Slide 1

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.


Slide 2

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.


Slide 3

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.


Slide 4

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.


Slide 5

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.


Slide 6

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.


Slide 7

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.


Slide 8

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.


Slide 9

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.


Slide 10

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.


Slide 11

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.


Slide 12

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.


Slide 13

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.


Slide 14

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.


Slide 15

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.


Slide 16

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.


Slide 17

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.


Slide 18

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.


Slide 19

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.


Slide 20

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.


Slide 21

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.


Slide 22

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.


Slide 23

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.


Slide 24

W klasie, szatni czy na boisku szkolnym
dochodzi do aktów przemocy z użyciem
telefonów komórkowych lub Internetu.
Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata
dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny,
gdyż młodym ludziom wydaje się,
że są tam anonimowi.
Musimy zdać sobie z tego sprawę,
że szkoła powinna temu przeciwdziałać.
Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić.
Co robić kiedy

CYBERPZEMOC
jest już u nas w szkole?

Rozwój Internetu powoduje zmianę
obyczajowości zachowań w pewnych
sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych
i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy
ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje
zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą
do mediów elektronicznych, co stało się w
ostatnich latach poważną kwestią społeczną.
Z badań wynika, że ponad 50% młodych
internautów doświadcza w sieci różnych form
przemocy. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie
błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich
ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie
radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół.

Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują,
że nie tylko są one empatyczne, ale nie
potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi.
Siedząc bowiem przed komputerem nie
ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje
frustracje przenoszą często na grunt
wirtualny, nie zdając sobie sprawy z
konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne
próby rozwiązywania przez nich konfliktów i
problemów z którymi nie potrafią się uporać
na co dzień, są niekiedy fatalne w
skutkach.

CYBERPRZEMOC:
Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli
technologii
informacyjnych,
np.:
portali
społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet
poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może
przyjmować
różne
formy: straszenia,
nękania,
wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub
filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze
do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w
kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi.
Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci
pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko
ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań
cyberagresywnych.

ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI
Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne
bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub
zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że
ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie
odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W
świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji:
zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To
mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i
jego działania. Brak negatywnych konsekwencji
zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym
okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane

internetowym
efektem odhamowania
polega na braku odczuwania ograniczeń
charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich.

UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY
Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń,
rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że
ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących
ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak
zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję
wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o
istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być
bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są.
Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie
fałszywych informacji to także przemoc.
Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i
epitetów pod adresem
uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą!

PROCEDURA INTERWENCJI:
• udzielenie pomocy i wsparcia ofierze,
•
•
•
•

ustalenie okoliczności zdarzenia,
zabezpieczenie dowodów,
znalezienie sprawcy,
wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz
praca nad zmianą postawy,
• ochrona świadków wirtualnych wybryków.

DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY:
Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od
swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie
potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego.
Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż
zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem
szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary.
Dlatego:
• Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły,
• Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować,
• Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i
podejmie działania w celu ochronienia go,
• Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp.

WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ
NAUCZYCIEL UCZNIOWI,
GDY TEN ZAWIADAMIA GO,
ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY:
 Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy,
maile, komentarze,
 Zastanów
się
nad
zmianą
swoich
danych
kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp.
 Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy,
zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom,
 Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj
możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy.

PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC
OFIARY PRZEMOCY:
 UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY,
 ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ,
 UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB
ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW,
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW,
 USTALENIE SPRAWCÓW,
 POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA
ZDARZENIA,
 POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O
ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I
POMOCY,
 MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA,
 W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU
RODZINNEGO.

PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ
UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA
POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI.
ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH
DZIAŁANIA SZKOŁY.

WAŻNE!
Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem
technologii komputerowej powinny być zbadane ,
zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje
pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje
sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub
świadków. W działania włącza się również szkolny
informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć
je oraz ustalić tożsamość sprawcy.

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
Wszystkie dowody cyberprzemocy
należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać
datę, czas otrzymania materiału, treść
wiadomości oraz dane sprawcy czy adres
strony www, na której pojawiły się te
materiały. Taka baza prawdopodobnie
umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz
szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli
doszło do złamania prawa,
to zabezpieczone materiały
należy przekazać policji.

ZNALEZIENIE SPRAWCY
Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do
źródła wysłania wiadomości, ale podczas
identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie
wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten
posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem,
nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z
bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może
pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje,
lub domyśla się kto to może być.

Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z
grupy rówieśniczej.

DZIAŁANIA SŁUŻĄCE
IDENTYFIKACJI SPRAWCY:
1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować
niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli
podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych
osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym,
2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia
odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela
numeru telefonu,
3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą
ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie
ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji

JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ
ZIDENTYFIKOWANY,
NALEŻY BEZWZGLĘDNIE
ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ.

DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY
• Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to
powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest
koordynatorem takich działań w placówce.
• Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien
usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy,
również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego
działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym
elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia
w stosunku do pokrzywdzonego.
• Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać
przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję
dyscyplinarną.

KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD
UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE:
• Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy
incydent, czy powtarzające się zdarzenia,
• Rodzaj rozpowszechnionego materiału,
• Świadomość popełnionego czynu,
• Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej
tożsamości,
• Co było motywacją agresora,
• Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara,
• Trudność usunięcia materiałów z sieci,

Jeżeli nie udało się ustalić
sprawcy przemocy,
należy:
 Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić
administratora w celu usunięcia krzywdzących
materiałów
 Bezwzględnie zawiadomić policję, która
podejmie dalsze czynności w celu jego
ustalenia.

POMOC PSYCHOLOGICZNA
Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien
uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z
psychologiem szkolnym. Istotą jest
psychoedukacja ucznia polegająca na
uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i
uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów,
opanowania emocji, możliwości zachowań w
trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające
na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji
jego czynów, zmianę postawy i postępowania.

OCHRONA ŚWIADKÓW
ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ
Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka
przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub
groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu
potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako
donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja
jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił
szkołę
o
incydencie.
Świadka
zgłaszającego
cyberprzemoc należy:
zapewnić, że dobrze zrobił,
docenić jego odwagę,
nie upubliczniać jego udziału w sprawie,
zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą.

PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY
Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM
Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na
policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana
przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją
jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o
sprawie sądu rodzinnego:
Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał
dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien
pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny,
szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o
przejawach demoralizacji dziecka,
Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki
wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych
pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się
do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich
środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z
nieletnimi.

WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY:
Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością
młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować,
by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety
wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki,
które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ:

ŻEBY
ZANIM
NIE
DOŁĄCZYSZ
KRZYWDZIĆ
ŻEBY
POMÓC
ŻEBY
ZANIM
NIE
ZANIM
DASZ
DAĆ
SIĘ
ZAUFASZ
SIĘ
SKRZYWDZIĆ
NAMIERZYĆ
portale
nawet
społecznościowe
niewinny
żart
użyty
zachęcają
przy
pomocy
doinformacje
wstąpienia
Internetu
wmoże
ichdzieje
szeregi,
kogoś
nigdy
nie
pozostawaj
obojętny,
jeśli
widzisz,
że
komuś
się
bądź
gdyostrożny,
chcesz
pamiętaj,
wrzucić
a
jeśli
że
czujesz
kontakty
do
sieci
się
w
jakieś
sieci
zagrożony
mogą
z
być
powodu
na
bardzo
swój
czyjegoś
temat,
POMYŚL
ABY
SURFOWAĆ
BEZPIECZNIE!
skrzywdzić,
dzięki
nim
traktuj
można
innych
wprawdzie
tak,
jakbyś
powiększyć
sam
chciał
grono
byćswoich
traktowany.
krzywda.
Powiadom
go
októre
tym,
że
zauważyłeś
incydent,
żeniejesteś
zachowania
niebezpieczne,
zastanów
się
lubczy
gdyż
treści,
warto
niektórzy
podawać
znalazłeś
udają
swój
wwniej
adres
Internecie,
kogoś,
zamieszkania,
kim
zgłoś
tosą
znajomych,
rób
niczego
ale
stajesz
bezaby
się
zgody
teżinnych
dostępny
i mu
aprobaty
dla
innych
ludzi,
użytkowników
którzy
nie mają
temu
przeciwny
i zamierzasz
pomóc.
Warto
o wszystkim
wNie
realnym
nazwę
świecie,
koniecznie
szkoły
oraz
zaufanej
ukryć
swe
osobie
danych
niedobre
dorosłej,
osobowych,
intencje,
dlatego
dobrych
intencji
i zamiarów,
dlatego
sprawdźoczy
poziom
powiedzieć
zaufanemu
dorosłemu,
bądź
ostrożny
w podawaniu
informacji
sobie
prywatności danego portalu jest wystarczający,

W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem
Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania
się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie
zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii
komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i
bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się
one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest
podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym
życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od
reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą
zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się
zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy
przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać
możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla
wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy.

Ważnym elementem profilaktyki związanej z
przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom
konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad
postępowania, gdy będzie miała miejsce.