Slide 1

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 2

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 3

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 4

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 5

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 6

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 7

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 8

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 9

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 10

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 11

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 12

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 13

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 14

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 15

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 16

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 17

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 18

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 19

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 20

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 21

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 22

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 23

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 24

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 25

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 26

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 27

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 28

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 29

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 30

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 31

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 32

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 33

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 34

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 35

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 36

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 37

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 38

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 39

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 40

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 41

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 42

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 43

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 44

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 45

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 46

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 47

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 48

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 49

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 50

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 51

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 52

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 53

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 54

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 55

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 56

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 57

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 58

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 59

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 60

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 61

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 62

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 63

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 64

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 65

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 66

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 67

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 68

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 69

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 70

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 71

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 72

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 73

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 74

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 75

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 76

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 77

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 78

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 79

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 80

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 81

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 82

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 83

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 84

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 85

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 86

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 87

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 88

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 89

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 90

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 91

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 92

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 93

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 94

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 95

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 96

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 97

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 98

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 99

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 100

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 101

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 102

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 103

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 104

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 105

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 106

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 107

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 108

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 109

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 110

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 111

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 112

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 113

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 114

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 115

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 116

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 117

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 118

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 119

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 120

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 121

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 122

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 123

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 124

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 125

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 126

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 127

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 128

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 129

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 130

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 131

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 132

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 133

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 134

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 135

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 136

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 137

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 138

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 139

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 140

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 141

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2


Slide 142

Witam Was w mojej
prezentacji pt.
„ Ssaki świata”.
Znajdziecie tutaj wiele
łagodnych
jak i groźnych zwierząt.
Aby to wszystko zobaczyć
musicie jedynie
włączyć przycisk
„START”.
Miłej zabawy

START

ZAKOŃCZ

B

C

D

F

H

J

K

L

Ł

M

N

P

S

Ś

T

W

Z

Ż

Przyciśnij
pierwszą
literę
z nazwy
rodziny ssaków
np. K - koty

Spis rodzin
ssaków

Powrót

„B” – Bobry
„C” – Chomikowate
„D” – Delfinowate, Dziobaki, Dydelfowate
„F” – Foki
„H” – Hieny, Hipopotamy
„J” – Jeleniowate, Jeżowate, Jeżozwierz
„K” – Kangurowate, Kapibary, Kolczatkowate, Koniowate,
Koty, Krętorogie
„L” – Lemurowate, Leniwce, Lorisowate
„Ł” – Łasicowate, Łaszczowate
„M” – Małpy człekokształtne, Morsy, Mrówkojady,
Myszowate
„N” – Niedźwiedziowate, Niełazy, Nosorożce
„P” – Płaksowate, Psowate
„S” – Słonie, Szopowate
„Ś” – Świniowate
„T” – Tapiry
„W” – Wielbłądowate, Wieloryby, Wiewiórkowate
„Z” – Zającowate
„Ż” – Żyrafowate

Bobry

Chomikowate

Delfinowate

Dziobaki

Dydelfowate

Foki

Hieny

Hipopotamy

Jeleniowate

Jeżowate

Jeżozwierz

Kangurowate

Koty

Kapibary

Krętorogie

Kolczatkowate

Koniowate

Lemurowate

Leniwce

Lorisowate

Łasicowate

Łaszczowate

Małpy człekokształtne

Morsy

Mrówkojady

Myszowate

Niedźwiedziowate

Niełazy

Nosorożce

Płaksowate

Psowate

Słonie

Szopowate

Świniowate

Tapiry

Wielbłądowate

Wieloryby

Wiewiórkowate

Zającowate

Żyrafowate

(bobry
)
Występowanie: podmokłe tereny
w pobliżu jezior i strumieni
Pożywienie: liście, rośliny zielne,
trawy, zdrewniałe łodygi roślin
Rozmnażanie: 1 - 8 młodych po
ciąży trwającej 105 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów
80 - 120 cm, ciężar 11 -30 kg
Ubarwienie: rudo-brązowe
Długość życia: 10 - 15 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Bobry są gryzoniami, które przystosowały się do życia w wodzie.
Ich gęste, pokryte tłuszczem futro jest wodoodporne,
a palce tylnych kończyn spina błona pływna
Gdy bobry nurkują, ich uszy i nozdrza zamykają się,
a oczy pokrywają błoną. Poza tym bóbr zatyka sobie gardło język
aby woda nie dostawała się do płuc.
Bobry pływają lekko, dzięki pionowym ruchom szerokiego
i płaskiego ogona. Jednak już na lądzie są mniej zwinne.
Tu poruszają się ciężko i niezgrabnie.

2/2

(chomiki, myszoskoczki, norniki i lemingi,
szczury)
Występowanie: stepy, lasostepy,
tereny górzyste, tereny uprawne
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: rośliny, czasami
owady
Rozmnażanie: na wolności 2 - 14
ZDJĘCIA:
młodych w miocie, raz, dwa lub
trzy razy do roku
Rozmiary ciała: (chomik
dzungaryjski) - głowa i tułów
5,3 - 10,2 cm; ciężar 50 g;
(chomik europejski) - głowa i tułów
20 - 34 cm; ciężar do 700 g
Ubarwienie: od szarego po
brunatne, z białymi łatami
Długość życia: 2 - 3 lata na

Chomiki są gryzoniami spokrewnionymi ze szczurami i
myszami, stąd określa się je gryzoniami szczuropodobnymi.
Znany powszechnie chomik syryjski, często trzymany przez
ludzi w domu, ma krępe, zaokrąglone ciało, spłaszczony
pyszczek, duże uszy i mały ogon. Pozostałe gatunki chomików
ze względu na spiczasty pyszczek i dłuższy ogon bardziej
przypominają myszy.
Chomiki prowadzą samotny tryb życia. Każdy z nich kopie
własną norę, głęboką na 1 m. Chomik europejski ryje cały
system nor z licznymi wejściami i komorami. Jednej komory
używa do spania, drugiej do składania odchodów, w
pozostałych przechowuje żywności.

2/2

(delfiny)
Występowanie: głównie
przybrzeżne mielizny, niektóre na
otwartym oceanie
Pożywienie: ryby, głowonogi,
skorupiaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(tonin): od głowy do ogona 1,2 m;
ciężar 40 kg; największy (orka): od
głowy do ogona 8 - 9 m; ciężar 4,5
tony
Ubarwienie: szare lub czarne,
często z białymi łatami, czasami
łaty innego koloru

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Delfiny to nazwa nadawana niewielkim wielorybom z podrzędu
zębowców i dwóch rodzin: delfinowatych oraz delfinów
słodkowodnych. Występują w oceanach całego świata. U
większości delfinów wydłużone szczęki układają się w rodzaj
dzioba wyodrębnionego od reszty pyska. Nad dziobem zaczyna
się wystające i zaokrąglone czoło. Nozdrza nie są umieszczone
na dziobie, bowiem delfin oddycha przez otwór nosowy
znajdujący się na głowie tuż za czołem. Na grzbiecie delfina jest
pojedyncza płetwa zagięta do tyłu. Nazwa zębowce jest
uzasadniona, gdyż większość delfinów ma liczne stożkowate (od
100 do 224) zęby. Spiczaste i równej długości zęby służą do
przytrzymywania śliskich zdobyczy. Delfiny żywią się rybami, choć
niektóre z nich wolą kałamarnice, a inne zadowolą się nawet
krewetkami.

2/2

Występowanie: rzeki i jeziora
południowo-zachodniej Australii i
na Tasmanii
Pożywienie: pierścienice,
skorupiaki, larwy owadów, małże,
ślimaki
Rozmnażanie: na ogół dwa jaja, z
których po 10 - 12 dniach
wysiadywania wylegają się młode
Rozmiary ciała: głowa i tułów 30 45 cm; dziób 6 cm; ogon 10 -15
cm; ciężar 0,5 - 2 kg; samica nieco
mniejsza
Ubarwienie: ciemnobrązowa
sierść na grzbiecie, srebrno-szara
lub jasnobrązowa pod spodem
ciała Długość życia: około 15

(dziobaki
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Dziobak, jeśli nie liczyć niektórych gatunków ryjówek, jest
jedynym jadowitym ssakiem. Jednak tylko samce wytwarzają
truciznę, która jest w stanie zabić psa i spowodować dotkliwy ból
u człowieka. Dziobak jest ssakiem jajorodnym, należy do
jednego z najbardziej niezwykłych ssaków. Po wykluciu się,
prawie przez 4 miesiące młode dziobaki żywią się mlekiem matki
zlizywanym z brzucha, gdzie bezpośrednio uchodzą gruczoły. Nie
ma sutek. Oprócz dziobaków jedynymi znoszącymi jaja ssakami
są kolczatki, które razem z dziobakami tworzą rząd stekowców.
Dziobak występuje na obszarach wschodniej Australii. Mieszka
pojedynczo lub parami w norach nad brzegami rzek oraz jezior i
dlatego tam najczęściej można go spotkać. Wejście do nor
znajduje się pod wodą. Jeszcze niedawno z powodu cennego
futra groziło mu wyginięcie, teraz jednak otoczony jest ochroną.

1/1

Występowanie: tereny leśne w
strefie zwrotnikowej i umiarkowanej (oposy)
Pożywienie: trawy, owoce, owady,
węże, ptaki, inne małe zwierzęta,
padlina
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: duże ilości młodych
po ciąży trwającej około 2 tygodni;
mniej więcej do 10 młodych
dożywa wieku dojrzałego
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(oposik brazylijski): głowa i tułów
5,5 cm; ogon 4,2 cm; ciężar 10 g;
największy (dydelf północny):
głowa i tułów 55 cm; ogon 54 cm;
ciężar 5,5 kg
Ubarwienie:
sierść szara, brązowa lub złocista,
czasem pręgowana
Długość
życia: do 3 lat, w niewoli dłużej

“Udawanie martwego” jest jednym ze sposobów, jakie stosuje
dydelf północny, aby umknąć drapieżnikom. Dydelf północny jest
jedynym zwierzęciem, o którym wiadomo, że umie to robić.
Zamieszkuje wyłącznie w Ameryce Północnej. Liczne
pozostałe gatunki oposów występują na obszarach od
Meksyku - przez Amerykę Środkową, aż po Amerykę
Południową. Oposy zaliczamy do rzędu torbaczy. Są
ssakami, których potomstwo zazwyczaj rozwija się w torbach
lęgowych. Są jedynymi torbaczami występującymi poza
Oceanią i Australią, stad niekiedy nazywa się je torbaczami
amerykańskimi

2/2

Występowanie: skały przybrzeżne,
wyspy, polarne lądolody i wielkie
jeziora całego świata, morza zimne.
Pożywienie: najczęściej ryby,
głowonogi i inne bezkręgowce
morskie, tylko lampart morski
odżywia się przeważnie zwierzętami
stałocieplnymi. Rozmnażanie:
zazwyczaj 1 rzadziej 2 młode po
ciąży trwającej 10 - 11 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejsza
(nerpa): od głowy do ogona 117 cm;
ciężar 45 kg; największa (słoń
morski): od głowy do ogona 490 cm;
ciężar 2400 kg. Na ogół
przedstawiciele obu płci mają takie
same rozmiary.
Ubarwienie: szare lub brązowe,
często z ciemnymi cętkami bądź
łatami; młode tuż po urodzeniu są

(foki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Foki są ssakami o gładkiej, błyszczącej sierści i wrzecionowatym
ciele. Występują w morzach i oceanach strefy umiarkowanej i
okołobiegunowej. Nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich. Mają
krótkie i grube płetwy, przednie są zredukowanymi
nadgarstkami, a tylne – stopami, świetnie pływają. Służą też
temu opływowe ciała, które z łatwością poruszają się w wodzie.
Duże oczy ułatwiają im widzenie w ciemnym podwodnym świecie.
Foki nie mają małżowin usznych, co odróżnia je od
spokrewnionych z nimi lwów morskich i uchatek. Płetwy fok są
tak słabe, że nie są one w stanie poruszać się na lądzie. Nie mają
ogona. Ich kończyny przybrały kształt płetw, tworzą głównie
pięciopalczaste ręce i stopy o długich palcach połączonych błoną
pływną. Do pływania służą im głównie kończyny tylne. Foki na
lądzie pełzają lub skaczą podpierając się najpierw na piersiach,
a potem na brzuchu. Foki mają pod skórą grubą

2/2

(hieny)
Występowanie: tereny trawiaste,
sawanna, zarośla
Pożywienie:, pędraki, owoce, jaja,
mięso zwierząt
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
w miocie po ciąży trwającej 60 110 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 85 - 170 cm; ciężar 8 - 80
kg Ubarwienie: od żółtego po
brązowe i rude, z białymi plamami i
pręgami
Długość
życia: 13 - 25 lat

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Hieny są ssakami wyglądem przypominającymi psy i występującym
w Afryce i na niektórych obszarach Azji. Samice są nieco większe
od samców. Hieny mają opadający grzbiet, co sprawia,
że wyglądają niezgrabnie. Mięśnie karku i barków mają bardzo
rozwinięte.Mają krótką, splątaną grzywę i puszysty ogon.Kiedy hien
poluje, to zadziera ogon, kuli go i chowa pod siebie w czasie uciecz
przed wrogiem. Hieny bardzo dobrze widzą nocą, ponieważ polują
zmroku. Mogą w ciągu kilku sekund pochwycić i pożreć małe zwierz
ale by złapać większą i silniejszą zwierzynę, hieny polują sforami
liczącymi od 10 do 20 osobników.W ciągu 15 minut są w stanie zjeś
padlinę zebry.Gdy mięsa jest za dużo, zaciągają nie zjedzone kaw
do niewielkich stawów, aby je ukryć przed innymi zwierzętami.
Potrafią przez kilka kilometrów biec z prędkością
do 60 km/godz.

2/2

Występowanie: w ciągu dnia
jeziora, sadzawki i rzeki, nocą tereny trawiaste; jedynie
(hipopotamy
hipopotam karłowaty zamieszkuje
)
podmokłe i bagniste lasy
Pożywienie: roślinność lądowa,
CIEKAWOSTKA:
głównie trawy i miękka roślinność
wodna
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 190 -240 dni
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: (hipopotam
karłowaty): głowa i tułów 1,5 m;
ciężar 180 - 260kg; (hipopotam):
głowa i tułów 3,5 - 4,5
m;
ciężar do 3,6 tony; samce są
większe od samic
Ubarwienie: ciemnoszare,
brunatne pod spodem jaśniejsze, o
różowym odcieniu

Najbardziej znany jest większy gatunek hipopotama. Można
go spotkać nad wolno płynącymi rzekami i jeziorami.
Zamieszkuje większość obszaru Afryki na południe od
Sahary. Drugim - rzadkim gatunkiem jest hipopotam
karłowaty, występujący w lasach zachodniej Afryki. Jest
niewielki w porównaniu ze swoim stepowym kuzynem.
Rzadko można go spotkać, dlatego niewiele wiadomo o jego
zwyczajach. Oczy, uszy i nozdrza hipopotama pospolitego
umieszczone są na pagórkowatych wyniosłoś ciach, co
pozwala mu na oddychanie i obserwację, nawet w czasie
zanurzenia w wodzie. Gdy nurkuje, zamyka nozdrza. U
hipopotama karłowatego oczy położone są po bokach głowy.

2/2

Występowanie: głównie lasy i
puszcze; niektóre gatunki występują
w tundrze lub na stepie
Pożywienie: trawy, pędy, pączki,
liście i owoce zarośli oraz drzew
Rozmnażanie: 1 lub 2 młode po
ciąży trwającej 24 -40 tygodni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pudu): głowa i tułów 0,8 m;
wysokość w kłębie 0,38 m; ciężar 8
kg; największy (sambar indyjski):
głowa i tułów 2 m; wysokość w
kłębie 1,4 m; ciężar 270 kg.
Ubarwienie: różne odcienie
szarego, brązowego, rudego i
żółtego,
u niektórych
gatunków osobniki dorosłe, a u
większości młode bywają

(jelenie,
renifery)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeleniowate żyją w Ameryce Północnej i Południowej,
Europie, Afryce Północnej i na większości obszarów Azji,
głównie na wyspach. Nie występują w Afryce na południe od
Sahary, w Australii i Nowej Zelandii, wyjątkiem są te, które
sprowadził człowiek. Jest to zróżnicowana grupa
parzystokopytnych. Różnią się one między sobą wielkością. Są
gatunki mniejsze od owczarka alzackiego oraz tak duże jak
łosie, ale większość jest średniej wielkości. Wiele spośród jeleni
ma ubarwienie w różnych odcieniach brązu. Niektóre gatunki
pokryte są białymi cętkami. Przytłumione barwy spełniają
funkcję ochronną. Żywią się trawą i niskopiennymi roślinami,
choć niektóre gatunki preferują liście, gałązki krzewów i drzew.
Wszystkie przeżuwają pokarm.

2/2

Występowanie: od pustyń, stepów
i lasów po tereny uprawne
Pożywienie: przeważnie robaki,
żuki, ślimaki, gąsienice, nasiona i
owoce, a także ptaki, ich jaja i
młode
Rozmnażanie: 2 - 10
młodych po ciąży trwającej od 5 do
7 tygodni (jeż europejski), dwa
mioty rocznie
Rozmiary ciała: najmniejszy
(gołyszek mniejszy): głowa i tułów
10 cm; ogon 1 cm; ciężar 40 g;
największy (gołyszek): głowa i
tułów 45 cm; ogon 21 cm; ciężar
1,4 kg
Ubarwienie:
brązowa sierść, jaśniejsza pod
spodem; gołyszek czarno-biały
Długość życia: do 8 lat

(jeże)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Jeże należą do najbardziej znanych małych ssaków. Ostre
kolce, które są zmienionymi włosami zapewniają im skuteczną
ochronę przed większością drapieżników, więc nie muszą się
zbytnio martwić, jeśli zostaną przyłapane na otwartym terenie.
Zaatakowane, zwijają się w kolczasty kłębek, zasłaniając
miękką stronę brzucha. Jeże mają długie ryjki, podobnie jak
większość zwierząt owadożernych, choć żywią się też innymi
małymi zwierzętami. Zdarza się nawet, że potrafią
zaatakować duże ptaki. Jeże występują w całej Europie, Azji
i Afryce, gdyż łatwo przystosowują się do środowiska.
Najwięcej wiemy o życiu jeża europejskiego.

1/1

Występowanie: lasy, pustynie,
trawiaste i skaliste tereny
Pożywienie: korzenie, liście,
owoce Rozmnażanie: 1 albo 2
młode po ciąży trwającej 210 dni
(urson), 93 dni (jeżozwierz
przylądkowy) albo 112 dni
(jeżozwierz afrykański) Rozmiary
ciała: najmniejszy (koendu): głowa
i tułów 30 cm; ciężar 900 g;
największe (“jeżozwierze
grzebieniaste”): głowa i tułów
85 cm; ciężar 27 kg.
Ubarwienie: od czarnego przez
biało-szare i żółto-brązowe po
szaro-brązowe
Długość życia: do 17 lat

(jeżozwierze
)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Wszystkie 22 gatunki jeżozwierzy i ursonowatych mają kolce. Ko
różnią się i wielkością, kształtem i barwą.U niektórych gatunków s
bardziej widoczne niż u innych. Są zmodyfikowanymi włosami
i zapewniają bardzo skuteczną obronę.

2/2

Występowanie: równiny,
półpustynne, wilgotne lasy
zwrotnikowe, zarośla i tereny
(kangury)
pagórkowate
Pożywienie: trawy, pędy krzewów,
niska roślinność
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jedno młode po ciąży
trwającej 27 - 36 dni, a łącznie z
następującym po niej okresem
noszenia w torbie od 5 do 11
ZDJĘCIA:
miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(torebnik piżmowy): głowa i tułów 28
cm; ogon 14 cm, ciężar 0,5 kg;
największy (kangur rudy): głowa i
tułów 1,65 m; ogon 1,07 m; ciężar do
90 kg.
Ubarwienie: głównie brązowe lub
szare, niektóre gatunki mają

Rodzina kangurów jest bardzo liczna i zróżnicowana. Obejmuje
47 gatunków. Gatunki o mniejszych rozmiarach to walabie,
kanguroszczury i pademelony, większe - kangury.
Najmniejszym przedstawicielem rodziny jest torebnik piżmowy,
którego długość ciała wynosi 23 - 30 cm, ogona 13 - 17 cm, a
ciężar do 0,5 kg. Wszystkie one są torbaczami. Ich młode
rozwijają się w torbach lęgowych samic, ciąża trwa bardzo
krotko (27 - 40 dni). Ta stara grupa torbaczy przetrwała do dziś
tylko w Australii, na Tasmanii
i Nowej Gwinei. Zostały też zaaklimatyzowane na Nowej
Zelandii.

2/2

Występowanie: łąki i lasy nad
brzegami rzek
Pożywienie: zielone części roślin
Rozmnażanie: od 1 do 7 młodych
(przeciętnie 4) po ciąży trwającej
105 - 120 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 105
- 135 cm; wysokość w kłębie 50 62 cm; ciężar 35 - 65 kg
Ubarwienie: młode jasnobrązowe,
starsze ciemniejsze i bardziej rude
Długość życia: 5 - 10 lat

(kapibara)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Kapibary występują jedynie w Ameryce Południowej, nad
brzegami rzek i jezior. Zamieszkują różnorodne tereny, od
otwartych terenów trawiastych, aż po wilgotne lasy tropikalne,
jednak zawsze w pobliżu wody. Są największymi na świecie
gryzoniami. Ich ciężkie, beczułkowe ciała pokrywa długa i
szczeciniasta sierść. Tylne nogi są krótsze od przednich, co
sprawia, że kapibary biegają niezgrabnym galopem, są za to
świetnymi pływakami. Trzy palce ich stóp są częściowo spięte
błoną. Oczy, uszy i nozdrza położone na pagórkowatych
wyniosłościach nie zanurzają się w wodzie. W razie
niebezpieczeństwa uciekają do wody. Potrafią wytrzymać pod
wodą przez 5 min.

2/2

Występowanie: półpustynne, góry
i lasy
Pożywienie: mrówki, termity,
dżdżownice
Rozmnażanie: jedno młode, które
wykluwa się z jaja po dziesięciu
dniach wysiadywania
Rozmiary ciała: kolczatka
australijska: głowa i tułów 30 cm;
ciężar 2,5 kg; prakolczatka: głowa i
tułów 90 cm; ciężar 10 kg
Ubarwienie: sierść czarna lub
brązowa, kolce jaśniejsze
Długość życia: w niewoli do 50 lat

(kolczatki)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

1/1

Kolczatka jest jednym z najbardziej niezwykłych ssaków,
bowiem składa jaja. Oprócz niej jedynym jajorodnym ssakiem
jest dziobak. Zarówno kolczatka, jak i dziobak należą do
stekowców. Stekowce mają zamiast dwóch, tylko jeden otwór
w tylnej części ciała. Jest to stek albo kloaka - wspólne ujście
układów pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego.

Występowanie: stepy, pustynie,
(konie, osły,
otwarte równiny
zebry)
Pożywienie: głównie trawy, kora,
liście i owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: jeden lub dwa
źrebaki po ciąży trwającej 11,5
miesiąca, młode rodzą się w porze
największego rozkwitu roślin, a
ZDJĘCIA:
samice parzą się wkrótce po
porodzie
Rozmiary ciała:
głowa i tułów 2 - 2,1 m; ogon 49
cm; ciężar 275 - 300 kg
Ubarwienie: od żółto-brązowego
po szare, jaśniejsze pod spodem,
ogon i grzywa ciemniejsze, często
ciemna pręga wzdłuż grzbietu
Długość życia: 25 lat

Dzikie konie występują głównie w suchych regionach otwartych
równin. Koń Przewalskiego występuje prawdopodobnie na
pustynnych terenach w Mongolii. Od 1968 r. nie
zaobserwowano ani jednego przedstawiciela tego gatunku.
Prawdopodobnie jeszcze w czasach nowożytnych dzikie konie
zwane tarpanami występowały na stepach wschodniej Europy.
Od nich właśnie wywodzi się koń domowy. Ostatniego tarpana
zabito w 1876 roku na stepach Ukrainy. Osioł nubijski to
podgatunek dzikiego osła przemierza skaliste pustynie
północnej Afryki. Jest najmniejszym przedstawicielem rodziny.
Osły w odróżnieniu od koni mają włosy tylko na końcu ogona. Żyją
w stadach po 10 - 15 sztuk i zadawalają się skąpą roślinnością pół
pustyń. Pokonują duże odległości, bowiem dobrze znoszą
krótkotrwały brak wody i pożywienia. Jednak nawet na pustyniach
zagrażają im ludzie i ich liczba stale maleje.

2/2

(antylopy, gazele, elandy, gnu,
Występowanie: lasy, polany,
bawolce, kozy, owce, oryksy,
sawanny, prerie
addaks, piżmowół, takin)
Pożywienie: trawy, inne rośliny
zielne, liście i pąki krzewów, kora
CIEKAWOSTKA:
drzew i krzewów
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 254 -340 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(anoa górska): głowa i tułów 1,5 m;
wysokość w kłębie 0,75; ciężar 50
kg; największy (gaur): głowa i tułów
3 m; wysokość w kłębie 2 m; ciężar
do 940 kg.
Ubarwienie: czarne, ciemno lub
rudo-brązowe, niektóre gatunki
łaciate Długość życia: 20 lat

Wyróżnia się 11 gatunków dzikich bawołów żyjących
współcześnie. Większość z nich żyje w Azji, Afryce - na
południe od Sahary i Europie. Jeden gatunek - bizon (znany
z filmów i książek o Dzikim Zachodzie) występuje w
zachodniej części Ameryki Północnej. Tur - przodek
naszego bydła domowego. Ostatni okaz tura został zabity w
Puszczy Jaktorowskiej pod Warszawą w 1627 roku.

2/2

Występowanie: różnorodne typy
środowisk: pustynie, stepy,
sawanny, lasy strefy umiarkowanej
(kot bengalski, gepardy, lamparty,
chłodnej i zwrotnikowej
Pożywienie: od małych zwierząt, jaguary, lwy,puma,ryś, tygrysy, żbik
ryb,żab, owadów aż po gryzonie,
pekari, małe sarny i małpy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 - 6 młodych w
miocie po ciąży trwającej 56 - 90
dni Rozmiary ciała: najmniejszy
ZDJĘCIA:
(kot bengalski) : głowa i tułów 40
cm; ciężar 3 kg; największy
(puma): głowa i tułów 196 cm;
ciężar 103 kg Ubarwienie:
różnorodne układy cętek i pręg na
jasnoszarym, płowym lub
brązowym tle; czasem sierść bez
wzorów; często czarne pręgi idące
w dół od kącików oczu,
przypominające ślady po łzach

Mniejsi przedstawiciele kotowatych zwane są małymi dzikimi
kotami. Jest to grupa licząca 28 gatunków. Występują we
wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Australii i Nowej
Zelandii. Najbardziej znanym jest kot domowy. Kot domowy
pochodzi od kota nubijskiego, który został udomowiony około 4
tys. lat temu w Egipcie. Prawie wszystkie gatunki są aktywne
nocą. Polują na małe zwierzęta, owady , ptaki, a nawet małpy.
Wszystkie “małe koty” są podobne do “dużych” budową ciała i
zachowaniem, ale różnią się od nich min. tym, że nie ryczą,
jedzą w pozycji przykucniętej, a na nosie mają nieowłosiony
fragment skóry. W przeciwieństwie do “dużych kotów”, które
odpoczywają z przednimi łapami wyciągniętymi przed siebie i
ogonem wyciągniętym do tyłu, “małe” dzikie koty w czasie
odpoczynku podkulają pod siebie przednie łapy i owijają się
ogonem.

2/2

(lemury)

Występowanie: lasy wilgotne i
bambusowe
Pożywienie: liście, kwiaty, owoce,
CIEKAWOSTKA:
niektóre owady
Rozmnażanie: przeważnie jedno
młode po ciąży trwającej 4 - 4,5
ZDJĘCIA:
miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejszy
(lemurek myszaty): głowa i tułów
26 cm; ciężar 50 g; największy
(indris): głowa i tułów 75 cm; ciężar
10 kg Ubarwienie: brązowe, białe,
czarno-białe
Długość życia: do 18 lat w
niewoli.

Wszystkie lemury i palczaki zamieszkują Wyspę Madagaskar i
pobliski Archipelag Komorów. Lemury można spotkać w prawie
wszystkich lasach Madagaskaru, ale różne gatunki występują na
różnych terenach. Lemur katta zamieszkuje na całym obszarze
wyspy w lasach liściastych, w których większość drzew zrzuca co
roku liście. Maki szary natomiast występuje tylko w lasach
bambusowych na wybrzeżu zachodnim. Lemur mysi i indri żyją
tylko na wschodzie, pierwszy na obrzeżach lasu, a drugi w
wilgotnych lasach równikowych. Poszczególne gatunki
lemurowatych różnią się wielkością, ubarwieniem i trybem życia.
Obydwa gatunki wielkością przypominają wiewiórkę szarą. Dla
odróżnienia lemur mysi jest wielkości myszy, a indri ma białe futro
i wielkością dorównuje szympansowi.

2/2

Występowanie: wyżynny i nizinny
las wilgotny Ameryki Południowej
Pożywienie: liście drzew, owoce
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 6 miesięcy, u
leniwca dwupalczastego 11,5
miesiąca Rozmiary ciała: leniwce
trójpalczaste: głowa i tułów 60 cm;
ogon 6- 7 cm, ciężar 3,5 - 4,5 kg;
leniwce dwupalczaste: głowa i
tułów do 70 cm; brak ogona, ciężar
4 - 8 kg. Ubarwienie: szarobrązowe lub beżowe, z zielonym
odcieniem (co związane jest z
występowaniem glonów w sierści)
Długość życia: do 12 lat, w
niewoli powyżej 30

(leniwce)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Ich mocne, dwa lub trzy zakrzywione pazury osiągają długość
do 10 centymetrów i pomagają leniwcowi we wspinaczce po
gałęziach drzew. Wszystkie mają po trzy pazury na tylnych
łapach. Jednak na ziemi zwierzęta te są zupełnie bezradne i
niezgrabnie się po niej czołgają. Co dziwne, leniwce są
świetnymi pływakami, chociaż rzadko opuszczają bezpieczną
kryjówkę wśród drzew.

2/2

Występowanie: wilgotny las
zwrotnikowy, las suchy, drzewiaste
sawanny środkowej i południowej
Afryki, Indii, Cejlonu, południowowschodniej Azji wraz z wyspami
Archipelagu Sundajskiego i
Filipinami Pożywienie: owady,
drobne kręgowce, także jaja,
owoce
Rozmnażanie:
zazwyczaj jedno młode po ciąży
trwającej 3 - 6 tygodni do 6
miesięcy
Rozmiary
ciała: najmniejszy (galago
karłowaty): głowa i tułów 29 cm;
ciężar 60 kg; największy (galago
gruboogonowy): głowa i tułów 76
cm; ciężar 1,2 kg
Ubarwienie: od szarego po rudobrązowe
Długość życia: do 10 lat (15 lat w

(lori,
galago)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Galago występują jedynie na sawannach i w lasach południowej,
wschodniej i zachodniej Afryki. Galago Allena zamieszkuje
wilgotne lasy równikowe zachodniej Afryki, podobnie jak galago
pazurzasty i galago karłowaty. Ten ostatni występuje na
sawannach południowo- i środkowoafrykańskich. Długość ciała
tego gatunku wynosi zaledwie 16 - 20 cm, ogona do 25 cm. Ogon
od nasady do połowy długości jest cienki, a jego koniec gruby i
puszysty. Występuje w Afryce na południe od Sahary. Równie
często spotykanym gatunkiem w lasach zachodniej Afryki jest
potto - największy przedstawiciel rodziny lorisowatych. Natomiast
lori żyją w Azji. Lori wysmukły występuje w południowych Indiach
i na Sri Lance, a lori kukang na rozległym obszarze od
Bangladeszu na północy aż po Indonezję na południu a także na
Sumatrze, Jawie, Borneo i Filipinach.

2/2

Występowanie: wszystkie typy
środowisk lądowych (naziemne,
nadrzewne, ziemnowodne)
Pożywienie: gryzonie, króliki, ptaki i
inne zwierzęta, głównie mięsożerne, (borsuki, kuny, rosomak,
skunksy, wydry)
niektóre wszystkożerne lub
okresowo odżywiają się pokarmem
roślinnym Rozmnażanie: 2 - 13
CIEKAWOSTKA:
młodych po ciąży trwającej 5 -7
tygodni, u niektórych gatunków
trochę dłużej
Rozmiary ciała:
ZDJĘCIA:
najmniejsza (norka kanadyjska):
głowa i tułów 12,5 cm; ogon 2,5 cm;
ciężar 30 g; największy (grizon):
głowa i tułów 47 - 55 cm; ogon 16
cm; ciężar 3,2 kg
Ubarwienie: przeważnie brązowa
sierść, jaśniejsza pod spodem;
niektóre gatunki mają biało-czarne
plamy lub inne wzory.
Długość życia: 5 - 20 lat, na

Rodzina łasicowatych obejmuje około 70 gatunków, w tym
także borsuki i wydry. Istnieje 21 małych przedstawicieli tej
rodziny, reprezentowanej między innymi przez łasice, tchórze i
norki. Występują prawie na całym świecie na różnego rodzaju
terenach, poza Australią. Są aktywne przez cały rok, chociaż
borsuk i skunks zapadają w lekki sen zimowy.

2/2

Występowanie: lasy, sawanny,
(mangusty, łasze,
pustynie
surykatki)
Pożywienie: małe ssaki, gady,
owady, niektóre owoce
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: od 2 do 4 młodych
po ciąży trwającej 42 - 105 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
ZDJĘCIA:
(mangusta karłowata): głowa i
tułów 24 cm; ogon 19 cm; ciężar
0,3 kg; największa (mangusta
białoogonowa): głowa i tułów 58
cm; ogon 44 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od brązowego po
żółtawe, sierść szorstka,
szpakowata lub cętkowana
Długość życia: 10 lat

Dwadzieścia gatunków mangust występuje w Afryce,
cztery inne żyją na Madagaskarze, a siedem gatunków
zamieszkuje południową Azję. Na obszarach, które
zamieszkują są najbardziej powszechnymi drapieżnikami.
Są zwinne i energiczne. Niektóre gatunki wspinają się, ale
większość z nich mieszka na ziemi.

2/2

Występowanie: las zwrotnikowy
Pożywienie: głównie liście,
niektóre rodzaje owoców
Rozmnażanie: jedno młode po
ciąży trwającej 8 - 9 miesięcy
Rozmiary ciała: wzrost do 180 200 cm u samców, samice do 150
cm; ciężar do 140 - 280 kg u
samców, samice 70 - 140 kg
Ubarwienie: barwa sierści od
czarnej po brązowo-szarą
Długość życia: do 40 lat

(goryle, orangutany,
szympansy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Goryle większość dnia spędzają na jedzeniu, głównie liści, kory,
młodych pędów, korzeni i owoców. To ich wielka masa sprawia, że
muszą dużo jeść. Przerwy między jedzeniem spędzają na
odpoczynku i trawieniu. Wieczorem, na ziemi lub nisko na
drzewach, budują z gałęzi gniazda. Stare goryle swój czas
spędzają na ziemi. Czasami chodzą w pozycji wyprostowanej, ale
częściej poruszają się na czworakach. Młode goryle spędzają
więcej czasu na drzewach. Popisy i pogróżki rywalizujących ze
sobą goryli mogą się czasem skończyć zaciekłą walką. Do
niebezpiecznej walki dochodzi między starszym gorylem,
posiadającym stały harem samic, a młodym, samotnie żyjącym
samcem, który próbuje zwabić niektóre lub wszystkie samice
rywala i utworzyć własny harem.

2/2

(morsy)
Występowanie: wody arktyczne,
szczególnie w pobliżu lądolodów
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: głównie mięczaki
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 15 - 16 miesięcy
ZDJĘCIA:
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 3,2 m; ciężar do 1210 kg;
samce większe od samic
Ubarwienie: od rudo-brązowego
po płowe, płetwy szare lub czarne
Długość życia: do 40 lat

Mors przypomina gigantycznego, różowego lwa morskiego. Ma
płetwy jako przekształcone kończyny i wrzecionowate ciało.
Świetnie pływa, a w wodzie może przebywać bez przerwy do 2
dni. Na lądzie porusza się niezgrabnie. Opiera ciało na przednich
płetwach i podciąga pod siebie tylne, szurając przy tym płetwami.
Samice i młode samce maja krótkie i aksamitne futro. Dorosłe
samce prawie nie mają włosów i wyglądają tak, jakby miały gładką
skórę, choć w rzeczywistości ma ona do 5 cm grubości i jest
bardzo pomarszczona. Mors ma tak krótki kark, że wydaje się, iż
głowa bezpośrednio wyrasta z barków. Masywny pysk pokryty
jest sztywnymi włoskami zatokowymi, które tworzą gęste wąsy.
Para górnych zębów ma kształt kłów i może mierzyć nawet 55
cm długości, zarówno u samców jak i samic.

2/2

Występowanie: sawanny, zarośla,
stepy, lasy
(mrówkojad, tamandua)
Pożywienie: mrówki, termity
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej od 4,5 do 6 miesięcy
CIEKAWOSTKA:
Rozmiary ciała: najmniejszy
(mrówkojadek): głowa i tułów 26
cm; ogon 16 cm; ciężar 300 g;
największy: (mrówkojad wielki)
ZDJĘCIA:
głowa i tułów 120 cm; ogon 90 cm;
ciężar 39 kg
Ubarwienie: szare,
brązowe z jaśniejszymi lub białymi
pręgami na grzbiecie
Długość życia: mrówkojad wielki
do 26 lat, tamandua do 9 lat

Mrówkojad wielki jest największym mrówkojadem w Ameryce
Południowej i Środkowej. Wszystkie gatunki mrówkojadów
żywią się wyłącznie mrówkami i termitami. Mają ryjkowaty pysk
oraz długi
i wąski język pokryty lepką śliną. Mrówkojad
wielki potrafi w ciągu minuty wysunąć język 150 razy na odległość
60 cm. Mrówki przyklejają się do pokrytego śliną języka i wtedy
mrówkojad wciąga je do pyska. Otwór gębowy jest zaskakująco
wąski, o średnicy nie większej niż obwód ołówka. Mrówkojady nie
mają zębów, a swe ofiary przeżuwają przy pomocy niewielkich,
twardych wypustek na podniebieniu i po wewnętrznej stronie
policzków.

2/2

Występowanie: wszelkie środowiska
ziemne z wyjątkiem wysokich gór,
łącznie z pustyniami, stepami i lasami
Pożywienie: nasiona i inny pokarm
(myszy,szczury)
roślinny, także pokarm zwierzęcy;
niektóre gatunki wyłącznie
owadożerne
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: zazwyczaj 1 do 3
miotów rocznie, od 2 do 5 młodych w
miocie po ciąży trwającej 3 - 4
tygodnie; u niektórych gatunków w
ZDJĘCIA:
optymalnych warunkach, jeden miot w
miesiącu
Rozmiary
ciała: najmniejsza (mysz karłowata):
głowa i tułów 4,5 cm; ogon 3 cm;
ciężar 6 g; największa rozmiarów
małego szczura
Ubarwienie: od kremowego i
jasnobrązowego, przez rude, brązowe
i szare aż po czarne; najczęściej

Mysz jest małym szczurem - lub - szczur jest większą myszą. Nie
ma właściwie żadnej biologicznej różnicy między myszami a
szczurami. Biologowie zaliczają je do tej samej rodziny
myszowatych. Z 1.082 gatunków zaliczanych do myszowatych,
mniej więcej 320 - 400 nazywanych jest myszami. Występują na
całym świecie, z wyjątkiem wysokich gór, jezior i mórz. Myszy
gnieżdżą się w norach, dziuplach. Większość specjalistów jest
zgodnych, że mysz domowa, która towarzyszy człowiekowi na
wszystkich kontynentach, jest najliczniej występującym ssakiem
na Ziemi. Australijski rolnik, który po wyłożeniu nocą trutki znalazł
nad ranem na werandzie swego domu 28 tys. zdechłych myszy,
też by się pewnie z tym zgodził.

2/2

(niedźwiedzie brunatne, niedźwiedź
Występowanie: lasy
polarny,
baribale)
Pożywienie: przeważnie pokarm
CIEKAWOSTKA:
roślinny, ale także pędraki, ryby,
gryzonie, padlina, młode jelenie
Rozmnażanie: od 1 do 3 młodych
w miocie po ciąży trwającej 210 ZDJĘCIA:
255 dni
Rozmiary ciała: od głowy do
ogona 2 - 2,8 m; ciężar: samice 80
- 205 kg; samce 386 - 443 kg
Ubarwienie: od kremowego po
czarne, lecz zazwyczaj brunatne;
niekiedy sierść szpakowata.
Długość życia: 25 - 30 lat, w
niewoli do 47 lat

Trzy z czterech mniejszych gatunków niedźwiedzi żyją na
południu Azji. Czwarty z nich - niedźwiedź andyjski, występuje
w Andach w północnej części Ameryki Południowej. Chociaż
mają niewielkie rozmiary, wagą dorównują dorosłemu
człowiekowi. Samce są większe od samic (z wyjątkiem
niedźwiedzia malajskiego).

2/2

Występowanie: lasy, pustynie
skaliste, wrzosowiska górskie
Pożywienie: kwiaty i owoce,
owady, pierścienice, pająki,
jaszczurki, myszy i inne małe
zwierzęta, także padlina
Rozmnażanie: od 2 do 12
młodych po ciąży trwającej 12 - 27
dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(pilbara): głowa i tułów 4,5 cm;
ogon 6 cm; ciężar 2 g; największy
(diabeł tasmański): głowa i tułów
65 cm; ogon 25 cm; ciężar 8 kg
Ubarwienie: mniejsze gatunki
szare, ubarwieniem
przypominające myszy, większe
gatunki często brązowe lub czarne
z białymi plamami
Długość
życia: od 11,5 miesiąca

(niełazy, diabeł tasmański)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Niełazy, zwane też workowcami drapieżnymi stanowią wielką
rodzinę występującą w różnorodnych środowiskach na obszarze
Australii i Nowej Gwinei. Zamieszkują wilgotne lasy
zwrotnikowe, góry, a nawet wybrzeża. Wiele z nich może żyć na
pustyni. Przedstawiciele poszczególnych gatunków wyglądają
podobnie. Małe gatunki często przypominają myszy, aczkolwiek
ich sposób życia i obyczaje są zupełnie inne. Nie mają typowo
mysiego, szarego ubarwienia, lecz są przeważnie rudo-brązowe,
czarne lub biało nakrapiane. Większe gatunki to australijskie
odpowiedniki łasicowatych, łaszy i kotów występujących na
pozostałych kontynentach.

2/2

(nosorożce)

Występowanie: łąki, lasy i tereny
podmokłe
CIEKAWOSTKA:
Pożywienie: trawa, liście, pędy
krzewów
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
ZDJĘCIA:
trwającej 8 -16 miesięcy
Rozmiary ciała: głowa i tułów 2,5 4,0 m; ciężar 800 -2300 kg
Ubarwienie: szare, pozbawione
owłosienia (za wyjątkiem
nosorożca sumatrzańskiego, który
posiada rzadkie, długie i rude
włosy)
Długość życia: 45 lat

Znamy pięć gatunków nosorożców. Nosorożce czarny i biały
występują w Afryce. Nie różnią się zbytnio ubarwieniem, oba
gatunki mają po dwa rogi, ale różnią je odmienne kształty
pyska. Nosorożec czarny żywi się liśćmi, które skubie z
krzaków. Górne wargi są więc długie i ostro zakończone, co
ułatwia wkładanie roślin do pyska. Nosorożec biały zjada trawę
i dlatego jego pysk jest szeroki.

2/2

Występowanie: wiecznie zielone
lasy zwrotnikowe i podzwrotnikowe
(marmozety, tamaryny,
Pożywienie: większość
kapucynki)
roślinożerna - zjada owoce,
korzenie, liście, są tez gatunki
CIEKAWOSTKA:
zjadające owady, małe ssaki,
ślimaki i pająki
Rozmnażanie: jedno młode po
ZDJĘCIA:
ciąży trwającej 4 - 7,5 miesiąca
Rozmiary ciała: najmniejsza
(sajmiri wiewiórcza): od głowy do
ogona 62 cm; ciężar 600 g;
największy (muriki szary): od głowy
do ogona 137 cm; ciężar 12 kg
Ubarwienie: różnorodne: białe,
żółte, rudo-brązowe, czarne,
często z wzorami w okolicach
głowy
Długość życia: do 25 lat

Lasy tropikalne dorzecza Amazonki są domem dla pomocnicy i
wielu innych gatunków z rodziny płaksowatych. Ponocnica i
sajmiri wiewiórcza występują w lasach równikowych Ameryki
Południowej i Środkowej. Zasięg występowania innych małp z
rodziny kapucynek jest znacznie mniejszy, np. wełniak żółty
występuje tylko w jednym regionie górskim Peru. Kapucynki mają
na czubku głowy czapę włosów przypominającą mnisi kaptur. Są
jednymi z inteligentniejszych małp. Łatwo je oswoić, a następnie
wytresować.

2/2

Występowanie: sawanny, lasy,
(psy, kojoty, lisy, szakale, wilki)
puszcze, półpustynie wszystkich
kontynentów z wyjątkiem
Antarktydy Pożywienie: jagody,
CIEKAWOSTKA:
owady, gady, ssaki od gryzoni aż
po antylopy i zebry; dominuje
mięsożerność, zjadają też padlinę
ZDJĘCIA:
Rozmnażanie: 2 - 13 młodych w
miocie po ciąży trwającej 60 - 73
dni Rozmiary ciała: głowa i tułów
50 - 120 cm; ciężar 5 -27 kg
Ubarwienie: od ciemnego, biało
lub żółto nakrapianego, przez
brunatne i rude, aż po siwo-szare
Długość życia: 10 -18 lat w stanie
dzikim

Dzikie psy żyją w stadach rodzinnych - sforach liczących do 30
dorosłych osobników. W poszukiwaniu pokarmu wędrują zwykle w
stadach liczących 12 - 15 osobników. Każda sfora ma swój własny
teren o powierzchni do 1.500 km2. Przemieszczają się po swoich
terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, z wyjątkiem okresu
wychowywania szczeniąt. Likaony polują na wszystkie gatunki
kopytnych, od czasu do czasu na mniejsze zwierzęta - drobne
ssaki i ptaki. Sfora razem przemieszcza się, odpoczywa i poluje.
Jeśli w sforze są szczeniaki, to one pierwsze jedzą upolowaną
zdobycz.

2/2

Występowanie: lasy i sawanny
Pożywienie: trawy, drobne pędy,
liście, kora z drzew i krzewów
Rozmnażanie: przeważnie
podczas pory deszczowej, 1 młode
po ciąży trwającej 22 miesiące
Rozmiary ciała: wysokość do 3,3
m; ciężar do 6000 kg; samice
niższe i ważą do 4000 kg
Ubarwienie: ciemnoszare,
czasami z różowymi łatami, często
słonie są rudo-brązowe od warstwy
kurzu pokrywającego ich skórę
Długość życia: 50 - 70 lat

(słonie)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Słoń afrykański jest największym zwierzęciem lądowym. Niewiele
mniejszy gatunek azjatycki rzadko występuje na wolności,
obecnie żyje około 50 tysięcy osobników. Apetyt słoni dorównuje
ich rozmiarom. Dorosły słoń potrzebuje około 150 kg roślin
dziennie. Jest to ilość równa mniej więcej sześciu małym stogom
siana. Jednak większość pokarmu jest mało pożywna. Bakterie w
żołądku słonia ułatwiają rozkład roślin, mimo to prawie połowa
wydalanej żywności jest niestrawiona. Każdego dnia słonie muszą
spędzić 16 godzin na jedzeniu. Potrzebują też olbrzymiej ilości
wody - około 80 litrów dziennie.

2/2

Występowanie: różne środowiska;
najczęściej w głębi obszarów
(szopy, ostronosy)
leśnych i w pobliżu wody
Pożywienie: wszystkożerne,
najczęściej raki, kraby, inne małe
CIEKAWOSTKA:
zwierzęta, owoce, orzechy, resztki
ze śmietników
Rozmnażanie: od 3 do 7 młodych
ZDJĘCIA:
po ciąży trwającej 9 tygodni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 0,55
m; ogon 0,25 m; ciężar 5 - 8 kg,
czasami nawet do 15 kg
Ubarwienie: sierść szara, czarne
zakola wokół oczu i czarne
pierścienie na ogonie
Długość życia: do 10 lat

Szopy są amerykańskimi krewnymi pand z południowowschodniej Azji. Cztery gatunki występują na czterech
wyspach, każdy na innej, a pozostałe dwa gatunki są jeszcze
bardziej rozproszone. Obszar występowania szopa pracza
ciągnie się od Kanady na południe aż do Ameryki Środkowej.
Szopy jedzą różnorodne pożywienie, żerując na drzewach, na
ziemi oraz w wodzie. Łapy szopów są bardzo ruchliwe i
wrażliwe na dotyk. Są przydatne przy poszukiwaniu
pożywienia, szczególnie w wodzie. Łapanie pożywienia jest
zakodowane u szopów tak, że szop żyjący w niewoli nie
wyzbywa się swoich przyzwyczajeń. Zanim zje, wkłada
pożywienie do wody. Stąd nazwa - szop pracz, czyli szop, który
“pierze” jedzenie.

2/2

Występowanie: lasy i puszcze,
niektóre gatunki występują na
sawannach
Pożywienie: trawy, liście,
korzenie, owoce, larwy owadów,
robaki, drobne kręgowce;
świniowate są wszystkożerne
Rozmnażanie: 2 - 12 młodych po
ciąży trwającej 100 -175 dni
Rozmiary ciała: najmniejsza
(świnia karłowata): głowa i tułów
0,66 m; długość ogona 3 cm,
ciężar 6 kg; największa (świnia
leśna): głowa i tułów 2,1 m;
długość ogona 30 cm, ciężar około
270 kg
Ubarwienie:
przeważnie popielata skóra,
pokryta gęstą lub rzadką ostrą,
szczeciniastą sierścią, włosy
dłuższe bądź krótsze, szare, rude

(świnie, guziec, dzik, )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Trzy gatunki dzikich świń występują w Afryce, jeden w
Eurazji, pozostałe cztery żyją na wyspach południowej Azji.
Najmniejszy gatunek - bardzo rzadko spotykana świnia
karłowata, zamieszkuje w lasach na południowych
zboczach Himalajów. Najbardziej rozpowszechnionym
gatunkiem jest dzik występujący na obszarze od Europy aż
po wschodnią Azję. Z tego właśnie gatunku wywodzi się
świnię domową.

1/1

Występowanie: tereny lesiste w
(tapiry )
pobliżu wody
Pożywienie: liście, pączki, pędy,
owoce i trawy
CIEKAWOSTKA:
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 390 - 400 dni
Rozmiary ciała: głowa i tułów 1,8 2,5 m; wysokość w kłębie 0,75 ZDJĘCIA:
1,2 m; ciężar 225 - 300 kg
Ubarwienie: gatunki amerykańskie
od kasztanowego po brunatne;
tapir malajski czarno-biały, u
wszystkich gatunków młode mają
podłużne pręgi Długość życia: 30
lat

Tapiry występują w dwóch odrębnych częściach świata. Jeden z
gatunków - tapir malajski, zamieszkuje południowo-wschodnią
Azję, zaś pozostałe trzy występują w Ameryce Środkowej i
Południowej. Większość tapirów zamieszkuje tereny nizinne,
jedynie tapir górski żyje wysoko w lasach i tylko czasami
zapuszcza się na nie porośnięte drzewami zbocza.

2/2

Występowanie: stepy, pustynie i
trawiaste tereny górskie
Pożywienie: trawy, zarośla i
słonorośla (wielbłądy)
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 330 -410 dni
Rozmiary ciała: najmniejszy
(wigoń): głowa i tułów 1,2 m;
wysokość w kłębie 0,91 m; ciężar
45 kg; największy (wielbłąd
dwugarbny): głowa i tułów 3 m;
wysokość w kłębie 2,1 m; ciężar
450 kg
Ubarwienie:
przeważnie brązowe, u
udomowionych białe, brunatne lub
łaciate
Długość życia: 20 - 45 lat

(wielbłądy, lamy)

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Rodzina wielbłądowatych składa się z sześciu gatunków. Na
mongolskich stepach można jeszcze czasem spotkać dzikie
wielbłądy dwugarbne. Jednak większość wielbłądów to zwierzęta
udomowione, wykorzystywane przez ludzi do transportu.
Dromadery (wielbłądy jednogarbne) nie żyją już na wolności, a
jedynie w gospodarstwach człowieka. Udomowiono je tysiące lat
temu. Są powszechnie używane w północnej Afryce i na
Środkowym Wschodzie. Pozostałe wielbłądy zamieszkują
Amerykę Południową. Mniejszy i pełen wdzięku wigoń oraz
większe gwanako żyją na wolności w niższych partiach Andów, a
także na łąkach porastających niziny. Pozostałe dwa gatunki to
lama i alpaka. Uważa się, że są odmianami dzikiego gwanako
udomowionego 5000 lat temu.

2/2

Występowanie: wszystkie oceany
Pożywienie: plankton, kryle, ryby
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 10 - 12 miesięcy
Rozmiary ciała: najmniejszy
(płetwal karłowaty): głowa i tułów
11 m; ciężar 10 ton; największy
(płetwal błękitny): głowa i tułów 27
m; ciężar 150 ton Ubarwienie:
czarne lub niebiesko-szare, często
białe po spodniej stronie Długość
życia: od 45 lat (płetwal karłowaty)
do 95 lat (długopłetwiec)

(wieloryby fałdowce i gładkoskóre )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny płetwali - znanych też jako wieloryby fałdowce,
należy największe zwierzę żyjące na ziemi, czyli płetwal błękitny.
Dorosły osobnik waży więcej niż 30 słoni afrykańskich, a mierzy
tyle co 8 stykających się zderzakami samochodów. Finwal jest
prawie tak samo długi, chociaż nie jest aż tak masywny i mniej
więcej o połowę lżejszy. Po nim najcięższy jest sejwal,
długopłetwiec i płetwal karłowaty. Potężne populacje płetwali,
które kiedyś zamieszkiwały oceany zostały wyniszczone przez
polowania. Co roku zabijano ich tysiące. Obecnie są pod ochroną,
ale nadal grożą im inne niebezpieczeństwa, np. zanieczyszczenie
środowiska.

1/1

Występowanie: lasy, zarośla, łąki,
ogrody od równika po tundrę
Pożywienie: nasiona, orzechy,
(wiewiórki, świstaki )
kora, czasami drobne zwierzęta
Rozmnażanie: u większości
gatunków jeden miot wiosną po
CIEKAWOSTKA:
ciąży trwającej od 3 do 6 tygodni;
liczba młodych waha się od 1 lub 2
(wiewiórolotki) do 9 i więcej
ZDJĘCIA:
(wiewiórka szara). Rozmiary ciała:
najmniejsza (wiewiórka karłowata):
głowa i tułów 7 cm; ogon 5 cm,
ciężar 10 g; największa (wiewiórka
szara): głowa i tułów 73 cm; ogon
16 cm; ciężar 8 kg Ubarwienie:
różne odcienie rudego, brązowego
i szarego
Długość życia:
mniejsze gatunki od 1 do 2 lat;

Wydaje się dziwne, że te wiewiórkowate żyją pod ziemią, a nie na
drzewach. Mało tego, są to zwierzęta ryjące. Do rodziny
wiewiórkowatych zaliczamy wiewiórkę pospolitą, szarą, ziemną,
polatuchę, burunduka oraz liczne gatunki susłów. Wiewiórki
można znaleźć na różnych typach terenów - na górskiej łące,
skalistych klifach, suchych trawach i w wilgotnych lasach
tropikalnych. Wiewiórkowate występują na wszystkich
kontynentach, z wyjątkiem Australii i Antarktyki, a ich tryb życia
jest bardzo zróżnicowany.

2/2

Występowanie: praktycznie na
wszystkich kontynentach w
różnych środowiskach, od stepów i
lasów po pustynie i wysokie góry
Pożywienie: trawy, liście, kora,
nasiona i kiełki drzew
Rozmnażanie: króliki: 3 - 12
młodych w 5 miotach rocznie, po
ciąży trwającej do 40 dni zające: 1
- 9 młodych w 4 miotach rocznie,
po ciąży trwającej do 50 dni.
Rozmiary ciała: najmniejszy
(błotniak amerykański): głowa i
tułów 25 - 30 cm, ciężar 0,3 kg;
największy (zając szarak): głowa i
tułów 50 - 76 cm; ciężar 5 kg
Ubarwienie: od rudo-brązowego
przez brunatne, płowożółte i szare.
Długość życia: zazwyczaj mniej
niż rok, króliki hodowlane do 18 lat

(króliki, zające )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest królik.
Występuje na otwartych polach i łąkach, ma liczne kuzynostwo,
zamieszkujące tereny pokryte śniegiem, pustynie, lasy
tropikalne, a nawet szczyty gór. Na całym świecie istnieją 44
gatunki królików i zajęcy. Występują w całej Afryce, Europie i
Azji, w Ameryce Północnej i na niektórych obszarach
Ameryki Południowej. Początkowo w Australii i Nowej
Zelandii ich nie było. Zostały przywiezione z Europy i tam się
zadomowiły. W Australii królik tak się rozmnożył i
rozprzestrzenił, że został uznany za szkodnika. Obecnie nie ma
ich jedynie na Madagaskarze i w Antarktyce.

2/2

Występowanie: sawanny i otwarte
przestrzenie leśne (żyrafa) oraz
gęsty las (okapi)
Pożywienie: liście, kora, pędy,
niektóre kwiaty, nasiona i owoce
Rozmnażanie: 1 młode po ciąży
trwającej 453 - 464 dni
Rozmiary ciała: żyrafa: głowa i
tułów 3,8 - 4,7 m; wysokość do 5,5
m; ciężar 550 - 1930 kg; samce
większe od samic; okapi: głowa i
tułów 1,9 - 2 m; wysokość do 1,7
m; ciężar 210 - 250 kg
Ubarwienie: (żyrafa) jasna sierść z
rudo-brązowymi lub czarnymi
łatami różnych rozmiarów; (okapi)
ciemna, czerwonobrązowa,
aksamitna sierść z białymi pasami
na zadzie i nogach Długość życia:

(żyrafy, okapi )

CIEKAWOSTKA:

ZDJĘCIA:

Do rodziny żyrafowatych należą dwa gatunki - żyrafa,
zamieszkująca obszary Afryki położone na południe od Sahary
oraz okapi, występujące na niewielkim obszarze wilgotnych lasów
Zairu. Okapi zostało odkryte przez Europejczyków dopiero w
1901 roku, stąd niewiele wiadomo o jego zwyczajach na wolności.
Żyrafa jest najwyższym zwierzęciem na Ziemi. Zanotowany
rekordzista od rogów po kopyta mierzył 6,09 metrów. Samce są
cięższe i wyższe od samic, które rzadko osiągają wysokość
powyżej 4,5 m.

2/2