracanie tekstu,
Ćwiczenia słownikowe,
Głośne czytanie przez nauczyciela,
Zapis trudnych słów na tablicy,
Zapis poleceń na tablicy,
Zadawanie pytań pomocniczych,
Krótsze treści do nauki na pamięć,
Slide 21
Język polski
• Zezwolenie na pisanie drukowanymi literami, a
prac pisemnych domowych na komputerze,
• Umożliwienie uczniowi głośnego odczytania
nieczytelnych fragmentów prac,
• Ocenianie osobno strony merytorycznej i
ortograficznej,
Slide 22
Matematyka
• Ustne sprawdzanie umiejętności odczytywania
wykresów,
• Nieocenianie graficznej strony wykresów,
rysunków,
• Zwolnienie z obowiązku zapisywania wzorów w
postaci algebraicznej,
• Zastosowanie zeszytu w kratkę do geometrii,
• Odczytywanie treści zadań i sprawdzenie
stopnia zrozumienia,
Slide 23
Matematyka
• Ocena przebiegu rozwiązania zadania, a
nie tylko wyniku,
• Możliwość korzystania z kalkulatora przy
długich obliczeniach pamięciowych,
• Możliwość korzystania z figur
przestrzennych do obliczeń,
• Stosowanie kolorów w geometrii,
• Nie wymagać definicji – sprawdzić tok
myślenia,
Slide 24
Przyroda
• Formułowanie definicji własnymi słowami,
• Dopuszczalne mylenie pojęć o podobnym
brzmieniu,
• Przeprowadzanie dłuższych doświadczeń, o
których uczeń opowiada,
Slide 25
Przyroda
• Wymaganie polskiego nazewnictwa
• Odpytywanie zawsze, kiedy uczeń
zgłasza chęć wykazania się wiedzą.
• Wydłużony czas pracy,
Slide 26
Historia i wiedza o społeczeństwie
• Mapa zawsze zawieszona na ścianie,
• Nauka nazw na zasadzie skojarzeń,
• Nie wymagać szczegółowych definicji,
• Odwołanie się do doświadczeń ucznia (dużo
wycieczek, pokazów)
• Podczas historii oś czasu zawsze na ścianie,
Slide 27
Historia i wiedza o społeczeństwie
•Posługiwanie się ołówkiem przy uzupełnianiu map,
•Zapis obcych nazw na tablicy,
•Wykorzystanie testów do sprawdzania wiedzy.
•Przy obszernym materiale wymagania powinny
ograniczyć się do przedstawienia zagadnienia jako
procesu historycznego (zrezygnować ze szczegółów)
•Dłuższy czas na zapoznanie się z legendą mapy,
Slide 28
Technika, plastyka
• Stosowanie większej skali w
odwzorowaniu wzorca literycznego
• Stosowanie papieru milimetrowego lub
kancelaryjnego, stosowanie większej
powierzchni w rysunku technicznym,
plastycznym
Slide 29
Wychowanie fizyczne
• Nie obniżać oceny za mylenie stron (prawa
– lewa),
• Należy wskazać uczniowi miejsce
ustawienia przy wykonaniu ćwiczeń.
Slide 30
Wskazówki do pracy
Dzieci z dysleksją często mają trudność z koncentracją i podzielnością uwagi, są także
męczliwe, często mają problemy z zapamiętywaniem.
W związku z tym, uczenie dzieci z dysleksją powinno:
- odbywać się z wykorzystaniem technik nauczania wielozmysłowego,
- opierać się na wielokrotnym powtarzaniu,
- dysponować jak największą liczbą ćwiczeń; każdy problem gramatyczny powinien być
ćwiczony przy użyciu całego zestawu zabaw, gier i zadań, które muszą być jak najbardziej
różnorodne i inspirujące,
- nauczyciel powinien korzystać na przemian z materiału literowego i nieliterowego,
- być wzbogacone o elementy ruchowe, gdyż pamięć kinestetyczna może być dużym
wsparciem,
- powinno opierać się na ćwiczeniach utrwalających pamięciowe mechanizmy mowy, a
więc wykorzystujących: teksty piosenek i wierszyki, nazwy miesięcy, pory roku, dni
tygodnia (dzieci z dysleksją często mają trudności z zapamiętywaniem materiału
uporządkowanego w sekwencje),
- trzeba unikać monotonii w prowadzeniu zajęć, starać się wprowadzać różnorodne
ćwiczenia,
- ćwiczenia nie powinny być też za długie.
Slide 31
Prawa uczniów z dysleksją to nie przywileje
i zwolnienie od pracy.
Uczeń zobowiązany jest do:
• Systematycznej pracy zgodnie ze wskazówkami
nauczyciela, pedagoga lub terapeuty.
• Bardzo dobrej znajomości zasad pisowni –
powtarzania i utrwalania.
• Doskonalenia umiejętności czytania poprzez
codzienne ćwiczenie w domu.
• Dokumentowania prowadzonej pracy
wyrównawczej.
Slide 32
LITERATURA
•
•
•
•
•
•
•
•
•
M. Bogdanowicz: O dysleksji, Lublin,1994
M. Bogdanowicz, A. Adryjanek: Uczeń z dysleksją w szkole, Gdynia :
Operon, 2004
M. Bogdanowicz, M. Smoleń: Dysleksja w kontekście nauczania języków
obcych, Gdańsk: Harmonia, 2004
A. Butkiewicz, K. Bogdanowicz, Dyslexia in the English Classroom,
Gdańsk: Harmonia, 2004
G. Squires, S .Mckeown: Pomóż dziecku z... Dysleksją, Warszawa : LIBER,
2006
Ciekawe adresy w Internecie:
Polskie Towarzystwo Dysleksji:http://dysleksja.univ.gda.pl
Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej: www.
cmppp.edu.pl
www.terapiapedagogiczna.republika.pl
www. bpp.com.pl/ptd/index.htm
Slide 33
Dziękuję za uwagę