Slide 1

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 2

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 3

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 4

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 5

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 6

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 7

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 8

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 9

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 10

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 11

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 12

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 13

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 14

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 15

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 16

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 17

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 18

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 19

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 20

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 21

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 22

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 23

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 24

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 25

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 26

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 27

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 28

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 29

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 30

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 31

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 32

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 33

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 34

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 35

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 36

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 37

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 38

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 39

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 40

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 41

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 42

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 43

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 44

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 45

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 46

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 47

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 48

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 49

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 50

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.


Slide 51

TECHNIKI MALARSKIE

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TREŚCI
rodzaje technik malarskich
action painting
akryl
akwarela
al secco
alla prima
blik
collage
chiaroscuro

SPIS TREŚCI
enkaustyka
fresk
gwasz
impast
kreda
lazerunek
olej
ołówek

SPIS TREŚCI
pastel
pointylizm
sfumato
sangwina
witrochromia
węgiel
tempera

RODZAJE TECHNIK
MALARSKICH
Do najczęściej spotykanych zaliczamy: akwarelę,
collage, enkaustykę, fresk, gwasz, malarstwo
akrylowe, malarstwo kredkami, malarstwo na
szkle, malarstwo olejne, malarstwo temperowe,
itp.

ACTION PAINTING
Sposób malowania polegający na wykorzystaniu
spontanicznego,
nieskrępowanego
regułami
malarskimi gestu bezpośredniego rozlewania
farby na płótno.
Pojawił się w Stanach Zjednoczonych w latach
50. XX wieku w kręgu ekspresjonistów
abstrakcyjnych.
Terminu action painting po raz pierwszy użył
Harold Rosenber.

Number 1
Jackson Pollock
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Pollock_Number1.jpg

AKRYL
Farby akrylowe występują zarówno w postaci
zawiesin
umożliwiających
malowanie
na
papierze, są zbliżone do akwareli i gwaszu, jak
również
można
je
rozpuszczać
w
rozpuszczalnikach organicznych i uzyskiwać
farby zbliżone charakterem do farb olejnych.
W stosunku do akwareli malowanie farbami
akrylowymi jest łatwiejsze, umożliwia pełne
mieszanie kolorów i dokonywanie retuszy,
trudniej jest jednak za pomocą tych farb uzyskać
wrażenie
"ulotności"
tak
bardzo
charakterystyczne dla akwareli.

AKRYL
W stosunku do farb olejnych farby akrylowe dają
nieco mniej swobody w nadawaniu obrazom
faktury, jednak podobnie łatwo można za ich
pomocą uzyskiwać wszelkie inne efekty od
wrażenia przenikania kolorów po efekty
przestrzenne.

Emballage „Hołdu pruskiego”
wedle Jana Matejki
Tadeusz Kantor
http://malarze.com/obraz.php?id=178&l=en&PHPSESSID=c44695da009df12b00584a63e17c7eb6

AKWARELA
Technika
ta
polega
na
malowaniu
rozcieńczonymi w wodzie pigmentami na
porowatym papierze, który szybko wchłania
wodę.
Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają całkowicie
faktury papieru, lecz pozostawiają ją dobrze
widoczną, z tego względu na efekt końcowy
bardzo duży wpływ ma barwa i faktura samego
papieru.
Technikę tę stosuje się do tematów, które
wymagają barw pastelowych i jednocześnie nie
wymagają "cyzelowania" detali - stosuje się ją
więc do pejzaży, "zwiewnych" portretów, itp.

Świteź
Julian Fałat
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Falat/Images/Switez.jpg

AL SECCO
Technika malarska polegająca na pokrywaniu
suchego tynku (w przeciwieństwie do fresku)
farbami zmieszanymi z wodą.
Nazwa pochodzi z języka włoskiego, w którym
oznacza „malować na sucho”.
Technikę tę stosowano już w starożytności, w XV
wieku wyparł ją fresk, który pozwalał na
uzyskanie większej trwałości malowidła.
Spoiwem mogą być: mleko wapienne, tempera,
kazeina, klej, olej, żywica.

ALLA PRIMA
Szybki sposób malowania, bez wykonywania
wcześniej na płótnie rysunku, stosowany m.in. w
impresjonizmie.

BLIK
Grubo nałożona na obrazie jasna farba, która ma
za zadanie odwzorowanie skupienia odbitego
światła, np. na gałce ocznej; podkreśla
plastyczność
i
połyskliwość
malowanego
przedmiotu.

COLLAGE
Inaczej kolaż, technika polegająca na formowaniu
kompozycji z różnych materiałów i tworzyw (gazet,
tkaniny, fotografii, drobnych przedmiotów codziennego
użytku, itp.), są one naklejane na płótno lub papier i
łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbą
olejną, farbą akrylową, gwaszem).
Technikę kolażu jako pierwsi stosowali przedstawiciele
kubizmu- Georges Braque i Pablo Picasso; w późniejszym
czasie wykorzystywana była także przez futurystów,
surrealistów, dadaistów i konstruktywistów.
Pierwszym kolażem była „Martwa natura z plecionym
krzesłem” Pabla Picassa z 1911 roku.

Portret Natalii Gonczarowej
Michaił Łarionow
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Larionov_portrait_n_s_goncharovoi.jpg

CHIAROSCURO
Inaczej światłocień (z jęz. włoskiego chiaro "jasny" i oscuro - "ciemny"), technika polegająca
na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na
obrazie, dzięki czemu możemy zobaczyć i
podziwiać formę oraz kolor.
Nazwę technice nadał Leonardo da Vinci,
stosując go po raz pierwszy w swym obrazie
"Madonna w grocie skalnej" .
Najwybitniejsi malarze stosujący chiaroscuro to
Caravaggio i Rembrandt van Rijn.

Madonna wśród skał
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Leonardo_da_Vinci_027.jpg

ENKAUSTYKA
Technika malarska stosowana w starożytności
przez Greków i Rzymian.
Farby
przygotowywano
na
bazie
wosku
pszczelego, który mieszano z pigmentami;
ciepłą
masę
nakładano
szpachelkami,
pędzelkami; farba po zastygnięciu była odporna
na wilgoć, ale wrażliwa na podwyższone
temperatury.
Enkaustyka pozwala długo zachować żywe
barwy.
Do najbardziej znanych zabytków wykonanych
ta techniką należą portrety fajumskie.

Portret kobiety z Fajum
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Freski_z_Fajum_002.jpg

FRESK
Al fresco (z jęz. włoskiego „świeży”) maluje się
na mokrym tynku pokrytym kilkoma warstwami
zaprawy; pierwsza warstwa leży bezpośrednio na
murze, jest gruba i zawiera ona wapno gaszone,
gruboziarnisty piasek i odłamki cegieł lub
kamieni,
druga
warstwa
Jest
gładka
i
przygotowana do malowania, zawiera wapno
gaszone, drobny piasek cedzony lub pył
marmurowy.
Fresk malowany jest partiami (tak dużymi, jakie
można zamalować w ciągu jednego dnia)
specjalnymi farbami odpornymi na alkaliczne
działanie wapna; barwnik rozprowadzany jest
wodą deszczową.

FRESK
Fresk jest trwały, bo spaja się z podłożem i w ten
sposób uzyskuje się trwałe, intensywne barwy;
przed naniesieniem fresku na ścianę tworzy się
kartony i przy użyciu siatki wyciska się kontury i
powiększa wzór.
Początki fresku sięgają starożytności; od Giotta
następuje ogromny rozwój fresku, najbardziej
jednak rozpowszechnia się w renesansie, od XVII
do XIX wieku al fresco miesza się z al secco.

Opłakiwanie
Giotto
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Giotto.mourning.750pix.jpg

GWASZ
Łączenie farby wodnej z domieszką kredy lub
bieli (od XIX wieku ołowiowej lub cynkowej)
nadającej jej właściwości kryjące z gumą arabską
będącą spoiwem. Technika znana w Europie od
średniowiecza, stosowana głównie w XVII i XVIII
wieku, popularna do dzisiaj.
Technika gwaszu różni się od akwareli głównie
tym, że obrazy malowane gwaszem mają "pełne"
kolory, a nie prześwitujące jak w akwareli.
Malowanie gwaszem jest najczęściej stosowane
do wykonywania szkiców dla obrazów olejnych
oraz do wykonywania ilustracji do książek,
rzadziej do tworzenia gotowych dzieł.

Pocałunek mongolskiego księcia
w lodowej pustyni
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Witkacy/Images/Mongolski_ksiaze.jpg

IMPAST
Technika stosowana w malarstwie olejnym lub
akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca
na nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą
przy pomocy pędzla lub szpachli.
Impast ma na celu podkreślenie efektów
świetlnych poprzez uzyskiwanie niejednolitej
faktury.

Portret Karola V
Tycjan
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Tizian_066.jpg

KREDA
Naturalny węglan wapnia, używany w pracach
artystycznych tak samo jak węgiel.
Ze względu na właściwości kryjące i biel
stosowany jest do gruntów kredowo-klejowych,
również jako tani wypełniacz w farbach olejnych
(w mieszankach takich jest przezroczysta);
bardzo drobna kreda stosowana jest także w
produkcji pasteli (po dodaniu do pigmentu
rozjaśnia odcień oryginalnego koloru).

LAZERUNEK
Przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa
farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego.
Laserunki stosowane były w średniowieczu, z
wykorzystaniem bardzo rozcieńczonych temper
lub gwaszy, jednak w pełni rozwinęły się dopiero
wraz z rozwojem malarstwa olejnego; aż do
końca XVII w. i rozwoju techniki alla prima,
laserunki były nieodłącznym elementem techniki
olejnej (stosował je Rembrandt van Rijn).

LAZERUNEK
Efekty osiągane dzięki laserunkom tylko
częściowo
nadają
się
do
mechanicznej
reprodukcji; głębia i niezwykłe efekty barwne
warstw
laserunków
nie
mogą
być
też
naśladowane innymi technikami.
Ze względu na ogromną pracochłonność
malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku.

Wymarsz strzelców
Rembrandt
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:De_Nachtwacht01.jpg

OLEJ
Najbardziej

rozpowszechniona
technika
malarska polegająca na pokrywaniu naprężonego
i zabielonego płótna lub gładkiej deski gęstymi
farbami, w skład których wchodzi olej lniany lub
rzadziej inne roślinne oleje schnące (konopny,
makowy) i odpowiednie pigmenty; sporadycznie
stosowany był też wosk, który pełnił funkcję
stabilizatora spowalniającego oddzielanie się
oleju lnianego od pigmentów.

OLEJ
Malarstwo olejne jest bardzo kosztowną
techniką malarską, ale daje bardzo dużą
swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu
złożonych faktur, uzyskiwania efektu matu lub
błysku,
efektów
półprzezroczystości
i
przenikania barw, a nawet wychodzeniu "w
trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych
warstw farby.
Malarstwo
olejne
umożliwia
wielokrotne
retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw
farby na obraz, cechuje się też dużą trwałością.

Święto Jordanu
Teodor Axentowicz
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Swieto_Jordanu.jpg

OŁÓWEK
Pręt grafitowy służący do wykonywania rysunku
na papierze lub drewnie, rzadko technika
samodzielna.
Cechuje
się
możliwością
zmazywania
naniesionego rysunku, co czyni ją techniką
nietrwałą.

L. H. O. O. Q
Marcel Duchamp
http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Marcel_Duchamp_Mona_Lisa_LHOOQ.jpg

PASTEL
Środek rysunkowy w formie kolorowego sztyftu,
kredki lub ołówka, służący do nanoszenia
kolorowych pigmentów na podłoże.
Pigment, kredę i spoiwo z gumy miesza się ze
sobą i formuje w wałeczki, następnie pozostawia
się je do wyschnięcia; przed wyschnięciem
pastele mają konsystencją ciasta, stąd nazwa (z
jęz. włoskiego pasta – „ciasto”).

Helenka
Stanisław Wyspiański
Prawa autorskie: Witold Raczunas, za:
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Images/Helenka.jpg

POINTYLIZM
Neoimpresjonistyczna technika kształtowania
formy obrazu polegająca na budowaniu
kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto
rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i
kreskami kładzionymi na płótno czubkiem
pędzla. Bazowała na XIX i XX-wiecznych
odkryciach z zakresu optyki, wskazujących, iż
niewielkie
płaszczyzny
czystych
kolorów
położone obok siebie, a oglądane z oddali
mieszają się "w oku" w inny kolor.
Twórcą techniki był Georges Seurat, a
wykorzystywał ją m.in. Paul Signac.

Niedzielne popołudnie na
Grande Jatte
Georges Seurat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Georges_Seurat_-_Un_dimanche_apr%C3%A8smidi_%C3%A0_l%27%C3%8Ele_de_la_Grande_Jatte.jpg

SFUMATO
W malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii
ciemnych do jasnych, dające mgliste, niebieskie
efekty kolorystyczne.
Technika ta wykorzystywana była m.in. przez
Leonarda da Vinci.

Mona Lisa
Leonardo da Vinci
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Mona_Lisa.jpeg

SANGWINA
Rysunek wykonany ciemnobrunatną kredką.
Technika używana do tworzenia szkiców lub
rysunków, rozpowszechniona w renesansie.

Rysunek sangwiną
Leonardo da Vinci
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Anatomy_of_a_Male_Nude.jpg

WITROCHROMIA
Technika
malowania
na
przezroczystym
podobraziu, np. na szybie.
Występuje w sztuce ludowej, np. Podhala,
popularna u formistów.

WĘGIEL
Węgiel drzewny używany jest do wykonywania
prac
graficznych
niewymagających
odwzorowania wielu szczegółów, takich jak
wielkoformatowe portrety i martwe natury;
pozwala na swobodną i płynną pracę; często
używany jest wraz z kredą lub pastelami.
Podczas
pracy
można
używać
techniki
rozmazywania - za pomocą gumki chlebowej,
papierowego ręcznika lub miękkiej szmatki
można usunąć lub podkreślić ślady zostawione
przez węgiel. Prace zrobione węglem utrwala się
za pomocą fiksatywy.

TEMPERA
Technika
malowania
przy
użyciu
farb
temperowych, znana od starożytności, była
wiodącą techniką w okresie średniowiecza.
Farby temperowe schną stosunkowo szybko i nie
wymagają gruntowania, nadają się do malowania
na płótnie, desce i na zwykłym papierze.

TEMPERA
Podstawowym wyróżnikiem tej techniki jest
zastosowanie jako spoiwa farb, tzw. emulsji
temperowej, która powstaje dzięki połączeniu
trzech składników: fazy tłustej (np. olej schnący
lub werniks), fazy wodnej (woda lub roztwór
wodnego kleju) i emulgatora, który umożliwia
zmieszanie faz w jednolite spoiwo.
Najczęściej
wykorzystywanym
przy
samodzielnym ucieraniu temper emulgatorem
jest żółtko jaja kurzego; inne klasyczne
emulgatory to sok figowy, czosnkowy, niektóre
żywice z drzew liściastych, a także mleko i różne
rodzaje żywicznych mydeł.

Narodziny Wenus
Sandro Botticelli
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Sandro_Botticelli_046.jpg

BIBLIOGRAFIA
Prezentację przygotowano w oparciu o prace:
J. Horton, M. Wright, Szkoła rysowania i
malowania, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
2002,
A. Makine, Jak malować. Akwarela. Olej. Pastel.
Akryl, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2005.