Slide 1

BEZPIECZNA BUDOWA

Cz. 1 - BHP na budowie

1

Stawką jest życie
 W budownictwie w latach 2002 – 2004 było a

286 ofiar śmiertelnych, a 503 osoby uległy
wypadkom ciężkim.
 Główne przyczyny: niewłaściwa organizacja
stanowiska
pracy,
niedostateczne
przygotowanie
pracownika,
wady
konstrukcyjne czynnika materialnego oraz
brak nadzoru ze strony osób kierujących
pracownikami.
2

Najważniejsze przepisy
























Kodeks pracy
Prawo budowlane
Ustawa o dozorze technicznym
Rozporządzenia w sprawie:
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń do robót ziemnych,
budowlanych i drogowych
informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi
Bhp przy ręcznych pracach transportowych
zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad
pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy
rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby
wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac
trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych.
zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa
minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn
przez pracowników podczas pracy
N 1. Polska Norma - PN-EN 131-1+AC Drabiny. Rodzaje i wymiary funkcjonalne.
N 2. Polska Norma - PN-EN 131-2+AC Drabiny. Wymagania i badania oraz oznakowanie.
N 3. Polska Norma - PN-P-84525: 1998 Odzież robocza. Ubrania robocze.
N 4. Polska Norma - PN-EN-340 Odzież ochronna. Wymagania ogólne.
N 5. PN-EN ISO 20347: 2005 (U) Środki ochrony indywidualnej – Obuwie zawodowe

3

Etapy postępowania:










Przeprowadź przegląd placu budowy - przeglądem obejmij zaplecze budowy
(pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne oraz biuro budowy), ogrodzenie
placu budowy - pod kątem właściwego zabezpieczenia przed dostępem osób
nieupoważnionych. Sprawdź stan dróg, składowisk materiałów i odpadów, a
także wygrodzenie i oznakowanie stref niebezpiecznych. Sprawdź, czy stałe
stanowiska pracy są zabezpieczone we właściwy sposób i skontroluj stan
używanych na nich maszyn i urządzeń, a szczególnie tych, które są zasilane
energią elektryczną;
przeprowadź obserwację pracowników podczas pracy pod kątem poprawności
sposobu korzystania z narzędzi i sprzętu pomocniczego, stosowania odzieży i
obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej;
dokonaj analizy, które z dostrzeżonych zagrożeń i w jaki sposób mogą
sprowadzić niebezpieczeństwo dla pracujących w tych warunkach osób;
zdecyduj, czy zastosowane zabezpieczenia przed istniejącym zagrożeniem są
wystarczające;
Na koniec sprawdź, czy podjęte przez Ciebie działania w zakresie podniesienia
poziomu bezpieczeństwa pracy przyniosły oczekiwany efekt, a w szczególności:
skontroluj stan maszyn, urządzeń i narzędzi i stan zabezpieczeń ścian wykopów
i zabezpieczeń przed upadkiem z wysokości;
sprawdź stan ochrony przeciwporażeniowej;
sprawdź, czy pracownikom przydzielono odpowiednią odzież i środki ochrony
indywidualnej oraz czy właściwie je stosują
4

Czy pracownicy są odpowiednio przygotowani
do wykonywania pracy?
 pracownicy

nadzoru technicznego na budowie (kierownik
budowy, kierownicy robót) powinni posiadać uprawnienia do
sprawowania
samodzielnych
funkcji
technicznych
w
budownictwie;
 każdy pracownik powinien posiadać aktualne orzeczenie
lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na
zajmowanym stanowisku i być odpowiednio przeszkolony;
 pracownik obsługujący maszyny i urządzenia, które wymagają
specjalnych kwalifikacji, powinien legitymować się świadectwem
potwierdzającym posiadanie takich kwalifikacji;
 pracownicy powinni być przez pracodawcę wyposażeni w
odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i
stosować je podczas wykonywania pracy.

5

Czy plac budowy jest zagospodarowany we
właściwy sposób?
Zagospodarowanie placu budowy należy wykonać przed rozpoczęciem
robót budowlanych. Na zagospodarowanie składają się następujące
elementy:
 ogrodzenie terenu (wysokości minimum 1,5 m z bramą wjazdową i
furtką), zabezpieczające przed dostępem osób nieupoważnionych i
wyznaczenie stref niebezpiecznych przez wygrodzenie balustradami.
Szerokość strefy, w której istnieje zagrożenie upadku przedmiotów z
góry, powinna wynosić nie mniej niż 1/10 wysokości obiektu, z którego
mogą spadać przedmioty, ale (zwarta zabudowa miejska) min 6 m;
 drogi odpowiednio przystosowane do poruszających się po nich
środków transportu i przejścia dla pieszych. Drogi i przejścia powinny
być oświetlone i zabezpieczone przed zagrożeniem spadania
przedmiotów z góry;
 doprowadzenie mediów (wody i energii elektrycznej) i odprowadzenie
ścieków;
 pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne (szatnia, jadalnia,
umywalnia, suszarnia i ustęp), które powinny spełniać normatywy
podane w ogólnych przepisach bhp;
 składowiska materiałów i wyrobów budowlanych, które powinny być
właściwie usytuowane w stosunku do innych elementów
zagospodarowania placu budowy oraz przebiegających linii6
energetycznych.

Czy została opracowana prawidłowa
organizacja robót?
 Praktycznie każda budowa powinna być prowadzona zgodnie z

planem bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (BIOZ). Obowiązek
opracowania planu BIOZ lub zapewnienia opracowania go ciąży
na kierowniku budowy, a w szczególnych przypadkach na
inwestorze;
 jeżeli na tym samym placu budowy jednocześnie działa dwóch
lub więcej wykonawców, to winien być ustanowiony koordynator
ds. bhp. Obowiązek pełnienia funkcji koordynatora nałożony
został na kierownika budowy; dla wszystkich stanowisk pracy na
budowie należy opracować ocenę ryzyka zawodowego i o
ryzyku tym poinformować pracowników. Należy też konsultować
z nimi działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa pracy na
budowie;

7

Czy stanowiska pracy są prawidłowo
przygotowane do pracy?
 Stałe stanowiska pracy na otwartej przestrzeni, a w szczególności








stanowiska operatorów maszyn i sprzętu, należy zabezpieczyć przed
wpływami atmosferycznymi i przedmiotami - za pomocą daszków, a w
okresie zimowym osłonić, zapewniając dobrą widoczność operatorowi;
nie wolno sytuować stanowisk pracy pod czynnymi napowietrznymi
liniami elektroenergetycznymi bliżej niż w odległościach 3, 5, 10, 15 m
dla linii o napięciu nieprzekraczającym odpowiednio 1, 15, 30, 110kV
oraz 30 m dla linii powyżej 110kV;
osoby na stanowiskach pracy na wysokości (1 m powyżej poziomu
podłogi lub ziemi) powinny być zabezpieczone przed upadkiem z
wysokości przy pomocy środka ochrony zbiorowej, jakim są głównie
balustrady składające się z poręczy ochronnej na wysokości 1,1 m,
deski krawężnikowej o wysokości 15 cm i wypełnienia pomiędzy
poręczą a deską.
Środki ochrony indywidualnej należy stosować wtedy, gdy stosowanie
środków zbiorowych jest niemożliwe lub nieuzasadnione;
otwory technologiczne w stropach, otwory w ścianach zewnętrznych i
krawędzie otwartych powierzchni, w pobliżu których znajdują się
stanowiska pracy, winny być zabezpieczone balustradami opisanymi
powyżej.
8

Czy maszyny i urządzenia są użytkowane
w sposób bezpieczny?
 maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być montowane i








eksploatowane zgodnie ze wskazaniami producenta i posiadać
certyfikat na znak bezpieczeństwa lub deklarację zgodności. Powinny
też być wyposażone w odpowiednie zabezpieczenia i urządzenia
ochronne;
maszyny i narzędzia ręczne powinny być utrzymywane w stanie pełnej
sprawności technicznej i użytkowane zgodnie z przeznaczeniem przez
osoby przeszkolone w tym zakresie, a w szczególnych przypadkach
przez osoby posiadające udokumentowane kwalifikacje;
maszyny i urządzenia podlegające dozorowi technicznemu mogą być
użytkowane tylko po uzyskaniu świadectwa dopuszczającego je do
ruchu;
narzędzia ręczne i drabiny muszą być we właściwym stanie
technicznym;
dla wszystkich maszyn i urządzeń powinny być opracowane i
udostępnione do stałego korzystania instrukcje bezpiecznej obsługi i
konserwacji;
maszyny powinny być oznaczone odpowiednimi znakami i barwami
bezpieczeństwa.
9

Czy urządzenia i instalacje energetyczne są
wykonane i użytkowane w sposób bezpieczny?
czynności związane z instalacjami i urządzeniami
elektrycznymi mogą być wykonywane tylko przez osoby posiadające
odpowiednie uprawnienia;
urządzenia i instalacje powinny mieć zapewnioną ochronę
przeciwporażeniową przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim,
potwierdzoną wynikami pomiarów;
budowlane rozdzielnice prądu powinny być prawidłowo rozmieszczone
(maksymalnie 50 m od odbiornika) i zabezpieczone przed dostępem
osób niepowołanych
przewody zasilające powinny być zabezpieczone przed uszkodzeniami
mechanicznymi, a przyłączenia do rozdzielnic wykonane w sposób
zapewniający bezpieczeństwo;
należy prowadzić okresowe kontrole stanu stacjonarnych urządzeń
elektrycznych (raz na miesiąc) i stanu oporności tych urządzeń (dwa
razy w roku).

 Wszelkie





10

Czy roboty ziemne i w wykopach są
wykonywane w sposób zgodny z przepisami?
 roboty ziemne powinny być prowadzone na podstawie projektu, który









określa m.in. położenie podziemnych instalacji i urządzeń. Bezpieczną
odległość od tych instalacji (odległość, w jakiej mogą być wykonywane
prace naziemne) powinien ustalić kierownik budowy;
miejsca niebezpieczne przy wykopach należy ogrodzić (balustradami
wys. 1,1 m w odległości 1 m od krawędzi wykopu) i oznaczyć napisami
ostrzegawczymi, a w porze nocnej i po zmroku zaopatrzyć w światła
ostrzegawcze;
ściany wykopów należy zabezpieczyć przez wykonanie obudowy lub
skarp o bezpiecznym kącie nachylenia; przy głębokości wykopu
większej niż 1 m należy wykonać bezpieczne zejścia i wyjścia,
rozmieszczone nie rzadziej niż co 20 m;
urobek wydobywany z wykopu należy składować w odległości min. 60
cm od krawędzi wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu, jeżeli
ściany nie są obudowane;
koparka powinna być ustawiona nie bliżej niż 60 cm od krawędzi
wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu. Pomiędzy koparką a
wykopem przebywanie osób jest zabronione.
11

Czy rusztowania są prawidłowo
zmontowane i eksploatowane?







montaż rusztowań może być prowadzony tylko przez osoby posiadające
odpowiednie i udokumentowane kwalifikacje. Osoby te w trakcie montażu
powinny stosować środki ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości;
rusztowanie może być dopuszczone do użytkowania dopiero po
przeprowadzeniu odbioru udokumentowanego odpowiednim wpisem do
dziennika budowy i powinno być użytkowane zgodnie z przeznaczeniem;
rusztowanie powinno być ustawione na ustabilizowanym gruncie,
wyprofilowanym w sposób umożliwiający odpływ wód opadowych;
rusztowanie systemowe powinno być budowane wg dokumentacji technicznej
producenta lub w przypadku rozwiązań nietypowych w oparciu o projekt
indywidualny;
rusztowanie powinno posiadać prawidłowe kotwienie, szczelne pomosty o
odpowiedniej wytrzymałości, piony komunikacyjne zapewniające bezpieczne
wchodzenie i schodzenie, balustrady składające się z poręczy ochronnej, która
w przypadku rusztowań systemowych może być umieszczona na wysokości 1
m. Jeżeli rusztowanie jest odległe od ściany więcej niż 20 cm balustrady
powinny być wykonane po obu stronach pomostu;
ponadto rusztowanie powinno posiadać ochronę odgromową i tablicę
informującą m.in. o dopuszczalnej nośności pomostów oraz być poddawane
konserwacji i sprawdzeniu - każdorazowo po silnym wietrze, opadach
atmosferycznych i przerwach w pracy dłuższych niż 10 dni.
12

Czy żurawie budowlane są użytkowane
zgodnie z obowiązującymi przepisami?





dla każdego żurawia powinna być założona książka dyżurów, w której operator odnotowuje
wszelkie uwagi o stanie żurawia oraz książka kontroli, do której wpisuje się wyniki
wszystkich badań konstrukcji żurawia;
powinien być prowadzony rejestr czasu pracy operatora, na podstawie którego to rejestru
można będzie sprawdzić, czy nie został przez pracownika przekroczony maksymalny czas
pracy, wynoszący 8 godzin na dobę;
operator żurawia powinien być odpowiednio przeszkolony i legitymować się zdanym
egzaminem komisyjnym. Jest on odpowiedzialny za obsługę żurawia i utrzymywanie go w
należytym stanie;
teren pracy żurawia powinien być dobrze oświetlony, torowisko żurawia powinno być
utrzymywane we właściwym stanie technicznym, a elementy stwarzające zagrożenie dla
osób w jego sąsiedztwie powinny być pomalowane barwami bezpieczeństwa. Szczególną
uwagę należy zwrócić na ułożenie przewodu zasilającego w energię elektryczną, aby nie był
on narażony na uszkodzenia mechaniczne i nie stwarzał zagrożenia porażenia prądem. Na
żurawiu należy umieścić tablicę informującą o jego udźwigu;
koniecznie należy ustalić zasady porozumiewania się operatora żurawia z
hakowymi (osobami zaczepiającymi lub odczepiającymi przenoszony
ciężar) i nie dopuszczać do przebywania innych osób w strefie pracy
żurawia.



← Wypadek na budowie - wywrotkę żurawia mogło spowodować zbyt mocno

wysunięte ramię dźwigu, które pod wpływem podmuchu wiatru i trzymanego
ciężaru przeważyło pojazd lub osunięcie się ziemi rozmokłej po deszczach.
13


Slide 2

BEZPIECZNA BUDOWA

Cz. 1 - BHP na budowie

1

Stawką jest życie
 W budownictwie w latach 2002 – 2004 było a

286 ofiar śmiertelnych, a 503 osoby uległy
wypadkom ciężkim.
 Główne przyczyny: niewłaściwa organizacja
stanowiska
pracy,
niedostateczne
przygotowanie
pracownika,
wady
konstrukcyjne czynnika materialnego oraz
brak nadzoru ze strony osób kierujących
pracownikami.
2

Najważniejsze przepisy
























Kodeks pracy
Prawo budowlane
Ustawa o dozorze technicznym
Rozporządzenia w sprawie:
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń do robót ziemnych,
budowlanych i drogowych
informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi
Bhp przy ręcznych pracach transportowych
zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad
pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy
rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby
wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac
trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych.
zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa
minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn
przez pracowników podczas pracy
N 1. Polska Norma - PN-EN 131-1+AC Drabiny. Rodzaje i wymiary funkcjonalne.
N 2. Polska Norma - PN-EN 131-2+AC Drabiny. Wymagania i badania oraz oznakowanie.
N 3. Polska Norma - PN-P-84525: 1998 Odzież robocza. Ubrania robocze.
N 4. Polska Norma - PN-EN-340 Odzież ochronna. Wymagania ogólne.
N 5. PN-EN ISO 20347: 2005 (U) Środki ochrony indywidualnej – Obuwie zawodowe

3

Etapy postępowania:










Przeprowadź przegląd placu budowy - przeglądem obejmij zaplecze budowy
(pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne oraz biuro budowy), ogrodzenie
placu budowy - pod kątem właściwego zabezpieczenia przed dostępem osób
nieupoważnionych. Sprawdź stan dróg, składowisk materiałów i odpadów, a
także wygrodzenie i oznakowanie stref niebezpiecznych. Sprawdź, czy stałe
stanowiska pracy są zabezpieczone we właściwy sposób i skontroluj stan
używanych na nich maszyn i urządzeń, a szczególnie tych, które są zasilane
energią elektryczną;
przeprowadź obserwację pracowników podczas pracy pod kątem poprawności
sposobu korzystania z narzędzi i sprzętu pomocniczego, stosowania odzieży i
obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej;
dokonaj analizy, które z dostrzeżonych zagrożeń i w jaki sposób mogą
sprowadzić niebezpieczeństwo dla pracujących w tych warunkach osób;
zdecyduj, czy zastosowane zabezpieczenia przed istniejącym zagrożeniem są
wystarczające;
Na koniec sprawdź, czy podjęte przez Ciebie działania w zakresie podniesienia
poziomu bezpieczeństwa pracy przyniosły oczekiwany efekt, a w szczególności:
skontroluj stan maszyn, urządzeń i narzędzi i stan zabezpieczeń ścian wykopów
i zabezpieczeń przed upadkiem z wysokości;
sprawdź stan ochrony przeciwporażeniowej;
sprawdź, czy pracownikom przydzielono odpowiednią odzież i środki ochrony
indywidualnej oraz czy właściwie je stosują
4

Czy pracownicy są odpowiednio przygotowani
do wykonywania pracy?
 pracownicy

nadzoru technicznego na budowie (kierownik
budowy, kierownicy robót) powinni posiadać uprawnienia do
sprawowania
samodzielnych
funkcji
technicznych
w
budownictwie;
 każdy pracownik powinien posiadać aktualne orzeczenie
lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na
zajmowanym stanowisku i być odpowiednio przeszkolony;
 pracownik obsługujący maszyny i urządzenia, które wymagają
specjalnych kwalifikacji, powinien legitymować się świadectwem
potwierdzającym posiadanie takich kwalifikacji;
 pracownicy powinni być przez pracodawcę wyposażeni w
odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i
stosować je podczas wykonywania pracy.

5

Czy plac budowy jest zagospodarowany we
właściwy sposób?
Zagospodarowanie placu budowy należy wykonać przed rozpoczęciem
robót budowlanych. Na zagospodarowanie składają się następujące
elementy:
 ogrodzenie terenu (wysokości minimum 1,5 m z bramą wjazdową i
furtką), zabezpieczające przed dostępem osób nieupoważnionych i
wyznaczenie stref niebezpiecznych przez wygrodzenie balustradami.
Szerokość strefy, w której istnieje zagrożenie upadku przedmiotów z
góry, powinna wynosić nie mniej niż 1/10 wysokości obiektu, z którego
mogą spadać przedmioty, ale (zwarta zabudowa miejska) min 6 m;
 drogi odpowiednio przystosowane do poruszających się po nich
środków transportu i przejścia dla pieszych. Drogi i przejścia powinny
być oświetlone i zabezpieczone przed zagrożeniem spadania
przedmiotów z góry;
 doprowadzenie mediów (wody i energii elektrycznej) i odprowadzenie
ścieków;
 pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne (szatnia, jadalnia,
umywalnia, suszarnia i ustęp), które powinny spełniać normatywy
podane w ogólnych przepisach bhp;
 składowiska materiałów i wyrobów budowlanych, które powinny być
właściwie usytuowane w stosunku do innych elementów
zagospodarowania placu budowy oraz przebiegających linii6
energetycznych.

Czy została opracowana prawidłowa
organizacja robót?
 Praktycznie każda budowa powinna być prowadzona zgodnie z

planem bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (BIOZ). Obowiązek
opracowania planu BIOZ lub zapewnienia opracowania go ciąży
na kierowniku budowy, a w szczególnych przypadkach na
inwestorze;
 jeżeli na tym samym placu budowy jednocześnie działa dwóch
lub więcej wykonawców, to winien być ustanowiony koordynator
ds. bhp. Obowiązek pełnienia funkcji koordynatora nałożony
został na kierownika budowy; dla wszystkich stanowisk pracy na
budowie należy opracować ocenę ryzyka zawodowego i o
ryzyku tym poinformować pracowników. Należy też konsultować
z nimi działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa pracy na
budowie;

7

Czy stanowiska pracy są prawidłowo
przygotowane do pracy?
 Stałe stanowiska pracy na otwartej przestrzeni, a w szczególności








stanowiska operatorów maszyn i sprzętu, należy zabezpieczyć przed
wpływami atmosferycznymi i przedmiotami - za pomocą daszków, a w
okresie zimowym osłonić, zapewniając dobrą widoczność operatorowi;
nie wolno sytuować stanowisk pracy pod czynnymi napowietrznymi
liniami elektroenergetycznymi bliżej niż w odległościach 3, 5, 10, 15 m
dla linii o napięciu nieprzekraczającym odpowiednio 1, 15, 30, 110kV
oraz 30 m dla linii powyżej 110kV;
osoby na stanowiskach pracy na wysokości (1 m powyżej poziomu
podłogi lub ziemi) powinny być zabezpieczone przed upadkiem z
wysokości przy pomocy środka ochrony zbiorowej, jakim są głównie
balustrady składające się z poręczy ochronnej na wysokości 1,1 m,
deski krawężnikowej o wysokości 15 cm i wypełnienia pomiędzy
poręczą a deską.
Środki ochrony indywidualnej należy stosować wtedy, gdy stosowanie
środków zbiorowych jest niemożliwe lub nieuzasadnione;
otwory technologiczne w stropach, otwory w ścianach zewnętrznych i
krawędzie otwartych powierzchni, w pobliżu których znajdują się
stanowiska pracy, winny być zabezpieczone balustradami opisanymi
powyżej.
8

Czy maszyny i urządzenia są użytkowane
w sposób bezpieczny?
 maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być montowane i








eksploatowane zgodnie ze wskazaniami producenta i posiadać
certyfikat na znak bezpieczeństwa lub deklarację zgodności. Powinny
też być wyposażone w odpowiednie zabezpieczenia i urządzenia
ochronne;
maszyny i narzędzia ręczne powinny być utrzymywane w stanie pełnej
sprawności technicznej i użytkowane zgodnie z przeznaczeniem przez
osoby przeszkolone w tym zakresie, a w szczególnych przypadkach
przez osoby posiadające udokumentowane kwalifikacje;
maszyny i urządzenia podlegające dozorowi technicznemu mogą być
użytkowane tylko po uzyskaniu świadectwa dopuszczającego je do
ruchu;
narzędzia ręczne i drabiny muszą być we właściwym stanie
technicznym;
dla wszystkich maszyn i urządzeń powinny być opracowane i
udostępnione do stałego korzystania instrukcje bezpiecznej obsługi i
konserwacji;
maszyny powinny być oznaczone odpowiednimi znakami i barwami
bezpieczeństwa.
9

Czy urządzenia i instalacje energetyczne są
wykonane i użytkowane w sposób bezpieczny?
czynności związane z instalacjami i urządzeniami
elektrycznymi mogą być wykonywane tylko przez osoby posiadające
odpowiednie uprawnienia;
urządzenia i instalacje powinny mieć zapewnioną ochronę
przeciwporażeniową przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim,
potwierdzoną wynikami pomiarów;
budowlane rozdzielnice prądu powinny być prawidłowo rozmieszczone
(maksymalnie 50 m od odbiornika) i zabezpieczone przed dostępem
osób niepowołanych
przewody zasilające powinny być zabezpieczone przed uszkodzeniami
mechanicznymi, a przyłączenia do rozdzielnic wykonane w sposób
zapewniający bezpieczeństwo;
należy prowadzić okresowe kontrole stanu stacjonarnych urządzeń
elektrycznych (raz na miesiąc) i stanu oporności tych urządzeń (dwa
razy w roku).

 Wszelkie





10

Czy roboty ziemne i w wykopach są
wykonywane w sposób zgodny z przepisami?
 roboty ziemne powinny być prowadzone na podstawie projektu, który









określa m.in. położenie podziemnych instalacji i urządzeń. Bezpieczną
odległość od tych instalacji (odległość, w jakiej mogą być wykonywane
prace naziemne) powinien ustalić kierownik budowy;
miejsca niebezpieczne przy wykopach należy ogrodzić (balustradami
wys. 1,1 m w odległości 1 m od krawędzi wykopu) i oznaczyć napisami
ostrzegawczymi, a w porze nocnej i po zmroku zaopatrzyć w światła
ostrzegawcze;
ściany wykopów należy zabezpieczyć przez wykonanie obudowy lub
skarp o bezpiecznym kącie nachylenia; przy głębokości wykopu
większej niż 1 m należy wykonać bezpieczne zejścia i wyjścia,
rozmieszczone nie rzadziej niż co 20 m;
urobek wydobywany z wykopu należy składować w odległości min. 60
cm od krawędzi wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu, jeżeli
ściany nie są obudowane;
koparka powinna być ustawiona nie bliżej niż 60 cm od krawędzi
wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu. Pomiędzy koparką a
wykopem przebywanie osób jest zabronione.
11

Czy rusztowania są prawidłowo
zmontowane i eksploatowane?







montaż rusztowań może być prowadzony tylko przez osoby posiadające
odpowiednie i udokumentowane kwalifikacje. Osoby te w trakcie montażu
powinny stosować środki ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości;
rusztowanie może być dopuszczone do użytkowania dopiero po
przeprowadzeniu odbioru udokumentowanego odpowiednim wpisem do
dziennika budowy i powinno być użytkowane zgodnie z przeznaczeniem;
rusztowanie powinno być ustawione na ustabilizowanym gruncie,
wyprofilowanym w sposób umożliwiający odpływ wód opadowych;
rusztowanie systemowe powinno być budowane wg dokumentacji technicznej
producenta lub w przypadku rozwiązań nietypowych w oparciu o projekt
indywidualny;
rusztowanie powinno posiadać prawidłowe kotwienie, szczelne pomosty o
odpowiedniej wytrzymałości, piony komunikacyjne zapewniające bezpieczne
wchodzenie i schodzenie, balustrady składające się z poręczy ochronnej, która
w przypadku rusztowań systemowych może być umieszczona na wysokości 1
m. Jeżeli rusztowanie jest odległe od ściany więcej niż 20 cm balustrady
powinny być wykonane po obu stronach pomostu;
ponadto rusztowanie powinno posiadać ochronę odgromową i tablicę
informującą m.in. o dopuszczalnej nośności pomostów oraz być poddawane
konserwacji i sprawdzeniu - każdorazowo po silnym wietrze, opadach
atmosferycznych i przerwach w pracy dłuższych niż 10 dni.
12

Czy żurawie budowlane są użytkowane
zgodnie z obowiązującymi przepisami?





dla każdego żurawia powinna być założona książka dyżurów, w której operator odnotowuje
wszelkie uwagi o stanie żurawia oraz książka kontroli, do której wpisuje się wyniki
wszystkich badań konstrukcji żurawia;
powinien być prowadzony rejestr czasu pracy operatora, na podstawie którego to rejestru
można będzie sprawdzić, czy nie został przez pracownika przekroczony maksymalny czas
pracy, wynoszący 8 godzin na dobę;
operator żurawia powinien być odpowiednio przeszkolony i legitymować się zdanym
egzaminem komisyjnym. Jest on odpowiedzialny za obsługę żurawia i utrzymywanie go w
należytym stanie;
teren pracy żurawia powinien być dobrze oświetlony, torowisko żurawia powinno być
utrzymywane we właściwym stanie technicznym, a elementy stwarzające zagrożenie dla
osób w jego sąsiedztwie powinny być pomalowane barwami bezpieczeństwa. Szczególną
uwagę należy zwrócić na ułożenie przewodu zasilającego w energię elektryczną, aby nie był
on narażony na uszkodzenia mechaniczne i nie stwarzał zagrożenia porażenia prądem. Na
żurawiu należy umieścić tablicę informującą o jego udźwigu;
koniecznie należy ustalić zasady porozumiewania się operatora żurawia z
hakowymi (osobami zaczepiającymi lub odczepiającymi przenoszony
ciężar) i nie dopuszczać do przebywania innych osób w strefie pracy
żurawia.



← Wypadek na budowie - wywrotkę żurawia mogło spowodować zbyt mocno

wysunięte ramię dźwigu, które pod wpływem podmuchu wiatru i trzymanego
ciężaru przeważyło pojazd lub osunięcie się ziemi rozmokłej po deszczach.
13


Slide 3

BEZPIECZNA BUDOWA

Cz. 1 - BHP na budowie

1

Stawką jest życie
 W budownictwie w latach 2002 – 2004 było a

286 ofiar śmiertelnych, a 503 osoby uległy
wypadkom ciężkim.
 Główne przyczyny: niewłaściwa organizacja
stanowiska
pracy,
niedostateczne
przygotowanie
pracownika,
wady
konstrukcyjne czynnika materialnego oraz
brak nadzoru ze strony osób kierujących
pracownikami.
2

Najważniejsze przepisy
























Kodeks pracy
Prawo budowlane
Ustawa o dozorze technicznym
Rozporządzenia w sprawie:
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń do robót ziemnych,
budowlanych i drogowych
informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi
Bhp przy ręcznych pracach transportowych
zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad
pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy
rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby
wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac
trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych.
zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa
minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn
przez pracowników podczas pracy
N 1. Polska Norma - PN-EN 131-1+AC Drabiny. Rodzaje i wymiary funkcjonalne.
N 2. Polska Norma - PN-EN 131-2+AC Drabiny. Wymagania i badania oraz oznakowanie.
N 3. Polska Norma - PN-P-84525: 1998 Odzież robocza. Ubrania robocze.
N 4. Polska Norma - PN-EN-340 Odzież ochronna. Wymagania ogólne.
N 5. PN-EN ISO 20347: 2005 (U) Środki ochrony indywidualnej – Obuwie zawodowe

3

Etapy postępowania:










Przeprowadź przegląd placu budowy - przeglądem obejmij zaplecze budowy
(pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne oraz biuro budowy), ogrodzenie
placu budowy - pod kątem właściwego zabezpieczenia przed dostępem osób
nieupoważnionych. Sprawdź stan dróg, składowisk materiałów i odpadów, a
także wygrodzenie i oznakowanie stref niebezpiecznych. Sprawdź, czy stałe
stanowiska pracy są zabezpieczone we właściwy sposób i skontroluj stan
używanych na nich maszyn i urządzeń, a szczególnie tych, które są zasilane
energią elektryczną;
przeprowadź obserwację pracowników podczas pracy pod kątem poprawności
sposobu korzystania z narzędzi i sprzętu pomocniczego, stosowania odzieży i
obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej;
dokonaj analizy, które z dostrzeżonych zagrożeń i w jaki sposób mogą
sprowadzić niebezpieczeństwo dla pracujących w tych warunkach osób;
zdecyduj, czy zastosowane zabezpieczenia przed istniejącym zagrożeniem są
wystarczające;
Na koniec sprawdź, czy podjęte przez Ciebie działania w zakresie podniesienia
poziomu bezpieczeństwa pracy przyniosły oczekiwany efekt, a w szczególności:
skontroluj stan maszyn, urządzeń i narzędzi i stan zabezpieczeń ścian wykopów
i zabezpieczeń przed upadkiem z wysokości;
sprawdź stan ochrony przeciwporażeniowej;
sprawdź, czy pracownikom przydzielono odpowiednią odzież i środki ochrony
indywidualnej oraz czy właściwie je stosują
4

Czy pracownicy są odpowiednio przygotowani
do wykonywania pracy?
 pracownicy

nadzoru technicznego na budowie (kierownik
budowy, kierownicy robót) powinni posiadać uprawnienia do
sprawowania
samodzielnych
funkcji
technicznych
w
budownictwie;
 każdy pracownik powinien posiadać aktualne orzeczenie
lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na
zajmowanym stanowisku i być odpowiednio przeszkolony;
 pracownik obsługujący maszyny i urządzenia, które wymagają
specjalnych kwalifikacji, powinien legitymować się świadectwem
potwierdzającym posiadanie takich kwalifikacji;
 pracownicy powinni być przez pracodawcę wyposażeni w
odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i
stosować je podczas wykonywania pracy.

5

Czy plac budowy jest zagospodarowany we
właściwy sposób?
Zagospodarowanie placu budowy należy wykonać przed rozpoczęciem
robót budowlanych. Na zagospodarowanie składają się następujące
elementy:
 ogrodzenie terenu (wysokości minimum 1,5 m z bramą wjazdową i
furtką), zabezpieczające przed dostępem osób nieupoważnionych i
wyznaczenie stref niebezpiecznych przez wygrodzenie balustradami.
Szerokość strefy, w której istnieje zagrożenie upadku przedmiotów z
góry, powinna wynosić nie mniej niż 1/10 wysokości obiektu, z którego
mogą spadać przedmioty, ale (zwarta zabudowa miejska) min 6 m;
 drogi odpowiednio przystosowane do poruszających się po nich
środków transportu i przejścia dla pieszych. Drogi i przejścia powinny
być oświetlone i zabezpieczone przed zagrożeniem spadania
przedmiotów z góry;
 doprowadzenie mediów (wody i energii elektrycznej) i odprowadzenie
ścieków;
 pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne (szatnia, jadalnia,
umywalnia, suszarnia i ustęp), które powinny spełniać normatywy
podane w ogólnych przepisach bhp;
 składowiska materiałów i wyrobów budowlanych, które powinny być
właściwie usytuowane w stosunku do innych elementów
zagospodarowania placu budowy oraz przebiegających linii6
energetycznych.

Czy została opracowana prawidłowa
organizacja robót?
 Praktycznie każda budowa powinna być prowadzona zgodnie z

planem bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (BIOZ). Obowiązek
opracowania planu BIOZ lub zapewnienia opracowania go ciąży
na kierowniku budowy, a w szczególnych przypadkach na
inwestorze;
 jeżeli na tym samym placu budowy jednocześnie działa dwóch
lub więcej wykonawców, to winien być ustanowiony koordynator
ds. bhp. Obowiązek pełnienia funkcji koordynatora nałożony
został na kierownika budowy; dla wszystkich stanowisk pracy na
budowie należy opracować ocenę ryzyka zawodowego i o
ryzyku tym poinformować pracowników. Należy też konsultować
z nimi działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa pracy na
budowie;

7

Czy stanowiska pracy są prawidłowo
przygotowane do pracy?
 Stałe stanowiska pracy na otwartej przestrzeni, a w szczególności








stanowiska operatorów maszyn i sprzętu, należy zabezpieczyć przed
wpływami atmosferycznymi i przedmiotami - za pomocą daszków, a w
okresie zimowym osłonić, zapewniając dobrą widoczność operatorowi;
nie wolno sytuować stanowisk pracy pod czynnymi napowietrznymi
liniami elektroenergetycznymi bliżej niż w odległościach 3, 5, 10, 15 m
dla linii o napięciu nieprzekraczającym odpowiednio 1, 15, 30, 110kV
oraz 30 m dla linii powyżej 110kV;
osoby na stanowiskach pracy na wysokości (1 m powyżej poziomu
podłogi lub ziemi) powinny być zabezpieczone przed upadkiem z
wysokości przy pomocy środka ochrony zbiorowej, jakim są głównie
balustrady składające się z poręczy ochronnej na wysokości 1,1 m,
deski krawężnikowej o wysokości 15 cm i wypełnienia pomiędzy
poręczą a deską.
Środki ochrony indywidualnej należy stosować wtedy, gdy stosowanie
środków zbiorowych jest niemożliwe lub nieuzasadnione;
otwory technologiczne w stropach, otwory w ścianach zewnętrznych i
krawędzie otwartych powierzchni, w pobliżu których znajdują się
stanowiska pracy, winny być zabezpieczone balustradami opisanymi
powyżej.
8

Czy maszyny i urządzenia są użytkowane
w sposób bezpieczny?
 maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być montowane i








eksploatowane zgodnie ze wskazaniami producenta i posiadać
certyfikat na znak bezpieczeństwa lub deklarację zgodności. Powinny
też być wyposażone w odpowiednie zabezpieczenia i urządzenia
ochronne;
maszyny i narzędzia ręczne powinny być utrzymywane w stanie pełnej
sprawności technicznej i użytkowane zgodnie z przeznaczeniem przez
osoby przeszkolone w tym zakresie, a w szczególnych przypadkach
przez osoby posiadające udokumentowane kwalifikacje;
maszyny i urządzenia podlegające dozorowi technicznemu mogą być
użytkowane tylko po uzyskaniu świadectwa dopuszczającego je do
ruchu;
narzędzia ręczne i drabiny muszą być we właściwym stanie
technicznym;
dla wszystkich maszyn i urządzeń powinny być opracowane i
udostępnione do stałego korzystania instrukcje bezpiecznej obsługi i
konserwacji;
maszyny powinny być oznaczone odpowiednimi znakami i barwami
bezpieczeństwa.
9

Czy urządzenia i instalacje energetyczne są
wykonane i użytkowane w sposób bezpieczny?
czynności związane z instalacjami i urządzeniami
elektrycznymi mogą być wykonywane tylko przez osoby posiadające
odpowiednie uprawnienia;
urządzenia i instalacje powinny mieć zapewnioną ochronę
przeciwporażeniową przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim,
potwierdzoną wynikami pomiarów;
budowlane rozdzielnice prądu powinny być prawidłowo rozmieszczone
(maksymalnie 50 m od odbiornika) i zabezpieczone przed dostępem
osób niepowołanych
przewody zasilające powinny być zabezpieczone przed uszkodzeniami
mechanicznymi, a przyłączenia do rozdzielnic wykonane w sposób
zapewniający bezpieczeństwo;
należy prowadzić okresowe kontrole stanu stacjonarnych urządzeń
elektrycznych (raz na miesiąc) i stanu oporności tych urządzeń (dwa
razy w roku).

 Wszelkie





10

Czy roboty ziemne i w wykopach są
wykonywane w sposób zgodny z przepisami?
 roboty ziemne powinny być prowadzone na podstawie projektu, który









określa m.in. położenie podziemnych instalacji i urządzeń. Bezpieczną
odległość od tych instalacji (odległość, w jakiej mogą być wykonywane
prace naziemne) powinien ustalić kierownik budowy;
miejsca niebezpieczne przy wykopach należy ogrodzić (balustradami
wys. 1,1 m w odległości 1 m od krawędzi wykopu) i oznaczyć napisami
ostrzegawczymi, a w porze nocnej i po zmroku zaopatrzyć w światła
ostrzegawcze;
ściany wykopów należy zabezpieczyć przez wykonanie obudowy lub
skarp o bezpiecznym kącie nachylenia; przy głębokości wykopu
większej niż 1 m należy wykonać bezpieczne zejścia i wyjścia,
rozmieszczone nie rzadziej niż co 20 m;
urobek wydobywany z wykopu należy składować w odległości min. 60
cm od krawędzi wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu, jeżeli
ściany nie są obudowane;
koparka powinna być ustawiona nie bliżej niż 60 cm od krawędzi
wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu. Pomiędzy koparką a
wykopem przebywanie osób jest zabronione.
11

Czy rusztowania są prawidłowo
zmontowane i eksploatowane?







montaż rusztowań może być prowadzony tylko przez osoby posiadające
odpowiednie i udokumentowane kwalifikacje. Osoby te w trakcie montażu
powinny stosować środki ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości;
rusztowanie może być dopuszczone do użytkowania dopiero po
przeprowadzeniu odbioru udokumentowanego odpowiednim wpisem do
dziennika budowy i powinno być użytkowane zgodnie z przeznaczeniem;
rusztowanie powinno być ustawione na ustabilizowanym gruncie,
wyprofilowanym w sposób umożliwiający odpływ wód opadowych;
rusztowanie systemowe powinno być budowane wg dokumentacji technicznej
producenta lub w przypadku rozwiązań nietypowych w oparciu o projekt
indywidualny;
rusztowanie powinno posiadać prawidłowe kotwienie, szczelne pomosty o
odpowiedniej wytrzymałości, piony komunikacyjne zapewniające bezpieczne
wchodzenie i schodzenie, balustrady składające się z poręczy ochronnej, która
w przypadku rusztowań systemowych może być umieszczona na wysokości 1
m. Jeżeli rusztowanie jest odległe od ściany więcej niż 20 cm balustrady
powinny być wykonane po obu stronach pomostu;
ponadto rusztowanie powinno posiadać ochronę odgromową i tablicę
informującą m.in. o dopuszczalnej nośności pomostów oraz być poddawane
konserwacji i sprawdzeniu - każdorazowo po silnym wietrze, opadach
atmosferycznych i przerwach w pracy dłuższych niż 10 dni.
12

Czy żurawie budowlane są użytkowane
zgodnie z obowiązującymi przepisami?





dla każdego żurawia powinna być założona książka dyżurów, w której operator odnotowuje
wszelkie uwagi o stanie żurawia oraz książka kontroli, do której wpisuje się wyniki
wszystkich badań konstrukcji żurawia;
powinien być prowadzony rejestr czasu pracy operatora, na podstawie którego to rejestru
można będzie sprawdzić, czy nie został przez pracownika przekroczony maksymalny czas
pracy, wynoszący 8 godzin na dobę;
operator żurawia powinien być odpowiednio przeszkolony i legitymować się zdanym
egzaminem komisyjnym. Jest on odpowiedzialny za obsługę żurawia i utrzymywanie go w
należytym stanie;
teren pracy żurawia powinien być dobrze oświetlony, torowisko żurawia powinno być
utrzymywane we właściwym stanie technicznym, a elementy stwarzające zagrożenie dla
osób w jego sąsiedztwie powinny być pomalowane barwami bezpieczeństwa. Szczególną
uwagę należy zwrócić na ułożenie przewodu zasilającego w energię elektryczną, aby nie był
on narażony na uszkodzenia mechaniczne i nie stwarzał zagrożenia porażenia prądem. Na
żurawiu należy umieścić tablicę informującą o jego udźwigu;
koniecznie należy ustalić zasady porozumiewania się operatora żurawia z
hakowymi (osobami zaczepiającymi lub odczepiającymi przenoszony
ciężar) i nie dopuszczać do przebywania innych osób w strefie pracy
żurawia.



← Wypadek na budowie - wywrotkę żurawia mogło spowodować zbyt mocno

wysunięte ramię dźwigu, które pod wpływem podmuchu wiatru i trzymanego
ciężaru przeważyło pojazd lub osunięcie się ziemi rozmokłej po deszczach.
13


Slide 4

BEZPIECZNA BUDOWA

Cz. 1 - BHP na budowie

1

Stawką jest życie
 W budownictwie w latach 2002 – 2004 było a

286 ofiar śmiertelnych, a 503 osoby uległy
wypadkom ciężkim.
 Główne przyczyny: niewłaściwa organizacja
stanowiska
pracy,
niedostateczne
przygotowanie
pracownika,
wady
konstrukcyjne czynnika materialnego oraz
brak nadzoru ze strony osób kierujących
pracownikami.
2

Najważniejsze przepisy
























Kodeks pracy
Prawo budowlane
Ustawa o dozorze technicznym
Rozporządzenia w sprawie:
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń do robót ziemnych,
budowlanych i drogowych
informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi
Bhp przy ręcznych pracach transportowych
zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad
pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy
rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby
wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac
trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych.
zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa
minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn
przez pracowników podczas pracy
N 1. Polska Norma - PN-EN 131-1+AC Drabiny. Rodzaje i wymiary funkcjonalne.
N 2. Polska Norma - PN-EN 131-2+AC Drabiny. Wymagania i badania oraz oznakowanie.
N 3. Polska Norma - PN-P-84525: 1998 Odzież robocza. Ubrania robocze.
N 4. Polska Norma - PN-EN-340 Odzież ochronna. Wymagania ogólne.
N 5. PN-EN ISO 20347: 2005 (U) Środki ochrony indywidualnej – Obuwie zawodowe

3

Etapy postępowania:










Przeprowadź przegląd placu budowy - przeglądem obejmij zaplecze budowy
(pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne oraz biuro budowy), ogrodzenie
placu budowy - pod kątem właściwego zabezpieczenia przed dostępem osób
nieupoważnionych. Sprawdź stan dróg, składowisk materiałów i odpadów, a
także wygrodzenie i oznakowanie stref niebezpiecznych. Sprawdź, czy stałe
stanowiska pracy są zabezpieczone we właściwy sposób i skontroluj stan
używanych na nich maszyn i urządzeń, a szczególnie tych, które są zasilane
energią elektryczną;
przeprowadź obserwację pracowników podczas pracy pod kątem poprawności
sposobu korzystania z narzędzi i sprzętu pomocniczego, stosowania odzieży i
obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej;
dokonaj analizy, które z dostrzeżonych zagrożeń i w jaki sposób mogą
sprowadzić niebezpieczeństwo dla pracujących w tych warunkach osób;
zdecyduj, czy zastosowane zabezpieczenia przed istniejącym zagrożeniem są
wystarczające;
Na koniec sprawdź, czy podjęte przez Ciebie działania w zakresie podniesienia
poziomu bezpieczeństwa pracy przyniosły oczekiwany efekt, a w szczególności:
skontroluj stan maszyn, urządzeń i narzędzi i stan zabezpieczeń ścian wykopów
i zabezpieczeń przed upadkiem z wysokości;
sprawdź stan ochrony przeciwporażeniowej;
sprawdź, czy pracownikom przydzielono odpowiednią odzież i środki ochrony
indywidualnej oraz czy właściwie je stosują
4

Czy pracownicy są odpowiednio przygotowani
do wykonywania pracy?
 pracownicy

nadzoru technicznego na budowie (kierownik
budowy, kierownicy robót) powinni posiadać uprawnienia do
sprawowania
samodzielnych
funkcji
technicznych
w
budownictwie;
 każdy pracownik powinien posiadać aktualne orzeczenie
lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na
zajmowanym stanowisku i być odpowiednio przeszkolony;
 pracownik obsługujący maszyny i urządzenia, które wymagają
specjalnych kwalifikacji, powinien legitymować się świadectwem
potwierdzającym posiadanie takich kwalifikacji;
 pracownicy powinni być przez pracodawcę wyposażeni w
odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i
stosować je podczas wykonywania pracy.

5

Czy plac budowy jest zagospodarowany we
właściwy sposób?
Zagospodarowanie placu budowy należy wykonać przed rozpoczęciem
robót budowlanych. Na zagospodarowanie składają się następujące
elementy:
 ogrodzenie terenu (wysokości minimum 1,5 m z bramą wjazdową i
furtką), zabezpieczające przed dostępem osób nieupoważnionych i
wyznaczenie stref niebezpiecznych przez wygrodzenie balustradami.
Szerokość strefy, w której istnieje zagrożenie upadku przedmiotów z
góry, powinna wynosić nie mniej niż 1/10 wysokości obiektu, z którego
mogą spadać przedmioty, ale (zwarta zabudowa miejska) min 6 m;
 drogi odpowiednio przystosowane do poruszających się po nich
środków transportu i przejścia dla pieszych. Drogi i przejścia powinny
być oświetlone i zabezpieczone przed zagrożeniem spadania
przedmiotów z góry;
 doprowadzenie mediów (wody i energii elektrycznej) i odprowadzenie
ścieków;
 pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne (szatnia, jadalnia,
umywalnia, suszarnia i ustęp), które powinny spełniać normatywy
podane w ogólnych przepisach bhp;
 składowiska materiałów i wyrobów budowlanych, które powinny być
właściwie usytuowane w stosunku do innych elementów
zagospodarowania placu budowy oraz przebiegających linii6
energetycznych.

Czy została opracowana prawidłowa
organizacja robót?
 Praktycznie każda budowa powinna być prowadzona zgodnie z

planem bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (BIOZ). Obowiązek
opracowania planu BIOZ lub zapewnienia opracowania go ciąży
na kierowniku budowy, a w szczególnych przypadkach na
inwestorze;
 jeżeli na tym samym placu budowy jednocześnie działa dwóch
lub więcej wykonawców, to winien być ustanowiony koordynator
ds. bhp. Obowiązek pełnienia funkcji koordynatora nałożony
został na kierownika budowy; dla wszystkich stanowisk pracy na
budowie należy opracować ocenę ryzyka zawodowego i o
ryzyku tym poinformować pracowników. Należy też konsultować
z nimi działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa pracy na
budowie;

7

Czy stanowiska pracy są prawidłowo
przygotowane do pracy?
 Stałe stanowiska pracy na otwartej przestrzeni, a w szczególności








stanowiska operatorów maszyn i sprzętu, należy zabezpieczyć przed
wpływami atmosferycznymi i przedmiotami - za pomocą daszków, a w
okresie zimowym osłonić, zapewniając dobrą widoczność operatorowi;
nie wolno sytuować stanowisk pracy pod czynnymi napowietrznymi
liniami elektroenergetycznymi bliżej niż w odległościach 3, 5, 10, 15 m
dla linii o napięciu nieprzekraczającym odpowiednio 1, 15, 30, 110kV
oraz 30 m dla linii powyżej 110kV;
osoby na stanowiskach pracy na wysokości (1 m powyżej poziomu
podłogi lub ziemi) powinny być zabezpieczone przed upadkiem z
wysokości przy pomocy środka ochrony zbiorowej, jakim są głównie
balustrady składające się z poręczy ochronnej na wysokości 1,1 m,
deski krawężnikowej o wysokości 15 cm i wypełnienia pomiędzy
poręczą a deską.
Środki ochrony indywidualnej należy stosować wtedy, gdy stosowanie
środków zbiorowych jest niemożliwe lub nieuzasadnione;
otwory technologiczne w stropach, otwory w ścianach zewnętrznych i
krawędzie otwartych powierzchni, w pobliżu których znajdują się
stanowiska pracy, winny być zabezpieczone balustradami opisanymi
powyżej.
8

Czy maszyny i urządzenia są użytkowane
w sposób bezpieczny?
 maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być montowane i








eksploatowane zgodnie ze wskazaniami producenta i posiadać
certyfikat na znak bezpieczeństwa lub deklarację zgodności. Powinny
też być wyposażone w odpowiednie zabezpieczenia i urządzenia
ochronne;
maszyny i narzędzia ręczne powinny być utrzymywane w stanie pełnej
sprawności technicznej i użytkowane zgodnie z przeznaczeniem przez
osoby przeszkolone w tym zakresie, a w szczególnych przypadkach
przez osoby posiadające udokumentowane kwalifikacje;
maszyny i urządzenia podlegające dozorowi technicznemu mogą być
użytkowane tylko po uzyskaniu świadectwa dopuszczającego je do
ruchu;
narzędzia ręczne i drabiny muszą być we właściwym stanie
technicznym;
dla wszystkich maszyn i urządzeń powinny być opracowane i
udostępnione do stałego korzystania instrukcje bezpiecznej obsługi i
konserwacji;
maszyny powinny być oznaczone odpowiednimi znakami i barwami
bezpieczeństwa.
9

Czy urządzenia i instalacje energetyczne są
wykonane i użytkowane w sposób bezpieczny?
czynności związane z instalacjami i urządzeniami
elektrycznymi mogą być wykonywane tylko przez osoby posiadające
odpowiednie uprawnienia;
urządzenia i instalacje powinny mieć zapewnioną ochronę
przeciwporażeniową przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim,
potwierdzoną wynikami pomiarów;
budowlane rozdzielnice prądu powinny być prawidłowo rozmieszczone
(maksymalnie 50 m od odbiornika) i zabezpieczone przed dostępem
osób niepowołanych
przewody zasilające powinny być zabezpieczone przed uszkodzeniami
mechanicznymi, a przyłączenia do rozdzielnic wykonane w sposób
zapewniający bezpieczeństwo;
należy prowadzić okresowe kontrole stanu stacjonarnych urządzeń
elektrycznych (raz na miesiąc) i stanu oporności tych urządzeń (dwa
razy w roku).

 Wszelkie





10

Czy roboty ziemne i w wykopach są
wykonywane w sposób zgodny z przepisami?
 roboty ziemne powinny być prowadzone na podstawie projektu, który









określa m.in. położenie podziemnych instalacji i urządzeń. Bezpieczną
odległość od tych instalacji (odległość, w jakiej mogą być wykonywane
prace naziemne) powinien ustalić kierownik budowy;
miejsca niebezpieczne przy wykopach należy ogrodzić (balustradami
wys. 1,1 m w odległości 1 m od krawędzi wykopu) i oznaczyć napisami
ostrzegawczymi, a w porze nocnej i po zmroku zaopatrzyć w światła
ostrzegawcze;
ściany wykopów należy zabezpieczyć przez wykonanie obudowy lub
skarp o bezpiecznym kącie nachylenia; przy głębokości wykopu
większej niż 1 m należy wykonać bezpieczne zejścia i wyjścia,
rozmieszczone nie rzadziej niż co 20 m;
urobek wydobywany z wykopu należy składować w odległości min. 60
cm od krawędzi wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu, jeżeli
ściany nie są obudowane;
koparka powinna być ustawiona nie bliżej niż 60 cm od krawędzi
wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu. Pomiędzy koparką a
wykopem przebywanie osób jest zabronione.
11

Czy rusztowania są prawidłowo
zmontowane i eksploatowane?







montaż rusztowań może być prowadzony tylko przez osoby posiadające
odpowiednie i udokumentowane kwalifikacje. Osoby te w trakcie montażu
powinny stosować środki ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości;
rusztowanie może być dopuszczone do użytkowania dopiero po
przeprowadzeniu odbioru udokumentowanego odpowiednim wpisem do
dziennika budowy i powinno być użytkowane zgodnie z przeznaczeniem;
rusztowanie powinno być ustawione na ustabilizowanym gruncie,
wyprofilowanym w sposób umożliwiający odpływ wód opadowych;
rusztowanie systemowe powinno być budowane wg dokumentacji technicznej
producenta lub w przypadku rozwiązań nietypowych w oparciu o projekt
indywidualny;
rusztowanie powinno posiadać prawidłowe kotwienie, szczelne pomosty o
odpowiedniej wytrzymałości, piony komunikacyjne zapewniające bezpieczne
wchodzenie i schodzenie, balustrady składające się z poręczy ochronnej, która
w przypadku rusztowań systemowych może być umieszczona na wysokości 1
m. Jeżeli rusztowanie jest odległe od ściany więcej niż 20 cm balustrady
powinny być wykonane po obu stronach pomostu;
ponadto rusztowanie powinno posiadać ochronę odgromową i tablicę
informującą m.in. o dopuszczalnej nośności pomostów oraz być poddawane
konserwacji i sprawdzeniu - każdorazowo po silnym wietrze, opadach
atmosferycznych i przerwach w pracy dłuższych niż 10 dni.
12

Czy żurawie budowlane są użytkowane
zgodnie z obowiązującymi przepisami?





dla każdego żurawia powinna być założona książka dyżurów, w której operator odnotowuje
wszelkie uwagi o stanie żurawia oraz książka kontroli, do której wpisuje się wyniki
wszystkich badań konstrukcji żurawia;
powinien być prowadzony rejestr czasu pracy operatora, na podstawie którego to rejestru
można będzie sprawdzić, czy nie został przez pracownika przekroczony maksymalny czas
pracy, wynoszący 8 godzin na dobę;
operator żurawia powinien być odpowiednio przeszkolony i legitymować się zdanym
egzaminem komisyjnym. Jest on odpowiedzialny za obsługę żurawia i utrzymywanie go w
należytym stanie;
teren pracy żurawia powinien być dobrze oświetlony, torowisko żurawia powinno być
utrzymywane we właściwym stanie technicznym, a elementy stwarzające zagrożenie dla
osób w jego sąsiedztwie powinny być pomalowane barwami bezpieczeństwa. Szczególną
uwagę należy zwrócić na ułożenie przewodu zasilającego w energię elektryczną, aby nie był
on narażony na uszkodzenia mechaniczne i nie stwarzał zagrożenia porażenia prądem. Na
żurawiu należy umieścić tablicę informującą o jego udźwigu;
koniecznie należy ustalić zasady porozumiewania się operatora żurawia z
hakowymi (osobami zaczepiającymi lub odczepiającymi przenoszony
ciężar) i nie dopuszczać do przebywania innych osób w strefie pracy
żurawia.



← Wypadek na budowie - wywrotkę żurawia mogło spowodować zbyt mocno

wysunięte ramię dźwigu, które pod wpływem podmuchu wiatru i trzymanego
ciężaru przeważyło pojazd lub osunięcie się ziemi rozmokłej po deszczach.
13


Slide 5

BEZPIECZNA BUDOWA

Cz. 1 - BHP na budowie

1

Stawką jest życie
 W budownictwie w latach 2002 – 2004 było a

286 ofiar śmiertelnych, a 503 osoby uległy
wypadkom ciężkim.
 Główne przyczyny: niewłaściwa organizacja
stanowiska
pracy,
niedostateczne
przygotowanie
pracownika,
wady
konstrukcyjne czynnika materialnego oraz
brak nadzoru ze strony osób kierujących
pracownikami.
2

Najważniejsze przepisy
























Kodeks pracy
Prawo budowlane
Ustawa o dozorze technicznym
Rozporządzenia w sprawie:
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń do robót ziemnych,
budowlanych i drogowych
informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi
Bhp przy ręcznych pracach transportowych
zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad
pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy
rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby
wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac
trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych.
zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa
minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn
przez pracowników podczas pracy
N 1. Polska Norma - PN-EN 131-1+AC Drabiny. Rodzaje i wymiary funkcjonalne.
N 2. Polska Norma - PN-EN 131-2+AC Drabiny. Wymagania i badania oraz oznakowanie.
N 3. Polska Norma - PN-P-84525: 1998 Odzież robocza. Ubrania robocze.
N 4. Polska Norma - PN-EN-340 Odzież ochronna. Wymagania ogólne.
N 5. PN-EN ISO 20347: 2005 (U) Środki ochrony indywidualnej – Obuwie zawodowe

3

Etapy postępowania:










Przeprowadź przegląd placu budowy - przeglądem obejmij zaplecze budowy
(pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne oraz biuro budowy), ogrodzenie
placu budowy - pod kątem właściwego zabezpieczenia przed dostępem osób
nieupoważnionych. Sprawdź stan dróg, składowisk materiałów i odpadów, a
także wygrodzenie i oznakowanie stref niebezpiecznych. Sprawdź, czy stałe
stanowiska pracy są zabezpieczone we właściwy sposób i skontroluj stan
używanych na nich maszyn i urządzeń, a szczególnie tych, które są zasilane
energią elektryczną;
przeprowadź obserwację pracowników podczas pracy pod kątem poprawności
sposobu korzystania z narzędzi i sprzętu pomocniczego, stosowania odzieży i
obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej;
dokonaj analizy, które z dostrzeżonych zagrożeń i w jaki sposób mogą
sprowadzić niebezpieczeństwo dla pracujących w tych warunkach osób;
zdecyduj, czy zastosowane zabezpieczenia przed istniejącym zagrożeniem są
wystarczające;
Na koniec sprawdź, czy podjęte przez Ciebie działania w zakresie podniesienia
poziomu bezpieczeństwa pracy przyniosły oczekiwany efekt, a w szczególności:
skontroluj stan maszyn, urządzeń i narzędzi i stan zabezpieczeń ścian wykopów
i zabezpieczeń przed upadkiem z wysokości;
sprawdź stan ochrony przeciwporażeniowej;
sprawdź, czy pracownikom przydzielono odpowiednią odzież i środki ochrony
indywidualnej oraz czy właściwie je stosują
4

Czy pracownicy są odpowiednio przygotowani
do wykonywania pracy?
 pracownicy

nadzoru technicznego na budowie (kierownik
budowy, kierownicy robót) powinni posiadać uprawnienia do
sprawowania
samodzielnych
funkcji
technicznych
w
budownictwie;
 każdy pracownik powinien posiadać aktualne orzeczenie
lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na
zajmowanym stanowisku i być odpowiednio przeszkolony;
 pracownik obsługujący maszyny i urządzenia, które wymagają
specjalnych kwalifikacji, powinien legitymować się świadectwem
potwierdzającym posiadanie takich kwalifikacji;
 pracownicy powinni być przez pracodawcę wyposażeni w
odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i
stosować je podczas wykonywania pracy.

5

Czy plac budowy jest zagospodarowany we
właściwy sposób?
Zagospodarowanie placu budowy należy wykonać przed rozpoczęciem
robót budowlanych. Na zagospodarowanie składają się następujące
elementy:
 ogrodzenie terenu (wysokości minimum 1,5 m z bramą wjazdową i
furtką), zabezpieczające przed dostępem osób nieupoważnionych i
wyznaczenie stref niebezpiecznych przez wygrodzenie balustradami.
Szerokość strefy, w której istnieje zagrożenie upadku przedmiotów z
góry, powinna wynosić nie mniej niż 1/10 wysokości obiektu, z którego
mogą spadać przedmioty, ale (zwarta zabudowa miejska) min 6 m;
 drogi odpowiednio przystosowane do poruszających się po nich
środków transportu i przejścia dla pieszych. Drogi i przejścia powinny
być oświetlone i zabezpieczone przed zagrożeniem spadania
przedmiotów z góry;
 doprowadzenie mediów (wody i energii elektrycznej) i odprowadzenie
ścieków;
 pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne (szatnia, jadalnia,
umywalnia, suszarnia i ustęp), które powinny spełniać normatywy
podane w ogólnych przepisach bhp;
 składowiska materiałów i wyrobów budowlanych, które powinny być
właściwie usytuowane w stosunku do innych elementów
zagospodarowania placu budowy oraz przebiegających linii6
energetycznych.

Czy została opracowana prawidłowa
organizacja robót?
 Praktycznie każda budowa powinna być prowadzona zgodnie z

planem bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (BIOZ). Obowiązek
opracowania planu BIOZ lub zapewnienia opracowania go ciąży
na kierowniku budowy, a w szczególnych przypadkach na
inwestorze;
 jeżeli na tym samym placu budowy jednocześnie działa dwóch
lub więcej wykonawców, to winien być ustanowiony koordynator
ds. bhp. Obowiązek pełnienia funkcji koordynatora nałożony
został na kierownika budowy; dla wszystkich stanowisk pracy na
budowie należy opracować ocenę ryzyka zawodowego i o
ryzyku tym poinformować pracowników. Należy też konsultować
z nimi działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa pracy na
budowie;

7

Czy stanowiska pracy są prawidłowo
przygotowane do pracy?
 Stałe stanowiska pracy na otwartej przestrzeni, a w szczególności








stanowiska operatorów maszyn i sprzętu, należy zabezpieczyć przed
wpływami atmosferycznymi i przedmiotami - za pomocą daszków, a w
okresie zimowym osłonić, zapewniając dobrą widoczność operatorowi;
nie wolno sytuować stanowisk pracy pod czynnymi napowietrznymi
liniami elektroenergetycznymi bliżej niż w odległościach 3, 5, 10, 15 m
dla linii o napięciu nieprzekraczającym odpowiednio 1, 15, 30, 110kV
oraz 30 m dla linii powyżej 110kV;
osoby na stanowiskach pracy na wysokości (1 m powyżej poziomu
podłogi lub ziemi) powinny być zabezpieczone przed upadkiem z
wysokości przy pomocy środka ochrony zbiorowej, jakim są głównie
balustrady składające się z poręczy ochronnej na wysokości 1,1 m,
deski krawężnikowej o wysokości 15 cm i wypełnienia pomiędzy
poręczą a deską.
Środki ochrony indywidualnej należy stosować wtedy, gdy stosowanie
środków zbiorowych jest niemożliwe lub nieuzasadnione;
otwory technologiczne w stropach, otwory w ścianach zewnętrznych i
krawędzie otwartych powierzchni, w pobliżu których znajdują się
stanowiska pracy, winny być zabezpieczone balustradami opisanymi
powyżej.
8

Czy maszyny i urządzenia są użytkowane
w sposób bezpieczny?
 maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być montowane i








eksploatowane zgodnie ze wskazaniami producenta i posiadać
certyfikat na znak bezpieczeństwa lub deklarację zgodności. Powinny
też być wyposażone w odpowiednie zabezpieczenia i urządzenia
ochronne;
maszyny i narzędzia ręczne powinny być utrzymywane w stanie pełnej
sprawności technicznej i użytkowane zgodnie z przeznaczeniem przez
osoby przeszkolone w tym zakresie, a w szczególnych przypadkach
przez osoby posiadające udokumentowane kwalifikacje;
maszyny i urządzenia podlegające dozorowi technicznemu mogą być
użytkowane tylko po uzyskaniu świadectwa dopuszczającego je do
ruchu;
narzędzia ręczne i drabiny muszą być we właściwym stanie
technicznym;
dla wszystkich maszyn i urządzeń powinny być opracowane i
udostępnione do stałego korzystania instrukcje bezpiecznej obsługi i
konserwacji;
maszyny powinny być oznaczone odpowiednimi znakami i barwami
bezpieczeństwa.
9

Czy urządzenia i instalacje energetyczne są
wykonane i użytkowane w sposób bezpieczny?
czynności związane z instalacjami i urządzeniami
elektrycznymi mogą być wykonywane tylko przez osoby posiadające
odpowiednie uprawnienia;
urządzenia i instalacje powinny mieć zapewnioną ochronę
przeciwporażeniową przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim,
potwierdzoną wynikami pomiarów;
budowlane rozdzielnice prądu powinny być prawidłowo rozmieszczone
(maksymalnie 50 m od odbiornika) i zabezpieczone przed dostępem
osób niepowołanych
przewody zasilające powinny być zabezpieczone przed uszkodzeniami
mechanicznymi, a przyłączenia do rozdzielnic wykonane w sposób
zapewniający bezpieczeństwo;
należy prowadzić okresowe kontrole stanu stacjonarnych urządzeń
elektrycznych (raz na miesiąc) i stanu oporności tych urządzeń (dwa
razy w roku).

 Wszelkie





10

Czy roboty ziemne i w wykopach są
wykonywane w sposób zgodny z przepisami?
 roboty ziemne powinny być prowadzone na podstawie projektu, który









określa m.in. położenie podziemnych instalacji i urządzeń. Bezpieczną
odległość od tych instalacji (odległość, w jakiej mogą być wykonywane
prace naziemne) powinien ustalić kierownik budowy;
miejsca niebezpieczne przy wykopach należy ogrodzić (balustradami
wys. 1,1 m w odległości 1 m od krawędzi wykopu) i oznaczyć napisami
ostrzegawczymi, a w porze nocnej i po zmroku zaopatrzyć w światła
ostrzegawcze;
ściany wykopów należy zabezpieczyć przez wykonanie obudowy lub
skarp o bezpiecznym kącie nachylenia; przy głębokości wykopu
większej niż 1 m należy wykonać bezpieczne zejścia i wyjścia,
rozmieszczone nie rzadziej niż co 20 m;
urobek wydobywany z wykopu należy składować w odległości min. 60
cm od krawędzi wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu, jeżeli
ściany nie są obudowane;
koparka powinna być ustawiona nie bliżej niż 60 cm od krawędzi
wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu. Pomiędzy koparką a
wykopem przebywanie osób jest zabronione.
11

Czy rusztowania są prawidłowo
zmontowane i eksploatowane?







montaż rusztowań może być prowadzony tylko przez osoby posiadające
odpowiednie i udokumentowane kwalifikacje. Osoby te w trakcie montażu
powinny stosować środki ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości;
rusztowanie może być dopuszczone do użytkowania dopiero po
przeprowadzeniu odbioru udokumentowanego odpowiednim wpisem do
dziennika budowy i powinno być użytkowane zgodnie z przeznaczeniem;
rusztowanie powinno być ustawione na ustabilizowanym gruncie,
wyprofilowanym w sposób umożliwiający odpływ wód opadowych;
rusztowanie systemowe powinno być budowane wg dokumentacji technicznej
producenta lub w przypadku rozwiązań nietypowych w oparciu o projekt
indywidualny;
rusztowanie powinno posiadać prawidłowe kotwienie, szczelne pomosty o
odpowiedniej wytrzymałości, piony komunikacyjne zapewniające bezpieczne
wchodzenie i schodzenie, balustrady składające się z poręczy ochronnej, która
w przypadku rusztowań systemowych może być umieszczona na wysokości 1
m. Jeżeli rusztowanie jest odległe od ściany więcej niż 20 cm balustrady
powinny być wykonane po obu stronach pomostu;
ponadto rusztowanie powinno posiadać ochronę odgromową i tablicę
informującą m.in. o dopuszczalnej nośności pomostów oraz być poddawane
konserwacji i sprawdzeniu - każdorazowo po silnym wietrze, opadach
atmosferycznych i przerwach w pracy dłuższych niż 10 dni.
12

Czy żurawie budowlane są użytkowane
zgodnie z obowiązującymi przepisami?





dla każdego żurawia powinna być założona książka dyżurów, w której operator odnotowuje
wszelkie uwagi o stanie żurawia oraz książka kontroli, do której wpisuje się wyniki
wszystkich badań konstrukcji żurawia;
powinien być prowadzony rejestr czasu pracy operatora, na podstawie którego to rejestru
można będzie sprawdzić, czy nie został przez pracownika przekroczony maksymalny czas
pracy, wynoszący 8 godzin na dobę;
operator żurawia powinien być odpowiednio przeszkolony i legitymować się zdanym
egzaminem komisyjnym. Jest on odpowiedzialny za obsługę żurawia i utrzymywanie go w
należytym stanie;
teren pracy żurawia powinien być dobrze oświetlony, torowisko żurawia powinno być
utrzymywane we właściwym stanie technicznym, a elementy stwarzające zagrożenie dla
osób w jego sąsiedztwie powinny być pomalowane barwami bezpieczeństwa. Szczególną
uwagę należy zwrócić na ułożenie przewodu zasilającego w energię elektryczną, aby nie był
on narażony na uszkodzenia mechaniczne i nie stwarzał zagrożenia porażenia prądem. Na
żurawiu należy umieścić tablicę informującą o jego udźwigu;
koniecznie należy ustalić zasady porozumiewania się operatora żurawia z
hakowymi (osobami zaczepiającymi lub odczepiającymi przenoszony
ciężar) i nie dopuszczać do przebywania innych osób w strefie pracy
żurawia.



← Wypadek na budowie - wywrotkę żurawia mogło spowodować zbyt mocno

wysunięte ramię dźwigu, które pod wpływem podmuchu wiatru i trzymanego
ciężaru przeważyło pojazd lub osunięcie się ziemi rozmokłej po deszczach.
13


Slide 6

BEZPIECZNA BUDOWA

Cz. 1 - BHP na budowie

1

Stawką jest życie
 W budownictwie w latach 2002 – 2004 było a

286 ofiar śmiertelnych, a 503 osoby uległy
wypadkom ciężkim.
 Główne przyczyny: niewłaściwa organizacja
stanowiska
pracy,
niedostateczne
przygotowanie
pracownika,
wady
konstrukcyjne czynnika materialnego oraz
brak nadzoru ze strony osób kierujących
pracownikami.
2

Najważniejsze przepisy
























Kodeks pracy
Prawo budowlane
Ustawa o dozorze technicznym
Rozporządzenia w sprawie:
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń do robót ziemnych,
budowlanych i drogowych
informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi
Bhp przy ręcznych pracach transportowych
zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad
pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy
rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby
wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac
trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych.
zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa
minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn
przez pracowników podczas pracy
N 1. Polska Norma - PN-EN 131-1+AC Drabiny. Rodzaje i wymiary funkcjonalne.
N 2. Polska Norma - PN-EN 131-2+AC Drabiny. Wymagania i badania oraz oznakowanie.
N 3. Polska Norma - PN-P-84525: 1998 Odzież robocza. Ubrania robocze.
N 4. Polska Norma - PN-EN-340 Odzież ochronna. Wymagania ogólne.
N 5. PN-EN ISO 20347: 2005 (U) Środki ochrony indywidualnej – Obuwie zawodowe

3

Etapy postępowania:










Przeprowadź przegląd placu budowy - przeglądem obejmij zaplecze budowy
(pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne oraz biuro budowy), ogrodzenie
placu budowy - pod kątem właściwego zabezpieczenia przed dostępem osób
nieupoważnionych. Sprawdź stan dróg, składowisk materiałów i odpadów, a
także wygrodzenie i oznakowanie stref niebezpiecznych. Sprawdź, czy stałe
stanowiska pracy są zabezpieczone we właściwy sposób i skontroluj stan
używanych na nich maszyn i urządzeń, a szczególnie tych, które są zasilane
energią elektryczną;
przeprowadź obserwację pracowników podczas pracy pod kątem poprawności
sposobu korzystania z narzędzi i sprzętu pomocniczego, stosowania odzieży i
obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej;
dokonaj analizy, które z dostrzeżonych zagrożeń i w jaki sposób mogą
sprowadzić niebezpieczeństwo dla pracujących w tych warunkach osób;
zdecyduj, czy zastosowane zabezpieczenia przed istniejącym zagrożeniem są
wystarczające;
Na koniec sprawdź, czy podjęte przez Ciebie działania w zakresie podniesienia
poziomu bezpieczeństwa pracy przyniosły oczekiwany efekt, a w szczególności:
skontroluj stan maszyn, urządzeń i narzędzi i stan zabezpieczeń ścian wykopów
i zabezpieczeń przed upadkiem z wysokości;
sprawdź stan ochrony przeciwporażeniowej;
sprawdź, czy pracownikom przydzielono odpowiednią odzież i środki ochrony
indywidualnej oraz czy właściwie je stosują
4

Czy pracownicy są odpowiednio przygotowani
do wykonywania pracy?
 pracownicy

nadzoru technicznego na budowie (kierownik
budowy, kierownicy robót) powinni posiadać uprawnienia do
sprawowania
samodzielnych
funkcji
technicznych
w
budownictwie;
 każdy pracownik powinien posiadać aktualne orzeczenie
lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na
zajmowanym stanowisku i być odpowiednio przeszkolony;
 pracownik obsługujący maszyny i urządzenia, które wymagają
specjalnych kwalifikacji, powinien legitymować się świadectwem
potwierdzającym posiadanie takich kwalifikacji;
 pracownicy powinni być przez pracodawcę wyposażeni w
odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i
stosować je podczas wykonywania pracy.

5

Czy plac budowy jest zagospodarowany we
właściwy sposób?
Zagospodarowanie placu budowy należy wykonać przed rozpoczęciem
robót budowlanych. Na zagospodarowanie składają się następujące
elementy:
 ogrodzenie terenu (wysokości minimum 1,5 m z bramą wjazdową i
furtką), zabezpieczające przed dostępem osób nieupoważnionych i
wyznaczenie stref niebezpiecznych przez wygrodzenie balustradami.
Szerokość strefy, w której istnieje zagrożenie upadku przedmiotów z
góry, powinna wynosić nie mniej niż 1/10 wysokości obiektu, z którego
mogą spadać przedmioty, ale (zwarta zabudowa miejska) min 6 m;
 drogi odpowiednio przystosowane do poruszających się po nich
środków transportu i przejścia dla pieszych. Drogi i przejścia powinny
być oświetlone i zabezpieczone przed zagrożeniem spadania
przedmiotów z góry;
 doprowadzenie mediów (wody i energii elektrycznej) i odprowadzenie
ścieków;
 pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne (szatnia, jadalnia,
umywalnia, suszarnia i ustęp), które powinny spełniać normatywy
podane w ogólnych przepisach bhp;
 składowiska materiałów i wyrobów budowlanych, które powinny być
właściwie usytuowane w stosunku do innych elementów
zagospodarowania placu budowy oraz przebiegających linii6
energetycznych.

Czy została opracowana prawidłowa
organizacja robót?
 Praktycznie każda budowa powinna być prowadzona zgodnie z

planem bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (BIOZ). Obowiązek
opracowania planu BIOZ lub zapewnienia opracowania go ciąży
na kierowniku budowy, a w szczególnych przypadkach na
inwestorze;
 jeżeli na tym samym placu budowy jednocześnie działa dwóch
lub więcej wykonawców, to winien być ustanowiony koordynator
ds. bhp. Obowiązek pełnienia funkcji koordynatora nałożony
został na kierownika budowy; dla wszystkich stanowisk pracy na
budowie należy opracować ocenę ryzyka zawodowego i o
ryzyku tym poinformować pracowników. Należy też konsultować
z nimi działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa pracy na
budowie;

7

Czy stanowiska pracy są prawidłowo
przygotowane do pracy?
 Stałe stanowiska pracy na otwartej przestrzeni, a w szczególności








stanowiska operatorów maszyn i sprzętu, należy zabezpieczyć przed
wpływami atmosferycznymi i przedmiotami - za pomocą daszków, a w
okresie zimowym osłonić, zapewniając dobrą widoczność operatorowi;
nie wolno sytuować stanowisk pracy pod czynnymi napowietrznymi
liniami elektroenergetycznymi bliżej niż w odległościach 3, 5, 10, 15 m
dla linii o napięciu nieprzekraczającym odpowiednio 1, 15, 30, 110kV
oraz 30 m dla linii powyżej 110kV;
osoby na stanowiskach pracy na wysokości (1 m powyżej poziomu
podłogi lub ziemi) powinny być zabezpieczone przed upadkiem z
wysokości przy pomocy środka ochrony zbiorowej, jakim są głównie
balustrady składające się z poręczy ochronnej na wysokości 1,1 m,
deski krawężnikowej o wysokości 15 cm i wypełnienia pomiędzy
poręczą a deską.
Środki ochrony indywidualnej należy stosować wtedy, gdy stosowanie
środków zbiorowych jest niemożliwe lub nieuzasadnione;
otwory technologiczne w stropach, otwory w ścianach zewnętrznych i
krawędzie otwartych powierzchni, w pobliżu których znajdują się
stanowiska pracy, winny być zabezpieczone balustradami opisanymi
powyżej.
8

Czy maszyny i urządzenia są użytkowane
w sposób bezpieczny?
 maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być montowane i








eksploatowane zgodnie ze wskazaniami producenta i posiadać
certyfikat na znak bezpieczeństwa lub deklarację zgodności. Powinny
też być wyposażone w odpowiednie zabezpieczenia i urządzenia
ochronne;
maszyny i narzędzia ręczne powinny być utrzymywane w stanie pełnej
sprawności technicznej i użytkowane zgodnie z przeznaczeniem przez
osoby przeszkolone w tym zakresie, a w szczególnych przypadkach
przez osoby posiadające udokumentowane kwalifikacje;
maszyny i urządzenia podlegające dozorowi technicznemu mogą być
użytkowane tylko po uzyskaniu świadectwa dopuszczającego je do
ruchu;
narzędzia ręczne i drabiny muszą być we właściwym stanie
technicznym;
dla wszystkich maszyn i urządzeń powinny być opracowane i
udostępnione do stałego korzystania instrukcje bezpiecznej obsługi i
konserwacji;
maszyny powinny być oznaczone odpowiednimi znakami i barwami
bezpieczeństwa.
9

Czy urządzenia i instalacje energetyczne są
wykonane i użytkowane w sposób bezpieczny?
czynności związane z instalacjami i urządzeniami
elektrycznymi mogą być wykonywane tylko przez osoby posiadające
odpowiednie uprawnienia;
urządzenia i instalacje powinny mieć zapewnioną ochronę
przeciwporażeniową przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim,
potwierdzoną wynikami pomiarów;
budowlane rozdzielnice prądu powinny być prawidłowo rozmieszczone
(maksymalnie 50 m od odbiornika) i zabezpieczone przed dostępem
osób niepowołanych
przewody zasilające powinny być zabezpieczone przed uszkodzeniami
mechanicznymi, a przyłączenia do rozdzielnic wykonane w sposób
zapewniający bezpieczeństwo;
należy prowadzić okresowe kontrole stanu stacjonarnych urządzeń
elektrycznych (raz na miesiąc) i stanu oporności tych urządzeń (dwa
razy w roku).

 Wszelkie





10

Czy roboty ziemne i w wykopach są
wykonywane w sposób zgodny z przepisami?
 roboty ziemne powinny być prowadzone na podstawie projektu, który









określa m.in. położenie podziemnych instalacji i urządzeń. Bezpieczną
odległość od tych instalacji (odległość, w jakiej mogą być wykonywane
prace naziemne) powinien ustalić kierownik budowy;
miejsca niebezpieczne przy wykopach należy ogrodzić (balustradami
wys. 1,1 m w odległości 1 m od krawędzi wykopu) i oznaczyć napisami
ostrzegawczymi, a w porze nocnej i po zmroku zaopatrzyć w światła
ostrzegawcze;
ściany wykopów należy zabezpieczyć przez wykonanie obudowy lub
skarp o bezpiecznym kącie nachylenia; przy głębokości wykopu
większej niż 1 m należy wykonać bezpieczne zejścia i wyjścia,
rozmieszczone nie rzadziej niż co 20 m;
urobek wydobywany z wykopu należy składować w odległości min. 60
cm od krawędzi wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu, jeżeli
ściany nie są obudowane;
koparka powinna być ustawiona nie bliżej niż 60 cm od krawędzi
wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu. Pomiędzy koparką a
wykopem przebywanie osób jest zabronione.
11

Czy rusztowania są prawidłowo
zmontowane i eksploatowane?







montaż rusztowań może być prowadzony tylko przez osoby posiadające
odpowiednie i udokumentowane kwalifikacje. Osoby te w trakcie montażu
powinny stosować środki ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości;
rusztowanie może być dopuszczone do użytkowania dopiero po
przeprowadzeniu odbioru udokumentowanego odpowiednim wpisem do
dziennika budowy i powinno być użytkowane zgodnie z przeznaczeniem;
rusztowanie powinno być ustawione na ustabilizowanym gruncie,
wyprofilowanym w sposób umożliwiający odpływ wód opadowych;
rusztowanie systemowe powinno być budowane wg dokumentacji technicznej
producenta lub w przypadku rozwiązań nietypowych w oparciu o projekt
indywidualny;
rusztowanie powinno posiadać prawidłowe kotwienie, szczelne pomosty o
odpowiedniej wytrzymałości, piony komunikacyjne zapewniające bezpieczne
wchodzenie i schodzenie, balustrady składające się z poręczy ochronnej, która
w przypadku rusztowań systemowych może być umieszczona na wysokości 1
m. Jeżeli rusztowanie jest odległe od ściany więcej niż 20 cm balustrady
powinny być wykonane po obu stronach pomostu;
ponadto rusztowanie powinno posiadać ochronę odgromową i tablicę
informującą m.in. o dopuszczalnej nośności pomostów oraz być poddawane
konserwacji i sprawdzeniu - każdorazowo po silnym wietrze, opadach
atmosferycznych i przerwach w pracy dłuższych niż 10 dni.
12

Czy żurawie budowlane są użytkowane
zgodnie z obowiązującymi przepisami?





dla każdego żurawia powinna być założona książka dyżurów, w której operator odnotowuje
wszelkie uwagi o stanie żurawia oraz książka kontroli, do której wpisuje się wyniki
wszystkich badań konstrukcji żurawia;
powinien być prowadzony rejestr czasu pracy operatora, na podstawie którego to rejestru
można będzie sprawdzić, czy nie został przez pracownika przekroczony maksymalny czas
pracy, wynoszący 8 godzin na dobę;
operator żurawia powinien być odpowiednio przeszkolony i legitymować się zdanym
egzaminem komisyjnym. Jest on odpowiedzialny za obsługę żurawia i utrzymywanie go w
należytym stanie;
teren pracy żurawia powinien być dobrze oświetlony, torowisko żurawia powinno być
utrzymywane we właściwym stanie technicznym, a elementy stwarzające zagrożenie dla
osób w jego sąsiedztwie powinny być pomalowane barwami bezpieczeństwa. Szczególną
uwagę należy zwrócić na ułożenie przewodu zasilającego w energię elektryczną, aby nie był
on narażony na uszkodzenia mechaniczne i nie stwarzał zagrożenia porażenia prądem. Na
żurawiu należy umieścić tablicę informującą o jego udźwigu;
koniecznie należy ustalić zasady porozumiewania się operatora żurawia z
hakowymi (osobami zaczepiającymi lub odczepiającymi przenoszony
ciężar) i nie dopuszczać do przebywania innych osób w strefie pracy
żurawia.



← Wypadek na budowie - wywrotkę żurawia mogło spowodować zbyt mocno

wysunięte ramię dźwigu, które pod wpływem podmuchu wiatru i trzymanego
ciężaru przeważyło pojazd lub osunięcie się ziemi rozmokłej po deszczach.
13


Slide 7

BEZPIECZNA BUDOWA

Cz. 1 - BHP na budowie

1

Stawką jest życie
 W budownictwie w latach 2002 – 2004 było a

286 ofiar śmiertelnych, a 503 osoby uległy
wypadkom ciężkim.
 Główne przyczyny: niewłaściwa organizacja
stanowiska
pracy,
niedostateczne
przygotowanie
pracownika,
wady
konstrukcyjne czynnika materialnego oraz
brak nadzoru ze strony osób kierujących
pracownikami.
2

Najważniejsze przepisy
























Kodeks pracy
Prawo budowlane
Ustawa o dozorze technicznym
Rozporządzenia w sprawie:
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń do robót ziemnych,
budowlanych i drogowych
informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi
Bhp przy ręcznych pracach transportowych
zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad
pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy
rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby
wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac
trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych.
zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa
minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn
przez pracowników podczas pracy
N 1. Polska Norma - PN-EN 131-1+AC Drabiny. Rodzaje i wymiary funkcjonalne.
N 2. Polska Norma - PN-EN 131-2+AC Drabiny. Wymagania i badania oraz oznakowanie.
N 3. Polska Norma - PN-P-84525: 1998 Odzież robocza. Ubrania robocze.
N 4. Polska Norma - PN-EN-340 Odzież ochronna. Wymagania ogólne.
N 5. PN-EN ISO 20347: 2005 (U) Środki ochrony indywidualnej – Obuwie zawodowe

3

Etapy postępowania:










Przeprowadź przegląd placu budowy - przeglądem obejmij zaplecze budowy
(pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne oraz biuro budowy), ogrodzenie
placu budowy - pod kątem właściwego zabezpieczenia przed dostępem osób
nieupoważnionych. Sprawdź stan dróg, składowisk materiałów i odpadów, a
także wygrodzenie i oznakowanie stref niebezpiecznych. Sprawdź, czy stałe
stanowiska pracy są zabezpieczone we właściwy sposób i skontroluj stan
używanych na nich maszyn i urządzeń, a szczególnie tych, które są zasilane
energią elektryczną;
przeprowadź obserwację pracowników podczas pracy pod kątem poprawności
sposobu korzystania z narzędzi i sprzętu pomocniczego, stosowania odzieży i
obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej;
dokonaj analizy, które z dostrzeżonych zagrożeń i w jaki sposób mogą
sprowadzić niebezpieczeństwo dla pracujących w tych warunkach osób;
zdecyduj, czy zastosowane zabezpieczenia przed istniejącym zagrożeniem są
wystarczające;
Na koniec sprawdź, czy podjęte przez Ciebie działania w zakresie podniesienia
poziomu bezpieczeństwa pracy przyniosły oczekiwany efekt, a w szczególności:
skontroluj stan maszyn, urządzeń i narzędzi i stan zabezpieczeń ścian wykopów
i zabezpieczeń przed upadkiem z wysokości;
sprawdź stan ochrony przeciwporażeniowej;
sprawdź, czy pracownikom przydzielono odpowiednią odzież i środki ochrony
indywidualnej oraz czy właściwie je stosują
4

Czy pracownicy są odpowiednio przygotowani
do wykonywania pracy?
 pracownicy

nadzoru technicznego na budowie (kierownik
budowy, kierownicy robót) powinni posiadać uprawnienia do
sprawowania
samodzielnych
funkcji
technicznych
w
budownictwie;
 każdy pracownik powinien posiadać aktualne orzeczenie
lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na
zajmowanym stanowisku i być odpowiednio przeszkolony;
 pracownik obsługujący maszyny i urządzenia, które wymagają
specjalnych kwalifikacji, powinien legitymować się świadectwem
potwierdzającym posiadanie takich kwalifikacji;
 pracownicy powinni być przez pracodawcę wyposażeni w
odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i
stosować je podczas wykonywania pracy.

5

Czy plac budowy jest zagospodarowany we
właściwy sposób?
Zagospodarowanie placu budowy należy wykonać przed rozpoczęciem
robót budowlanych. Na zagospodarowanie składają się następujące
elementy:
 ogrodzenie terenu (wysokości minimum 1,5 m z bramą wjazdową i
furtką), zabezpieczające przed dostępem osób nieupoważnionych i
wyznaczenie stref niebezpiecznych przez wygrodzenie balustradami.
Szerokość strefy, w której istnieje zagrożenie upadku przedmiotów z
góry, powinna wynosić nie mniej niż 1/10 wysokości obiektu, z którego
mogą spadać przedmioty, ale (zwarta zabudowa miejska) min 6 m;
 drogi odpowiednio przystosowane do poruszających się po nich
środków transportu i przejścia dla pieszych. Drogi i przejścia powinny
być oświetlone i zabezpieczone przed zagrożeniem spadania
przedmiotów z góry;
 doprowadzenie mediów (wody i energii elektrycznej) i odprowadzenie
ścieków;
 pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne (szatnia, jadalnia,
umywalnia, suszarnia i ustęp), które powinny spełniać normatywy
podane w ogólnych przepisach bhp;
 składowiska materiałów i wyrobów budowlanych, które powinny być
właściwie usytuowane w stosunku do innych elementów
zagospodarowania placu budowy oraz przebiegających linii6
energetycznych.

Czy została opracowana prawidłowa
organizacja robót?
 Praktycznie każda budowa powinna być prowadzona zgodnie z

planem bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (BIOZ). Obowiązek
opracowania planu BIOZ lub zapewnienia opracowania go ciąży
na kierowniku budowy, a w szczególnych przypadkach na
inwestorze;
 jeżeli na tym samym placu budowy jednocześnie działa dwóch
lub więcej wykonawców, to winien być ustanowiony koordynator
ds. bhp. Obowiązek pełnienia funkcji koordynatora nałożony
został na kierownika budowy; dla wszystkich stanowisk pracy na
budowie należy opracować ocenę ryzyka zawodowego i o
ryzyku tym poinformować pracowników. Należy też konsultować
z nimi działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa pracy na
budowie;

7

Czy stanowiska pracy są prawidłowo
przygotowane do pracy?
 Stałe stanowiska pracy na otwartej przestrzeni, a w szczególności








stanowiska operatorów maszyn i sprzętu, należy zabezpieczyć przed
wpływami atmosferycznymi i przedmiotami - za pomocą daszków, a w
okresie zimowym osłonić, zapewniając dobrą widoczność operatorowi;
nie wolno sytuować stanowisk pracy pod czynnymi napowietrznymi
liniami elektroenergetycznymi bliżej niż w odległościach 3, 5, 10, 15 m
dla linii o napięciu nieprzekraczającym odpowiednio 1, 15, 30, 110kV
oraz 30 m dla linii powyżej 110kV;
osoby na stanowiskach pracy na wysokości (1 m powyżej poziomu
podłogi lub ziemi) powinny być zabezpieczone przed upadkiem z
wysokości przy pomocy środka ochrony zbiorowej, jakim są głównie
balustrady składające się z poręczy ochronnej na wysokości 1,1 m,
deski krawężnikowej o wysokości 15 cm i wypełnienia pomiędzy
poręczą a deską.
Środki ochrony indywidualnej należy stosować wtedy, gdy stosowanie
środków zbiorowych jest niemożliwe lub nieuzasadnione;
otwory technologiczne w stropach, otwory w ścianach zewnętrznych i
krawędzie otwartych powierzchni, w pobliżu których znajdują się
stanowiska pracy, winny być zabezpieczone balustradami opisanymi
powyżej.
8

Czy maszyny i urządzenia są użytkowane
w sposób bezpieczny?
 maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być montowane i








eksploatowane zgodnie ze wskazaniami producenta i posiadać
certyfikat na znak bezpieczeństwa lub deklarację zgodności. Powinny
też być wyposażone w odpowiednie zabezpieczenia i urządzenia
ochronne;
maszyny i narzędzia ręczne powinny być utrzymywane w stanie pełnej
sprawności technicznej i użytkowane zgodnie z przeznaczeniem przez
osoby przeszkolone w tym zakresie, a w szczególnych przypadkach
przez osoby posiadające udokumentowane kwalifikacje;
maszyny i urządzenia podlegające dozorowi technicznemu mogą być
użytkowane tylko po uzyskaniu świadectwa dopuszczającego je do
ruchu;
narzędzia ręczne i drabiny muszą być we właściwym stanie
technicznym;
dla wszystkich maszyn i urządzeń powinny być opracowane i
udostępnione do stałego korzystania instrukcje bezpiecznej obsługi i
konserwacji;
maszyny powinny być oznaczone odpowiednimi znakami i barwami
bezpieczeństwa.
9

Czy urządzenia i instalacje energetyczne są
wykonane i użytkowane w sposób bezpieczny?
czynności związane z instalacjami i urządzeniami
elektrycznymi mogą być wykonywane tylko przez osoby posiadające
odpowiednie uprawnienia;
urządzenia i instalacje powinny mieć zapewnioną ochronę
przeciwporażeniową przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim,
potwierdzoną wynikami pomiarów;
budowlane rozdzielnice prądu powinny być prawidłowo rozmieszczone
(maksymalnie 50 m od odbiornika) i zabezpieczone przed dostępem
osób niepowołanych
przewody zasilające powinny być zabezpieczone przed uszkodzeniami
mechanicznymi, a przyłączenia do rozdzielnic wykonane w sposób
zapewniający bezpieczeństwo;
należy prowadzić okresowe kontrole stanu stacjonarnych urządzeń
elektrycznych (raz na miesiąc) i stanu oporności tych urządzeń (dwa
razy w roku).

 Wszelkie





10

Czy roboty ziemne i w wykopach są
wykonywane w sposób zgodny z przepisami?
 roboty ziemne powinny być prowadzone na podstawie projektu, który









określa m.in. położenie podziemnych instalacji i urządzeń. Bezpieczną
odległość od tych instalacji (odległość, w jakiej mogą być wykonywane
prace naziemne) powinien ustalić kierownik budowy;
miejsca niebezpieczne przy wykopach należy ogrodzić (balustradami
wys. 1,1 m w odległości 1 m od krawędzi wykopu) i oznaczyć napisami
ostrzegawczymi, a w porze nocnej i po zmroku zaopatrzyć w światła
ostrzegawcze;
ściany wykopów należy zabezpieczyć przez wykonanie obudowy lub
skarp o bezpiecznym kącie nachylenia; przy głębokości wykopu
większej niż 1 m należy wykonać bezpieczne zejścia i wyjścia,
rozmieszczone nie rzadziej niż co 20 m;
urobek wydobywany z wykopu należy składować w odległości min. 60
cm od krawędzi wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu, jeżeli
ściany nie są obudowane;
koparka powinna być ustawiona nie bliżej niż 60 cm od krawędzi
wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu. Pomiędzy koparką a
wykopem przebywanie osób jest zabronione.
11

Czy rusztowania są prawidłowo
zmontowane i eksploatowane?







montaż rusztowań może być prowadzony tylko przez osoby posiadające
odpowiednie i udokumentowane kwalifikacje. Osoby te w trakcie montażu
powinny stosować środki ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości;
rusztowanie może być dopuszczone do użytkowania dopiero po
przeprowadzeniu odbioru udokumentowanego odpowiednim wpisem do
dziennika budowy i powinno być użytkowane zgodnie z przeznaczeniem;
rusztowanie powinno być ustawione na ustabilizowanym gruncie,
wyprofilowanym w sposób umożliwiający odpływ wód opadowych;
rusztowanie systemowe powinno być budowane wg dokumentacji technicznej
producenta lub w przypadku rozwiązań nietypowych w oparciu o projekt
indywidualny;
rusztowanie powinno posiadać prawidłowe kotwienie, szczelne pomosty o
odpowiedniej wytrzymałości, piony komunikacyjne zapewniające bezpieczne
wchodzenie i schodzenie, balustrady składające się z poręczy ochronnej, która
w przypadku rusztowań systemowych może być umieszczona na wysokości 1
m. Jeżeli rusztowanie jest odległe od ściany więcej niż 20 cm balustrady
powinny być wykonane po obu stronach pomostu;
ponadto rusztowanie powinno posiadać ochronę odgromową i tablicę
informującą m.in. o dopuszczalnej nośności pomostów oraz być poddawane
konserwacji i sprawdzeniu - każdorazowo po silnym wietrze, opadach
atmosferycznych i przerwach w pracy dłuższych niż 10 dni.
12

Czy żurawie budowlane są użytkowane
zgodnie z obowiązującymi przepisami?





dla każdego żurawia powinna być założona książka dyżurów, w której operator odnotowuje
wszelkie uwagi o stanie żurawia oraz książka kontroli, do której wpisuje się wyniki
wszystkich badań konstrukcji żurawia;
powinien być prowadzony rejestr czasu pracy operatora, na podstawie którego to rejestru
można będzie sprawdzić, czy nie został przez pracownika przekroczony maksymalny czas
pracy, wynoszący 8 godzin na dobę;
operator żurawia powinien być odpowiednio przeszkolony i legitymować się zdanym
egzaminem komisyjnym. Jest on odpowiedzialny za obsługę żurawia i utrzymywanie go w
należytym stanie;
teren pracy żurawia powinien być dobrze oświetlony, torowisko żurawia powinno być
utrzymywane we właściwym stanie technicznym, a elementy stwarzające zagrożenie dla
osób w jego sąsiedztwie powinny być pomalowane barwami bezpieczeństwa. Szczególną
uwagę należy zwrócić na ułożenie przewodu zasilającego w energię elektryczną, aby nie był
on narażony na uszkodzenia mechaniczne i nie stwarzał zagrożenia porażenia prądem. Na
żurawiu należy umieścić tablicę informującą o jego udźwigu;
koniecznie należy ustalić zasady porozumiewania się operatora żurawia z
hakowymi (osobami zaczepiającymi lub odczepiającymi przenoszony
ciężar) i nie dopuszczać do przebywania innych osób w strefie pracy
żurawia.



← Wypadek na budowie - wywrotkę żurawia mogło spowodować zbyt mocno

wysunięte ramię dźwigu, które pod wpływem podmuchu wiatru i trzymanego
ciężaru przeważyło pojazd lub osunięcie się ziemi rozmokłej po deszczach.
13


Slide 8

BEZPIECZNA BUDOWA

Cz. 1 - BHP na budowie

1

Stawką jest życie
 W budownictwie w latach 2002 – 2004 było a

286 ofiar śmiertelnych, a 503 osoby uległy
wypadkom ciężkim.
 Główne przyczyny: niewłaściwa organizacja
stanowiska
pracy,
niedostateczne
przygotowanie
pracownika,
wady
konstrukcyjne czynnika materialnego oraz
brak nadzoru ze strony osób kierujących
pracownikami.
2

Najważniejsze przepisy
























Kodeks pracy
Prawo budowlane
Ustawa o dozorze technicznym
Rozporządzenia w sprawie:
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń do robót ziemnych,
budowlanych i drogowych
informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi
Bhp przy ręcznych pracach transportowych
zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad
pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy
rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby
wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac
trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych.
zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa
minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn
przez pracowników podczas pracy
N 1. Polska Norma - PN-EN 131-1+AC Drabiny. Rodzaje i wymiary funkcjonalne.
N 2. Polska Norma - PN-EN 131-2+AC Drabiny. Wymagania i badania oraz oznakowanie.
N 3. Polska Norma - PN-P-84525: 1998 Odzież robocza. Ubrania robocze.
N 4. Polska Norma - PN-EN-340 Odzież ochronna. Wymagania ogólne.
N 5. PN-EN ISO 20347: 2005 (U) Środki ochrony indywidualnej – Obuwie zawodowe

3

Etapy postępowania:










Przeprowadź przegląd placu budowy - przeglądem obejmij zaplecze budowy
(pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne oraz biuro budowy), ogrodzenie
placu budowy - pod kątem właściwego zabezpieczenia przed dostępem osób
nieupoważnionych. Sprawdź stan dróg, składowisk materiałów i odpadów, a
także wygrodzenie i oznakowanie stref niebezpiecznych. Sprawdź, czy stałe
stanowiska pracy są zabezpieczone we właściwy sposób i skontroluj stan
używanych na nich maszyn i urządzeń, a szczególnie tych, które są zasilane
energią elektryczną;
przeprowadź obserwację pracowników podczas pracy pod kątem poprawności
sposobu korzystania z narzędzi i sprzętu pomocniczego, stosowania odzieży i
obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej;
dokonaj analizy, które z dostrzeżonych zagrożeń i w jaki sposób mogą
sprowadzić niebezpieczeństwo dla pracujących w tych warunkach osób;
zdecyduj, czy zastosowane zabezpieczenia przed istniejącym zagrożeniem są
wystarczające;
Na koniec sprawdź, czy podjęte przez Ciebie działania w zakresie podniesienia
poziomu bezpieczeństwa pracy przyniosły oczekiwany efekt, a w szczególności:
skontroluj stan maszyn, urządzeń i narzędzi i stan zabezpieczeń ścian wykopów
i zabezpieczeń przed upadkiem z wysokości;
sprawdź stan ochrony przeciwporażeniowej;
sprawdź, czy pracownikom przydzielono odpowiednią odzież i środki ochrony
indywidualnej oraz czy właściwie je stosują
4

Czy pracownicy są odpowiednio przygotowani
do wykonywania pracy?
 pracownicy

nadzoru technicznego na budowie (kierownik
budowy, kierownicy robót) powinni posiadać uprawnienia do
sprawowania
samodzielnych
funkcji
technicznych
w
budownictwie;
 każdy pracownik powinien posiadać aktualne orzeczenie
lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na
zajmowanym stanowisku i być odpowiednio przeszkolony;
 pracownik obsługujący maszyny i urządzenia, które wymagają
specjalnych kwalifikacji, powinien legitymować się świadectwem
potwierdzającym posiadanie takich kwalifikacji;
 pracownicy powinni być przez pracodawcę wyposażeni w
odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i
stosować je podczas wykonywania pracy.

5

Czy plac budowy jest zagospodarowany we
właściwy sposób?
Zagospodarowanie placu budowy należy wykonać przed rozpoczęciem
robót budowlanych. Na zagospodarowanie składają się następujące
elementy:
 ogrodzenie terenu (wysokości minimum 1,5 m z bramą wjazdową i
furtką), zabezpieczające przed dostępem osób nieupoważnionych i
wyznaczenie stref niebezpiecznych przez wygrodzenie balustradami.
Szerokość strefy, w której istnieje zagrożenie upadku przedmiotów z
góry, powinna wynosić nie mniej niż 1/10 wysokości obiektu, z którego
mogą spadać przedmioty, ale (zwarta zabudowa miejska) min 6 m;
 drogi odpowiednio przystosowane do poruszających się po nich
środków transportu i przejścia dla pieszych. Drogi i przejścia powinny
być oświetlone i zabezpieczone przed zagrożeniem spadania
przedmiotów z góry;
 doprowadzenie mediów (wody i energii elektrycznej) i odprowadzenie
ścieków;
 pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne (szatnia, jadalnia,
umywalnia, suszarnia i ustęp), które powinny spełniać normatywy
podane w ogólnych przepisach bhp;
 składowiska materiałów i wyrobów budowlanych, które powinny być
właściwie usytuowane w stosunku do innych elementów
zagospodarowania placu budowy oraz przebiegających linii6
energetycznych.

Czy została opracowana prawidłowa
organizacja robót?
 Praktycznie każda budowa powinna być prowadzona zgodnie z

planem bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (BIOZ). Obowiązek
opracowania planu BIOZ lub zapewnienia opracowania go ciąży
na kierowniku budowy, a w szczególnych przypadkach na
inwestorze;
 jeżeli na tym samym placu budowy jednocześnie działa dwóch
lub więcej wykonawców, to winien być ustanowiony koordynator
ds. bhp. Obowiązek pełnienia funkcji koordynatora nałożony
został na kierownika budowy; dla wszystkich stanowisk pracy na
budowie należy opracować ocenę ryzyka zawodowego i o
ryzyku tym poinformować pracowników. Należy też konsultować
z nimi działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa pracy na
budowie;

7

Czy stanowiska pracy są prawidłowo
przygotowane do pracy?
 Stałe stanowiska pracy na otwartej przestrzeni, a w szczególności








stanowiska operatorów maszyn i sprzętu, należy zabezpieczyć przed
wpływami atmosferycznymi i przedmiotami - za pomocą daszków, a w
okresie zimowym osłonić, zapewniając dobrą widoczność operatorowi;
nie wolno sytuować stanowisk pracy pod czynnymi napowietrznymi
liniami elektroenergetycznymi bliżej niż w odległościach 3, 5, 10, 15 m
dla linii o napięciu nieprzekraczającym odpowiednio 1, 15, 30, 110kV
oraz 30 m dla linii powyżej 110kV;
osoby na stanowiskach pracy na wysokości (1 m powyżej poziomu
podłogi lub ziemi) powinny być zabezpieczone przed upadkiem z
wysokości przy pomocy środka ochrony zbiorowej, jakim są głównie
balustrady składające się z poręczy ochronnej na wysokości 1,1 m,
deski krawężnikowej o wysokości 15 cm i wypełnienia pomiędzy
poręczą a deską.
Środki ochrony indywidualnej należy stosować wtedy, gdy stosowanie
środków zbiorowych jest niemożliwe lub nieuzasadnione;
otwory technologiczne w stropach, otwory w ścianach zewnętrznych i
krawędzie otwartych powierzchni, w pobliżu których znajdują się
stanowiska pracy, winny być zabezpieczone balustradami opisanymi
powyżej.
8

Czy maszyny i urządzenia są użytkowane
w sposób bezpieczny?
 maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być montowane i








eksploatowane zgodnie ze wskazaniami producenta i posiadać
certyfikat na znak bezpieczeństwa lub deklarację zgodności. Powinny
też być wyposażone w odpowiednie zabezpieczenia i urządzenia
ochronne;
maszyny i narzędzia ręczne powinny być utrzymywane w stanie pełnej
sprawności technicznej i użytkowane zgodnie z przeznaczeniem przez
osoby przeszkolone w tym zakresie, a w szczególnych przypadkach
przez osoby posiadające udokumentowane kwalifikacje;
maszyny i urządzenia podlegające dozorowi technicznemu mogą być
użytkowane tylko po uzyskaniu świadectwa dopuszczającego je do
ruchu;
narzędzia ręczne i drabiny muszą być we właściwym stanie
technicznym;
dla wszystkich maszyn i urządzeń powinny być opracowane i
udostępnione do stałego korzystania instrukcje bezpiecznej obsługi i
konserwacji;
maszyny powinny być oznaczone odpowiednimi znakami i barwami
bezpieczeństwa.
9

Czy urządzenia i instalacje energetyczne są
wykonane i użytkowane w sposób bezpieczny?
czynności związane z instalacjami i urządzeniami
elektrycznymi mogą być wykonywane tylko przez osoby posiadające
odpowiednie uprawnienia;
urządzenia i instalacje powinny mieć zapewnioną ochronę
przeciwporażeniową przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim,
potwierdzoną wynikami pomiarów;
budowlane rozdzielnice prądu powinny być prawidłowo rozmieszczone
(maksymalnie 50 m od odbiornika) i zabezpieczone przed dostępem
osób niepowołanych
przewody zasilające powinny być zabezpieczone przed uszkodzeniami
mechanicznymi, a przyłączenia do rozdzielnic wykonane w sposób
zapewniający bezpieczeństwo;
należy prowadzić okresowe kontrole stanu stacjonarnych urządzeń
elektrycznych (raz na miesiąc) i stanu oporności tych urządzeń (dwa
razy w roku).

 Wszelkie





10

Czy roboty ziemne i w wykopach są
wykonywane w sposób zgodny z przepisami?
 roboty ziemne powinny być prowadzone na podstawie projektu, który









określa m.in. położenie podziemnych instalacji i urządzeń. Bezpieczną
odległość od tych instalacji (odległość, w jakiej mogą być wykonywane
prace naziemne) powinien ustalić kierownik budowy;
miejsca niebezpieczne przy wykopach należy ogrodzić (balustradami
wys. 1,1 m w odległości 1 m od krawędzi wykopu) i oznaczyć napisami
ostrzegawczymi, a w porze nocnej i po zmroku zaopatrzyć w światła
ostrzegawcze;
ściany wykopów należy zabezpieczyć przez wykonanie obudowy lub
skarp o bezpiecznym kącie nachylenia; przy głębokości wykopu
większej niż 1 m należy wykonać bezpieczne zejścia i wyjścia,
rozmieszczone nie rzadziej niż co 20 m;
urobek wydobywany z wykopu należy składować w odległości min. 60
cm od krawędzi wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu, jeżeli
ściany nie są obudowane;
koparka powinna być ustawiona nie bliżej niż 60 cm od krawędzi
wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu. Pomiędzy koparką a
wykopem przebywanie osób jest zabronione.
11

Czy rusztowania są prawidłowo
zmontowane i eksploatowane?







montaż rusztowań może być prowadzony tylko przez osoby posiadające
odpowiednie i udokumentowane kwalifikacje. Osoby te w trakcie montażu
powinny stosować środki ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości;
rusztowanie może być dopuszczone do użytkowania dopiero po
przeprowadzeniu odbioru udokumentowanego odpowiednim wpisem do
dziennika budowy i powinno być użytkowane zgodnie z przeznaczeniem;
rusztowanie powinno być ustawione na ustabilizowanym gruncie,
wyprofilowanym w sposób umożliwiający odpływ wód opadowych;
rusztowanie systemowe powinno być budowane wg dokumentacji technicznej
producenta lub w przypadku rozwiązań nietypowych w oparciu o projekt
indywidualny;
rusztowanie powinno posiadać prawidłowe kotwienie, szczelne pomosty o
odpowiedniej wytrzymałości, piony komunikacyjne zapewniające bezpieczne
wchodzenie i schodzenie, balustrady składające się z poręczy ochronnej, która
w przypadku rusztowań systemowych może być umieszczona na wysokości 1
m. Jeżeli rusztowanie jest odległe od ściany więcej niż 20 cm balustrady
powinny być wykonane po obu stronach pomostu;
ponadto rusztowanie powinno posiadać ochronę odgromową i tablicę
informującą m.in. o dopuszczalnej nośności pomostów oraz być poddawane
konserwacji i sprawdzeniu - każdorazowo po silnym wietrze, opadach
atmosferycznych i przerwach w pracy dłuższych niż 10 dni.
12

Czy żurawie budowlane są użytkowane
zgodnie z obowiązującymi przepisami?





dla każdego żurawia powinna być założona książka dyżurów, w której operator odnotowuje
wszelkie uwagi o stanie żurawia oraz książka kontroli, do której wpisuje się wyniki
wszystkich badań konstrukcji żurawia;
powinien być prowadzony rejestr czasu pracy operatora, na podstawie którego to rejestru
można będzie sprawdzić, czy nie został przez pracownika przekroczony maksymalny czas
pracy, wynoszący 8 godzin na dobę;
operator żurawia powinien być odpowiednio przeszkolony i legitymować się zdanym
egzaminem komisyjnym. Jest on odpowiedzialny za obsługę żurawia i utrzymywanie go w
należytym stanie;
teren pracy żurawia powinien być dobrze oświetlony, torowisko żurawia powinno być
utrzymywane we właściwym stanie technicznym, a elementy stwarzające zagrożenie dla
osób w jego sąsiedztwie powinny być pomalowane barwami bezpieczeństwa. Szczególną
uwagę należy zwrócić na ułożenie przewodu zasilającego w energię elektryczną, aby nie był
on narażony na uszkodzenia mechaniczne i nie stwarzał zagrożenia porażenia prądem. Na
żurawiu należy umieścić tablicę informującą o jego udźwigu;
koniecznie należy ustalić zasady porozumiewania się operatora żurawia z
hakowymi (osobami zaczepiającymi lub odczepiającymi przenoszony
ciężar) i nie dopuszczać do przebywania innych osób w strefie pracy
żurawia.



← Wypadek na budowie - wywrotkę żurawia mogło spowodować zbyt mocno

wysunięte ramię dźwigu, które pod wpływem podmuchu wiatru i trzymanego
ciężaru przeważyło pojazd lub osunięcie się ziemi rozmokłej po deszczach.
13


Slide 9

BEZPIECZNA BUDOWA

Cz. 1 - BHP na budowie

1

Stawką jest życie
 W budownictwie w latach 2002 – 2004 było a

286 ofiar śmiertelnych, a 503 osoby uległy
wypadkom ciężkim.
 Główne przyczyny: niewłaściwa organizacja
stanowiska
pracy,
niedostateczne
przygotowanie
pracownika,
wady
konstrukcyjne czynnika materialnego oraz
brak nadzoru ze strony osób kierujących
pracownikami.
2

Najważniejsze przepisy
























Kodeks pracy
Prawo budowlane
Ustawa o dozorze technicznym
Rozporządzenia w sprawie:
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń do robót ziemnych,
budowlanych i drogowych
informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi
Bhp przy ręcznych pracach transportowych
zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad
pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy
rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby
wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac
trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych.
zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa
minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn
przez pracowników podczas pracy
N 1. Polska Norma - PN-EN 131-1+AC Drabiny. Rodzaje i wymiary funkcjonalne.
N 2. Polska Norma - PN-EN 131-2+AC Drabiny. Wymagania i badania oraz oznakowanie.
N 3. Polska Norma - PN-P-84525: 1998 Odzież robocza. Ubrania robocze.
N 4. Polska Norma - PN-EN-340 Odzież ochronna. Wymagania ogólne.
N 5. PN-EN ISO 20347: 2005 (U) Środki ochrony indywidualnej – Obuwie zawodowe

3

Etapy postępowania:










Przeprowadź przegląd placu budowy - przeglądem obejmij zaplecze budowy
(pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne oraz biuro budowy), ogrodzenie
placu budowy - pod kątem właściwego zabezpieczenia przed dostępem osób
nieupoważnionych. Sprawdź stan dróg, składowisk materiałów i odpadów, a
także wygrodzenie i oznakowanie stref niebezpiecznych. Sprawdź, czy stałe
stanowiska pracy są zabezpieczone we właściwy sposób i skontroluj stan
używanych na nich maszyn i urządzeń, a szczególnie tych, które są zasilane
energią elektryczną;
przeprowadź obserwację pracowników podczas pracy pod kątem poprawności
sposobu korzystania z narzędzi i sprzętu pomocniczego, stosowania odzieży i
obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej;
dokonaj analizy, które z dostrzeżonych zagrożeń i w jaki sposób mogą
sprowadzić niebezpieczeństwo dla pracujących w tych warunkach osób;
zdecyduj, czy zastosowane zabezpieczenia przed istniejącym zagrożeniem są
wystarczające;
Na koniec sprawdź, czy podjęte przez Ciebie działania w zakresie podniesienia
poziomu bezpieczeństwa pracy przyniosły oczekiwany efekt, a w szczególności:
skontroluj stan maszyn, urządzeń i narzędzi i stan zabezpieczeń ścian wykopów
i zabezpieczeń przed upadkiem z wysokości;
sprawdź stan ochrony przeciwporażeniowej;
sprawdź, czy pracownikom przydzielono odpowiednią odzież i środki ochrony
indywidualnej oraz czy właściwie je stosują
4

Czy pracownicy są odpowiednio przygotowani
do wykonywania pracy?
 pracownicy

nadzoru technicznego na budowie (kierownik
budowy, kierownicy robót) powinni posiadać uprawnienia do
sprawowania
samodzielnych
funkcji
technicznych
w
budownictwie;
 każdy pracownik powinien posiadać aktualne orzeczenie
lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na
zajmowanym stanowisku i być odpowiednio przeszkolony;
 pracownik obsługujący maszyny i urządzenia, które wymagają
specjalnych kwalifikacji, powinien legitymować się świadectwem
potwierdzającym posiadanie takich kwalifikacji;
 pracownicy powinni być przez pracodawcę wyposażeni w
odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i
stosować je podczas wykonywania pracy.

5

Czy plac budowy jest zagospodarowany we
właściwy sposób?
Zagospodarowanie placu budowy należy wykonać przed rozpoczęciem
robót budowlanych. Na zagospodarowanie składają się następujące
elementy:
 ogrodzenie terenu (wysokości minimum 1,5 m z bramą wjazdową i
furtką), zabezpieczające przed dostępem osób nieupoważnionych i
wyznaczenie stref niebezpiecznych przez wygrodzenie balustradami.
Szerokość strefy, w której istnieje zagrożenie upadku przedmiotów z
góry, powinna wynosić nie mniej niż 1/10 wysokości obiektu, z którego
mogą spadać przedmioty, ale (zwarta zabudowa miejska) min 6 m;
 drogi odpowiednio przystosowane do poruszających się po nich
środków transportu i przejścia dla pieszych. Drogi i przejścia powinny
być oświetlone i zabezpieczone przed zagrożeniem spadania
przedmiotów z góry;
 doprowadzenie mediów (wody i energii elektrycznej) i odprowadzenie
ścieków;
 pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne (szatnia, jadalnia,
umywalnia, suszarnia i ustęp), które powinny spełniać normatywy
podane w ogólnych przepisach bhp;
 składowiska materiałów i wyrobów budowlanych, które powinny być
właściwie usytuowane w stosunku do innych elementów
zagospodarowania placu budowy oraz przebiegających linii6
energetycznych.

Czy została opracowana prawidłowa
organizacja robót?
 Praktycznie każda budowa powinna być prowadzona zgodnie z

planem bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (BIOZ). Obowiązek
opracowania planu BIOZ lub zapewnienia opracowania go ciąży
na kierowniku budowy, a w szczególnych przypadkach na
inwestorze;
 jeżeli na tym samym placu budowy jednocześnie działa dwóch
lub więcej wykonawców, to winien być ustanowiony koordynator
ds. bhp. Obowiązek pełnienia funkcji koordynatora nałożony
został na kierownika budowy; dla wszystkich stanowisk pracy na
budowie należy opracować ocenę ryzyka zawodowego i o
ryzyku tym poinformować pracowników. Należy też konsultować
z nimi działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa pracy na
budowie;

7

Czy stanowiska pracy są prawidłowo
przygotowane do pracy?
 Stałe stanowiska pracy na otwartej przestrzeni, a w szczególności








stanowiska operatorów maszyn i sprzętu, należy zabezpieczyć przed
wpływami atmosferycznymi i przedmiotami - za pomocą daszków, a w
okresie zimowym osłonić, zapewniając dobrą widoczność operatorowi;
nie wolno sytuować stanowisk pracy pod czynnymi napowietrznymi
liniami elektroenergetycznymi bliżej niż w odległościach 3, 5, 10, 15 m
dla linii o napięciu nieprzekraczającym odpowiednio 1, 15, 30, 110kV
oraz 30 m dla linii powyżej 110kV;
osoby na stanowiskach pracy na wysokości (1 m powyżej poziomu
podłogi lub ziemi) powinny być zabezpieczone przed upadkiem z
wysokości przy pomocy środka ochrony zbiorowej, jakim są głównie
balustrady składające się z poręczy ochronnej na wysokości 1,1 m,
deski krawężnikowej o wysokości 15 cm i wypełnienia pomiędzy
poręczą a deską.
Środki ochrony indywidualnej należy stosować wtedy, gdy stosowanie
środków zbiorowych jest niemożliwe lub nieuzasadnione;
otwory technologiczne w stropach, otwory w ścianach zewnętrznych i
krawędzie otwartych powierzchni, w pobliżu których znajdują się
stanowiska pracy, winny być zabezpieczone balustradami opisanymi
powyżej.
8

Czy maszyny i urządzenia są użytkowane
w sposób bezpieczny?
 maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być montowane i








eksploatowane zgodnie ze wskazaniami producenta i posiadać
certyfikat na znak bezpieczeństwa lub deklarację zgodności. Powinny
też być wyposażone w odpowiednie zabezpieczenia i urządzenia
ochronne;
maszyny i narzędzia ręczne powinny być utrzymywane w stanie pełnej
sprawności technicznej i użytkowane zgodnie z przeznaczeniem przez
osoby przeszkolone w tym zakresie, a w szczególnych przypadkach
przez osoby posiadające udokumentowane kwalifikacje;
maszyny i urządzenia podlegające dozorowi technicznemu mogą być
użytkowane tylko po uzyskaniu świadectwa dopuszczającego je do
ruchu;
narzędzia ręczne i drabiny muszą być we właściwym stanie
technicznym;
dla wszystkich maszyn i urządzeń powinny być opracowane i
udostępnione do stałego korzystania instrukcje bezpiecznej obsługi i
konserwacji;
maszyny powinny być oznaczone odpowiednimi znakami i barwami
bezpieczeństwa.
9

Czy urządzenia i instalacje energetyczne są
wykonane i użytkowane w sposób bezpieczny?
czynności związane z instalacjami i urządzeniami
elektrycznymi mogą być wykonywane tylko przez osoby posiadające
odpowiednie uprawnienia;
urządzenia i instalacje powinny mieć zapewnioną ochronę
przeciwporażeniową przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim,
potwierdzoną wynikami pomiarów;
budowlane rozdzielnice prądu powinny być prawidłowo rozmieszczone
(maksymalnie 50 m od odbiornika) i zabezpieczone przed dostępem
osób niepowołanych
przewody zasilające powinny być zabezpieczone przed uszkodzeniami
mechanicznymi, a przyłączenia do rozdzielnic wykonane w sposób
zapewniający bezpieczeństwo;
należy prowadzić okresowe kontrole stanu stacjonarnych urządzeń
elektrycznych (raz na miesiąc) i stanu oporności tych urządzeń (dwa
razy w roku).

 Wszelkie





10

Czy roboty ziemne i w wykopach są
wykonywane w sposób zgodny z przepisami?
 roboty ziemne powinny być prowadzone na podstawie projektu, który









określa m.in. położenie podziemnych instalacji i urządzeń. Bezpieczną
odległość od tych instalacji (odległość, w jakiej mogą być wykonywane
prace naziemne) powinien ustalić kierownik budowy;
miejsca niebezpieczne przy wykopach należy ogrodzić (balustradami
wys. 1,1 m w odległości 1 m od krawędzi wykopu) i oznaczyć napisami
ostrzegawczymi, a w porze nocnej i po zmroku zaopatrzyć w światła
ostrzegawcze;
ściany wykopów należy zabezpieczyć przez wykonanie obudowy lub
skarp o bezpiecznym kącie nachylenia; przy głębokości wykopu
większej niż 1 m należy wykonać bezpieczne zejścia i wyjścia,
rozmieszczone nie rzadziej niż co 20 m;
urobek wydobywany z wykopu należy składować w odległości min. 60
cm od krawędzi wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu, jeżeli
ściany nie są obudowane;
koparka powinna być ustawiona nie bliżej niż 60 cm od krawędzi
wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu. Pomiędzy koparką a
wykopem przebywanie osób jest zabronione.
11

Czy rusztowania są prawidłowo
zmontowane i eksploatowane?







montaż rusztowań może być prowadzony tylko przez osoby posiadające
odpowiednie i udokumentowane kwalifikacje. Osoby te w trakcie montażu
powinny stosować środki ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości;
rusztowanie może być dopuszczone do użytkowania dopiero po
przeprowadzeniu odbioru udokumentowanego odpowiednim wpisem do
dziennika budowy i powinno być użytkowane zgodnie z przeznaczeniem;
rusztowanie powinno być ustawione na ustabilizowanym gruncie,
wyprofilowanym w sposób umożliwiający odpływ wód opadowych;
rusztowanie systemowe powinno być budowane wg dokumentacji technicznej
producenta lub w przypadku rozwiązań nietypowych w oparciu o projekt
indywidualny;
rusztowanie powinno posiadać prawidłowe kotwienie, szczelne pomosty o
odpowiedniej wytrzymałości, piony komunikacyjne zapewniające bezpieczne
wchodzenie i schodzenie, balustrady składające się z poręczy ochronnej, która
w przypadku rusztowań systemowych może być umieszczona na wysokości 1
m. Jeżeli rusztowanie jest odległe od ściany więcej niż 20 cm balustrady
powinny być wykonane po obu stronach pomostu;
ponadto rusztowanie powinno posiadać ochronę odgromową i tablicę
informującą m.in. o dopuszczalnej nośności pomostów oraz być poddawane
konserwacji i sprawdzeniu - każdorazowo po silnym wietrze, opadach
atmosferycznych i przerwach w pracy dłuższych niż 10 dni.
12

Czy żurawie budowlane są użytkowane
zgodnie z obowiązującymi przepisami?





dla każdego żurawia powinna być założona książka dyżurów, w której operator odnotowuje
wszelkie uwagi o stanie żurawia oraz książka kontroli, do której wpisuje się wyniki
wszystkich badań konstrukcji żurawia;
powinien być prowadzony rejestr czasu pracy operatora, na podstawie którego to rejestru
można będzie sprawdzić, czy nie został przez pracownika przekroczony maksymalny czas
pracy, wynoszący 8 godzin na dobę;
operator żurawia powinien być odpowiednio przeszkolony i legitymować się zdanym
egzaminem komisyjnym. Jest on odpowiedzialny za obsługę żurawia i utrzymywanie go w
należytym stanie;
teren pracy żurawia powinien być dobrze oświetlony, torowisko żurawia powinno być
utrzymywane we właściwym stanie technicznym, a elementy stwarzające zagrożenie dla
osób w jego sąsiedztwie powinny być pomalowane barwami bezpieczeństwa. Szczególną
uwagę należy zwrócić na ułożenie przewodu zasilającego w energię elektryczną, aby nie był
on narażony na uszkodzenia mechaniczne i nie stwarzał zagrożenia porażenia prądem. Na
żurawiu należy umieścić tablicę informującą o jego udźwigu;
koniecznie należy ustalić zasady porozumiewania się operatora żurawia z
hakowymi (osobami zaczepiającymi lub odczepiającymi przenoszony
ciężar) i nie dopuszczać do przebywania innych osób w strefie pracy
żurawia.



← Wypadek na budowie - wywrotkę żurawia mogło spowodować zbyt mocno

wysunięte ramię dźwigu, które pod wpływem podmuchu wiatru i trzymanego
ciężaru przeważyło pojazd lub osunięcie się ziemi rozmokłej po deszczach.
13


Slide 10

BEZPIECZNA BUDOWA

Cz. 1 - BHP na budowie

1

Stawką jest życie
 W budownictwie w latach 2002 – 2004 było a

286 ofiar śmiertelnych, a 503 osoby uległy
wypadkom ciężkim.
 Główne przyczyny: niewłaściwa organizacja
stanowiska
pracy,
niedostateczne
przygotowanie
pracownika,
wady
konstrukcyjne czynnika materialnego oraz
brak nadzoru ze strony osób kierujących
pracownikami.
2

Najważniejsze przepisy
























Kodeks pracy
Prawo budowlane
Ustawa o dozorze technicznym
Rozporządzenia w sprawie:
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń do robót ziemnych,
budowlanych i drogowych
informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi
Bhp przy ręcznych pracach transportowych
zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad
pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy
rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby
wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac
trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych.
zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa
minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn
przez pracowników podczas pracy
N 1. Polska Norma - PN-EN 131-1+AC Drabiny. Rodzaje i wymiary funkcjonalne.
N 2. Polska Norma - PN-EN 131-2+AC Drabiny. Wymagania i badania oraz oznakowanie.
N 3. Polska Norma - PN-P-84525: 1998 Odzież robocza. Ubrania robocze.
N 4. Polska Norma - PN-EN-340 Odzież ochronna. Wymagania ogólne.
N 5. PN-EN ISO 20347: 2005 (U) Środki ochrony indywidualnej – Obuwie zawodowe

3

Etapy postępowania:










Przeprowadź przegląd placu budowy - przeglądem obejmij zaplecze budowy
(pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne oraz biuro budowy), ogrodzenie
placu budowy - pod kątem właściwego zabezpieczenia przed dostępem osób
nieupoważnionych. Sprawdź stan dróg, składowisk materiałów i odpadów, a
także wygrodzenie i oznakowanie stref niebezpiecznych. Sprawdź, czy stałe
stanowiska pracy są zabezpieczone we właściwy sposób i skontroluj stan
używanych na nich maszyn i urządzeń, a szczególnie tych, które są zasilane
energią elektryczną;
przeprowadź obserwację pracowników podczas pracy pod kątem poprawności
sposobu korzystania z narzędzi i sprzętu pomocniczego, stosowania odzieży i
obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej;
dokonaj analizy, które z dostrzeżonych zagrożeń i w jaki sposób mogą
sprowadzić niebezpieczeństwo dla pracujących w tych warunkach osób;
zdecyduj, czy zastosowane zabezpieczenia przed istniejącym zagrożeniem są
wystarczające;
Na koniec sprawdź, czy podjęte przez Ciebie działania w zakresie podniesienia
poziomu bezpieczeństwa pracy przyniosły oczekiwany efekt, a w szczególności:
skontroluj stan maszyn, urządzeń i narzędzi i stan zabezpieczeń ścian wykopów
i zabezpieczeń przed upadkiem z wysokości;
sprawdź stan ochrony przeciwporażeniowej;
sprawdź, czy pracownikom przydzielono odpowiednią odzież i środki ochrony
indywidualnej oraz czy właściwie je stosują
4

Czy pracownicy są odpowiednio przygotowani
do wykonywania pracy?
 pracownicy

nadzoru technicznego na budowie (kierownik
budowy, kierownicy robót) powinni posiadać uprawnienia do
sprawowania
samodzielnych
funkcji
technicznych
w
budownictwie;
 każdy pracownik powinien posiadać aktualne orzeczenie
lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na
zajmowanym stanowisku i być odpowiednio przeszkolony;
 pracownik obsługujący maszyny i urządzenia, które wymagają
specjalnych kwalifikacji, powinien legitymować się świadectwem
potwierdzającym posiadanie takich kwalifikacji;
 pracownicy powinni być przez pracodawcę wyposażeni w
odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i
stosować je podczas wykonywania pracy.

5

Czy plac budowy jest zagospodarowany we
właściwy sposób?
Zagospodarowanie placu budowy należy wykonać przed rozpoczęciem
robót budowlanych. Na zagospodarowanie składają się następujące
elementy:
 ogrodzenie terenu (wysokości minimum 1,5 m z bramą wjazdową i
furtką), zabezpieczające przed dostępem osób nieupoważnionych i
wyznaczenie stref niebezpiecznych przez wygrodzenie balustradami.
Szerokość strefy, w której istnieje zagrożenie upadku przedmiotów z
góry, powinna wynosić nie mniej niż 1/10 wysokości obiektu, z którego
mogą spadać przedmioty, ale (zwarta zabudowa miejska) min 6 m;
 drogi odpowiednio przystosowane do poruszających się po nich
środków transportu i przejścia dla pieszych. Drogi i przejścia powinny
być oświetlone i zabezpieczone przed zagrożeniem spadania
przedmiotów z góry;
 doprowadzenie mediów (wody i energii elektrycznej) i odprowadzenie
ścieków;
 pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne (szatnia, jadalnia,
umywalnia, suszarnia i ustęp), które powinny spełniać normatywy
podane w ogólnych przepisach bhp;
 składowiska materiałów i wyrobów budowlanych, które powinny być
właściwie usytuowane w stosunku do innych elementów
zagospodarowania placu budowy oraz przebiegających linii6
energetycznych.

Czy została opracowana prawidłowa
organizacja robót?
 Praktycznie każda budowa powinna być prowadzona zgodnie z

planem bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (BIOZ). Obowiązek
opracowania planu BIOZ lub zapewnienia opracowania go ciąży
na kierowniku budowy, a w szczególnych przypadkach na
inwestorze;
 jeżeli na tym samym placu budowy jednocześnie działa dwóch
lub więcej wykonawców, to winien być ustanowiony koordynator
ds. bhp. Obowiązek pełnienia funkcji koordynatora nałożony
został na kierownika budowy; dla wszystkich stanowisk pracy na
budowie należy opracować ocenę ryzyka zawodowego i o
ryzyku tym poinformować pracowników. Należy też konsultować
z nimi działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa pracy na
budowie;

7

Czy stanowiska pracy są prawidłowo
przygotowane do pracy?
 Stałe stanowiska pracy na otwartej przestrzeni, a w szczególności








stanowiska operatorów maszyn i sprzętu, należy zabezpieczyć przed
wpływami atmosferycznymi i przedmiotami - za pomocą daszków, a w
okresie zimowym osłonić, zapewniając dobrą widoczność operatorowi;
nie wolno sytuować stanowisk pracy pod czynnymi napowietrznymi
liniami elektroenergetycznymi bliżej niż w odległościach 3, 5, 10, 15 m
dla linii o napięciu nieprzekraczającym odpowiednio 1, 15, 30, 110kV
oraz 30 m dla linii powyżej 110kV;
osoby na stanowiskach pracy na wysokości (1 m powyżej poziomu
podłogi lub ziemi) powinny być zabezpieczone przed upadkiem z
wysokości przy pomocy środka ochrony zbiorowej, jakim są głównie
balustrady składające się z poręczy ochronnej na wysokości 1,1 m,
deski krawężnikowej o wysokości 15 cm i wypełnienia pomiędzy
poręczą a deską.
Środki ochrony indywidualnej należy stosować wtedy, gdy stosowanie
środków zbiorowych jest niemożliwe lub nieuzasadnione;
otwory technologiczne w stropach, otwory w ścianach zewnętrznych i
krawędzie otwartych powierzchni, w pobliżu których znajdują się
stanowiska pracy, winny być zabezpieczone balustradami opisanymi
powyżej.
8

Czy maszyny i urządzenia są użytkowane
w sposób bezpieczny?
 maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być montowane i








eksploatowane zgodnie ze wskazaniami producenta i posiadać
certyfikat na znak bezpieczeństwa lub deklarację zgodności. Powinny
też być wyposażone w odpowiednie zabezpieczenia i urządzenia
ochronne;
maszyny i narzędzia ręczne powinny być utrzymywane w stanie pełnej
sprawności technicznej i użytkowane zgodnie z przeznaczeniem przez
osoby przeszkolone w tym zakresie, a w szczególnych przypadkach
przez osoby posiadające udokumentowane kwalifikacje;
maszyny i urządzenia podlegające dozorowi technicznemu mogą być
użytkowane tylko po uzyskaniu świadectwa dopuszczającego je do
ruchu;
narzędzia ręczne i drabiny muszą być we właściwym stanie
technicznym;
dla wszystkich maszyn i urządzeń powinny być opracowane i
udostępnione do stałego korzystania instrukcje bezpiecznej obsługi i
konserwacji;
maszyny powinny być oznaczone odpowiednimi znakami i barwami
bezpieczeństwa.
9

Czy urządzenia i instalacje energetyczne są
wykonane i użytkowane w sposób bezpieczny?
czynności związane z instalacjami i urządzeniami
elektrycznymi mogą być wykonywane tylko przez osoby posiadające
odpowiednie uprawnienia;
urządzenia i instalacje powinny mieć zapewnioną ochronę
przeciwporażeniową przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim,
potwierdzoną wynikami pomiarów;
budowlane rozdzielnice prądu powinny być prawidłowo rozmieszczone
(maksymalnie 50 m od odbiornika) i zabezpieczone przed dostępem
osób niepowołanych
przewody zasilające powinny być zabezpieczone przed uszkodzeniami
mechanicznymi, a przyłączenia do rozdzielnic wykonane w sposób
zapewniający bezpieczeństwo;
należy prowadzić okresowe kontrole stanu stacjonarnych urządzeń
elektrycznych (raz na miesiąc) i stanu oporności tych urządzeń (dwa
razy w roku).

 Wszelkie





10

Czy roboty ziemne i w wykopach są
wykonywane w sposób zgodny z przepisami?
 roboty ziemne powinny być prowadzone na podstawie projektu, który









określa m.in. położenie podziemnych instalacji i urządzeń. Bezpieczną
odległość od tych instalacji (odległość, w jakiej mogą być wykonywane
prace naziemne) powinien ustalić kierownik budowy;
miejsca niebezpieczne przy wykopach należy ogrodzić (balustradami
wys. 1,1 m w odległości 1 m od krawędzi wykopu) i oznaczyć napisami
ostrzegawczymi, a w porze nocnej i po zmroku zaopatrzyć w światła
ostrzegawcze;
ściany wykopów należy zabezpieczyć przez wykonanie obudowy lub
skarp o bezpiecznym kącie nachylenia; przy głębokości wykopu
większej niż 1 m należy wykonać bezpieczne zejścia i wyjścia,
rozmieszczone nie rzadziej niż co 20 m;
urobek wydobywany z wykopu należy składować w odległości min. 60
cm od krawędzi wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu, jeżeli
ściany nie są obudowane;
koparka powinna być ustawiona nie bliżej niż 60 cm od krawędzi
wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu. Pomiędzy koparką a
wykopem przebywanie osób jest zabronione.
11

Czy rusztowania są prawidłowo
zmontowane i eksploatowane?







montaż rusztowań może być prowadzony tylko przez osoby posiadające
odpowiednie i udokumentowane kwalifikacje. Osoby te w trakcie montażu
powinny stosować środki ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości;
rusztowanie może być dopuszczone do użytkowania dopiero po
przeprowadzeniu odbioru udokumentowanego odpowiednim wpisem do
dziennika budowy i powinno być użytkowane zgodnie z przeznaczeniem;
rusztowanie powinno być ustawione na ustabilizowanym gruncie,
wyprofilowanym w sposób umożliwiający odpływ wód opadowych;
rusztowanie systemowe powinno być budowane wg dokumentacji technicznej
producenta lub w przypadku rozwiązań nietypowych w oparciu o projekt
indywidualny;
rusztowanie powinno posiadać prawidłowe kotwienie, szczelne pomosty o
odpowiedniej wytrzymałości, piony komunikacyjne zapewniające bezpieczne
wchodzenie i schodzenie, balustrady składające się z poręczy ochronnej, która
w przypadku rusztowań systemowych może być umieszczona na wysokości 1
m. Jeżeli rusztowanie jest odległe od ściany więcej niż 20 cm balustrady
powinny być wykonane po obu stronach pomostu;
ponadto rusztowanie powinno posiadać ochronę odgromową i tablicę
informującą m.in. o dopuszczalnej nośności pomostów oraz być poddawane
konserwacji i sprawdzeniu - każdorazowo po silnym wietrze, opadach
atmosferycznych i przerwach w pracy dłuższych niż 10 dni.
12

Czy żurawie budowlane są użytkowane
zgodnie z obowiązującymi przepisami?





dla każdego żurawia powinna być założona książka dyżurów, w której operator odnotowuje
wszelkie uwagi o stanie żurawia oraz książka kontroli, do której wpisuje się wyniki
wszystkich badań konstrukcji żurawia;
powinien być prowadzony rejestr czasu pracy operatora, na podstawie którego to rejestru
można będzie sprawdzić, czy nie został przez pracownika przekroczony maksymalny czas
pracy, wynoszący 8 godzin na dobę;
operator żurawia powinien być odpowiednio przeszkolony i legitymować się zdanym
egzaminem komisyjnym. Jest on odpowiedzialny za obsługę żurawia i utrzymywanie go w
należytym stanie;
teren pracy żurawia powinien być dobrze oświetlony, torowisko żurawia powinno być
utrzymywane we właściwym stanie technicznym, a elementy stwarzające zagrożenie dla
osób w jego sąsiedztwie powinny być pomalowane barwami bezpieczeństwa. Szczególną
uwagę należy zwrócić na ułożenie przewodu zasilającego w energię elektryczną, aby nie był
on narażony na uszkodzenia mechaniczne i nie stwarzał zagrożenia porażenia prądem. Na
żurawiu należy umieścić tablicę informującą o jego udźwigu;
koniecznie należy ustalić zasady porozumiewania się operatora żurawia z
hakowymi (osobami zaczepiającymi lub odczepiającymi przenoszony
ciężar) i nie dopuszczać do przebywania innych osób w strefie pracy
żurawia.



← Wypadek na budowie - wywrotkę żurawia mogło spowodować zbyt mocno

wysunięte ramię dźwigu, które pod wpływem podmuchu wiatru i trzymanego
ciężaru przeważyło pojazd lub osunięcie się ziemi rozmokłej po deszczach.
13


Slide 11

BEZPIECZNA BUDOWA

Cz. 1 - BHP na budowie

1

Stawką jest życie
 W budownictwie w latach 2002 – 2004 było a

286 ofiar śmiertelnych, a 503 osoby uległy
wypadkom ciężkim.
 Główne przyczyny: niewłaściwa organizacja
stanowiska
pracy,
niedostateczne
przygotowanie
pracownika,
wady
konstrukcyjne czynnika materialnego oraz
brak nadzoru ze strony osób kierujących
pracownikami.
2

Najważniejsze przepisy
























Kodeks pracy
Prawo budowlane
Ustawa o dozorze technicznym
Rozporządzenia w sprawie:
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń do robót ziemnych,
budowlanych i drogowych
informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi
Bhp przy ręcznych pracach transportowych
zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad
pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy
rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby
wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac
trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych.
zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa
minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn
przez pracowników podczas pracy
N 1. Polska Norma - PN-EN 131-1+AC Drabiny. Rodzaje i wymiary funkcjonalne.
N 2. Polska Norma - PN-EN 131-2+AC Drabiny. Wymagania i badania oraz oznakowanie.
N 3. Polska Norma - PN-P-84525: 1998 Odzież robocza. Ubrania robocze.
N 4. Polska Norma - PN-EN-340 Odzież ochronna. Wymagania ogólne.
N 5. PN-EN ISO 20347: 2005 (U) Środki ochrony indywidualnej – Obuwie zawodowe

3

Etapy postępowania:










Przeprowadź przegląd placu budowy - przeglądem obejmij zaplecze budowy
(pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne oraz biuro budowy), ogrodzenie
placu budowy - pod kątem właściwego zabezpieczenia przed dostępem osób
nieupoważnionych. Sprawdź stan dróg, składowisk materiałów i odpadów, a
także wygrodzenie i oznakowanie stref niebezpiecznych. Sprawdź, czy stałe
stanowiska pracy są zabezpieczone we właściwy sposób i skontroluj stan
używanych na nich maszyn i urządzeń, a szczególnie tych, które są zasilane
energią elektryczną;
przeprowadź obserwację pracowników podczas pracy pod kątem poprawności
sposobu korzystania z narzędzi i sprzętu pomocniczego, stosowania odzieży i
obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej;
dokonaj analizy, które z dostrzeżonych zagrożeń i w jaki sposób mogą
sprowadzić niebezpieczeństwo dla pracujących w tych warunkach osób;
zdecyduj, czy zastosowane zabezpieczenia przed istniejącym zagrożeniem są
wystarczające;
Na koniec sprawdź, czy podjęte przez Ciebie działania w zakresie podniesienia
poziomu bezpieczeństwa pracy przyniosły oczekiwany efekt, a w szczególności:
skontroluj stan maszyn, urządzeń i narzędzi i stan zabezpieczeń ścian wykopów
i zabezpieczeń przed upadkiem z wysokości;
sprawdź stan ochrony przeciwporażeniowej;
sprawdź, czy pracownikom przydzielono odpowiednią odzież i środki ochrony
indywidualnej oraz czy właściwie je stosują
4

Czy pracownicy są odpowiednio przygotowani
do wykonywania pracy?
 pracownicy

nadzoru technicznego na budowie (kierownik
budowy, kierownicy robót) powinni posiadać uprawnienia do
sprawowania
samodzielnych
funkcji
technicznych
w
budownictwie;
 każdy pracownik powinien posiadać aktualne orzeczenie
lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na
zajmowanym stanowisku i być odpowiednio przeszkolony;
 pracownik obsługujący maszyny i urządzenia, które wymagają
specjalnych kwalifikacji, powinien legitymować się świadectwem
potwierdzającym posiadanie takich kwalifikacji;
 pracownicy powinni być przez pracodawcę wyposażeni w
odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i
stosować je podczas wykonywania pracy.

5

Czy plac budowy jest zagospodarowany we
właściwy sposób?
Zagospodarowanie placu budowy należy wykonać przed rozpoczęciem
robót budowlanych. Na zagospodarowanie składają się następujące
elementy:
 ogrodzenie terenu (wysokości minimum 1,5 m z bramą wjazdową i
furtką), zabezpieczające przed dostępem osób nieupoważnionych i
wyznaczenie stref niebezpiecznych przez wygrodzenie balustradami.
Szerokość strefy, w której istnieje zagrożenie upadku przedmiotów z
góry, powinna wynosić nie mniej niż 1/10 wysokości obiektu, z którego
mogą spadać przedmioty, ale (zwarta zabudowa miejska) min 6 m;
 drogi odpowiednio przystosowane do poruszających się po nich
środków transportu i przejścia dla pieszych. Drogi i przejścia powinny
być oświetlone i zabezpieczone przed zagrożeniem spadania
przedmiotów z góry;
 doprowadzenie mediów (wody i energii elektrycznej) i odprowadzenie
ścieków;
 pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne (szatnia, jadalnia,
umywalnia, suszarnia i ustęp), które powinny spełniać normatywy
podane w ogólnych przepisach bhp;
 składowiska materiałów i wyrobów budowlanych, które powinny być
właściwie usytuowane w stosunku do innych elementów
zagospodarowania placu budowy oraz przebiegających linii6
energetycznych.

Czy została opracowana prawidłowa
organizacja robót?
 Praktycznie każda budowa powinna być prowadzona zgodnie z

planem bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (BIOZ). Obowiązek
opracowania planu BIOZ lub zapewnienia opracowania go ciąży
na kierowniku budowy, a w szczególnych przypadkach na
inwestorze;
 jeżeli na tym samym placu budowy jednocześnie działa dwóch
lub więcej wykonawców, to winien być ustanowiony koordynator
ds. bhp. Obowiązek pełnienia funkcji koordynatora nałożony
został na kierownika budowy; dla wszystkich stanowisk pracy na
budowie należy opracować ocenę ryzyka zawodowego i o
ryzyku tym poinformować pracowników. Należy też konsultować
z nimi działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa pracy na
budowie;

7

Czy stanowiska pracy są prawidłowo
przygotowane do pracy?
 Stałe stanowiska pracy na otwartej przestrzeni, a w szczególności








stanowiska operatorów maszyn i sprzętu, należy zabezpieczyć przed
wpływami atmosferycznymi i przedmiotami - za pomocą daszków, a w
okresie zimowym osłonić, zapewniając dobrą widoczność operatorowi;
nie wolno sytuować stanowisk pracy pod czynnymi napowietrznymi
liniami elektroenergetycznymi bliżej niż w odległościach 3, 5, 10, 15 m
dla linii o napięciu nieprzekraczającym odpowiednio 1, 15, 30, 110kV
oraz 30 m dla linii powyżej 110kV;
osoby na stanowiskach pracy na wysokości (1 m powyżej poziomu
podłogi lub ziemi) powinny być zabezpieczone przed upadkiem z
wysokości przy pomocy środka ochrony zbiorowej, jakim są głównie
balustrady składające się z poręczy ochronnej na wysokości 1,1 m,
deski krawężnikowej o wysokości 15 cm i wypełnienia pomiędzy
poręczą a deską.
Środki ochrony indywidualnej należy stosować wtedy, gdy stosowanie
środków zbiorowych jest niemożliwe lub nieuzasadnione;
otwory technologiczne w stropach, otwory w ścianach zewnętrznych i
krawędzie otwartych powierzchni, w pobliżu których znajdują się
stanowiska pracy, winny być zabezpieczone balustradami opisanymi
powyżej.
8

Czy maszyny i urządzenia są użytkowane
w sposób bezpieczny?
 maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być montowane i








eksploatowane zgodnie ze wskazaniami producenta i posiadać
certyfikat na znak bezpieczeństwa lub deklarację zgodności. Powinny
też być wyposażone w odpowiednie zabezpieczenia i urządzenia
ochronne;
maszyny i narzędzia ręczne powinny być utrzymywane w stanie pełnej
sprawności technicznej i użytkowane zgodnie z przeznaczeniem przez
osoby przeszkolone w tym zakresie, a w szczególnych przypadkach
przez osoby posiadające udokumentowane kwalifikacje;
maszyny i urządzenia podlegające dozorowi technicznemu mogą być
użytkowane tylko po uzyskaniu świadectwa dopuszczającego je do
ruchu;
narzędzia ręczne i drabiny muszą być we właściwym stanie
technicznym;
dla wszystkich maszyn i urządzeń powinny być opracowane i
udostępnione do stałego korzystania instrukcje bezpiecznej obsługi i
konserwacji;
maszyny powinny być oznaczone odpowiednimi znakami i barwami
bezpieczeństwa.
9

Czy urządzenia i instalacje energetyczne są
wykonane i użytkowane w sposób bezpieczny?
czynności związane z instalacjami i urządzeniami
elektrycznymi mogą być wykonywane tylko przez osoby posiadające
odpowiednie uprawnienia;
urządzenia i instalacje powinny mieć zapewnioną ochronę
przeciwporażeniową przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim,
potwierdzoną wynikami pomiarów;
budowlane rozdzielnice prądu powinny być prawidłowo rozmieszczone
(maksymalnie 50 m od odbiornika) i zabezpieczone przed dostępem
osób niepowołanych
przewody zasilające powinny być zabezpieczone przed uszkodzeniami
mechanicznymi, a przyłączenia do rozdzielnic wykonane w sposób
zapewniający bezpieczeństwo;
należy prowadzić okresowe kontrole stanu stacjonarnych urządzeń
elektrycznych (raz na miesiąc) i stanu oporności tych urządzeń (dwa
razy w roku).

 Wszelkie





10

Czy roboty ziemne i w wykopach są
wykonywane w sposób zgodny z przepisami?
 roboty ziemne powinny być prowadzone na podstawie projektu, który









określa m.in. położenie podziemnych instalacji i urządzeń. Bezpieczną
odległość od tych instalacji (odległość, w jakiej mogą być wykonywane
prace naziemne) powinien ustalić kierownik budowy;
miejsca niebezpieczne przy wykopach należy ogrodzić (balustradami
wys. 1,1 m w odległości 1 m od krawędzi wykopu) i oznaczyć napisami
ostrzegawczymi, a w porze nocnej i po zmroku zaopatrzyć w światła
ostrzegawcze;
ściany wykopów należy zabezpieczyć przez wykonanie obudowy lub
skarp o bezpiecznym kącie nachylenia; przy głębokości wykopu
większej niż 1 m należy wykonać bezpieczne zejścia i wyjścia,
rozmieszczone nie rzadziej niż co 20 m;
urobek wydobywany z wykopu należy składować w odległości min. 60
cm od krawędzi wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu, jeżeli
ściany nie są obudowane;
koparka powinna być ustawiona nie bliżej niż 60 cm od krawędzi
wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu. Pomiędzy koparką a
wykopem przebywanie osób jest zabronione.
11

Czy rusztowania są prawidłowo
zmontowane i eksploatowane?







montaż rusztowań może być prowadzony tylko przez osoby posiadające
odpowiednie i udokumentowane kwalifikacje. Osoby te w trakcie montażu
powinny stosować środki ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości;
rusztowanie może być dopuszczone do użytkowania dopiero po
przeprowadzeniu odbioru udokumentowanego odpowiednim wpisem do
dziennika budowy i powinno być użytkowane zgodnie z przeznaczeniem;
rusztowanie powinno być ustawione na ustabilizowanym gruncie,
wyprofilowanym w sposób umożliwiający odpływ wód opadowych;
rusztowanie systemowe powinno być budowane wg dokumentacji technicznej
producenta lub w przypadku rozwiązań nietypowych w oparciu o projekt
indywidualny;
rusztowanie powinno posiadać prawidłowe kotwienie, szczelne pomosty o
odpowiedniej wytrzymałości, piony komunikacyjne zapewniające bezpieczne
wchodzenie i schodzenie, balustrady składające się z poręczy ochronnej, która
w przypadku rusztowań systemowych może być umieszczona na wysokości 1
m. Jeżeli rusztowanie jest odległe od ściany więcej niż 20 cm balustrady
powinny być wykonane po obu stronach pomostu;
ponadto rusztowanie powinno posiadać ochronę odgromową i tablicę
informującą m.in. o dopuszczalnej nośności pomostów oraz być poddawane
konserwacji i sprawdzeniu - każdorazowo po silnym wietrze, opadach
atmosferycznych i przerwach w pracy dłuższych niż 10 dni.
12

Czy żurawie budowlane są użytkowane
zgodnie z obowiązującymi przepisami?





dla każdego żurawia powinna być założona książka dyżurów, w której operator odnotowuje
wszelkie uwagi o stanie żurawia oraz książka kontroli, do której wpisuje się wyniki
wszystkich badań konstrukcji żurawia;
powinien być prowadzony rejestr czasu pracy operatora, na podstawie którego to rejestru
można będzie sprawdzić, czy nie został przez pracownika przekroczony maksymalny czas
pracy, wynoszący 8 godzin na dobę;
operator żurawia powinien być odpowiednio przeszkolony i legitymować się zdanym
egzaminem komisyjnym. Jest on odpowiedzialny za obsługę żurawia i utrzymywanie go w
należytym stanie;
teren pracy żurawia powinien być dobrze oświetlony, torowisko żurawia powinno być
utrzymywane we właściwym stanie technicznym, a elementy stwarzające zagrożenie dla
osób w jego sąsiedztwie powinny być pomalowane barwami bezpieczeństwa. Szczególną
uwagę należy zwrócić na ułożenie przewodu zasilającego w energię elektryczną, aby nie był
on narażony na uszkodzenia mechaniczne i nie stwarzał zagrożenia porażenia prądem. Na
żurawiu należy umieścić tablicę informującą o jego udźwigu;
koniecznie należy ustalić zasady porozumiewania się operatora żurawia z
hakowymi (osobami zaczepiającymi lub odczepiającymi przenoszony
ciężar) i nie dopuszczać do przebywania innych osób w strefie pracy
żurawia.



← Wypadek na budowie - wywrotkę żurawia mogło spowodować zbyt mocno

wysunięte ramię dźwigu, które pod wpływem podmuchu wiatru i trzymanego
ciężaru przeważyło pojazd lub osunięcie się ziemi rozmokłej po deszczach.
13


Slide 12

BEZPIECZNA BUDOWA

Cz. 1 - BHP na budowie

1

Stawką jest życie
 W budownictwie w latach 2002 – 2004 było a

286 ofiar śmiertelnych, a 503 osoby uległy
wypadkom ciężkim.
 Główne przyczyny: niewłaściwa organizacja
stanowiska
pracy,
niedostateczne
przygotowanie
pracownika,
wady
konstrukcyjne czynnika materialnego oraz
brak nadzoru ze strony osób kierujących
pracownikami.
2

Najważniejsze przepisy
























Kodeks pracy
Prawo budowlane
Ustawa o dozorze technicznym
Rozporządzenia w sprawie:
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń do robót ziemnych,
budowlanych i drogowych
informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi
Bhp przy ręcznych pracach transportowych
zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad
pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy
rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby
wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac
trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych.
zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa
minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn
przez pracowników podczas pracy
N 1. Polska Norma - PN-EN 131-1+AC Drabiny. Rodzaje i wymiary funkcjonalne.
N 2. Polska Norma - PN-EN 131-2+AC Drabiny. Wymagania i badania oraz oznakowanie.
N 3. Polska Norma - PN-P-84525: 1998 Odzież robocza. Ubrania robocze.
N 4. Polska Norma - PN-EN-340 Odzież ochronna. Wymagania ogólne.
N 5. PN-EN ISO 20347: 2005 (U) Środki ochrony indywidualnej – Obuwie zawodowe

3

Etapy postępowania:










Przeprowadź przegląd placu budowy - przeglądem obejmij zaplecze budowy
(pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne oraz biuro budowy), ogrodzenie
placu budowy - pod kątem właściwego zabezpieczenia przed dostępem osób
nieupoważnionych. Sprawdź stan dróg, składowisk materiałów i odpadów, a
także wygrodzenie i oznakowanie stref niebezpiecznych. Sprawdź, czy stałe
stanowiska pracy są zabezpieczone we właściwy sposób i skontroluj stan
używanych na nich maszyn i urządzeń, a szczególnie tych, które są zasilane
energią elektryczną;
przeprowadź obserwację pracowników podczas pracy pod kątem poprawności
sposobu korzystania z narzędzi i sprzętu pomocniczego, stosowania odzieży i
obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej;
dokonaj analizy, które z dostrzeżonych zagrożeń i w jaki sposób mogą
sprowadzić niebezpieczeństwo dla pracujących w tych warunkach osób;
zdecyduj, czy zastosowane zabezpieczenia przed istniejącym zagrożeniem są
wystarczające;
Na koniec sprawdź, czy podjęte przez Ciebie działania w zakresie podniesienia
poziomu bezpieczeństwa pracy przyniosły oczekiwany efekt, a w szczególności:
skontroluj stan maszyn, urządzeń i narzędzi i stan zabezpieczeń ścian wykopów
i zabezpieczeń przed upadkiem z wysokości;
sprawdź stan ochrony przeciwporażeniowej;
sprawdź, czy pracownikom przydzielono odpowiednią odzież i środki ochrony
indywidualnej oraz czy właściwie je stosują
4

Czy pracownicy są odpowiednio przygotowani
do wykonywania pracy?
 pracownicy

nadzoru technicznego na budowie (kierownik
budowy, kierownicy robót) powinni posiadać uprawnienia do
sprawowania
samodzielnych
funkcji
technicznych
w
budownictwie;
 każdy pracownik powinien posiadać aktualne orzeczenie
lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na
zajmowanym stanowisku i być odpowiednio przeszkolony;
 pracownik obsługujący maszyny i urządzenia, które wymagają
specjalnych kwalifikacji, powinien legitymować się świadectwem
potwierdzającym posiadanie takich kwalifikacji;
 pracownicy powinni być przez pracodawcę wyposażeni w
odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i
stosować je podczas wykonywania pracy.

5

Czy plac budowy jest zagospodarowany we
właściwy sposób?
Zagospodarowanie placu budowy należy wykonać przed rozpoczęciem
robót budowlanych. Na zagospodarowanie składają się następujące
elementy:
 ogrodzenie terenu (wysokości minimum 1,5 m z bramą wjazdową i
furtką), zabezpieczające przed dostępem osób nieupoważnionych i
wyznaczenie stref niebezpiecznych przez wygrodzenie balustradami.
Szerokość strefy, w której istnieje zagrożenie upadku przedmiotów z
góry, powinna wynosić nie mniej niż 1/10 wysokości obiektu, z którego
mogą spadać przedmioty, ale (zwarta zabudowa miejska) min 6 m;
 drogi odpowiednio przystosowane do poruszających się po nich
środków transportu i przejścia dla pieszych. Drogi i przejścia powinny
być oświetlone i zabezpieczone przed zagrożeniem spadania
przedmiotów z góry;
 doprowadzenie mediów (wody i energii elektrycznej) i odprowadzenie
ścieków;
 pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne (szatnia, jadalnia,
umywalnia, suszarnia i ustęp), które powinny spełniać normatywy
podane w ogólnych przepisach bhp;
 składowiska materiałów i wyrobów budowlanych, które powinny być
właściwie usytuowane w stosunku do innych elementów
zagospodarowania placu budowy oraz przebiegających linii6
energetycznych.

Czy została opracowana prawidłowa
organizacja robót?
 Praktycznie każda budowa powinna być prowadzona zgodnie z

planem bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (BIOZ). Obowiązek
opracowania planu BIOZ lub zapewnienia opracowania go ciąży
na kierowniku budowy, a w szczególnych przypadkach na
inwestorze;
 jeżeli na tym samym placu budowy jednocześnie działa dwóch
lub więcej wykonawców, to winien być ustanowiony koordynator
ds. bhp. Obowiązek pełnienia funkcji koordynatora nałożony
został na kierownika budowy; dla wszystkich stanowisk pracy na
budowie należy opracować ocenę ryzyka zawodowego i o
ryzyku tym poinformować pracowników. Należy też konsultować
z nimi działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa pracy na
budowie;

7

Czy stanowiska pracy są prawidłowo
przygotowane do pracy?
 Stałe stanowiska pracy na otwartej przestrzeni, a w szczególności








stanowiska operatorów maszyn i sprzętu, należy zabezpieczyć przed
wpływami atmosferycznymi i przedmiotami - za pomocą daszków, a w
okresie zimowym osłonić, zapewniając dobrą widoczność operatorowi;
nie wolno sytuować stanowisk pracy pod czynnymi napowietrznymi
liniami elektroenergetycznymi bliżej niż w odległościach 3, 5, 10, 15 m
dla linii o napięciu nieprzekraczającym odpowiednio 1, 15, 30, 110kV
oraz 30 m dla linii powyżej 110kV;
osoby na stanowiskach pracy na wysokości (1 m powyżej poziomu
podłogi lub ziemi) powinny być zabezpieczone przed upadkiem z
wysokości przy pomocy środka ochrony zbiorowej, jakim są głównie
balustrady składające się z poręczy ochronnej na wysokości 1,1 m,
deski krawężnikowej o wysokości 15 cm i wypełnienia pomiędzy
poręczą a deską.
Środki ochrony indywidualnej należy stosować wtedy, gdy stosowanie
środków zbiorowych jest niemożliwe lub nieuzasadnione;
otwory technologiczne w stropach, otwory w ścianach zewnętrznych i
krawędzie otwartych powierzchni, w pobliżu których znajdują się
stanowiska pracy, winny być zabezpieczone balustradami opisanymi
powyżej.
8

Czy maszyny i urządzenia są użytkowane
w sposób bezpieczny?
 maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być montowane i








eksploatowane zgodnie ze wskazaniami producenta i posiadać
certyfikat na znak bezpieczeństwa lub deklarację zgodności. Powinny
też być wyposażone w odpowiednie zabezpieczenia i urządzenia
ochronne;
maszyny i narzędzia ręczne powinny być utrzymywane w stanie pełnej
sprawności technicznej i użytkowane zgodnie z przeznaczeniem przez
osoby przeszkolone w tym zakresie, a w szczególnych przypadkach
przez osoby posiadające udokumentowane kwalifikacje;
maszyny i urządzenia podlegające dozorowi technicznemu mogą być
użytkowane tylko po uzyskaniu świadectwa dopuszczającego je do
ruchu;
narzędzia ręczne i drabiny muszą być we właściwym stanie
technicznym;
dla wszystkich maszyn i urządzeń powinny być opracowane i
udostępnione do stałego korzystania instrukcje bezpiecznej obsługi i
konserwacji;
maszyny powinny być oznaczone odpowiednimi znakami i barwami
bezpieczeństwa.
9

Czy urządzenia i instalacje energetyczne są
wykonane i użytkowane w sposób bezpieczny?
czynności związane z instalacjami i urządzeniami
elektrycznymi mogą być wykonywane tylko przez osoby posiadające
odpowiednie uprawnienia;
urządzenia i instalacje powinny mieć zapewnioną ochronę
przeciwporażeniową przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim,
potwierdzoną wynikami pomiarów;
budowlane rozdzielnice prądu powinny być prawidłowo rozmieszczone
(maksymalnie 50 m od odbiornika) i zabezpieczone przed dostępem
osób niepowołanych
przewody zasilające powinny być zabezpieczone przed uszkodzeniami
mechanicznymi, a przyłączenia do rozdzielnic wykonane w sposób
zapewniający bezpieczeństwo;
należy prowadzić okresowe kontrole stanu stacjonarnych urządzeń
elektrycznych (raz na miesiąc) i stanu oporności tych urządzeń (dwa
razy w roku).

 Wszelkie





10

Czy roboty ziemne i w wykopach są
wykonywane w sposób zgodny z przepisami?
 roboty ziemne powinny być prowadzone na podstawie projektu, który









określa m.in. położenie podziemnych instalacji i urządzeń. Bezpieczną
odległość od tych instalacji (odległość, w jakiej mogą być wykonywane
prace naziemne) powinien ustalić kierownik budowy;
miejsca niebezpieczne przy wykopach należy ogrodzić (balustradami
wys. 1,1 m w odległości 1 m od krawędzi wykopu) i oznaczyć napisami
ostrzegawczymi, a w porze nocnej i po zmroku zaopatrzyć w światła
ostrzegawcze;
ściany wykopów należy zabezpieczyć przez wykonanie obudowy lub
skarp o bezpiecznym kącie nachylenia; przy głębokości wykopu
większej niż 1 m należy wykonać bezpieczne zejścia i wyjścia,
rozmieszczone nie rzadziej niż co 20 m;
urobek wydobywany z wykopu należy składować w odległości min. 60
cm od krawędzi wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu, jeżeli
ściany nie są obudowane;
koparka powinna być ustawiona nie bliżej niż 60 cm od krawędzi
wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu. Pomiędzy koparką a
wykopem przebywanie osób jest zabronione.
11

Czy rusztowania są prawidłowo
zmontowane i eksploatowane?







montaż rusztowań może być prowadzony tylko przez osoby posiadające
odpowiednie i udokumentowane kwalifikacje. Osoby te w trakcie montażu
powinny stosować środki ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości;
rusztowanie może być dopuszczone do użytkowania dopiero po
przeprowadzeniu odbioru udokumentowanego odpowiednim wpisem do
dziennika budowy i powinno być użytkowane zgodnie z przeznaczeniem;
rusztowanie powinno być ustawione na ustabilizowanym gruncie,
wyprofilowanym w sposób umożliwiający odpływ wód opadowych;
rusztowanie systemowe powinno być budowane wg dokumentacji technicznej
producenta lub w przypadku rozwiązań nietypowych w oparciu o projekt
indywidualny;
rusztowanie powinno posiadać prawidłowe kotwienie, szczelne pomosty o
odpowiedniej wytrzymałości, piony komunikacyjne zapewniające bezpieczne
wchodzenie i schodzenie, balustrady składające się z poręczy ochronnej, która
w przypadku rusztowań systemowych może być umieszczona na wysokości 1
m. Jeżeli rusztowanie jest odległe od ściany więcej niż 20 cm balustrady
powinny być wykonane po obu stronach pomostu;
ponadto rusztowanie powinno posiadać ochronę odgromową i tablicę
informującą m.in. o dopuszczalnej nośności pomostów oraz być poddawane
konserwacji i sprawdzeniu - każdorazowo po silnym wietrze, opadach
atmosferycznych i przerwach w pracy dłuższych niż 10 dni.
12

Czy żurawie budowlane są użytkowane
zgodnie z obowiązującymi przepisami?





dla każdego żurawia powinna być założona książka dyżurów, w której operator odnotowuje
wszelkie uwagi o stanie żurawia oraz książka kontroli, do której wpisuje się wyniki
wszystkich badań konstrukcji żurawia;
powinien być prowadzony rejestr czasu pracy operatora, na podstawie którego to rejestru
można będzie sprawdzić, czy nie został przez pracownika przekroczony maksymalny czas
pracy, wynoszący 8 godzin na dobę;
operator żurawia powinien być odpowiednio przeszkolony i legitymować się zdanym
egzaminem komisyjnym. Jest on odpowiedzialny za obsługę żurawia i utrzymywanie go w
należytym stanie;
teren pracy żurawia powinien być dobrze oświetlony, torowisko żurawia powinno być
utrzymywane we właściwym stanie technicznym, a elementy stwarzające zagrożenie dla
osób w jego sąsiedztwie powinny być pomalowane barwami bezpieczeństwa. Szczególną
uwagę należy zwrócić na ułożenie przewodu zasilającego w energię elektryczną, aby nie był
on narażony na uszkodzenia mechaniczne i nie stwarzał zagrożenia porażenia prądem. Na
żurawiu należy umieścić tablicę informującą o jego udźwigu;
koniecznie należy ustalić zasady porozumiewania się operatora żurawia z
hakowymi (osobami zaczepiającymi lub odczepiającymi przenoszony
ciężar) i nie dopuszczać do przebywania innych osób w strefie pracy
żurawia.



← Wypadek na budowie - wywrotkę żurawia mogło spowodować zbyt mocno

wysunięte ramię dźwigu, które pod wpływem podmuchu wiatru i trzymanego
ciężaru przeważyło pojazd lub osunięcie się ziemi rozmokłej po deszczach.
13


Slide 13

BEZPIECZNA BUDOWA

Cz. 1 - BHP na budowie

1

Stawką jest życie
 W budownictwie w latach 2002 – 2004 było a

286 ofiar śmiertelnych, a 503 osoby uległy
wypadkom ciężkim.
 Główne przyczyny: niewłaściwa organizacja
stanowiska
pracy,
niedostateczne
przygotowanie
pracownika,
wady
konstrukcyjne czynnika materialnego oraz
brak nadzoru ze strony osób kierujących
pracownikami.
2

Najważniejsze przepisy
























Kodeks pracy
Prawo budowlane
Ustawa o dozorze technicznym
Rozporządzenia w sprawie:
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń do robót ziemnych,
budowlanych i drogowych
informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi
Bhp przy ręcznych pracach transportowych
zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad
pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy
rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby
wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac
trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych.
zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa
minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn
przez pracowników podczas pracy
N 1. Polska Norma - PN-EN 131-1+AC Drabiny. Rodzaje i wymiary funkcjonalne.
N 2. Polska Norma - PN-EN 131-2+AC Drabiny. Wymagania i badania oraz oznakowanie.
N 3. Polska Norma - PN-P-84525: 1998 Odzież robocza. Ubrania robocze.
N 4. Polska Norma - PN-EN-340 Odzież ochronna. Wymagania ogólne.
N 5. PN-EN ISO 20347: 2005 (U) Środki ochrony indywidualnej – Obuwie zawodowe

3

Etapy postępowania:










Przeprowadź przegląd placu budowy - przeglądem obejmij zaplecze budowy
(pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne oraz biuro budowy), ogrodzenie
placu budowy - pod kątem właściwego zabezpieczenia przed dostępem osób
nieupoważnionych. Sprawdź stan dróg, składowisk materiałów i odpadów, a
także wygrodzenie i oznakowanie stref niebezpiecznych. Sprawdź, czy stałe
stanowiska pracy są zabezpieczone we właściwy sposób i skontroluj stan
używanych na nich maszyn i urządzeń, a szczególnie tych, które są zasilane
energią elektryczną;
przeprowadź obserwację pracowników podczas pracy pod kątem poprawności
sposobu korzystania z narzędzi i sprzętu pomocniczego, stosowania odzieży i
obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej;
dokonaj analizy, które z dostrzeżonych zagrożeń i w jaki sposób mogą
sprowadzić niebezpieczeństwo dla pracujących w tych warunkach osób;
zdecyduj, czy zastosowane zabezpieczenia przed istniejącym zagrożeniem są
wystarczające;
Na koniec sprawdź, czy podjęte przez Ciebie działania w zakresie podniesienia
poziomu bezpieczeństwa pracy przyniosły oczekiwany efekt, a w szczególności:
skontroluj stan maszyn, urządzeń i narzędzi i stan zabezpieczeń ścian wykopów
i zabezpieczeń przed upadkiem z wysokości;
sprawdź stan ochrony przeciwporażeniowej;
sprawdź, czy pracownikom przydzielono odpowiednią odzież i środki ochrony
indywidualnej oraz czy właściwie je stosują
4

Czy pracownicy są odpowiednio przygotowani
do wykonywania pracy?
 pracownicy

nadzoru technicznego na budowie (kierownik
budowy, kierownicy robót) powinni posiadać uprawnienia do
sprawowania
samodzielnych
funkcji
technicznych
w
budownictwie;
 każdy pracownik powinien posiadać aktualne orzeczenie
lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na
zajmowanym stanowisku i być odpowiednio przeszkolony;
 pracownik obsługujący maszyny i urządzenia, które wymagają
specjalnych kwalifikacji, powinien legitymować się świadectwem
potwierdzającym posiadanie takich kwalifikacji;
 pracownicy powinni być przez pracodawcę wyposażeni w
odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i
stosować je podczas wykonywania pracy.

5

Czy plac budowy jest zagospodarowany we
właściwy sposób?
Zagospodarowanie placu budowy należy wykonać przed rozpoczęciem
robót budowlanych. Na zagospodarowanie składają się następujące
elementy:
 ogrodzenie terenu (wysokości minimum 1,5 m z bramą wjazdową i
furtką), zabezpieczające przed dostępem osób nieupoważnionych i
wyznaczenie stref niebezpiecznych przez wygrodzenie balustradami.
Szerokość strefy, w której istnieje zagrożenie upadku przedmiotów z
góry, powinna wynosić nie mniej niż 1/10 wysokości obiektu, z którego
mogą spadać przedmioty, ale (zwarta zabudowa miejska) min 6 m;
 drogi odpowiednio przystosowane do poruszających się po nich
środków transportu i przejścia dla pieszych. Drogi i przejścia powinny
być oświetlone i zabezpieczone przed zagrożeniem spadania
przedmiotów z góry;
 doprowadzenie mediów (wody i energii elektrycznej) i odprowadzenie
ścieków;
 pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne (szatnia, jadalnia,
umywalnia, suszarnia i ustęp), które powinny spełniać normatywy
podane w ogólnych przepisach bhp;
 składowiska materiałów i wyrobów budowlanych, które powinny być
właściwie usytuowane w stosunku do innych elementów
zagospodarowania placu budowy oraz przebiegających linii6
energetycznych.

Czy została opracowana prawidłowa
organizacja robót?
 Praktycznie każda budowa powinna być prowadzona zgodnie z

planem bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (BIOZ). Obowiązek
opracowania planu BIOZ lub zapewnienia opracowania go ciąży
na kierowniku budowy, a w szczególnych przypadkach na
inwestorze;
 jeżeli na tym samym placu budowy jednocześnie działa dwóch
lub więcej wykonawców, to winien być ustanowiony koordynator
ds. bhp. Obowiązek pełnienia funkcji koordynatora nałożony
został na kierownika budowy; dla wszystkich stanowisk pracy na
budowie należy opracować ocenę ryzyka zawodowego i o
ryzyku tym poinformować pracowników. Należy też konsultować
z nimi działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa pracy na
budowie;

7

Czy stanowiska pracy są prawidłowo
przygotowane do pracy?
 Stałe stanowiska pracy na otwartej przestrzeni, a w szczególności








stanowiska operatorów maszyn i sprzętu, należy zabezpieczyć przed
wpływami atmosferycznymi i przedmiotami - za pomocą daszków, a w
okresie zimowym osłonić, zapewniając dobrą widoczność operatorowi;
nie wolno sytuować stanowisk pracy pod czynnymi napowietrznymi
liniami elektroenergetycznymi bliżej niż w odległościach 3, 5, 10, 15 m
dla linii o napięciu nieprzekraczającym odpowiednio 1, 15, 30, 110kV
oraz 30 m dla linii powyżej 110kV;
osoby na stanowiskach pracy na wysokości (1 m powyżej poziomu
podłogi lub ziemi) powinny być zabezpieczone przed upadkiem z
wysokości przy pomocy środka ochrony zbiorowej, jakim są głównie
balustrady składające się z poręczy ochronnej na wysokości 1,1 m,
deski krawężnikowej o wysokości 15 cm i wypełnienia pomiędzy
poręczą a deską.
Środki ochrony indywidualnej należy stosować wtedy, gdy stosowanie
środków zbiorowych jest niemożliwe lub nieuzasadnione;
otwory technologiczne w stropach, otwory w ścianach zewnętrznych i
krawędzie otwartych powierzchni, w pobliżu których znajdują się
stanowiska pracy, winny być zabezpieczone balustradami opisanymi
powyżej.
8

Czy maszyny i urządzenia są użytkowane
w sposób bezpieczny?
 maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być montowane i








eksploatowane zgodnie ze wskazaniami producenta i posiadać
certyfikat na znak bezpieczeństwa lub deklarację zgodności. Powinny
też być wyposażone w odpowiednie zabezpieczenia i urządzenia
ochronne;
maszyny i narzędzia ręczne powinny być utrzymywane w stanie pełnej
sprawności technicznej i użytkowane zgodnie z przeznaczeniem przez
osoby przeszkolone w tym zakresie, a w szczególnych przypadkach
przez osoby posiadające udokumentowane kwalifikacje;
maszyny i urządzenia podlegające dozorowi technicznemu mogą być
użytkowane tylko po uzyskaniu świadectwa dopuszczającego je do
ruchu;
narzędzia ręczne i drabiny muszą być we właściwym stanie
technicznym;
dla wszystkich maszyn i urządzeń powinny być opracowane i
udostępnione do stałego korzystania instrukcje bezpiecznej obsługi i
konserwacji;
maszyny powinny być oznaczone odpowiednimi znakami i barwami
bezpieczeństwa.
9

Czy urządzenia i instalacje energetyczne są
wykonane i użytkowane w sposób bezpieczny?
czynności związane z instalacjami i urządzeniami
elektrycznymi mogą być wykonywane tylko przez osoby posiadające
odpowiednie uprawnienia;
urządzenia i instalacje powinny mieć zapewnioną ochronę
przeciwporażeniową przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim,
potwierdzoną wynikami pomiarów;
budowlane rozdzielnice prądu powinny być prawidłowo rozmieszczone
(maksymalnie 50 m od odbiornika) i zabezpieczone przed dostępem
osób niepowołanych
przewody zasilające powinny być zabezpieczone przed uszkodzeniami
mechanicznymi, a przyłączenia do rozdzielnic wykonane w sposób
zapewniający bezpieczeństwo;
należy prowadzić okresowe kontrole stanu stacjonarnych urządzeń
elektrycznych (raz na miesiąc) i stanu oporności tych urządzeń (dwa
razy w roku).

 Wszelkie





10

Czy roboty ziemne i w wykopach są
wykonywane w sposób zgodny z przepisami?
 roboty ziemne powinny być prowadzone na podstawie projektu, który









określa m.in. położenie podziemnych instalacji i urządzeń. Bezpieczną
odległość od tych instalacji (odległość, w jakiej mogą być wykonywane
prace naziemne) powinien ustalić kierownik budowy;
miejsca niebezpieczne przy wykopach należy ogrodzić (balustradami
wys. 1,1 m w odległości 1 m od krawędzi wykopu) i oznaczyć napisami
ostrzegawczymi, a w porze nocnej i po zmroku zaopatrzyć w światła
ostrzegawcze;
ściany wykopów należy zabezpieczyć przez wykonanie obudowy lub
skarp o bezpiecznym kącie nachylenia; przy głębokości wykopu
większej niż 1 m należy wykonać bezpieczne zejścia i wyjścia,
rozmieszczone nie rzadziej niż co 20 m;
urobek wydobywany z wykopu należy składować w odległości min. 60
cm od krawędzi wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu, jeżeli
ściany nie są obudowane;
koparka powinna być ustawiona nie bliżej niż 60 cm od krawędzi
wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu. Pomiędzy koparką a
wykopem przebywanie osób jest zabronione.
11

Czy rusztowania są prawidłowo
zmontowane i eksploatowane?







montaż rusztowań może być prowadzony tylko przez osoby posiadające
odpowiednie i udokumentowane kwalifikacje. Osoby te w trakcie montażu
powinny stosować środki ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości;
rusztowanie może być dopuszczone do użytkowania dopiero po
przeprowadzeniu odbioru udokumentowanego odpowiednim wpisem do
dziennika budowy i powinno być użytkowane zgodnie z przeznaczeniem;
rusztowanie powinno być ustawione na ustabilizowanym gruncie,
wyprofilowanym w sposób umożliwiający odpływ wód opadowych;
rusztowanie systemowe powinno być budowane wg dokumentacji technicznej
producenta lub w przypadku rozwiązań nietypowych w oparciu o projekt
indywidualny;
rusztowanie powinno posiadać prawidłowe kotwienie, szczelne pomosty o
odpowiedniej wytrzymałości, piony komunikacyjne zapewniające bezpieczne
wchodzenie i schodzenie, balustrady składające się z poręczy ochronnej, która
w przypadku rusztowań systemowych może być umieszczona na wysokości 1
m. Jeżeli rusztowanie jest odległe od ściany więcej niż 20 cm balustrady
powinny być wykonane po obu stronach pomostu;
ponadto rusztowanie powinno posiadać ochronę odgromową i tablicę
informującą m.in. o dopuszczalnej nośności pomostów oraz być poddawane
konserwacji i sprawdzeniu - każdorazowo po silnym wietrze, opadach
atmosferycznych i przerwach w pracy dłuższych niż 10 dni.
12

Czy żurawie budowlane są użytkowane
zgodnie z obowiązującymi przepisami?





dla każdego żurawia powinna być założona książka dyżurów, w której operator odnotowuje
wszelkie uwagi o stanie żurawia oraz książka kontroli, do której wpisuje się wyniki
wszystkich badań konstrukcji żurawia;
powinien być prowadzony rejestr czasu pracy operatora, na podstawie którego to rejestru
można będzie sprawdzić, czy nie został przez pracownika przekroczony maksymalny czas
pracy, wynoszący 8 godzin na dobę;
operator żurawia powinien być odpowiednio przeszkolony i legitymować się zdanym
egzaminem komisyjnym. Jest on odpowiedzialny za obsługę żurawia i utrzymywanie go w
należytym stanie;
teren pracy żurawia powinien być dobrze oświetlony, torowisko żurawia powinno być
utrzymywane we właściwym stanie technicznym, a elementy stwarzające zagrożenie dla
osób w jego sąsiedztwie powinny być pomalowane barwami bezpieczeństwa. Szczególną
uwagę należy zwrócić na ułożenie przewodu zasilającego w energię elektryczną, aby nie był
on narażony na uszkodzenia mechaniczne i nie stwarzał zagrożenia porażenia prądem. Na
żurawiu należy umieścić tablicę informującą o jego udźwigu;
koniecznie należy ustalić zasady porozumiewania się operatora żurawia z
hakowymi (osobami zaczepiającymi lub odczepiającymi przenoszony
ciężar) i nie dopuszczać do przebywania innych osób w strefie pracy
żurawia.



← Wypadek na budowie - wywrotkę żurawia mogło spowodować zbyt mocno

wysunięte ramię dźwigu, które pod wpływem podmuchu wiatru i trzymanego
ciężaru przeważyło pojazd lub osunięcie się ziemi rozmokłej po deszczach.
13