Slide 1

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 2

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 3

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 4

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 5

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 6

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 7

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 8

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 9

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 10

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 11

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 12

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 13

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 14

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 15

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 16

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 17

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 18

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 19

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 20

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 21

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 22

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 23

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 24

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 25

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 26

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 27

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 28

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 29

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 30

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 31

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 32

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 33

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 34

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 35

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 36

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 37

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 38

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 39

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.


Slide 40

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W
SYTUACJACH KLĘSKI
ŻYWIOŁOWEJ

PRAWO RUDINA

W SYTUACJI KRYZYSOWEJ, KIEDY
TRZEBA
WYBIERAĆ
MIĘDZY
RÓŻNYMI
MOŻLIWOŚCIAMI,
WIĘKSZOŚĆ LUDZI WYBIERZE
NAJGORSZE ROZWIĄZANIE

BRAK SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH JEST
ZAGROŻENIEM
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO

RODZAJE
KRYZYSÓW

1) FIZJOLOGICZNY,
2) PSYCHOLOGICZNY,

3) SPOŁECZNY,
4) EKOLOGICZNY,
5) EKONOMICZNY,

6) POLITYCZNY,
7) POLITYCZNO – MILITARNY.

CECHY
KRYZYSU

1.

ZASKOCZENIE.

2.

DEFICYT INFORMACJI.

3.

SPÓŹNIONE REAKCJE.

4.

WZRASTAJĄCA LICZBA ZDARZEŃ.

5.

UTRATA KONTROLI.

6.

ZAGROŻENIE WAŻNYCH INTERESÓW.

7.

WZROST NAPIĘCIA PSYCHICZNEGO.

8.

ZBIOROWA PSYCHOZA, TŁUM (PANIKA).

CYKL ŻYCIA KRYZYSU I ETAPY REAGOWANIA
Max. zagrożenie
KRYZYS

Konfrontacja

Wygasanie
Nasilenie
działań

Niezgoda

ESKALACJA

Ograniczanie
działań

DE-ESKALACJA
Nowa
Początek etapu równowaga

Organizacja
działań

odbudowy
STANDARDOWY POZIOM
BEZPIECZEŃSTWA

Zakłócenie Desynchronizacja
synchronizacji

Zerwanie

Resynchronizacja

CZAS

„KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) TO PROCES PLANOWANIA,
ORGANIZOWANIA, PRZEWODZENIA I KONTROLOWANIA PRACY
CZŁONKÓW ORGANIZACJI ORAZ WYKORZYSTYWANIA WSZELKICH
DOSTĘPNYCH ZASOBÓW ORGANIZACJI DO OSIĄGANIA JEJ
CELÓW” (J. A. F. Stoner i inni, Kierowanie, Warszawa 1998, s. 20),
„KIEROWANIE OZNACZA ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZACJĘ Z
WYKORZYSTANIEM USTALONYCH REGUŁ (PROCEDUR) NA JEJ
CZŁONY (ELEMENTY), TAKŻE DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO
CELU Z TYM, ŻE MOŻE ONO PRZYJMOWAĆ FORMĘ:
- ADMINISTROWANIA (źródłem władzy – prawo do oddziaływania na
organizację – są formalne kompetencje kierującego nabyte wraz z wyborem,
wyznaczeniem lub mianowaniem do roli administratora),
- ZARZĄDZANIA (źródłem władzy jest prawo do dysponowania zasobami o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania organizacji i losu jej
elementów),
- PRZYWÓDZTWA (źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i
intelektualny organu kierowniczego)
(L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994 r., s. 207)

ZARZĄDZANIE W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
•„systematyczne i metodyczne przedsięwzięcie zmierzające do
zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu (sytuacji
kryzysowej – wyjaśnienie własne) na zasoby i wartości społeczne za
pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”
(J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Poznań –
Warszawa 2001),

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE - ETAPY
KRYZYS

PRZYGOTOWANIE

SYTUACJA KRYZYSOWA

REAGOWANIE

WSZYSTKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ
WSZYSTKIE ETAPY
WSZYSTKIE POZIOMY ZARZĄDZANIA

ZAPOBIEGANIE

ODBUDOWA
WNIOSKI I KOREKTY

PODCYKL
PLANOWANIA

PODCYKL
REALIZACYJNY

ZAPOBIEGANIE ,

TO DZIAŁANIA, KTÓRE ELIMINUJĄ LUB
REDUKUJĄ PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA KATASTROFY
ALBO OGRANICZAJĄ JEJ SKUTKI

1. ANALIZA
(KATEGORYZACJA)
ZAGROŻEŃ

2. OCENA WRAŻLIWOŚCI
SPOŁECZEŃSTWA
NA ZAGROŻENIA

3. REGULACJE
PRAWNE

4. RACJONALNE

7. OKREŚLENIE

PLANOWANIE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO

PLANU DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAWCZYCH

5. GODPODAROWANIE
BUDŻETEM

6. OCENA STRAT
LUDZKICH, MIENIA
I INFRASTRUKTURY
POWODOWANYCH
PRZEZ KATASTROFĘ

8. OKREŚLENIE
ZASAD I SPOSOBÓW
KONTROLI I NADZORU

PRZYGOTOWANIE,

TO PLANOWANIE JAK NALEŻY ZAREAGOWAĆ
W PRZYPADKU KATASTROFY, A TAKŻE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU
POWIĘKSZENIE ZASOBÓW SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO
EFEKTYWNEGO REAGOWANIA
1. OPRACOWANIE
PLANU REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

6. OKREŚLENIE

9. OPRACOWANIE

PROCEDUR ZWRACANIA
SIĘ O POMOC I JEJ
UDZIELANIA

BAZ DANYCH

10. EDUKACJA

2. BUDOWA
CENTRUM REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO

3. OKREŚLENIE
ZASAD KOMUNIKACJI

SPOŁECZEŃSTWA

7. OKREŚLENIE ZASAD
STOSOWANIA PRZYMUSU
PRAWNEGO W STOSUNKU
DO LUDNOŚCI, ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH I
SEKTORA PRYWATNEGO

11. DOSKONALENIE
SŁUŻB RATOWNICZYCH

12. AKCEPTACJA
4. OKREŚLENIE
SYSTEMÓW
MONITOROWANIA

5. ORGANIZACJA
SYSTEMU ALARMOWANIA
I OSTRZEGANIA

8. TWORZENIE BAZ
MAGAZYNOWYCH ORAZ
BAZ DANYCH O MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW I MATERIAŁÓW

SPOŁECZNA PONIESIONYCH KOSZTÓW

13. UAKTUALNIANIE
ELEMENTÓW
PRZYGOTOWANIA

REAGOWANIE, TO ZESPÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ NASTĘPUJĄCYCH
PO WYSTĄPIENIU KATASTROFY. CELEM REAGOWANIA JEST
DOSTARCZENIE POMOCY POSZKODOWANYM I OGRANICZENIE
WTÓRNYCH ZNISZCZEŃ I STRAT
1. URUCHOMIENIE
PROCESU CIĄGŁEJ
INFORMACJI
(ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ)

2. ZORGANIZOWANIE
PUNKTU
KONTAKTOWEGO
(INFORMOWANIE LUDNOŚCI)

3. URUCHOMIENIE
SYSTEMÓW OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

5. URUCHOMIENIE

10. WSPARCIE OPERACJI

PROCEDUR

PRZEZ SIŁY ZBROJNE

6. URUCHOMIENIE
STRUKTUR
RATOWNICZYCH

7. URUCHOMIENIE
PROCESU EWAKUACJI

11. UDZIAŁ ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH I
HUMANITARNYCH

12. URUCHOMIENIE
OCHRONY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAR

8. NEUTRALIZOWANIE
OGNISK ZAGROŻEŃ

13. STWORZENIE DORAŹ-

4. NATYCHMIASTOWA
REAKCJA SPOŁECZNOŚCI
LOKALNEJ

9. ORGANIZOWANIE
SAMOPOMOCY SPOŁECZ.

NYCH WARUNKÓW DO
PRZETRWANIA OSÓB
POSZKODOWANYCH

GŁÓWNE PRZEDSIEWZIĘCIA REAGOWANIA NA SYTUACJĘ
KRYZYSOWĄ

1. OCEŃ SYTUACJĘ.
2. PRZEWIDUJ ROZWÓJ SYTUACJI.
3. OKREŚL CELE I ZADANIA.
4. ZIDENTYFIKUJ POTRZEBNE ZASOBY.
5. OKREŚL PLAN I STRUKTURĘ DZIAŁANIA.
6. PODEJMIJ DZIAŁANIA.

ODBUDOWA,

TO DZIAŁANIA, MAJĄCE NA CELU PRZYWRÓCENIE
STANU POPRZEDNIEGO, A PONADTO TAKIE ODTWORZENIE NFRASTRUKTURY,
KTÓRA BĘDZIE MNIEJ WRAŻLIWA NA KOLEJNĄ KATASTROFĘ
1. SZACOWANIE SZKÓD

7. PRZYWRÓCENIE

12. REALIZACJA

2. ZAPEWNIENIE POMOCY

RÓWNOWAGI I
BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO

ZOBOWIĄZAŃ ROZLICZENIE KOSZTÓW
REAGOWANIA

LUDNOŚCI

3. LECZENIE I
REHABILITACJA

4. WYPŁACANIE
ODSZKODOWAŃ
POSZKODOWANYM

5. INFORMOWANIE O
PRAWACH I
OBOWIĄZKACH

6. ODTWARZANIE I
UZUPEŁNIANIE ZAPASÓW
- GOTOWOŚCI - SŁUŻB
RATOWNICZYCH

8. ODBUDOWA I PRZYWRÓCENIE SPRAWNOŚCI
INFRASTRUKTURY

9. ODTWARZANIE BAZ
MATERIAŁOWYCH

13. PODSUMOWANIE
I WNIOSKI

14. MODYFIKACJA I
AKTUALIZACJA
PLANÓW REAGOWANIA

10. INICJATYWA
LEGISLACYJNA

15. PRACE DOKUMENTA11. SPRAWNE
ADMINISTROWANIE

CYJNE (SPRAWOZDANIA,
RAPORTY ITP.)

Wskazówki zarządzania w sytuacjach kryzysowych:
1. Kryzysy są nieuniknione, zatem bądź przygotowany na najgorsze.
2. Opracuj plan reagowania i zarządzania w sytuacjach kryzysowych,
weryfikuj je w drodze monitoringu, treningów (ćwiczeń) i kosztów
praktycznych.
3. Przejmuj inicjatywę, nie czekając na instrukcje z góry, z poszanowaniem
obowiązującego prawa.
4. Ustal rangę problemów, wykorzystaj szanse, likwiduj słabości.
5. Nie ulegaj panice, oceń sytuację na różne sposoby.
6. Zapobiegaj eskalacji sytuacji kryzysowej.
7. Szukaj sojuszników. Zabiegaj o akceptację społeczną swoich decyzji.
8. Wykorzystaj wszelkie dostępne siły i środki.
9. Zajmuj się tylko „kryzysem”.
10. Po zlikwidowaniu sytuacji kryzysowej analizuj jej przyczyny i swoje
działania, zweryfikuj plany, przywróć stan normalny i zapobiegaj
powtórzeniu rozmiaru klęski (tragedii).
Na podstawie podręcznika „Generic Crisis Management Handbook (GCMH)” w E. Jendraszczak,
W. Kozłowski, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, opracowanie na podstawie podręcznika
„GCMH” wydanego przy Radzie ds. Operacji i Komitecie ds. ćwiczeń NATO (17.05.1997 r.)
- na prawach maszynopisu, MON - DSO, Warszawa 1997 r., s.9.

WYMOGI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
•

ZASADA PRYMATU UKŁADU
TERYTORIALNEGO

•

KOMPETENCJE POZIOME TERYTORIALNE, NIE PIONOWE RESORTOWE

•

ZASADA
JEDNOOSOBOWEGO
KIEROWNICTWA I
ODPOWIEDZIALNOŚCI

•

DECYZJE JEDNOOSOBOWE,
(NIE KOLEGIALNE)

•

REAGOWANIE NA POZIOMIE
NAJNIŻSZYM,
PROPORCJONALNIE DO
SPECYFIKI I RODZAJU
ZAGROŻENIA

•

OBOWIĄZKI DLA WSZYSTKICH
OBYWATELI WRAZ Z PAKIETEM
POWINNOŚCI I ŚWIADCZEŃ

•

ZASADA ADEKWATNOŚCI

•

ZASADA POWSZECHNOŚCI

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZARZĄDZANIA
W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH
RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ
CENTRALNY SZTAB KRYZYSOWY

RADA MINISTRÓW
STAŁY ZESPÓŁ RADY
MINISTRÓW

SZTABY KRYZYSOWE
KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI
RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI

WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ REAGOWANIA KRYZYSOWEGO

MINISTROWIE

WOJEWODOWIE

CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

POWIATOWY ZESPÓŁ REAGOWANIA RYZYSOWEGO

STAROSTOWIE

CENTURM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

GMINNY ZESPÓŁ REAGOWANIA
CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

WÓJTOWIE
BURMISTRZOWIE
PREZYDENCI
MIAST

Wojskowe wsparcie władz cywilnych

i społeczeństwa w sytuacji
klęsk żywiołowych i katastrof
Udział wojska
w zarządzaniu sytuacją kryzysową

Podstawowe akty prawne regulujące
użycie SZ RP w sytuacji wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof

• Ustawa o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 21 listopada 1967r.;
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie
klęski żywiołowej;
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie
wyjątkowym;

Ustawa
z dnia 21 listopada 1967
o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
art. 3 ust. 2
“Siły Zbrojne RP mogą brać udział ponadto w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach

poszukiwania i ratowania życia ludzkiego, a także
w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych
i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu”.

Ustawa
z dnia 21 czerwca 2002 r.
o stanie wyjątkowym
art. 11 ust. 1 “W czasie stanu wyjątkowego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu
oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia
normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli

dotychczas zastosowane siły i środki zostały
wyczerpane”.

Ustawa
z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej

art.18 ust.1 „W czasie stanu klęski
żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków
jest
niemożliwe
lub
niewystarczające,
Minister ON może przekazać do dyspozycji
wojewody, na którego obszarze działania
występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub
oddziały SZ RP, wraz ze skierowaniem
ich do wykonywania zadań związanych
z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej
lub ich usunięciem.”
6

Rozporządzenie Rady Ministrów
w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów
i oddziałów Sił Zbrojnych RP
w zapobieganiu skutkom
klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Rodzaje
działań
ratowniczych
i prewencyjnych

Sposób
koordynowania
i dowodzenia
wojskami

Sposób
zabezpieczenia
logistycznego

Resortowe akty prawne
regulujące regulujące użycie SZ RP w sytuacji

wystąpienia klęsk żywiołowych i katastrof
Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10.09 2002
Ministra Obrony Narodowej w sprawie
Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON
Rozkaz Nr Pf 100 / DOW / P3 Szefa Sztabu Generalnego WP
w sprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem
Kryzysowym w resorcie Obrony Narodowej

Regulamin Sztabu Kryzysowego MON
wprowadzony w życie Decyzją Ministra Obrony Narodowej
Nr Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r.

Zasadnicze dokumenty planistyczne

“Plan użycia oddziałów
i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP
w przypadku wystąpienia
sytuacji kryzysowych”

Rejestr zagrożeń oraz procedury działań
podejmowanych przez Siły Zbrojne RP
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych

PLANY SZCZEGÓŁOWE
Plan udziału w obronie przed terroryzmem;

Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk
lodowych

Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania

Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo-gaśniczych
i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych

12

PLANY SZCZEGÓŁOWE cd.

Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii
technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych

Plan udziału SZ RP w akcjach poszukiwawczoratowniczych
Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych
Plan działań przeciw epidemicznych

13

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ,
OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE
OCENA SKUTKÓW ZJAWISK NA
SZCZECIN
OBSZARZE WYSTĘPOWANIA
ZAGROŻEŃ
GORZÓW WLKP.
EWAKUACJA POSZKODOWANEJ
LUDNOŚCI I MIENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

GŁOGÓW
PRZYGOTOWANIE WARUNKÓW
DO
CZASOWEGO PRZEBYWANIA
NIEMCY
EWAKUOWANEJ
LUDNOŚCI

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

OCHRONA POZOSTAWIONEGO
MIENIA

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

15

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
IZOLACJA OBSZARU ZAGROŻENIA

ROSJA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

PRACE ZABEZPIECZAJACE,
RATOWNICZE I EWAKUACYJNE
SZCZECIN
PRZY ZAGROŻONYCH DOBRACH
KULTURY
GORZÓW WLKP.

GRUDZIĄDZ

BYDGOSZCZ
INOWROCŁAW

PROWADZENIE PRAC
POZNAŃ
SPECJALISTYCZNYCH Z UŻYCIEM
SPRZĘTU WOJSKOWEGO GŁOGÓW
I
MATERIAŁOW WYBUCHOWYCH
NIEMCY

USUWANIE I UNIESZKODLIWIANIE
MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH

CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE

LIKWIDACJA SKAŻEŃ I ZAKAŻEŃ
CZECHY
BIOLOGICZNYCH

KRAKÓW

UKRAINA
SŁOWACJA

16

ZAKRES ZADAŃ REALIZOWANYCH PRZEZ SZ RP
NAPRAWA I ODBUDOWA
INFRASTRUKTURY

ROSJA

PRZYWRACANIE PRZEJEZDNOŚCI
SZCZECIN
SZLAKÓW KOMUNIKACYJNYCH BYDGOSZCZ
GORZÓW WLKP.

POMOC MEDYCZNA, DZIAŁANIA
SANITARNO-HIGIENICZNE
I PRZECIWEPIDEMICZNEGŁOGÓW
NIEMCY

POMOC HUMANITARNA

LITWA

GDYNIA
GDAŃSK

INOWROCŁAW

GRUDZIĄDZ
CHEŁMNO

WŁOCŁAWEK

MODLIN

BIAŁORUŚ
POZNAŃ

KAZUŃ

WARSZAWA

DĘBLIN

ŁÓDŹ

LUBLIN
WROCŁAW
BRZEG

CZĘSTOCHOWA
NISKO

TARNOWSKIE GÓRY
KATOWICE
KRAKÓW

WYDOBYWANIE, UZDATNIANIE
I DOSTARCZANIE WODY

UKRAINA

CZECHY
SŁOWACJA

17

SZTAB KRYZYSOWY MON - GŁÓWNY ORGAN
SYSTEMU KIEROWANIA REAGOWANIEM KRYZYSOWYM
RESORTU OBRONY NARODOWEJ;
ZADANIA:
Monitorowanie
i ocena zagrożeń

Aktualizacja danych
o gotowości sił

Przygotowanie
dokumentów
decyzyjnych

Propozycje rozwiązań
sytuacji kryzysowej

Przekazywanie
zadań wykonawcom

SzK MON
Współpraca z instytucjami
/ centrami kryzysowymi
Przygotowanie
materiałów
informacyjnych

Koordynowanie
działalności komórek
resortu ON
Działalność
sprawozdawcza
o rozwoju sytuacji

18

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POWODZI
ORAZ USUWANIU JEJ SKUTKÓW
KRUSZENIE LODU i ZATORÓW LODOWYCH
OCZYSZCZANIE TERENU Z PRZEDMIOTÓW
WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH

A PONADTO:
GŁÓWNE

UDZIAŁ W ZWALCZANIU POŻARÓW NA
DUŻYCH POWIERZCHNIACH

ZADANIA

UDZIAŁ W LIKWIDACJI CHEMICZNYCH i
RATOWNICTWA
RADIACYJNYCH AWARII ORAZ SKAŻEŃ
21
INŻYNIERYJNEGO ŚRODOWISKA

Rozmieszczenie pododdziałów ratownictwa inżynieryjnego

Około 78 %
obszaru kraju

LĘBORK

7

8 bratin
ż
SZCZECIN

bratinż

CHEŁMNO

6
1

BIAŁYSTOK

bratinż

5

KAZUŃ

bratinż

4
KROSNO
ODRZ
GŁOGÓW

bratinż

2

MIŃSK MAZ

bratinż

DĘBLIN
bratinż

3

BRZEG

BRZEG

bratinż

ZAMOŚĆ

NISKO
KŁODZKO
GLIWICE

Rejony odpowiedzialności pododdziałów
ratownictwa inżynieryjnego obejmują
obszar 231 powiatów

RZESZÓW

PRZEMYŚL

22

Oddziały i pododdziały Śląskiego Okręgu Wojskowego
uczestniczą
w
krajowym
systemie
reagowania
kryzysowego, gdy użycie innych sił i środków jest
niemożliwe lub niewystarczające. Użyciem wydzielonych
oddziałów i pododdziałów ŚOW w wypadku występowania
zagrożeń,
kieruje
Dowódca
Śląskiego
Okręgu
Wojskowego. Podstawą podjęcia działań związanych
z uruchomieniem oddziałów i pododdziałów ŚOW do
udziału w reagowaniu na sytuacje kryzysowe jest pisemne
zapotrzebowanie wojewody o udzielenie pomocy przez
jednostki wojskowe ŚOW kierowane do dowódcy ŚOW
poprzez szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji kryzysowej
może odbywać się trzema sposobami: podstawowym,

alarmowym oraz nakazowym.

W sposobie podstawowym - przedstawiciel określonego szczebla
administracji samorządowej, gdzie nastąpiło zagrożenie - powiadamia ogniwa
nadrzędne (do wojewody włącznie), a te poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy
powiadamiają Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, które z kolei zarządza przystąpienie do akcji określonych jednostek wojskowych.
Powiadomienie powinno być poparte pisemnym wnioskiem wojewody. Sposób
ten stosuje się w sytuacji narastającego kryzysu i stopniowego wprowadzania
sił i środków.
W sposobie alarmowym - dowódca jednostki wojskowej znajdującej się na
obszarze lub w sąsiedztwie, na którym wystąpiła klęska żywiołowa lub mogą
wystąpić jej skutki, samodzielnie lub w przypadkach szczególnych na
zapotrzebowanie terenowych władz administracyjnych, wprowadza do akcji
wyznaczone (wydzielone) siły i środki.
W sposobie nakazowym - włączanie się wyznaczonych jednostek
wojskowych do akcji następuje na podstawie decyzji Ministra Obrony
Narodowej lub na rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk
Lądowych, Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, jednostki wojskowej.
Sposób ten stosuje się w celu efektywnego wykorzystania zasobów ŚOW i
wykonania otrzymanego zadania. Ponadto sposób ten stosuje się w ramach
współdziałania pomiędzy Grupą Operacyjną ŚOW a Wojewódzkimi Centrami
Zarządzania Kryzysowego.

Oddziały i pododdziały ŚOW wydzielone do
zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych
wykonują zadania stawiane przez upoważnionych
przedstawicieli administracji państwowej lub kierujących
akcją, pozostając pod dowództwem swoich przełożonych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA
W Fazie I DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA SYTUACJOM
KRYZYSOWYM
Szef WSzW
-utrzymuje Grupę Operacyjną WSzW w stałe gotowości do działania

Dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków wydzielanych do udziału w
przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-wyznaczają, wyposażają, szkolą i utrzymują w gotowości do użycia siły i środki
planowane do realizacji zadań w ramach reagowania kryzysowego;
-utrzymują siły wchodzące w skład SAR do udziału w przeszukiwaniu terenu;
-posiadają Minerskie Patrole Rozminowania i Oczyszczania Terenu do rozminowania i
oczyszczania terenu z przedmiotów niebezpiecznych;
-utrzymują siły i środki do likwidacji skutków katastrof ekologicznych, systemu
wykrywania skażeń oraz Chemiczno - Radiacyjne Zespoły Awaryjne (ChRZA);
-utrzymują specjalistyczne siły i środki do likwidacji skutków powodzi i zatorów lodowych;
-utrzymują siły i środki ChRZA, grupy ewakuacyjno-ratunkowe, pododdziały logistyczne
do likwidacji skutków katastrof przemysłowych i komunikacyjnych;
-przygotują pododdziały saperów, chemiczne, logistyczne i Zespoły Rozpoznania
Biologicznego do likwidacji skutków ataków terrorystycznych.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie II - REAGOWANIE NA ZAGROŻENIA
Szefowie WSzW, dowódcy jednostek wojskowych monitorują i na bieżąco oceniają sytuację;
-wydzielają obsadę etatową do Grup Operacyjnych (Zespołów).
-uaktualniają plany ochrony i obrony, ewakuacji, ochrony ppoż. i instrukcje służb
dyżurnych w podległych komórkach i jednostkach organizacyjnych, oddziałach i
pododdziałach;
-utrzymują w gotowości do użycia niezbędne siły i środki:
-nawiązują i utrzymują stałą współpracę na wszystkich szczeblach dowodzenia z
odpowiednimi sztabami kryzysowymi innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-ostrzegają i alarmują stany osobowe jednostek i sztabów wojskowych;
-przystępują do przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, we współdziałaniu z siłami
innych podmiotów układu pozamilitarnego;
-nadzorują i koordynują działania wydzielonych oddziałów i pododdziałów
zaangażowanych w operacji kryzysowej;
-koordynują realizacji zadań wsparcia logistycznego zaangażowanych sił;
-kierują do akcji kolejne, niezbędne siły i środki;
-wprowadzają odpowiedni stopień gotowości dla podległych komórek i jednostek
organizacyjnych, sztabów i pododdziałów stosownie do skali zagrożenia.

ZADANIA REALIZOWANE W POSZCZEGÓLNYCH
FAZACH ZARZĄZANIA KRYZYSOWEGO REALIZOWANE
PRZEZ PRZEDSTAWICIELI WOJSKA

W fazie III - USUWANIE SKUTKÓW SYTUACJI
KRYZYSOWYCH
Szefowie WSzW i dowódcy jednostek wojskowych (zgodnie z wykazem sił i środków
wydzielanych do udziału w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych):
-podejmują (samodzielnie lub na wniosek samorządowych ogniw) decyzje w zakresie
działania podległych sił i środków adekwatnie do zaistniałej sytuacji i uregulowań
formalno-prawnych obowiązujących w danym zakresie;
-kierują we współdziałaniu z siłami innych podmiotów układu pozamilitarnego wydzielone
siły i środki do likwidacji skutków zaistniałych sytuacji kryzysowych;
-nadzorują i koordynują działanie wydzielonych oddziałów i pododdziałów ŚOW
zaangażowanych w likwidacji skutków sytuacji kryzysowej.