Slide 1

FORESIGHT TECHNOLOGICZNY
W ZAKRESIE MATERIAŁÓW
POLIMEROWYCH
Panel Roboczy W-8:
Wykorzystanie Materiałów Polimerowych w
Farbach i Lakierach

Zakres tematyczny panelu roboczego
W8 obejmował:
•

wyroby lakierowe rozpuszczalnikowe zawierające żywice naturalne i syntetyczne
(nitrocelulozowe, alkidowe, poliestrowe, epoksydowe, akrylowe, poliuretany,
poliwinylowe, aminowe, polimery chlorowcowane, silikonowe)tradycyjne,medium solids, high solids,

•

wyroby lakierowe wodne: wodorozpuszczalne, dyspersyjne,

•

farby proszkowe: epoksydowe, poliestrowe, hybrydowe, poliuretanowe,
utwardzane fotochemicznie,

•

wyroby lakierowe do utwardzania radiacyjnego (UV i EB),

•

systemy lakierowe hybrydowe i z zastosowaniem nanomateriałów,

•

systemy lakierowe funkcjonalne i specjalnego przeznaczenia,

•

pigmenty i wypełniacze,

•

rozpuszczalniki i środki pomocnicze.

Polska na tle Europy i Świata
Polski przemysł farb i lakierów tak jak i cała branża w
Europie będzie podlegał licznym ograniczeniom,
wynikającym z regulacji prawnych:
Dyrektywy: SED 1999/13/EC obejmująca procesy
produkcyjne i 2004/42/EC dla farb dekoracyjnych,
lakierów, lakierów samochodowych wykończeniowych,
ograniczające emisję VOC
REACH
IPPC (Integrated Pollution Prevention and Control)

NEC (The National Emission Ceilings Directive)
The Paint Product Directive
Dyrektywa Produktów Biobójczych ( BPD 98/8/EC).

Na rynku wyrobów lakierowych w Polsce, już od dłuższego czasu, panuje
korzystna koniunktura, związana ze wzrostem zapotrzebowania na
farby, od tych popularnych, dla budownictwa do malowania ścian
wewnętrznych i elewacji, do wysokojakościowych wyrobów
lakierowych o specjalistycznym przeznaczeniu.
Zdecydowany wzrost produkcji wyrobów lakierowych nastąpił w ciągu
dekady lat 90 - z 202 tys. ton w roku 1990 do 342 tys. ton w 2000 r. tj.
o ponad 70 %, co w przeliczeniu stanowi średnio o ponad 7% rocznie.
Od roku 2000 krajowa produkcja farb i lakierów odnotowuje nieco
mniejszy wzrost, w porównaniu do lat 90-tych. Po okresie
przekształceń własnościowych w Europie Centralnej, w Polsce jak
również i w innych krajach tej części Europy (Węgry, Czechy i
Słowacja) nastąpił okres stabilnego rozwoju w sektorze farb lakierów,
szacuje się go obecnie na 4-6 % rocznie.
Według danych statystycznych GUS, produkcję wyrobów lakierowych w
Polsce na przestrzeni lat 2000-2005 cechuje dalszy, stabilny wzrost,
szczególnie w grupie farb na bazie polimerów w środowisku wodnym*
*(Tabela: Tendencje ogólne w rozwoju farb i lakierów w latach 2000-2005 w Polsce)

Tendencje ogólne w rozwoju farb i
lakierów w latach 2000-2005 w Polsce
Wyrób

2000 [t]

2001 [t] 2002 [t] 2003 [t]

2004 [t]

2005 [t]

Farby, lakiery i podobne
środki pokrywające, farba
drukarska i gotowe
sykatywy

716136

695727 749972 831382 1035 948 980998

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. wodnym

176183

198034 228430 254430 262267 331873

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. niewodnym

104048

97947 102559 107454 112893

3384

2183

Farby suche ( kredowe
i klejowe)

1663

1283

1004

97389

848

SILNE STRONY
Wysoki poziom wiedzy.
Kontakty z ośrodkami naukowymi i rozwojowymi w świecie.
Prace badawczo-rozwojowe.

Wysoko wyspecjalizowany personel naukowy.
Wykwalifikowana kadra inżynieryjno-techniczna u producentów.
Przewaga nieskomplikowanych aparaturowo technologii.
Potencjalne zdolności produkcyjne.
Niskie koszty wytwarzania.
Niewielkie nakłady inwestycyjne przy uruchomieniu produkcji nowych
wyrobów lakierowych.
Stosowanie standardów międzynarodowych.
Spełnianie kryteriów wyznaczonych przez przepisy dotyczące ochrony
środowiska w zakresie emisji substancji szkodliwych.

SŁABE STRONY
Małe nakłady na badania.
Przestarzała aparatura badawcza.
Wysokie koszty zakupu nowoczesnych technologii oraz
aparatury.
Brak zainteresowania jednostek naukowych powiększaniem
skali.
Brak wsparcia finansowego wdrożeń.
Brak nakładów na produkcję doświadczalną i prototypową.
Brak instalacji do aplikacji nowoczesnych wyrobów
lakierowych.

Brak instalacji referencyjnych – przy sprzedaży technologii.
Niewystarczająca ilość instalacji pilotowych.

SŁABE STRONY
Bariera finansowa, ograniczone możliwości inwestowania
przez małe i średnie firmy.
Brak strategii długofalowego rozwoju w przedsiębiorstwach
produkujących farby i lakiery.
Ograniczona krajowa baza surowcowa (w tym spoiw).
Duża zależność od cen światowych surowców.
Brak kształcenia techników i inżynierów o specjalizacji –
technologia wytwarzania farb i lakierów.
Problemy z utrzymaniem wyspecjalizowanego personelu w
kraju (niskie wynagrodzenia w ośrodkach krajowych).
Ograniczone możliwości szkolenia personelu ze względów
finansowych oraz brak programów edukacyjnych w
niektórych dziedzinach.
Niewystarczająca i nieprofesjonalna reklama wyrobów.
Wysokie koszty reklamy i promocji.

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU
TECHNOLOGII
rozwój technologii w oparciu o wyroby
wodorozcieńczalne i nanotechnologię

rozwój technologii farb utwardzanych
radiacyjnie i temperaturowo

ROZWÓJ TECHNOLOGII W OPARCIU
O WYROBY WODOROZCIEŃCZALNE
I NANOTECHNOLOGIĘ
siły i środki na badania i rozwój zostaną skierowane na zwiększenie
obszarów zastosowań farb o obniżonej zawartości LZO, udoskonalanie
istniejących wyrobów wodnych, poprawę ich właściwości użytkowych i
ochronnych oraz na wykorzystanie zalet nanotechnologii jak np.
uzyskiwanie większej odporności mechanicznej przy jednoczesnym
zachowaniu elastyczności powłoki, odporności na działanie
promieniowania UV/VIS, uzyskiwanie powłok funkcjonalnych np. takich
jak powłoki samooczyszczające się
zmarginalizowana jest rola innych ekologicznych technologii: farb
proszkowych utwardzanych radiacyjnie (UV i EB), farb typu „high solids”
oraz farb proszkowych cienkowarstwowych do wypalania w
temperaturach 80-130˚C do malowania drewna i innych powierzchni
wrażliwych na temperaturę.

ROZWÓJ TECHNOLOGII FARB
UTWARDZANYCH RADIACYJNIE I
TEMPERATUROWO
możliwość uzyskania braku emisji rozpuszczalników, prawie 100 %
wykorzystanie materiału, powłoki o bardzo dobrej odporności na
czynniki mechaniczne, korozyjne i chemiczne oraz oszczędność
energii przy jednoczesnym bardzo szerokim obszarze zastosowań:
malowanie metalu, drewna i tworzyw, malowanie detali
samochodowych i karoserii – podkłady, farby barwne (tzw. bazowe)
i lakiery nawierzchniowe, zabezpieczenia antykorozyjne – farby
pigmentowane cynkiem, powłoki ochronne na włókna optyczne,
malowanie reflektorów samochodowych, przezroczyste powłoki do
uszczelniania i izolowania rurociągów, malowanie tworzyw
sztucznych, uzyskiwanie powłok ochronnych na dyski komputerowe.

Quo vadis?
W Polsce w 2005 r. wyprodukowano blisko 332 tys. ton farb
dyspersyjnych akrylowych i winylowych (opartych na
polioctanie winylu), czyli ok. 2-krotnie więcej niż w 2000 r.
(ok. 176 tys. ton). Świadczy to o ogromnym tempie rozwoju
sektorze farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych.
Dodatkowym bodźcem rozwoju wodnych farb i lakierów
opartych na dyspersjach poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych jest możliwość sterowania właściwościami
powłok, w szczególności poprzez odpowiedni dobór rodzaju
spoiwa, przy czym możliwe jest w tym przypadku
zaprojektowanie nie tylko budowy chemicznej polimeru
tworzącego spoiwo, ale również nanostruktury cząstki dyspersji
wpływającej w zasadniczy sposób na nanostrukturę powłoki, a
co za tym idzie – na jej właściwości.

Quo vadis?
Generalnie można wyróżnić następujące kierunki rozwoju
wodnych farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych:

modyfikacja budowy chemicznej polimeru(ów)
tworzącego(ych) spoiwo w kierunku wprowadzenia grup
funkcyjnych zdolnych do sieciowania w określonych warunkach
po naniesieniu farby lub lakieru na podłoże z wytworzeniem
bardziej odpornej mechanicznie i chemicznie powłoki
modyfikacja procesu wytwarzania spoiwa (dyspersji wodnej)
tak, aby cząstki powstającej dyspersji miały z góry określoną
niejednorodną strukturę na poziomie nano
modyfikacja pozostałych składników farby lub lakieru
(napełniaczy, substancji pomocniczych) tak, aby lepiej wiązały się
ze spoiwem i tym samym lepiej współtworzyły z nim powłokę

WYZWANIA
promocja działań wspierających prace B + R nad
technologiami przyszłościowymi jak min. farby o
projektowanych właściwościach powłok,
technologie farb z wykorzystaniem ograniczonej
kompatybilności polimerów
samorozwarstwiających (self-stratifying), np.
epoksydowo-akrylowe czy technologie farb i
lakierów na dyspersjach z wbudowującymi się w
strukturę środkami pomocniczymi
wzmocnienie współpracy między ośrodkami
naukowymi a producentami, aby wykorzystać
istniejący potencjał naukowy krajowych
ośrodków badawczych.

Kierownik panelu roboczego:

Dr inż. Stefan Kubica

Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników
(Instytut IMPiB) Oddział Zamiejscowy Farb i Tworzyw w Gliwicach

Skład Panelu Roboczego W-8:
Imię i nazwisko
Stefan Kubica
Helena Kuczyńska
Małgorzata Zubielewicz
Elżbieta Kamińska-Tarnawska
Anna Ślusarczyk
Jerzy Kulawski
Zbigniew Bończa-Tomaszewski
Janusz Kozakiewicz
Katarzyna Jaszcz
Maciej Umiński

Jednostka
Instytut IMPiB – Kierownik Panelu
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut Chemii Przemysłowej
Instytut Chemii przemysłowej
Politechnika Śląska
ICI Oddział w Pilawie –
przedstawiciel przemysłu farb
i lakierów


Slide 2

FORESIGHT TECHNOLOGICZNY
W ZAKRESIE MATERIAŁÓW
POLIMEROWYCH
Panel Roboczy W-8:
Wykorzystanie Materiałów Polimerowych w
Farbach i Lakierach

Zakres tematyczny panelu roboczego
W8 obejmował:
•

wyroby lakierowe rozpuszczalnikowe zawierające żywice naturalne i syntetyczne
(nitrocelulozowe, alkidowe, poliestrowe, epoksydowe, akrylowe, poliuretany,
poliwinylowe, aminowe, polimery chlorowcowane, silikonowe)tradycyjne,medium solids, high solids,

•

wyroby lakierowe wodne: wodorozpuszczalne, dyspersyjne,

•

farby proszkowe: epoksydowe, poliestrowe, hybrydowe, poliuretanowe,
utwardzane fotochemicznie,

•

wyroby lakierowe do utwardzania radiacyjnego (UV i EB),

•

systemy lakierowe hybrydowe i z zastosowaniem nanomateriałów,

•

systemy lakierowe funkcjonalne i specjalnego przeznaczenia,

•

pigmenty i wypełniacze,

•

rozpuszczalniki i środki pomocnicze.

Polska na tle Europy i Świata
Polski przemysł farb i lakierów tak jak i cała branża w
Europie będzie podlegał licznym ograniczeniom,
wynikającym z regulacji prawnych:
Dyrektywy: SED 1999/13/EC obejmująca procesy
produkcyjne i 2004/42/EC dla farb dekoracyjnych,
lakierów, lakierów samochodowych wykończeniowych,
ograniczające emisję VOC
REACH
IPPC (Integrated Pollution Prevention and Control)

NEC (The National Emission Ceilings Directive)
The Paint Product Directive
Dyrektywa Produktów Biobójczych ( BPD 98/8/EC).

Na rynku wyrobów lakierowych w Polsce, już od dłuższego czasu, panuje
korzystna koniunktura, związana ze wzrostem zapotrzebowania na
farby, od tych popularnych, dla budownictwa do malowania ścian
wewnętrznych i elewacji, do wysokojakościowych wyrobów
lakierowych o specjalistycznym przeznaczeniu.
Zdecydowany wzrost produkcji wyrobów lakierowych nastąpił w ciągu
dekady lat 90 - z 202 tys. ton w roku 1990 do 342 tys. ton w 2000 r. tj.
o ponad 70 %, co w przeliczeniu stanowi średnio o ponad 7% rocznie.
Od roku 2000 krajowa produkcja farb i lakierów odnotowuje nieco
mniejszy wzrost, w porównaniu do lat 90-tych. Po okresie
przekształceń własnościowych w Europie Centralnej, w Polsce jak
również i w innych krajach tej części Europy (Węgry, Czechy i
Słowacja) nastąpił okres stabilnego rozwoju w sektorze farb lakierów,
szacuje się go obecnie na 4-6 % rocznie.
Według danych statystycznych GUS, produkcję wyrobów lakierowych w
Polsce na przestrzeni lat 2000-2005 cechuje dalszy, stabilny wzrost,
szczególnie w grupie farb na bazie polimerów w środowisku wodnym*
*(Tabela: Tendencje ogólne w rozwoju farb i lakierów w latach 2000-2005 w Polsce)

Tendencje ogólne w rozwoju farb i
lakierów w latach 2000-2005 w Polsce
Wyrób

2000 [t]

2001 [t] 2002 [t] 2003 [t]

2004 [t]

2005 [t]

Farby, lakiery i podobne
środki pokrywające, farba
drukarska i gotowe
sykatywy

716136

695727 749972 831382 1035 948 980998

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. wodnym

176183

198034 228430 254430 262267 331873

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. niewodnym

104048

97947 102559 107454 112893

3384

2183

Farby suche ( kredowe
i klejowe)

1663

1283

1004

97389

848

SILNE STRONY
Wysoki poziom wiedzy.
Kontakty z ośrodkami naukowymi i rozwojowymi w świecie.
Prace badawczo-rozwojowe.

Wysoko wyspecjalizowany personel naukowy.
Wykwalifikowana kadra inżynieryjno-techniczna u producentów.
Przewaga nieskomplikowanych aparaturowo technologii.
Potencjalne zdolności produkcyjne.
Niskie koszty wytwarzania.
Niewielkie nakłady inwestycyjne przy uruchomieniu produkcji nowych
wyrobów lakierowych.
Stosowanie standardów międzynarodowych.
Spełnianie kryteriów wyznaczonych przez przepisy dotyczące ochrony
środowiska w zakresie emisji substancji szkodliwych.

SŁABE STRONY
Małe nakłady na badania.
Przestarzała aparatura badawcza.
Wysokie koszty zakupu nowoczesnych technologii oraz
aparatury.
Brak zainteresowania jednostek naukowych powiększaniem
skali.
Brak wsparcia finansowego wdrożeń.
Brak nakładów na produkcję doświadczalną i prototypową.
Brak instalacji do aplikacji nowoczesnych wyrobów
lakierowych.

Brak instalacji referencyjnych – przy sprzedaży technologii.
Niewystarczająca ilość instalacji pilotowych.

SŁABE STRONY
Bariera finansowa, ograniczone możliwości inwestowania
przez małe i średnie firmy.
Brak strategii długofalowego rozwoju w przedsiębiorstwach
produkujących farby i lakiery.
Ograniczona krajowa baza surowcowa (w tym spoiw).
Duża zależność od cen światowych surowców.
Brak kształcenia techników i inżynierów o specjalizacji –
technologia wytwarzania farb i lakierów.
Problemy z utrzymaniem wyspecjalizowanego personelu w
kraju (niskie wynagrodzenia w ośrodkach krajowych).
Ograniczone możliwości szkolenia personelu ze względów
finansowych oraz brak programów edukacyjnych w
niektórych dziedzinach.
Niewystarczająca i nieprofesjonalna reklama wyrobów.
Wysokie koszty reklamy i promocji.

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU
TECHNOLOGII
rozwój technologii w oparciu o wyroby
wodorozcieńczalne i nanotechnologię

rozwój technologii farb utwardzanych
radiacyjnie i temperaturowo

ROZWÓJ TECHNOLOGII W OPARCIU
O WYROBY WODOROZCIEŃCZALNE
I NANOTECHNOLOGIĘ
siły i środki na badania i rozwój zostaną skierowane na zwiększenie
obszarów zastosowań farb o obniżonej zawartości LZO, udoskonalanie
istniejących wyrobów wodnych, poprawę ich właściwości użytkowych i
ochronnych oraz na wykorzystanie zalet nanotechnologii jak np.
uzyskiwanie większej odporności mechanicznej przy jednoczesnym
zachowaniu elastyczności powłoki, odporności na działanie
promieniowania UV/VIS, uzyskiwanie powłok funkcjonalnych np. takich
jak powłoki samooczyszczające się
zmarginalizowana jest rola innych ekologicznych technologii: farb
proszkowych utwardzanych radiacyjnie (UV i EB), farb typu „high solids”
oraz farb proszkowych cienkowarstwowych do wypalania w
temperaturach 80-130˚C do malowania drewna i innych powierzchni
wrażliwych na temperaturę.

ROZWÓJ TECHNOLOGII FARB
UTWARDZANYCH RADIACYJNIE I
TEMPERATUROWO
możliwość uzyskania braku emisji rozpuszczalników, prawie 100 %
wykorzystanie materiału, powłoki o bardzo dobrej odporności na
czynniki mechaniczne, korozyjne i chemiczne oraz oszczędność
energii przy jednoczesnym bardzo szerokim obszarze zastosowań:
malowanie metalu, drewna i tworzyw, malowanie detali
samochodowych i karoserii – podkłady, farby barwne (tzw. bazowe)
i lakiery nawierzchniowe, zabezpieczenia antykorozyjne – farby
pigmentowane cynkiem, powłoki ochronne na włókna optyczne,
malowanie reflektorów samochodowych, przezroczyste powłoki do
uszczelniania i izolowania rurociągów, malowanie tworzyw
sztucznych, uzyskiwanie powłok ochronnych na dyski komputerowe.

Quo vadis?
W Polsce w 2005 r. wyprodukowano blisko 332 tys. ton farb
dyspersyjnych akrylowych i winylowych (opartych na
polioctanie winylu), czyli ok. 2-krotnie więcej niż w 2000 r.
(ok. 176 tys. ton). Świadczy to o ogromnym tempie rozwoju
sektorze farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych.
Dodatkowym bodźcem rozwoju wodnych farb i lakierów
opartych na dyspersjach poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych jest możliwość sterowania właściwościami
powłok, w szczególności poprzez odpowiedni dobór rodzaju
spoiwa, przy czym możliwe jest w tym przypadku
zaprojektowanie nie tylko budowy chemicznej polimeru
tworzącego spoiwo, ale również nanostruktury cząstki dyspersji
wpływającej w zasadniczy sposób na nanostrukturę powłoki, a
co za tym idzie – na jej właściwości.

Quo vadis?
Generalnie można wyróżnić następujące kierunki rozwoju
wodnych farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych:

modyfikacja budowy chemicznej polimeru(ów)
tworzącego(ych) spoiwo w kierunku wprowadzenia grup
funkcyjnych zdolnych do sieciowania w określonych warunkach
po naniesieniu farby lub lakieru na podłoże z wytworzeniem
bardziej odpornej mechanicznie i chemicznie powłoki
modyfikacja procesu wytwarzania spoiwa (dyspersji wodnej)
tak, aby cząstki powstającej dyspersji miały z góry określoną
niejednorodną strukturę na poziomie nano
modyfikacja pozostałych składników farby lub lakieru
(napełniaczy, substancji pomocniczych) tak, aby lepiej wiązały się
ze spoiwem i tym samym lepiej współtworzyły z nim powłokę

WYZWANIA
promocja działań wspierających prace B + R nad
technologiami przyszłościowymi jak min. farby o
projektowanych właściwościach powłok,
technologie farb z wykorzystaniem ograniczonej
kompatybilności polimerów
samorozwarstwiających (self-stratifying), np.
epoksydowo-akrylowe czy technologie farb i
lakierów na dyspersjach z wbudowującymi się w
strukturę środkami pomocniczymi
wzmocnienie współpracy między ośrodkami
naukowymi a producentami, aby wykorzystać
istniejący potencjał naukowy krajowych
ośrodków badawczych.

Kierownik panelu roboczego:

Dr inż. Stefan Kubica

Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników
(Instytut IMPiB) Oddział Zamiejscowy Farb i Tworzyw w Gliwicach

Skład Panelu Roboczego W-8:
Imię i nazwisko
Stefan Kubica
Helena Kuczyńska
Małgorzata Zubielewicz
Elżbieta Kamińska-Tarnawska
Anna Ślusarczyk
Jerzy Kulawski
Zbigniew Bończa-Tomaszewski
Janusz Kozakiewicz
Katarzyna Jaszcz
Maciej Umiński

Jednostka
Instytut IMPiB – Kierownik Panelu
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut Chemii Przemysłowej
Instytut Chemii przemysłowej
Politechnika Śląska
ICI Oddział w Pilawie –
przedstawiciel przemysłu farb
i lakierów


Slide 3

FORESIGHT TECHNOLOGICZNY
W ZAKRESIE MATERIAŁÓW
POLIMEROWYCH
Panel Roboczy W-8:
Wykorzystanie Materiałów Polimerowych w
Farbach i Lakierach

Zakres tematyczny panelu roboczego
W8 obejmował:
•

wyroby lakierowe rozpuszczalnikowe zawierające żywice naturalne i syntetyczne
(nitrocelulozowe, alkidowe, poliestrowe, epoksydowe, akrylowe, poliuretany,
poliwinylowe, aminowe, polimery chlorowcowane, silikonowe)tradycyjne,medium solids, high solids,

•

wyroby lakierowe wodne: wodorozpuszczalne, dyspersyjne,

•

farby proszkowe: epoksydowe, poliestrowe, hybrydowe, poliuretanowe,
utwardzane fotochemicznie,

•

wyroby lakierowe do utwardzania radiacyjnego (UV i EB),

•

systemy lakierowe hybrydowe i z zastosowaniem nanomateriałów,

•

systemy lakierowe funkcjonalne i specjalnego przeznaczenia,

•

pigmenty i wypełniacze,

•

rozpuszczalniki i środki pomocnicze.

Polska na tle Europy i Świata
Polski przemysł farb i lakierów tak jak i cała branża w
Europie będzie podlegał licznym ograniczeniom,
wynikającym z regulacji prawnych:
Dyrektywy: SED 1999/13/EC obejmująca procesy
produkcyjne i 2004/42/EC dla farb dekoracyjnych,
lakierów, lakierów samochodowych wykończeniowych,
ograniczające emisję VOC
REACH
IPPC (Integrated Pollution Prevention and Control)

NEC (The National Emission Ceilings Directive)
The Paint Product Directive
Dyrektywa Produktów Biobójczych ( BPD 98/8/EC).

Na rynku wyrobów lakierowych w Polsce, już od dłuższego czasu, panuje
korzystna koniunktura, związana ze wzrostem zapotrzebowania na
farby, od tych popularnych, dla budownictwa do malowania ścian
wewnętrznych i elewacji, do wysokojakościowych wyrobów
lakierowych o specjalistycznym przeznaczeniu.
Zdecydowany wzrost produkcji wyrobów lakierowych nastąpił w ciągu
dekady lat 90 - z 202 tys. ton w roku 1990 do 342 tys. ton w 2000 r. tj.
o ponad 70 %, co w przeliczeniu stanowi średnio o ponad 7% rocznie.
Od roku 2000 krajowa produkcja farb i lakierów odnotowuje nieco
mniejszy wzrost, w porównaniu do lat 90-tych. Po okresie
przekształceń własnościowych w Europie Centralnej, w Polsce jak
również i w innych krajach tej części Europy (Węgry, Czechy i
Słowacja) nastąpił okres stabilnego rozwoju w sektorze farb lakierów,
szacuje się go obecnie na 4-6 % rocznie.
Według danych statystycznych GUS, produkcję wyrobów lakierowych w
Polsce na przestrzeni lat 2000-2005 cechuje dalszy, stabilny wzrost,
szczególnie w grupie farb na bazie polimerów w środowisku wodnym*
*(Tabela: Tendencje ogólne w rozwoju farb i lakierów w latach 2000-2005 w Polsce)

Tendencje ogólne w rozwoju farb i
lakierów w latach 2000-2005 w Polsce
Wyrób

2000 [t]

2001 [t] 2002 [t] 2003 [t]

2004 [t]

2005 [t]

Farby, lakiery i podobne
środki pokrywające, farba
drukarska i gotowe
sykatywy

716136

695727 749972 831382 1035 948 980998

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. wodnym

176183

198034 228430 254430 262267 331873

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. niewodnym

104048

97947 102559 107454 112893

3384

2183

Farby suche ( kredowe
i klejowe)

1663

1283

1004

97389

848

SILNE STRONY
Wysoki poziom wiedzy.
Kontakty z ośrodkami naukowymi i rozwojowymi w świecie.
Prace badawczo-rozwojowe.

Wysoko wyspecjalizowany personel naukowy.
Wykwalifikowana kadra inżynieryjno-techniczna u producentów.
Przewaga nieskomplikowanych aparaturowo technologii.
Potencjalne zdolności produkcyjne.
Niskie koszty wytwarzania.
Niewielkie nakłady inwestycyjne przy uruchomieniu produkcji nowych
wyrobów lakierowych.
Stosowanie standardów międzynarodowych.
Spełnianie kryteriów wyznaczonych przez przepisy dotyczące ochrony
środowiska w zakresie emisji substancji szkodliwych.

SŁABE STRONY
Małe nakłady na badania.
Przestarzała aparatura badawcza.
Wysokie koszty zakupu nowoczesnych technologii oraz
aparatury.
Brak zainteresowania jednostek naukowych powiększaniem
skali.
Brak wsparcia finansowego wdrożeń.
Brak nakładów na produkcję doświadczalną i prototypową.
Brak instalacji do aplikacji nowoczesnych wyrobów
lakierowych.

Brak instalacji referencyjnych – przy sprzedaży technologii.
Niewystarczająca ilość instalacji pilotowych.

SŁABE STRONY
Bariera finansowa, ograniczone możliwości inwestowania
przez małe i średnie firmy.
Brak strategii długofalowego rozwoju w przedsiębiorstwach
produkujących farby i lakiery.
Ograniczona krajowa baza surowcowa (w tym spoiw).
Duża zależność od cen światowych surowców.
Brak kształcenia techników i inżynierów o specjalizacji –
technologia wytwarzania farb i lakierów.
Problemy z utrzymaniem wyspecjalizowanego personelu w
kraju (niskie wynagrodzenia w ośrodkach krajowych).
Ograniczone możliwości szkolenia personelu ze względów
finansowych oraz brak programów edukacyjnych w
niektórych dziedzinach.
Niewystarczająca i nieprofesjonalna reklama wyrobów.
Wysokie koszty reklamy i promocji.

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU
TECHNOLOGII
rozwój technologii w oparciu o wyroby
wodorozcieńczalne i nanotechnologię

rozwój technologii farb utwardzanych
radiacyjnie i temperaturowo

ROZWÓJ TECHNOLOGII W OPARCIU
O WYROBY WODOROZCIEŃCZALNE
I NANOTECHNOLOGIĘ
siły i środki na badania i rozwój zostaną skierowane na zwiększenie
obszarów zastosowań farb o obniżonej zawartości LZO, udoskonalanie
istniejących wyrobów wodnych, poprawę ich właściwości użytkowych i
ochronnych oraz na wykorzystanie zalet nanotechnologii jak np.
uzyskiwanie większej odporności mechanicznej przy jednoczesnym
zachowaniu elastyczności powłoki, odporności na działanie
promieniowania UV/VIS, uzyskiwanie powłok funkcjonalnych np. takich
jak powłoki samooczyszczające się
zmarginalizowana jest rola innych ekologicznych technologii: farb
proszkowych utwardzanych radiacyjnie (UV i EB), farb typu „high solids”
oraz farb proszkowych cienkowarstwowych do wypalania w
temperaturach 80-130˚C do malowania drewna i innych powierzchni
wrażliwych na temperaturę.

ROZWÓJ TECHNOLOGII FARB
UTWARDZANYCH RADIACYJNIE I
TEMPERATUROWO
możliwość uzyskania braku emisji rozpuszczalników, prawie 100 %
wykorzystanie materiału, powłoki o bardzo dobrej odporności na
czynniki mechaniczne, korozyjne i chemiczne oraz oszczędność
energii przy jednoczesnym bardzo szerokim obszarze zastosowań:
malowanie metalu, drewna i tworzyw, malowanie detali
samochodowych i karoserii – podkłady, farby barwne (tzw. bazowe)
i lakiery nawierzchniowe, zabezpieczenia antykorozyjne – farby
pigmentowane cynkiem, powłoki ochronne na włókna optyczne,
malowanie reflektorów samochodowych, przezroczyste powłoki do
uszczelniania i izolowania rurociągów, malowanie tworzyw
sztucznych, uzyskiwanie powłok ochronnych na dyski komputerowe.

Quo vadis?
W Polsce w 2005 r. wyprodukowano blisko 332 tys. ton farb
dyspersyjnych akrylowych i winylowych (opartych na
polioctanie winylu), czyli ok. 2-krotnie więcej niż w 2000 r.
(ok. 176 tys. ton). Świadczy to o ogromnym tempie rozwoju
sektorze farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych.
Dodatkowym bodźcem rozwoju wodnych farb i lakierów
opartych na dyspersjach poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych jest możliwość sterowania właściwościami
powłok, w szczególności poprzez odpowiedni dobór rodzaju
spoiwa, przy czym możliwe jest w tym przypadku
zaprojektowanie nie tylko budowy chemicznej polimeru
tworzącego spoiwo, ale również nanostruktury cząstki dyspersji
wpływającej w zasadniczy sposób na nanostrukturę powłoki, a
co za tym idzie – na jej właściwości.

Quo vadis?
Generalnie można wyróżnić następujące kierunki rozwoju
wodnych farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych:

modyfikacja budowy chemicznej polimeru(ów)
tworzącego(ych) spoiwo w kierunku wprowadzenia grup
funkcyjnych zdolnych do sieciowania w określonych warunkach
po naniesieniu farby lub lakieru na podłoże z wytworzeniem
bardziej odpornej mechanicznie i chemicznie powłoki
modyfikacja procesu wytwarzania spoiwa (dyspersji wodnej)
tak, aby cząstki powstającej dyspersji miały z góry określoną
niejednorodną strukturę na poziomie nano
modyfikacja pozostałych składników farby lub lakieru
(napełniaczy, substancji pomocniczych) tak, aby lepiej wiązały się
ze spoiwem i tym samym lepiej współtworzyły z nim powłokę

WYZWANIA
promocja działań wspierających prace B + R nad
technologiami przyszłościowymi jak min. farby o
projektowanych właściwościach powłok,
technologie farb z wykorzystaniem ograniczonej
kompatybilności polimerów
samorozwarstwiających (self-stratifying), np.
epoksydowo-akrylowe czy technologie farb i
lakierów na dyspersjach z wbudowującymi się w
strukturę środkami pomocniczymi
wzmocnienie współpracy między ośrodkami
naukowymi a producentami, aby wykorzystać
istniejący potencjał naukowy krajowych
ośrodków badawczych.

Kierownik panelu roboczego:

Dr inż. Stefan Kubica

Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników
(Instytut IMPiB) Oddział Zamiejscowy Farb i Tworzyw w Gliwicach

Skład Panelu Roboczego W-8:
Imię i nazwisko
Stefan Kubica
Helena Kuczyńska
Małgorzata Zubielewicz
Elżbieta Kamińska-Tarnawska
Anna Ślusarczyk
Jerzy Kulawski
Zbigniew Bończa-Tomaszewski
Janusz Kozakiewicz
Katarzyna Jaszcz
Maciej Umiński

Jednostka
Instytut IMPiB – Kierownik Panelu
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut Chemii Przemysłowej
Instytut Chemii przemysłowej
Politechnika Śląska
ICI Oddział w Pilawie –
przedstawiciel przemysłu farb
i lakierów


Slide 4

FORESIGHT TECHNOLOGICZNY
W ZAKRESIE MATERIAŁÓW
POLIMEROWYCH
Panel Roboczy W-8:
Wykorzystanie Materiałów Polimerowych w
Farbach i Lakierach

Zakres tematyczny panelu roboczego
W8 obejmował:
•

wyroby lakierowe rozpuszczalnikowe zawierające żywice naturalne i syntetyczne
(nitrocelulozowe, alkidowe, poliestrowe, epoksydowe, akrylowe, poliuretany,
poliwinylowe, aminowe, polimery chlorowcowane, silikonowe)tradycyjne,medium solids, high solids,

•

wyroby lakierowe wodne: wodorozpuszczalne, dyspersyjne,

•

farby proszkowe: epoksydowe, poliestrowe, hybrydowe, poliuretanowe,
utwardzane fotochemicznie,

•

wyroby lakierowe do utwardzania radiacyjnego (UV i EB),

•

systemy lakierowe hybrydowe i z zastosowaniem nanomateriałów,

•

systemy lakierowe funkcjonalne i specjalnego przeznaczenia,

•

pigmenty i wypełniacze,

•

rozpuszczalniki i środki pomocnicze.

Polska na tle Europy i Świata
Polski przemysł farb i lakierów tak jak i cała branża w
Europie będzie podlegał licznym ograniczeniom,
wynikającym z regulacji prawnych:
Dyrektywy: SED 1999/13/EC obejmująca procesy
produkcyjne i 2004/42/EC dla farb dekoracyjnych,
lakierów, lakierów samochodowych wykończeniowych,
ograniczające emisję VOC
REACH
IPPC (Integrated Pollution Prevention and Control)

NEC (The National Emission Ceilings Directive)
The Paint Product Directive
Dyrektywa Produktów Biobójczych ( BPD 98/8/EC).

Na rynku wyrobów lakierowych w Polsce, już od dłuższego czasu, panuje
korzystna koniunktura, związana ze wzrostem zapotrzebowania na
farby, od tych popularnych, dla budownictwa do malowania ścian
wewnętrznych i elewacji, do wysokojakościowych wyrobów
lakierowych o specjalistycznym przeznaczeniu.
Zdecydowany wzrost produkcji wyrobów lakierowych nastąpił w ciągu
dekady lat 90 - z 202 tys. ton w roku 1990 do 342 tys. ton w 2000 r. tj.
o ponad 70 %, co w przeliczeniu stanowi średnio o ponad 7% rocznie.
Od roku 2000 krajowa produkcja farb i lakierów odnotowuje nieco
mniejszy wzrost, w porównaniu do lat 90-tych. Po okresie
przekształceń własnościowych w Europie Centralnej, w Polsce jak
również i w innych krajach tej części Europy (Węgry, Czechy i
Słowacja) nastąpił okres stabilnego rozwoju w sektorze farb lakierów,
szacuje się go obecnie na 4-6 % rocznie.
Według danych statystycznych GUS, produkcję wyrobów lakierowych w
Polsce na przestrzeni lat 2000-2005 cechuje dalszy, stabilny wzrost,
szczególnie w grupie farb na bazie polimerów w środowisku wodnym*
*(Tabela: Tendencje ogólne w rozwoju farb i lakierów w latach 2000-2005 w Polsce)

Tendencje ogólne w rozwoju farb i
lakierów w latach 2000-2005 w Polsce
Wyrób

2000 [t]

2001 [t] 2002 [t] 2003 [t]

2004 [t]

2005 [t]

Farby, lakiery i podobne
środki pokrywające, farba
drukarska i gotowe
sykatywy

716136

695727 749972 831382 1035 948 980998

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. wodnym

176183

198034 228430 254430 262267 331873

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. niewodnym

104048

97947 102559 107454 112893

3384

2183

Farby suche ( kredowe
i klejowe)

1663

1283

1004

97389

848

SILNE STRONY
Wysoki poziom wiedzy.
Kontakty z ośrodkami naukowymi i rozwojowymi w świecie.
Prace badawczo-rozwojowe.

Wysoko wyspecjalizowany personel naukowy.
Wykwalifikowana kadra inżynieryjno-techniczna u producentów.
Przewaga nieskomplikowanych aparaturowo technologii.
Potencjalne zdolności produkcyjne.
Niskie koszty wytwarzania.
Niewielkie nakłady inwestycyjne przy uruchomieniu produkcji nowych
wyrobów lakierowych.
Stosowanie standardów międzynarodowych.
Spełnianie kryteriów wyznaczonych przez przepisy dotyczące ochrony
środowiska w zakresie emisji substancji szkodliwych.

SŁABE STRONY
Małe nakłady na badania.
Przestarzała aparatura badawcza.
Wysokie koszty zakupu nowoczesnych technologii oraz
aparatury.
Brak zainteresowania jednostek naukowych powiększaniem
skali.
Brak wsparcia finansowego wdrożeń.
Brak nakładów na produkcję doświadczalną i prototypową.
Brak instalacji do aplikacji nowoczesnych wyrobów
lakierowych.

Brak instalacji referencyjnych – przy sprzedaży technologii.
Niewystarczająca ilość instalacji pilotowych.

SŁABE STRONY
Bariera finansowa, ograniczone możliwości inwestowania
przez małe i średnie firmy.
Brak strategii długofalowego rozwoju w przedsiębiorstwach
produkujących farby i lakiery.
Ograniczona krajowa baza surowcowa (w tym spoiw).
Duża zależność od cen światowych surowców.
Brak kształcenia techników i inżynierów o specjalizacji –
technologia wytwarzania farb i lakierów.
Problemy z utrzymaniem wyspecjalizowanego personelu w
kraju (niskie wynagrodzenia w ośrodkach krajowych).
Ograniczone możliwości szkolenia personelu ze względów
finansowych oraz brak programów edukacyjnych w
niektórych dziedzinach.
Niewystarczająca i nieprofesjonalna reklama wyrobów.
Wysokie koszty reklamy i promocji.

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU
TECHNOLOGII
rozwój technologii w oparciu o wyroby
wodorozcieńczalne i nanotechnologię

rozwój technologii farb utwardzanych
radiacyjnie i temperaturowo

ROZWÓJ TECHNOLOGII W OPARCIU
O WYROBY WODOROZCIEŃCZALNE
I NANOTECHNOLOGIĘ
siły i środki na badania i rozwój zostaną skierowane na zwiększenie
obszarów zastosowań farb o obniżonej zawartości LZO, udoskonalanie
istniejących wyrobów wodnych, poprawę ich właściwości użytkowych i
ochronnych oraz na wykorzystanie zalet nanotechnologii jak np.
uzyskiwanie większej odporności mechanicznej przy jednoczesnym
zachowaniu elastyczności powłoki, odporności na działanie
promieniowania UV/VIS, uzyskiwanie powłok funkcjonalnych np. takich
jak powłoki samooczyszczające się
zmarginalizowana jest rola innych ekologicznych technologii: farb
proszkowych utwardzanych radiacyjnie (UV i EB), farb typu „high solids”
oraz farb proszkowych cienkowarstwowych do wypalania w
temperaturach 80-130˚C do malowania drewna i innych powierzchni
wrażliwych na temperaturę.

ROZWÓJ TECHNOLOGII FARB
UTWARDZANYCH RADIACYJNIE I
TEMPERATUROWO
możliwość uzyskania braku emisji rozpuszczalników, prawie 100 %
wykorzystanie materiału, powłoki o bardzo dobrej odporności na
czynniki mechaniczne, korozyjne i chemiczne oraz oszczędność
energii przy jednoczesnym bardzo szerokim obszarze zastosowań:
malowanie metalu, drewna i tworzyw, malowanie detali
samochodowych i karoserii – podkłady, farby barwne (tzw. bazowe)
i lakiery nawierzchniowe, zabezpieczenia antykorozyjne – farby
pigmentowane cynkiem, powłoki ochronne na włókna optyczne,
malowanie reflektorów samochodowych, przezroczyste powłoki do
uszczelniania i izolowania rurociągów, malowanie tworzyw
sztucznych, uzyskiwanie powłok ochronnych na dyski komputerowe.

Quo vadis?
W Polsce w 2005 r. wyprodukowano blisko 332 tys. ton farb
dyspersyjnych akrylowych i winylowych (opartych na
polioctanie winylu), czyli ok. 2-krotnie więcej niż w 2000 r.
(ok. 176 tys. ton). Świadczy to o ogromnym tempie rozwoju
sektorze farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych.
Dodatkowym bodźcem rozwoju wodnych farb i lakierów
opartych na dyspersjach poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych jest możliwość sterowania właściwościami
powłok, w szczególności poprzez odpowiedni dobór rodzaju
spoiwa, przy czym możliwe jest w tym przypadku
zaprojektowanie nie tylko budowy chemicznej polimeru
tworzącego spoiwo, ale również nanostruktury cząstki dyspersji
wpływającej w zasadniczy sposób na nanostrukturę powłoki, a
co za tym idzie – na jej właściwości.

Quo vadis?
Generalnie można wyróżnić następujące kierunki rozwoju
wodnych farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych:

modyfikacja budowy chemicznej polimeru(ów)
tworzącego(ych) spoiwo w kierunku wprowadzenia grup
funkcyjnych zdolnych do sieciowania w określonych warunkach
po naniesieniu farby lub lakieru na podłoże z wytworzeniem
bardziej odpornej mechanicznie i chemicznie powłoki
modyfikacja procesu wytwarzania spoiwa (dyspersji wodnej)
tak, aby cząstki powstającej dyspersji miały z góry określoną
niejednorodną strukturę na poziomie nano
modyfikacja pozostałych składników farby lub lakieru
(napełniaczy, substancji pomocniczych) tak, aby lepiej wiązały się
ze spoiwem i tym samym lepiej współtworzyły z nim powłokę

WYZWANIA
promocja działań wspierających prace B + R nad
technologiami przyszłościowymi jak min. farby o
projektowanych właściwościach powłok,
technologie farb z wykorzystaniem ograniczonej
kompatybilności polimerów
samorozwarstwiających (self-stratifying), np.
epoksydowo-akrylowe czy technologie farb i
lakierów na dyspersjach z wbudowującymi się w
strukturę środkami pomocniczymi
wzmocnienie współpracy między ośrodkami
naukowymi a producentami, aby wykorzystać
istniejący potencjał naukowy krajowych
ośrodków badawczych.

Kierownik panelu roboczego:

Dr inż. Stefan Kubica

Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników
(Instytut IMPiB) Oddział Zamiejscowy Farb i Tworzyw w Gliwicach

Skład Panelu Roboczego W-8:
Imię i nazwisko
Stefan Kubica
Helena Kuczyńska
Małgorzata Zubielewicz
Elżbieta Kamińska-Tarnawska
Anna Ślusarczyk
Jerzy Kulawski
Zbigniew Bończa-Tomaszewski
Janusz Kozakiewicz
Katarzyna Jaszcz
Maciej Umiński

Jednostka
Instytut IMPiB – Kierownik Panelu
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut Chemii Przemysłowej
Instytut Chemii przemysłowej
Politechnika Śląska
ICI Oddział w Pilawie –
przedstawiciel przemysłu farb
i lakierów


Slide 5

FORESIGHT TECHNOLOGICZNY
W ZAKRESIE MATERIAŁÓW
POLIMEROWYCH
Panel Roboczy W-8:
Wykorzystanie Materiałów Polimerowych w
Farbach i Lakierach

Zakres tematyczny panelu roboczego
W8 obejmował:
•

wyroby lakierowe rozpuszczalnikowe zawierające żywice naturalne i syntetyczne
(nitrocelulozowe, alkidowe, poliestrowe, epoksydowe, akrylowe, poliuretany,
poliwinylowe, aminowe, polimery chlorowcowane, silikonowe)tradycyjne,medium solids, high solids,

•

wyroby lakierowe wodne: wodorozpuszczalne, dyspersyjne,

•

farby proszkowe: epoksydowe, poliestrowe, hybrydowe, poliuretanowe,
utwardzane fotochemicznie,

•

wyroby lakierowe do utwardzania radiacyjnego (UV i EB),

•

systemy lakierowe hybrydowe i z zastosowaniem nanomateriałów,

•

systemy lakierowe funkcjonalne i specjalnego przeznaczenia,

•

pigmenty i wypełniacze,

•

rozpuszczalniki i środki pomocnicze.

Polska na tle Europy i Świata
Polski przemysł farb i lakierów tak jak i cała branża w
Europie będzie podlegał licznym ograniczeniom,
wynikającym z regulacji prawnych:
Dyrektywy: SED 1999/13/EC obejmująca procesy
produkcyjne i 2004/42/EC dla farb dekoracyjnych,
lakierów, lakierów samochodowych wykończeniowych,
ograniczające emisję VOC
REACH
IPPC (Integrated Pollution Prevention and Control)

NEC (The National Emission Ceilings Directive)
The Paint Product Directive
Dyrektywa Produktów Biobójczych ( BPD 98/8/EC).

Na rynku wyrobów lakierowych w Polsce, już od dłuższego czasu, panuje
korzystna koniunktura, związana ze wzrostem zapotrzebowania na
farby, od tych popularnych, dla budownictwa do malowania ścian
wewnętrznych i elewacji, do wysokojakościowych wyrobów
lakierowych o specjalistycznym przeznaczeniu.
Zdecydowany wzrost produkcji wyrobów lakierowych nastąpił w ciągu
dekady lat 90 - z 202 tys. ton w roku 1990 do 342 tys. ton w 2000 r. tj.
o ponad 70 %, co w przeliczeniu stanowi średnio o ponad 7% rocznie.
Od roku 2000 krajowa produkcja farb i lakierów odnotowuje nieco
mniejszy wzrost, w porównaniu do lat 90-tych. Po okresie
przekształceń własnościowych w Europie Centralnej, w Polsce jak
również i w innych krajach tej części Europy (Węgry, Czechy i
Słowacja) nastąpił okres stabilnego rozwoju w sektorze farb lakierów,
szacuje się go obecnie na 4-6 % rocznie.
Według danych statystycznych GUS, produkcję wyrobów lakierowych w
Polsce na przestrzeni lat 2000-2005 cechuje dalszy, stabilny wzrost,
szczególnie w grupie farb na bazie polimerów w środowisku wodnym*
*(Tabela: Tendencje ogólne w rozwoju farb i lakierów w latach 2000-2005 w Polsce)

Tendencje ogólne w rozwoju farb i
lakierów w latach 2000-2005 w Polsce
Wyrób

2000 [t]

2001 [t] 2002 [t] 2003 [t]

2004 [t]

2005 [t]

Farby, lakiery i podobne
środki pokrywające, farba
drukarska i gotowe
sykatywy

716136

695727 749972 831382 1035 948 980998

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. wodnym

176183

198034 228430 254430 262267 331873

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. niewodnym

104048

97947 102559 107454 112893

3384

2183

Farby suche ( kredowe
i klejowe)

1663

1283

1004

97389

848

SILNE STRONY
Wysoki poziom wiedzy.
Kontakty z ośrodkami naukowymi i rozwojowymi w świecie.
Prace badawczo-rozwojowe.

Wysoko wyspecjalizowany personel naukowy.
Wykwalifikowana kadra inżynieryjno-techniczna u producentów.
Przewaga nieskomplikowanych aparaturowo technologii.
Potencjalne zdolności produkcyjne.
Niskie koszty wytwarzania.
Niewielkie nakłady inwestycyjne przy uruchomieniu produkcji nowych
wyrobów lakierowych.
Stosowanie standardów międzynarodowych.
Spełnianie kryteriów wyznaczonych przez przepisy dotyczące ochrony
środowiska w zakresie emisji substancji szkodliwych.

SŁABE STRONY
Małe nakłady na badania.
Przestarzała aparatura badawcza.
Wysokie koszty zakupu nowoczesnych technologii oraz
aparatury.
Brak zainteresowania jednostek naukowych powiększaniem
skali.
Brak wsparcia finansowego wdrożeń.
Brak nakładów na produkcję doświadczalną i prototypową.
Brak instalacji do aplikacji nowoczesnych wyrobów
lakierowych.

Brak instalacji referencyjnych – przy sprzedaży technologii.
Niewystarczająca ilość instalacji pilotowych.

SŁABE STRONY
Bariera finansowa, ograniczone możliwości inwestowania
przez małe i średnie firmy.
Brak strategii długofalowego rozwoju w przedsiębiorstwach
produkujących farby i lakiery.
Ograniczona krajowa baza surowcowa (w tym spoiw).
Duża zależność od cen światowych surowców.
Brak kształcenia techników i inżynierów o specjalizacji –
technologia wytwarzania farb i lakierów.
Problemy z utrzymaniem wyspecjalizowanego personelu w
kraju (niskie wynagrodzenia w ośrodkach krajowych).
Ograniczone możliwości szkolenia personelu ze względów
finansowych oraz brak programów edukacyjnych w
niektórych dziedzinach.
Niewystarczająca i nieprofesjonalna reklama wyrobów.
Wysokie koszty reklamy i promocji.

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU
TECHNOLOGII
rozwój technologii w oparciu o wyroby
wodorozcieńczalne i nanotechnologię

rozwój technologii farb utwardzanych
radiacyjnie i temperaturowo

ROZWÓJ TECHNOLOGII W OPARCIU
O WYROBY WODOROZCIEŃCZALNE
I NANOTECHNOLOGIĘ
siły i środki na badania i rozwój zostaną skierowane na zwiększenie
obszarów zastosowań farb o obniżonej zawartości LZO, udoskonalanie
istniejących wyrobów wodnych, poprawę ich właściwości użytkowych i
ochronnych oraz na wykorzystanie zalet nanotechnologii jak np.
uzyskiwanie większej odporności mechanicznej przy jednoczesnym
zachowaniu elastyczności powłoki, odporności na działanie
promieniowania UV/VIS, uzyskiwanie powłok funkcjonalnych np. takich
jak powłoki samooczyszczające się
zmarginalizowana jest rola innych ekologicznych technologii: farb
proszkowych utwardzanych radiacyjnie (UV i EB), farb typu „high solids”
oraz farb proszkowych cienkowarstwowych do wypalania w
temperaturach 80-130˚C do malowania drewna i innych powierzchni
wrażliwych na temperaturę.

ROZWÓJ TECHNOLOGII FARB
UTWARDZANYCH RADIACYJNIE I
TEMPERATUROWO
możliwość uzyskania braku emisji rozpuszczalników, prawie 100 %
wykorzystanie materiału, powłoki o bardzo dobrej odporności na
czynniki mechaniczne, korozyjne i chemiczne oraz oszczędność
energii przy jednoczesnym bardzo szerokim obszarze zastosowań:
malowanie metalu, drewna i tworzyw, malowanie detali
samochodowych i karoserii – podkłady, farby barwne (tzw. bazowe)
i lakiery nawierzchniowe, zabezpieczenia antykorozyjne – farby
pigmentowane cynkiem, powłoki ochronne na włókna optyczne,
malowanie reflektorów samochodowych, przezroczyste powłoki do
uszczelniania i izolowania rurociągów, malowanie tworzyw
sztucznych, uzyskiwanie powłok ochronnych na dyski komputerowe.

Quo vadis?
W Polsce w 2005 r. wyprodukowano blisko 332 tys. ton farb
dyspersyjnych akrylowych i winylowych (opartych na
polioctanie winylu), czyli ok. 2-krotnie więcej niż w 2000 r.
(ok. 176 tys. ton). Świadczy to o ogromnym tempie rozwoju
sektorze farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych.
Dodatkowym bodźcem rozwoju wodnych farb i lakierów
opartych na dyspersjach poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych jest możliwość sterowania właściwościami
powłok, w szczególności poprzez odpowiedni dobór rodzaju
spoiwa, przy czym możliwe jest w tym przypadku
zaprojektowanie nie tylko budowy chemicznej polimeru
tworzącego spoiwo, ale również nanostruktury cząstki dyspersji
wpływającej w zasadniczy sposób na nanostrukturę powłoki, a
co za tym idzie – na jej właściwości.

Quo vadis?
Generalnie można wyróżnić następujące kierunki rozwoju
wodnych farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych:

modyfikacja budowy chemicznej polimeru(ów)
tworzącego(ych) spoiwo w kierunku wprowadzenia grup
funkcyjnych zdolnych do sieciowania w określonych warunkach
po naniesieniu farby lub lakieru na podłoże z wytworzeniem
bardziej odpornej mechanicznie i chemicznie powłoki
modyfikacja procesu wytwarzania spoiwa (dyspersji wodnej)
tak, aby cząstki powstającej dyspersji miały z góry określoną
niejednorodną strukturę na poziomie nano
modyfikacja pozostałych składników farby lub lakieru
(napełniaczy, substancji pomocniczych) tak, aby lepiej wiązały się
ze spoiwem i tym samym lepiej współtworzyły z nim powłokę

WYZWANIA
promocja działań wspierających prace B + R nad
technologiami przyszłościowymi jak min. farby o
projektowanych właściwościach powłok,
technologie farb z wykorzystaniem ograniczonej
kompatybilności polimerów
samorozwarstwiających (self-stratifying), np.
epoksydowo-akrylowe czy technologie farb i
lakierów na dyspersjach z wbudowującymi się w
strukturę środkami pomocniczymi
wzmocnienie współpracy między ośrodkami
naukowymi a producentami, aby wykorzystać
istniejący potencjał naukowy krajowych
ośrodków badawczych.

Kierownik panelu roboczego:

Dr inż. Stefan Kubica

Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników
(Instytut IMPiB) Oddział Zamiejscowy Farb i Tworzyw w Gliwicach

Skład Panelu Roboczego W-8:
Imię i nazwisko
Stefan Kubica
Helena Kuczyńska
Małgorzata Zubielewicz
Elżbieta Kamińska-Tarnawska
Anna Ślusarczyk
Jerzy Kulawski
Zbigniew Bończa-Tomaszewski
Janusz Kozakiewicz
Katarzyna Jaszcz
Maciej Umiński

Jednostka
Instytut IMPiB – Kierownik Panelu
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut Chemii Przemysłowej
Instytut Chemii przemysłowej
Politechnika Śląska
ICI Oddział w Pilawie –
przedstawiciel przemysłu farb
i lakierów


Slide 6

FORESIGHT TECHNOLOGICZNY
W ZAKRESIE MATERIAŁÓW
POLIMEROWYCH
Panel Roboczy W-8:
Wykorzystanie Materiałów Polimerowych w
Farbach i Lakierach

Zakres tematyczny panelu roboczego
W8 obejmował:
•

wyroby lakierowe rozpuszczalnikowe zawierające żywice naturalne i syntetyczne
(nitrocelulozowe, alkidowe, poliestrowe, epoksydowe, akrylowe, poliuretany,
poliwinylowe, aminowe, polimery chlorowcowane, silikonowe)tradycyjne,medium solids, high solids,

•

wyroby lakierowe wodne: wodorozpuszczalne, dyspersyjne,

•

farby proszkowe: epoksydowe, poliestrowe, hybrydowe, poliuretanowe,
utwardzane fotochemicznie,

•

wyroby lakierowe do utwardzania radiacyjnego (UV i EB),

•

systemy lakierowe hybrydowe i z zastosowaniem nanomateriałów,

•

systemy lakierowe funkcjonalne i specjalnego przeznaczenia,

•

pigmenty i wypełniacze,

•

rozpuszczalniki i środki pomocnicze.

Polska na tle Europy i Świata
Polski przemysł farb i lakierów tak jak i cała branża w
Europie będzie podlegał licznym ograniczeniom,
wynikającym z regulacji prawnych:
Dyrektywy: SED 1999/13/EC obejmująca procesy
produkcyjne i 2004/42/EC dla farb dekoracyjnych,
lakierów, lakierów samochodowych wykończeniowych,
ograniczające emisję VOC
REACH
IPPC (Integrated Pollution Prevention and Control)

NEC (The National Emission Ceilings Directive)
The Paint Product Directive
Dyrektywa Produktów Biobójczych ( BPD 98/8/EC).

Na rynku wyrobów lakierowych w Polsce, już od dłuższego czasu, panuje
korzystna koniunktura, związana ze wzrostem zapotrzebowania na
farby, od tych popularnych, dla budownictwa do malowania ścian
wewnętrznych i elewacji, do wysokojakościowych wyrobów
lakierowych o specjalistycznym przeznaczeniu.
Zdecydowany wzrost produkcji wyrobów lakierowych nastąpił w ciągu
dekady lat 90 - z 202 tys. ton w roku 1990 do 342 tys. ton w 2000 r. tj.
o ponad 70 %, co w przeliczeniu stanowi średnio o ponad 7% rocznie.
Od roku 2000 krajowa produkcja farb i lakierów odnotowuje nieco
mniejszy wzrost, w porównaniu do lat 90-tych. Po okresie
przekształceń własnościowych w Europie Centralnej, w Polsce jak
również i w innych krajach tej części Europy (Węgry, Czechy i
Słowacja) nastąpił okres stabilnego rozwoju w sektorze farb lakierów,
szacuje się go obecnie na 4-6 % rocznie.
Według danych statystycznych GUS, produkcję wyrobów lakierowych w
Polsce na przestrzeni lat 2000-2005 cechuje dalszy, stabilny wzrost,
szczególnie w grupie farb na bazie polimerów w środowisku wodnym*
*(Tabela: Tendencje ogólne w rozwoju farb i lakierów w latach 2000-2005 w Polsce)

Tendencje ogólne w rozwoju farb i
lakierów w latach 2000-2005 w Polsce
Wyrób

2000 [t]

2001 [t] 2002 [t] 2003 [t]

2004 [t]

2005 [t]

Farby, lakiery i podobne
środki pokrywające, farba
drukarska i gotowe
sykatywy

716136

695727 749972 831382 1035 948 980998

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. wodnym

176183

198034 228430 254430 262267 331873

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. niewodnym

104048

97947 102559 107454 112893

3384

2183

Farby suche ( kredowe
i klejowe)

1663

1283

1004

97389

848

SILNE STRONY
Wysoki poziom wiedzy.
Kontakty z ośrodkami naukowymi i rozwojowymi w świecie.
Prace badawczo-rozwojowe.

Wysoko wyspecjalizowany personel naukowy.
Wykwalifikowana kadra inżynieryjno-techniczna u producentów.
Przewaga nieskomplikowanych aparaturowo technologii.
Potencjalne zdolności produkcyjne.
Niskie koszty wytwarzania.
Niewielkie nakłady inwestycyjne przy uruchomieniu produkcji nowych
wyrobów lakierowych.
Stosowanie standardów międzynarodowych.
Spełnianie kryteriów wyznaczonych przez przepisy dotyczące ochrony
środowiska w zakresie emisji substancji szkodliwych.

SŁABE STRONY
Małe nakłady na badania.
Przestarzała aparatura badawcza.
Wysokie koszty zakupu nowoczesnych technologii oraz
aparatury.
Brak zainteresowania jednostek naukowych powiększaniem
skali.
Brak wsparcia finansowego wdrożeń.
Brak nakładów na produkcję doświadczalną i prototypową.
Brak instalacji do aplikacji nowoczesnych wyrobów
lakierowych.

Brak instalacji referencyjnych – przy sprzedaży technologii.
Niewystarczająca ilość instalacji pilotowych.

SŁABE STRONY
Bariera finansowa, ograniczone możliwości inwestowania
przez małe i średnie firmy.
Brak strategii długofalowego rozwoju w przedsiębiorstwach
produkujących farby i lakiery.
Ograniczona krajowa baza surowcowa (w tym spoiw).
Duża zależność od cen światowych surowców.
Brak kształcenia techników i inżynierów o specjalizacji –
technologia wytwarzania farb i lakierów.
Problemy z utrzymaniem wyspecjalizowanego personelu w
kraju (niskie wynagrodzenia w ośrodkach krajowych).
Ograniczone możliwości szkolenia personelu ze względów
finansowych oraz brak programów edukacyjnych w
niektórych dziedzinach.
Niewystarczająca i nieprofesjonalna reklama wyrobów.
Wysokie koszty reklamy i promocji.

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU
TECHNOLOGII
rozwój technologii w oparciu o wyroby
wodorozcieńczalne i nanotechnologię

rozwój technologii farb utwardzanych
radiacyjnie i temperaturowo

ROZWÓJ TECHNOLOGII W OPARCIU
O WYROBY WODOROZCIEŃCZALNE
I NANOTECHNOLOGIĘ
siły i środki na badania i rozwój zostaną skierowane na zwiększenie
obszarów zastosowań farb o obniżonej zawartości LZO, udoskonalanie
istniejących wyrobów wodnych, poprawę ich właściwości użytkowych i
ochronnych oraz na wykorzystanie zalet nanotechnologii jak np.
uzyskiwanie większej odporności mechanicznej przy jednoczesnym
zachowaniu elastyczności powłoki, odporności na działanie
promieniowania UV/VIS, uzyskiwanie powłok funkcjonalnych np. takich
jak powłoki samooczyszczające się
zmarginalizowana jest rola innych ekologicznych technologii: farb
proszkowych utwardzanych radiacyjnie (UV i EB), farb typu „high solids”
oraz farb proszkowych cienkowarstwowych do wypalania w
temperaturach 80-130˚C do malowania drewna i innych powierzchni
wrażliwych na temperaturę.

ROZWÓJ TECHNOLOGII FARB
UTWARDZANYCH RADIACYJNIE I
TEMPERATUROWO
możliwość uzyskania braku emisji rozpuszczalników, prawie 100 %
wykorzystanie materiału, powłoki o bardzo dobrej odporności na
czynniki mechaniczne, korozyjne i chemiczne oraz oszczędność
energii przy jednoczesnym bardzo szerokim obszarze zastosowań:
malowanie metalu, drewna i tworzyw, malowanie detali
samochodowych i karoserii – podkłady, farby barwne (tzw. bazowe)
i lakiery nawierzchniowe, zabezpieczenia antykorozyjne – farby
pigmentowane cynkiem, powłoki ochronne na włókna optyczne,
malowanie reflektorów samochodowych, przezroczyste powłoki do
uszczelniania i izolowania rurociągów, malowanie tworzyw
sztucznych, uzyskiwanie powłok ochronnych na dyski komputerowe.

Quo vadis?
W Polsce w 2005 r. wyprodukowano blisko 332 tys. ton farb
dyspersyjnych akrylowych i winylowych (opartych na
polioctanie winylu), czyli ok. 2-krotnie więcej niż w 2000 r.
(ok. 176 tys. ton). Świadczy to o ogromnym tempie rozwoju
sektorze farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych.
Dodatkowym bodźcem rozwoju wodnych farb i lakierów
opartych na dyspersjach poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych jest możliwość sterowania właściwościami
powłok, w szczególności poprzez odpowiedni dobór rodzaju
spoiwa, przy czym możliwe jest w tym przypadku
zaprojektowanie nie tylko budowy chemicznej polimeru
tworzącego spoiwo, ale również nanostruktury cząstki dyspersji
wpływającej w zasadniczy sposób na nanostrukturę powłoki, a
co za tym idzie – na jej właściwości.

Quo vadis?
Generalnie można wyróżnić następujące kierunki rozwoju
wodnych farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych:

modyfikacja budowy chemicznej polimeru(ów)
tworzącego(ych) spoiwo w kierunku wprowadzenia grup
funkcyjnych zdolnych do sieciowania w określonych warunkach
po naniesieniu farby lub lakieru na podłoże z wytworzeniem
bardziej odpornej mechanicznie i chemicznie powłoki
modyfikacja procesu wytwarzania spoiwa (dyspersji wodnej)
tak, aby cząstki powstającej dyspersji miały z góry określoną
niejednorodną strukturę na poziomie nano
modyfikacja pozostałych składników farby lub lakieru
(napełniaczy, substancji pomocniczych) tak, aby lepiej wiązały się
ze spoiwem i tym samym lepiej współtworzyły z nim powłokę

WYZWANIA
promocja działań wspierających prace B + R nad
technologiami przyszłościowymi jak min. farby o
projektowanych właściwościach powłok,
technologie farb z wykorzystaniem ograniczonej
kompatybilności polimerów
samorozwarstwiających (self-stratifying), np.
epoksydowo-akrylowe czy technologie farb i
lakierów na dyspersjach z wbudowującymi się w
strukturę środkami pomocniczymi
wzmocnienie współpracy między ośrodkami
naukowymi a producentami, aby wykorzystać
istniejący potencjał naukowy krajowych
ośrodków badawczych.

Kierownik panelu roboczego:

Dr inż. Stefan Kubica

Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników
(Instytut IMPiB) Oddział Zamiejscowy Farb i Tworzyw w Gliwicach

Skład Panelu Roboczego W-8:
Imię i nazwisko
Stefan Kubica
Helena Kuczyńska
Małgorzata Zubielewicz
Elżbieta Kamińska-Tarnawska
Anna Ślusarczyk
Jerzy Kulawski
Zbigniew Bończa-Tomaszewski
Janusz Kozakiewicz
Katarzyna Jaszcz
Maciej Umiński

Jednostka
Instytut IMPiB – Kierownik Panelu
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut Chemii Przemysłowej
Instytut Chemii przemysłowej
Politechnika Śląska
ICI Oddział w Pilawie –
przedstawiciel przemysłu farb
i lakierów


Slide 7

FORESIGHT TECHNOLOGICZNY
W ZAKRESIE MATERIAŁÓW
POLIMEROWYCH
Panel Roboczy W-8:
Wykorzystanie Materiałów Polimerowych w
Farbach i Lakierach

Zakres tematyczny panelu roboczego
W8 obejmował:
•

wyroby lakierowe rozpuszczalnikowe zawierające żywice naturalne i syntetyczne
(nitrocelulozowe, alkidowe, poliestrowe, epoksydowe, akrylowe, poliuretany,
poliwinylowe, aminowe, polimery chlorowcowane, silikonowe)tradycyjne,medium solids, high solids,

•

wyroby lakierowe wodne: wodorozpuszczalne, dyspersyjne,

•

farby proszkowe: epoksydowe, poliestrowe, hybrydowe, poliuretanowe,
utwardzane fotochemicznie,

•

wyroby lakierowe do utwardzania radiacyjnego (UV i EB),

•

systemy lakierowe hybrydowe i z zastosowaniem nanomateriałów,

•

systemy lakierowe funkcjonalne i specjalnego przeznaczenia,

•

pigmenty i wypełniacze,

•

rozpuszczalniki i środki pomocnicze.

Polska na tle Europy i Świata
Polski przemysł farb i lakierów tak jak i cała branża w
Europie będzie podlegał licznym ograniczeniom,
wynikającym z regulacji prawnych:
Dyrektywy: SED 1999/13/EC obejmująca procesy
produkcyjne i 2004/42/EC dla farb dekoracyjnych,
lakierów, lakierów samochodowych wykończeniowych,
ograniczające emisję VOC
REACH
IPPC (Integrated Pollution Prevention and Control)

NEC (The National Emission Ceilings Directive)
The Paint Product Directive
Dyrektywa Produktów Biobójczych ( BPD 98/8/EC).

Na rynku wyrobów lakierowych w Polsce, już od dłuższego czasu, panuje
korzystna koniunktura, związana ze wzrostem zapotrzebowania na
farby, od tych popularnych, dla budownictwa do malowania ścian
wewnętrznych i elewacji, do wysokojakościowych wyrobów
lakierowych o specjalistycznym przeznaczeniu.
Zdecydowany wzrost produkcji wyrobów lakierowych nastąpił w ciągu
dekady lat 90 - z 202 tys. ton w roku 1990 do 342 tys. ton w 2000 r. tj.
o ponad 70 %, co w przeliczeniu stanowi średnio o ponad 7% rocznie.
Od roku 2000 krajowa produkcja farb i lakierów odnotowuje nieco
mniejszy wzrost, w porównaniu do lat 90-tych. Po okresie
przekształceń własnościowych w Europie Centralnej, w Polsce jak
również i w innych krajach tej części Europy (Węgry, Czechy i
Słowacja) nastąpił okres stabilnego rozwoju w sektorze farb lakierów,
szacuje się go obecnie na 4-6 % rocznie.
Według danych statystycznych GUS, produkcję wyrobów lakierowych w
Polsce na przestrzeni lat 2000-2005 cechuje dalszy, stabilny wzrost,
szczególnie w grupie farb na bazie polimerów w środowisku wodnym*
*(Tabela: Tendencje ogólne w rozwoju farb i lakierów w latach 2000-2005 w Polsce)

Tendencje ogólne w rozwoju farb i
lakierów w latach 2000-2005 w Polsce
Wyrób

2000 [t]

2001 [t] 2002 [t] 2003 [t]

2004 [t]

2005 [t]

Farby, lakiery i podobne
środki pokrywające, farba
drukarska i gotowe
sykatywy

716136

695727 749972 831382 1035 948 980998

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. wodnym

176183

198034 228430 254430 262267 331873

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. niewodnym

104048

97947 102559 107454 112893

3384

2183

Farby suche ( kredowe
i klejowe)

1663

1283

1004

97389

848

SILNE STRONY
Wysoki poziom wiedzy.
Kontakty z ośrodkami naukowymi i rozwojowymi w świecie.
Prace badawczo-rozwojowe.

Wysoko wyspecjalizowany personel naukowy.
Wykwalifikowana kadra inżynieryjno-techniczna u producentów.
Przewaga nieskomplikowanych aparaturowo technologii.
Potencjalne zdolności produkcyjne.
Niskie koszty wytwarzania.
Niewielkie nakłady inwestycyjne przy uruchomieniu produkcji nowych
wyrobów lakierowych.
Stosowanie standardów międzynarodowych.
Spełnianie kryteriów wyznaczonych przez przepisy dotyczące ochrony
środowiska w zakresie emisji substancji szkodliwych.

SŁABE STRONY
Małe nakłady na badania.
Przestarzała aparatura badawcza.
Wysokie koszty zakupu nowoczesnych technologii oraz
aparatury.
Brak zainteresowania jednostek naukowych powiększaniem
skali.
Brak wsparcia finansowego wdrożeń.
Brak nakładów na produkcję doświadczalną i prototypową.
Brak instalacji do aplikacji nowoczesnych wyrobów
lakierowych.

Brak instalacji referencyjnych – przy sprzedaży technologii.
Niewystarczająca ilość instalacji pilotowych.

SŁABE STRONY
Bariera finansowa, ograniczone możliwości inwestowania
przez małe i średnie firmy.
Brak strategii długofalowego rozwoju w przedsiębiorstwach
produkujących farby i lakiery.
Ograniczona krajowa baza surowcowa (w tym spoiw).
Duża zależność od cen światowych surowców.
Brak kształcenia techników i inżynierów o specjalizacji –
technologia wytwarzania farb i lakierów.
Problemy z utrzymaniem wyspecjalizowanego personelu w
kraju (niskie wynagrodzenia w ośrodkach krajowych).
Ograniczone możliwości szkolenia personelu ze względów
finansowych oraz brak programów edukacyjnych w
niektórych dziedzinach.
Niewystarczająca i nieprofesjonalna reklama wyrobów.
Wysokie koszty reklamy i promocji.

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU
TECHNOLOGII
rozwój technologii w oparciu o wyroby
wodorozcieńczalne i nanotechnologię

rozwój technologii farb utwardzanych
radiacyjnie i temperaturowo

ROZWÓJ TECHNOLOGII W OPARCIU
O WYROBY WODOROZCIEŃCZALNE
I NANOTECHNOLOGIĘ
siły i środki na badania i rozwój zostaną skierowane na zwiększenie
obszarów zastosowań farb o obniżonej zawartości LZO, udoskonalanie
istniejących wyrobów wodnych, poprawę ich właściwości użytkowych i
ochronnych oraz na wykorzystanie zalet nanotechnologii jak np.
uzyskiwanie większej odporności mechanicznej przy jednoczesnym
zachowaniu elastyczności powłoki, odporności na działanie
promieniowania UV/VIS, uzyskiwanie powłok funkcjonalnych np. takich
jak powłoki samooczyszczające się
zmarginalizowana jest rola innych ekologicznych technologii: farb
proszkowych utwardzanych radiacyjnie (UV i EB), farb typu „high solids”
oraz farb proszkowych cienkowarstwowych do wypalania w
temperaturach 80-130˚C do malowania drewna i innych powierzchni
wrażliwych na temperaturę.

ROZWÓJ TECHNOLOGII FARB
UTWARDZANYCH RADIACYJNIE I
TEMPERATUROWO
możliwość uzyskania braku emisji rozpuszczalników, prawie 100 %
wykorzystanie materiału, powłoki o bardzo dobrej odporności na
czynniki mechaniczne, korozyjne i chemiczne oraz oszczędność
energii przy jednoczesnym bardzo szerokim obszarze zastosowań:
malowanie metalu, drewna i tworzyw, malowanie detali
samochodowych i karoserii – podkłady, farby barwne (tzw. bazowe)
i lakiery nawierzchniowe, zabezpieczenia antykorozyjne – farby
pigmentowane cynkiem, powłoki ochronne na włókna optyczne,
malowanie reflektorów samochodowych, przezroczyste powłoki do
uszczelniania i izolowania rurociągów, malowanie tworzyw
sztucznych, uzyskiwanie powłok ochronnych na dyski komputerowe.

Quo vadis?
W Polsce w 2005 r. wyprodukowano blisko 332 tys. ton farb
dyspersyjnych akrylowych i winylowych (opartych na
polioctanie winylu), czyli ok. 2-krotnie więcej niż w 2000 r.
(ok. 176 tys. ton). Świadczy to o ogromnym tempie rozwoju
sektorze farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych.
Dodatkowym bodźcem rozwoju wodnych farb i lakierów
opartych na dyspersjach poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych jest możliwość sterowania właściwościami
powłok, w szczególności poprzez odpowiedni dobór rodzaju
spoiwa, przy czym możliwe jest w tym przypadku
zaprojektowanie nie tylko budowy chemicznej polimeru
tworzącego spoiwo, ale również nanostruktury cząstki dyspersji
wpływającej w zasadniczy sposób na nanostrukturę powłoki, a
co za tym idzie – na jej właściwości.

Quo vadis?
Generalnie można wyróżnić następujące kierunki rozwoju
wodnych farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych:

modyfikacja budowy chemicznej polimeru(ów)
tworzącego(ych) spoiwo w kierunku wprowadzenia grup
funkcyjnych zdolnych do sieciowania w określonych warunkach
po naniesieniu farby lub lakieru na podłoże z wytworzeniem
bardziej odpornej mechanicznie i chemicznie powłoki
modyfikacja procesu wytwarzania spoiwa (dyspersji wodnej)
tak, aby cząstki powstającej dyspersji miały z góry określoną
niejednorodną strukturę na poziomie nano
modyfikacja pozostałych składników farby lub lakieru
(napełniaczy, substancji pomocniczych) tak, aby lepiej wiązały się
ze spoiwem i tym samym lepiej współtworzyły z nim powłokę

WYZWANIA
promocja działań wspierających prace B + R nad
technologiami przyszłościowymi jak min. farby o
projektowanych właściwościach powłok,
technologie farb z wykorzystaniem ograniczonej
kompatybilności polimerów
samorozwarstwiających (self-stratifying), np.
epoksydowo-akrylowe czy technologie farb i
lakierów na dyspersjach z wbudowującymi się w
strukturę środkami pomocniczymi
wzmocnienie współpracy między ośrodkami
naukowymi a producentami, aby wykorzystać
istniejący potencjał naukowy krajowych
ośrodków badawczych.

Kierownik panelu roboczego:

Dr inż. Stefan Kubica

Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników
(Instytut IMPiB) Oddział Zamiejscowy Farb i Tworzyw w Gliwicach

Skład Panelu Roboczego W-8:
Imię i nazwisko
Stefan Kubica
Helena Kuczyńska
Małgorzata Zubielewicz
Elżbieta Kamińska-Tarnawska
Anna Ślusarczyk
Jerzy Kulawski
Zbigniew Bończa-Tomaszewski
Janusz Kozakiewicz
Katarzyna Jaszcz
Maciej Umiński

Jednostka
Instytut IMPiB – Kierownik Panelu
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut Chemii Przemysłowej
Instytut Chemii przemysłowej
Politechnika Śląska
ICI Oddział w Pilawie –
przedstawiciel przemysłu farb
i lakierów


Slide 8

FORESIGHT TECHNOLOGICZNY
W ZAKRESIE MATERIAŁÓW
POLIMEROWYCH
Panel Roboczy W-8:
Wykorzystanie Materiałów Polimerowych w
Farbach i Lakierach

Zakres tematyczny panelu roboczego
W8 obejmował:
•

wyroby lakierowe rozpuszczalnikowe zawierające żywice naturalne i syntetyczne
(nitrocelulozowe, alkidowe, poliestrowe, epoksydowe, akrylowe, poliuretany,
poliwinylowe, aminowe, polimery chlorowcowane, silikonowe)tradycyjne,medium solids, high solids,

•

wyroby lakierowe wodne: wodorozpuszczalne, dyspersyjne,

•

farby proszkowe: epoksydowe, poliestrowe, hybrydowe, poliuretanowe,
utwardzane fotochemicznie,

•

wyroby lakierowe do utwardzania radiacyjnego (UV i EB),

•

systemy lakierowe hybrydowe i z zastosowaniem nanomateriałów,

•

systemy lakierowe funkcjonalne i specjalnego przeznaczenia,

•

pigmenty i wypełniacze,

•

rozpuszczalniki i środki pomocnicze.

Polska na tle Europy i Świata
Polski przemysł farb i lakierów tak jak i cała branża w
Europie będzie podlegał licznym ograniczeniom,
wynikającym z regulacji prawnych:
Dyrektywy: SED 1999/13/EC obejmująca procesy
produkcyjne i 2004/42/EC dla farb dekoracyjnych,
lakierów, lakierów samochodowych wykończeniowych,
ograniczające emisję VOC
REACH
IPPC (Integrated Pollution Prevention and Control)

NEC (The National Emission Ceilings Directive)
The Paint Product Directive
Dyrektywa Produktów Biobójczych ( BPD 98/8/EC).

Na rynku wyrobów lakierowych w Polsce, już od dłuższego czasu, panuje
korzystna koniunktura, związana ze wzrostem zapotrzebowania na
farby, od tych popularnych, dla budownictwa do malowania ścian
wewnętrznych i elewacji, do wysokojakościowych wyrobów
lakierowych o specjalistycznym przeznaczeniu.
Zdecydowany wzrost produkcji wyrobów lakierowych nastąpił w ciągu
dekady lat 90 - z 202 tys. ton w roku 1990 do 342 tys. ton w 2000 r. tj.
o ponad 70 %, co w przeliczeniu stanowi średnio o ponad 7% rocznie.
Od roku 2000 krajowa produkcja farb i lakierów odnotowuje nieco
mniejszy wzrost, w porównaniu do lat 90-tych. Po okresie
przekształceń własnościowych w Europie Centralnej, w Polsce jak
również i w innych krajach tej części Europy (Węgry, Czechy i
Słowacja) nastąpił okres stabilnego rozwoju w sektorze farb lakierów,
szacuje się go obecnie na 4-6 % rocznie.
Według danych statystycznych GUS, produkcję wyrobów lakierowych w
Polsce na przestrzeni lat 2000-2005 cechuje dalszy, stabilny wzrost,
szczególnie w grupie farb na bazie polimerów w środowisku wodnym*
*(Tabela: Tendencje ogólne w rozwoju farb i lakierów w latach 2000-2005 w Polsce)

Tendencje ogólne w rozwoju farb i
lakierów w latach 2000-2005 w Polsce
Wyrób

2000 [t]

2001 [t] 2002 [t] 2003 [t]

2004 [t]

2005 [t]

Farby, lakiery i podobne
środki pokrywające, farba
drukarska i gotowe
sykatywy

716136

695727 749972 831382 1035 948 980998

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. wodnym

176183

198034 228430 254430 262267 331873

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. niewodnym

104048

97947 102559 107454 112893

3384

2183

Farby suche ( kredowe
i klejowe)

1663

1283

1004

97389

848

SILNE STRONY
Wysoki poziom wiedzy.
Kontakty z ośrodkami naukowymi i rozwojowymi w świecie.
Prace badawczo-rozwojowe.

Wysoko wyspecjalizowany personel naukowy.
Wykwalifikowana kadra inżynieryjno-techniczna u producentów.
Przewaga nieskomplikowanych aparaturowo technologii.
Potencjalne zdolności produkcyjne.
Niskie koszty wytwarzania.
Niewielkie nakłady inwestycyjne przy uruchomieniu produkcji nowych
wyrobów lakierowych.
Stosowanie standardów międzynarodowych.
Spełnianie kryteriów wyznaczonych przez przepisy dotyczące ochrony
środowiska w zakresie emisji substancji szkodliwych.

SŁABE STRONY
Małe nakłady na badania.
Przestarzała aparatura badawcza.
Wysokie koszty zakupu nowoczesnych technologii oraz
aparatury.
Brak zainteresowania jednostek naukowych powiększaniem
skali.
Brak wsparcia finansowego wdrożeń.
Brak nakładów na produkcję doświadczalną i prototypową.
Brak instalacji do aplikacji nowoczesnych wyrobów
lakierowych.

Brak instalacji referencyjnych – przy sprzedaży technologii.
Niewystarczająca ilość instalacji pilotowych.

SŁABE STRONY
Bariera finansowa, ograniczone możliwości inwestowania
przez małe i średnie firmy.
Brak strategii długofalowego rozwoju w przedsiębiorstwach
produkujących farby i lakiery.
Ograniczona krajowa baza surowcowa (w tym spoiw).
Duża zależność od cen światowych surowców.
Brak kształcenia techników i inżynierów o specjalizacji –
technologia wytwarzania farb i lakierów.
Problemy z utrzymaniem wyspecjalizowanego personelu w
kraju (niskie wynagrodzenia w ośrodkach krajowych).
Ograniczone możliwości szkolenia personelu ze względów
finansowych oraz brak programów edukacyjnych w
niektórych dziedzinach.
Niewystarczająca i nieprofesjonalna reklama wyrobów.
Wysokie koszty reklamy i promocji.

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU
TECHNOLOGII
rozwój technologii w oparciu o wyroby
wodorozcieńczalne i nanotechnologię

rozwój technologii farb utwardzanych
radiacyjnie i temperaturowo

ROZWÓJ TECHNOLOGII W OPARCIU
O WYROBY WODOROZCIEŃCZALNE
I NANOTECHNOLOGIĘ
siły i środki na badania i rozwój zostaną skierowane na zwiększenie
obszarów zastosowań farb o obniżonej zawartości LZO, udoskonalanie
istniejących wyrobów wodnych, poprawę ich właściwości użytkowych i
ochronnych oraz na wykorzystanie zalet nanotechnologii jak np.
uzyskiwanie większej odporności mechanicznej przy jednoczesnym
zachowaniu elastyczności powłoki, odporności na działanie
promieniowania UV/VIS, uzyskiwanie powłok funkcjonalnych np. takich
jak powłoki samooczyszczające się
zmarginalizowana jest rola innych ekologicznych technologii: farb
proszkowych utwardzanych radiacyjnie (UV i EB), farb typu „high solids”
oraz farb proszkowych cienkowarstwowych do wypalania w
temperaturach 80-130˚C do malowania drewna i innych powierzchni
wrażliwych na temperaturę.

ROZWÓJ TECHNOLOGII FARB
UTWARDZANYCH RADIACYJNIE I
TEMPERATUROWO
możliwość uzyskania braku emisji rozpuszczalników, prawie 100 %
wykorzystanie materiału, powłoki o bardzo dobrej odporności na
czynniki mechaniczne, korozyjne i chemiczne oraz oszczędność
energii przy jednoczesnym bardzo szerokim obszarze zastosowań:
malowanie metalu, drewna i tworzyw, malowanie detali
samochodowych i karoserii – podkłady, farby barwne (tzw. bazowe)
i lakiery nawierzchniowe, zabezpieczenia antykorozyjne – farby
pigmentowane cynkiem, powłoki ochronne na włókna optyczne,
malowanie reflektorów samochodowych, przezroczyste powłoki do
uszczelniania i izolowania rurociągów, malowanie tworzyw
sztucznych, uzyskiwanie powłok ochronnych na dyski komputerowe.

Quo vadis?
W Polsce w 2005 r. wyprodukowano blisko 332 tys. ton farb
dyspersyjnych akrylowych i winylowych (opartych na
polioctanie winylu), czyli ok. 2-krotnie więcej niż w 2000 r.
(ok. 176 tys. ton). Świadczy to o ogromnym tempie rozwoju
sektorze farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych.
Dodatkowym bodźcem rozwoju wodnych farb i lakierów
opartych na dyspersjach poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych jest możliwość sterowania właściwościami
powłok, w szczególności poprzez odpowiedni dobór rodzaju
spoiwa, przy czym możliwe jest w tym przypadku
zaprojektowanie nie tylko budowy chemicznej polimeru
tworzącego spoiwo, ale również nanostruktury cząstki dyspersji
wpływającej w zasadniczy sposób na nanostrukturę powłoki, a
co za tym idzie – na jej właściwości.

Quo vadis?
Generalnie można wyróżnić następujące kierunki rozwoju
wodnych farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych:

modyfikacja budowy chemicznej polimeru(ów)
tworzącego(ych) spoiwo w kierunku wprowadzenia grup
funkcyjnych zdolnych do sieciowania w określonych warunkach
po naniesieniu farby lub lakieru na podłoże z wytworzeniem
bardziej odpornej mechanicznie i chemicznie powłoki
modyfikacja procesu wytwarzania spoiwa (dyspersji wodnej)
tak, aby cząstki powstającej dyspersji miały z góry określoną
niejednorodną strukturę na poziomie nano
modyfikacja pozostałych składników farby lub lakieru
(napełniaczy, substancji pomocniczych) tak, aby lepiej wiązały się
ze spoiwem i tym samym lepiej współtworzyły z nim powłokę

WYZWANIA
promocja działań wspierających prace B + R nad
technologiami przyszłościowymi jak min. farby o
projektowanych właściwościach powłok,
technologie farb z wykorzystaniem ograniczonej
kompatybilności polimerów
samorozwarstwiających (self-stratifying), np.
epoksydowo-akrylowe czy technologie farb i
lakierów na dyspersjach z wbudowującymi się w
strukturę środkami pomocniczymi
wzmocnienie współpracy między ośrodkami
naukowymi a producentami, aby wykorzystać
istniejący potencjał naukowy krajowych
ośrodków badawczych.

Kierownik panelu roboczego:

Dr inż. Stefan Kubica

Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników
(Instytut IMPiB) Oddział Zamiejscowy Farb i Tworzyw w Gliwicach

Skład Panelu Roboczego W-8:
Imię i nazwisko
Stefan Kubica
Helena Kuczyńska
Małgorzata Zubielewicz
Elżbieta Kamińska-Tarnawska
Anna Ślusarczyk
Jerzy Kulawski
Zbigniew Bończa-Tomaszewski
Janusz Kozakiewicz
Katarzyna Jaszcz
Maciej Umiński

Jednostka
Instytut IMPiB – Kierownik Panelu
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut Chemii Przemysłowej
Instytut Chemii przemysłowej
Politechnika Śląska
ICI Oddział w Pilawie –
przedstawiciel przemysłu farb
i lakierów


Slide 9

FORESIGHT TECHNOLOGICZNY
W ZAKRESIE MATERIAŁÓW
POLIMEROWYCH
Panel Roboczy W-8:
Wykorzystanie Materiałów Polimerowych w
Farbach i Lakierach

Zakres tematyczny panelu roboczego
W8 obejmował:
•

wyroby lakierowe rozpuszczalnikowe zawierające żywice naturalne i syntetyczne
(nitrocelulozowe, alkidowe, poliestrowe, epoksydowe, akrylowe, poliuretany,
poliwinylowe, aminowe, polimery chlorowcowane, silikonowe)tradycyjne,medium solids, high solids,

•

wyroby lakierowe wodne: wodorozpuszczalne, dyspersyjne,

•

farby proszkowe: epoksydowe, poliestrowe, hybrydowe, poliuretanowe,
utwardzane fotochemicznie,

•

wyroby lakierowe do utwardzania radiacyjnego (UV i EB),

•

systemy lakierowe hybrydowe i z zastosowaniem nanomateriałów,

•

systemy lakierowe funkcjonalne i specjalnego przeznaczenia,

•

pigmenty i wypełniacze,

•

rozpuszczalniki i środki pomocnicze.

Polska na tle Europy i Świata
Polski przemysł farb i lakierów tak jak i cała branża w
Europie będzie podlegał licznym ograniczeniom,
wynikającym z regulacji prawnych:
Dyrektywy: SED 1999/13/EC obejmująca procesy
produkcyjne i 2004/42/EC dla farb dekoracyjnych,
lakierów, lakierów samochodowych wykończeniowych,
ograniczające emisję VOC
REACH
IPPC (Integrated Pollution Prevention and Control)

NEC (The National Emission Ceilings Directive)
The Paint Product Directive
Dyrektywa Produktów Biobójczych ( BPD 98/8/EC).

Na rynku wyrobów lakierowych w Polsce, już od dłuższego czasu, panuje
korzystna koniunktura, związana ze wzrostem zapotrzebowania na
farby, od tych popularnych, dla budownictwa do malowania ścian
wewnętrznych i elewacji, do wysokojakościowych wyrobów
lakierowych o specjalistycznym przeznaczeniu.
Zdecydowany wzrost produkcji wyrobów lakierowych nastąpił w ciągu
dekady lat 90 - z 202 tys. ton w roku 1990 do 342 tys. ton w 2000 r. tj.
o ponad 70 %, co w przeliczeniu stanowi średnio o ponad 7% rocznie.
Od roku 2000 krajowa produkcja farb i lakierów odnotowuje nieco
mniejszy wzrost, w porównaniu do lat 90-tych. Po okresie
przekształceń własnościowych w Europie Centralnej, w Polsce jak
również i w innych krajach tej części Europy (Węgry, Czechy i
Słowacja) nastąpił okres stabilnego rozwoju w sektorze farb lakierów,
szacuje się go obecnie na 4-6 % rocznie.
Według danych statystycznych GUS, produkcję wyrobów lakierowych w
Polsce na przestrzeni lat 2000-2005 cechuje dalszy, stabilny wzrost,
szczególnie w grupie farb na bazie polimerów w środowisku wodnym*
*(Tabela: Tendencje ogólne w rozwoju farb i lakierów w latach 2000-2005 w Polsce)

Tendencje ogólne w rozwoju farb i
lakierów w latach 2000-2005 w Polsce
Wyrób

2000 [t]

2001 [t] 2002 [t] 2003 [t]

2004 [t]

2005 [t]

Farby, lakiery i podobne
środki pokrywające, farba
drukarska i gotowe
sykatywy

716136

695727 749972 831382 1035 948 980998

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. wodnym

176183

198034 228430 254430 262267 331873

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. niewodnym

104048

97947 102559 107454 112893

3384

2183

Farby suche ( kredowe
i klejowe)

1663

1283

1004

97389

848

SILNE STRONY
Wysoki poziom wiedzy.
Kontakty z ośrodkami naukowymi i rozwojowymi w świecie.
Prace badawczo-rozwojowe.

Wysoko wyspecjalizowany personel naukowy.
Wykwalifikowana kadra inżynieryjno-techniczna u producentów.
Przewaga nieskomplikowanych aparaturowo technologii.
Potencjalne zdolności produkcyjne.
Niskie koszty wytwarzania.
Niewielkie nakłady inwestycyjne przy uruchomieniu produkcji nowych
wyrobów lakierowych.
Stosowanie standardów międzynarodowych.
Spełnianie kryteriów wyznaczonych przez przepisy dotyczące ochrony
środowiska w zakresie emisji substancji szkodliwych.

SŁABE STRONY
Małe nakłady na badania.
Przestarzała aparatura badawcza.
Wysokie koszty zakupu nowoczesnych technologii oraz
aparatury.
Brak zainteresowania jednostek naukowych powiększaniem
skali.
Brak wsparcia finansowego wdrożeń.
Brak nakładów na produkcję doświadczalną i prototypową.
Brak instalacji do aplikacji nowoczesnych wyrobów
lakierowych.

Brak instalacji referencyjnych – przy sprzedaży technologii.
Niewystarczająca ilość instalacji pilotowych.

SŁABE STRONY
Bariera finansowa, ograniczone możliwości inwestowania
przez małe i średnie firmy.
Brak strategii długofalowego rozwoju w przedsiębiorstwach
produkujących farby i lakiery.
Ograniczona krajowa baza surowcowa (w tym spoiw).
Duża zależność od cen światowych surowców.
Brak kształcenia techników i inżynierów o specjalizacji –
technologia wytwarzania farb i lakierów.
Problemy z utrzymaniem wyspecjalizowanego personelu w
kraju (niskie wynagrodzenia w ośrodkach krajowych).
Ograniczone możliwości szkolenia personelu ze względów
finansowych oraz brak programów edukacyjnych w
niektórych dziedzinach.
Niewystarczająca i nieprofesjonalna reklama wyrobów.
Wysokie koszty reklamy i promocji.

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU
TECHNOLOGII
rozwój technologii w oparciu o wyroby
wodorozcieńczalne i nanotechnologię

rozwój technologii farb utwardzanych
radiacyjnie i temperaturowo

ROZWÓJ TECHNOLOGII W OPARCIU
O WYROBY WODOROZCIEŃCZALNE
I NANOTECHNOLOGIĘ
siły i środki na badania i rozwój zostaną skierowane na zwiększenie
obszarów zastosowań farb o obniżonej zawartości LZO, udoskonalanie
istniejących wyrobów wodnych, poprawę ich właściwości użytkowych i
ochronnych oraz na wykorzystanie zalet nanotechnologii jak np.
uzyskiwanie większej odporności mechanicznej przy jednoczesnym
zachowaniu elastyczności powłoki, odporności na działanie
promieniowania UV/VIS, uzyskiwanie powłok funkcjonalnych np. takich
jak powłoki samooczyszczające się
zmarginalizowana jest rola innych ekologicznych technologii: farb
proszkowych utwardzanych radiacyjnie (UV i EB), farb typu „high solids”
oraz farb proszkowych cienkowarstwowych do wypalania w
temperaturach 80-130˚C do malowania drewna i innych powierzchni
wrażliwych na temperaturę.

ROZWÓJ TECHNOLOGII FARB
UTWARDZANYCH RADIACYJNIE I
TEMPERATUROWO
możliwość uzyskania braku emisji rozpuszczalników, prawie 100 %
wykorzystanie materiału, powłoki o bardzo dobrej odporności na
czynniki mechaniczne, korozyjne i chemiczne oraz oszczędność
energii przy jednoczesnym bardzo szerokim obszarze zastosowań:
malowanie metalu, drewna i tworzyw, malowanie detali
samochodowych i karoserii – podkłady, farby barwne (tzw. bazowe)
i lakiery nawierzchniowe, zabezpieczenia antykorozyjne – farby
pigmentowane cynkiem, powłoki ochronne na włókna optyczne,
malowanie reflektorów samochodowych, przezroczyste powłoki do
uszczelniania i izolowania rurociągów, malowanie tworzyw
sztucznych, uzyskiwanie powłok ochronnych na dyski komputerowe.

Quo vadis?
W Polsce w 2005 r. wyprodukowano blisko 332 tys. ton farb
dyspersyjnych akrylowych i winylowych (opartych na
polioctanie winylu), czyli ok. 2-krotnie więcej niż w 2000 r.
(ok. 176 tys. ton). Świadczy to o ogromnym tempie rozwoju
sektorze farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych.
Dodatkowym bodźcem rozwoju wodnych farb i lakierów
opartych na dyspersjach poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych jest możliwość sterowania właściwościami
powłok, w szczególności poprzez odpowiedni dobór rodzaju
spoiwa, przy czym możliwe jest w tym przypadku
zaprojektowanie nie tylko budowy chemicznej polimeru
tworzącego spoiwo, ale również nanostruktury cząstki dyspersji
wpływającej w zasadniczy sposób na nanostrukturę powłoki, a
co za tym idzie – na jej właściwości.

Quo vadis?
Generalnie można wyróżnić następujące kierunki rozwoju
wodnych farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych:

modyfikacja budowy chemicznej polimeru(ów)
tworzącego(ych) spoiwo w kierunku wprowadzenia grup
funkcyjnych zdolnych do sieciowania w określonych warunkach
po naniesieniu farby lub lakieru na podłoże z wytworzeniem
bardziej odpornej mechanicznie i chemicznie powłoki
modyfikacja procesu wytwarzania spoiwa (dyspersji wodnej)
tak, aby cząstki powstającej dyspersji miały z góry określoną
niejednorodną strukturę na poziomie nano
modyfikacja pozostałych składników farby lub lakieru
(napełniaczy, substancji pomocniczych) tak, aby lepiej wiązały się
ze spoiwem i tym samym lepiej współtworzyły z nim powłokę

WYZWANIA
promocja działań wspierających prace B + R nad
technologiami przyszłościowymi jak min. farby o
projektowanych właściwościach powłok,
technologie farb z wykorzystaniem ograniczonej
kompatybilności polimerów
samorozwarstwiających (self-stratifying), np.
epoksydowo-akrylowe czy technologie farb i
lakierów na dyspersjach z wbudowującymi się w
strukturę środkami pomocniczymi
wzmocnienie współpracy między ośrodkami
naukowymi a producentami, aby wykorzystać
istniejący potencjał naukowy krajowych
ośrodków badawczych.

Kierownik panelu roboczego:

Dr inż. Stefan Kubica

Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników
(Instytut IMPiB) Oddział Zamiejscowy Farb i Tworzyw w Gliwicach

Skład Panelu Roboczego W-8:
Imię i nazwisko
Stefan Kubica
Helena Kuczyńska
Małgorzata Zubielewicz
Elżbieta Kamińska-Tarnawska
Anna Ślusarczyk
Jerzy Kulawski
Zbigniew Bończa-Tomaszewski
Janusz Kozakiewicz
Katarzyna Jaszcz
Maciej Umiński

Jednostka
Instytut IMPiB – Kierownik Panelu
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut Chemii Przemysłowej
Instytut Chemii przemysłowej
Politechnika Śląska
ICI Oddział w Pilawie –
przedstawiciel przemysłu farb
i lakierów


Slide 10

FORESIGHT TECHNOLOGICZNY
W ZAKRESIE MATERIAŁÓW
POLIMEROWYCH
Panel Roboczy W-8:
Wykorzystanie Materiałów Polimerowych w
Farbach i Lakierach

Zakres tematyczny panelu roboczego
W8 obejmował:
•

wyroby lakierowe rozpuszczalnikowe zawierające żywice naturalne i syntetyczne
(nitrocelulozowe, alkidowe, poliestrowe, epoksydowe, akrylowe, poliuretany,
poliwinylowe, aminowe, polimery chlorowcowane, silikonowe)tradycyjne,medium solids, high solids,

•

wyroby lakierowe wodne: wodorozpuszczalne, dyspersyjne,

•

farby proszkowe: epoksydowe, poliestrowe, hybrydowe, poliuretanowe,
utwardzane fotochemicznie,

•

wyroby lakierowe do utwardzania radiacyjnego (UV i EB),

•

systemy lakierowe hybrydowe i z zastosowaniem nanomateriałów,

•

systemy lakierowe funkcjonalne i specjalnego przeznaczenia,

•

pigmenty i wypełniacze,

•

rozpuszczalniki i środki pomocnicze.

Polska na tle Europy i Świata
Polski przemysł farb i lakierów tak jak i cała branża w
Europie będzie podlegał licznym ograniczeniom,
wynikającym z regulacji prawnych:
Dyrektywy: SED 1999/13/EC obejmująca procesy
produkcyjne i 2004/42/EC dla farb dekoracyjnych,
lakierów, lakierów samochodowych wykończeniowych,
ograniczające emisję VOC
REACH
IPPC (Integrated Pollution Prevention and Control)

NEC (The National Emission Ceilings Directive)
The Paint Product Directive
Dyrektywa Produktów Biobójczych ( BPD 98/8/EC).

Na rynku wyrobów lakierowych w Polsce, już od dłuższego czasu, panuje
korzystna koniunktura, związana ze wzrostem zapotrzebowania na
farby, od tych popularnych, dla budownictwa do malowania ścian
wewnętrznych i elewacji, do wysokojakościowych wyrobów
lakierowych o specjalistycznym przeznaczeniu.
Zdecydowany wzrost produkcji wyrobów lakierowych nastąpił w ciągu
dekady lat 90 - z 202 tys. ton w roku 1990 do 342 tys. ton w 2000 r. tj.
o ponad 70 %, co w przeliczeniu stanowi średnio o ponad 7% rocznie.
Od roku 2000 krajowa produkcja farb i lakierów odnotowuje nieco
mniejszy wzrost, w porównaniu do lat 90-tych. Po okresie
przekształceń własnościowych w Europie Centralnej, w Polsce jak
również i w innych krajach tej części Europy (Węgry, Czechy i
Słowacja) nastąpił okres stabilnego rozwoju w sektorze farb lakierów,
szacuje się go obecnie na 4-6 % rocznie.
Według danych statystycznych GUS, produkcję wyrobów lakierowych w
Polsce na przestrzeni lat 2000-2005 cechuje dalszy, stabilny wzrost,
szczególnie w grupie farb na bazie polimerów w środowisku wodnym*
*(Tabela: Tendencje ogólne w rozwoju farb i lakierów w latach 2000-2005 w Polsce)

Tendencje ogólne w rozwoju farb i
lakierów w latach 2000-2005 w Polsce
Wyrób

2000 [t]

2001 [t] 2002 [t] 2003 [t]

2004 [t]

2005 [t]

Farby, lakiery i podobne
środki pokrywające, farba
drukarska i gotowe
sykatywy

716136

695727 749972 831382 1035 948 980998

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. wodnym

176183

198034 228430 254430 262267 331873

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. niewodnym

104048

97947 102559 107454 112893

3384

2183

Farby suche ( kredowe
i klejowe)

1663

1283

1004

97389

848

SILNE STRONY
Wysoki poziom wiedzy.
Kontakty z ośrodkami naukowymi i rozwojowymi w świecie.
Prace badawczo-rozwojowe.

Wysoko wyspecjalizowany personel naukowy.
Wykwalifikowana kadra inżynieryjno-techniczna u producentów.
Przewaga nieskomplikowanych aparaturowo technologii.
Potencjalne zdolności produkcyjne.
Niskie koszty wytwarzania.
Niewielkie nakłady inwestycyjne przy uruchomieniu produkcji nowych
wyrobów lakierowych.
Stosowanie standardów międzynarodowych.
Spełnianie kryteriów wyznaczonych przez przepisy dotyczące ochrony
środowiska w zakresie emisji substancji szkodliwych.

SŁABE STRONY
Małe nakłady na badania.
Przestarzała aparatura badawcza.
Wysokie koszty zakupu nowoczesnych technologii oraz
aparatury.
Brak zainteresowania jednostek naukowych powiększaniem
skali.
Brak wsparcia finansowego wdrożeń.
Brak nakładów na produkcję doświadczalną i prototypową.
Brak instalacji do aplikacji nowoczesnych wyrobów
lakierowych.

Brak instalacji referencyjnych – przy sprzedaży technologii.
Niewystarczająca ilość instalacji pilotowych.

SŁABE STRONY
Bariera finansowa, ograniczone możliwości inwestowania
przez małe i średnie firmy.
Brak strategii długofalowego rozwoju w przedsiębiorstwach
produkujących farby i lakiery.
Ograniczona krajowa baza surowcowa (w tym spoiw).
Duża zależność od cen światowych surowców.
Brak kształcenia techników i inżynierów o specjalizacji –
technologia wytwarzania farb i lakierów.
Problemy z utrzymaniem wyspecjalizowanego personelu w
kraju (niskie wynagrodzenia w ośrodkach krajowych).
Ograniczone możliwości szkolenia personelu ze względów
finansowych oraz brak programów edukacyjnych w
niektórych dziedzinach.
Niewystarczająca i nieprofesjonalna reklama wyrobów.
Wysokie koszty reklamy i promocji.

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU
TECHNOLOGII
rozwój technologii w oparciu o wyroby
wodorozcieńczalne i nanotechnologię

rozwój technologii farb utwardzanych
radiacyjnie i temperaturowo

ROZWÓJ TECHNOLOGII W OPARCIU
O WYROBY WODOROZCIEŃCZALNE
I NANOTECHNOLOGIĘ
siły i środki na badania i rozwój zostaną skierowane na zwiększenie
obszarów zastosowań farb o obniżonej zawartości LZO, udoskonalanie
istniejących wyrobów wodnych, poprawę ich właściwości użytkowych i
ochronnych oraz na wykorzystanie zalet nanotechnologii jak np.
uzyskiwanie większej odporności mechanicznej przy jednoczesnym
zachowaniu elastyczności powłoki, odporności na działanie
promieniowania UV/VIS, uzyskiwanie powłok funkcjonalnych np. takich
jak powłoki samooczyszczające się
zmarginalizowana jest rola innych ekologicznych technologii: farb
proszkowych utwardzanych radiacyjnie (UV i EB), farb typu „high solids”
oraz farb proszkowych cienkowarstwowych do wypalania w
temperaturach 80-130˚C do malowania drewna i innych powierzchni
wrażliwych na temperaturę.

ROZWÓJ TECHNOLOGII FARB
UTWARDZANYCH RADIACYJNIE I
TEMPERATUROWO
możliwość uzyskania braku emisji rozpuszczalników, prawie 100 %
wykorzystanie materiału, powłoki o bardzo dobrej odporności na
czynniki mechaniczne, korozyjne i chemiczne oraz oszczędność
energii przy jednoczesnym bardzo szerokim obszarze zastosowań:
malowanie metalu, drewna i tworzyw, malowanie detali
samochodowych i karoserii – podkłady, farby barwne (tzw. bazowe)
i lakiery nawierzchniowe, zabezpieczenia antykorozyjne – farby
pigmentowane cynkiem, powłoki ochronne na włókna optyczne,
malowanie reflektorów samochodowych, przezroczyste powłoki do
uszczelniania i izolowania rurociągów, malowanie tworzyw
sztucznych, uzyskiwanie powłok ochronnych na dyski komputerowe.

Quo vadis?
W Polsce w 2005 r. wyprodukowano blisko 332 tys. ton farb
dyspersyjnych akrylowych i winylowych (opartych na
polioctanie winylu), czyli ok. 2-krotnie więcej niż w 2000 r.
(ok. 176 tys. ton). Świadczy to o ogromnym tempie rozwoju
sektorze farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych.
Dodatkowym bodźcem rozwoju wodnych farb i lakierów
opartych na dyspersjach poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych jest możliwość sterowania właściwościami
powłok, w szczególności poprzez odpowiedni dobór rodzaju
spoiwa, przy czym możliwe jest w tym przypadku
zaprojektowanie nie tylko budowy chemicznej polimeru
tworzącego spoiwo, ale również nanostruktury cząstki dyspersji
wpływającej w zasadniczy sposób na nanostrukturę powłoki, a
co za tym idzie – na jej właściwości.

Quo vadis?
Generalnie można wyróżnić następujące kierunki rozwoju
wodnych farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych:

modyfikacja budowy chemicznej polimeru(ów)
tworzącego(ych) spoiwo w kierunku wprowadzenia grup
funkcyjnych zdolnych do sieciowania w określonych warunkach
po naniesieniu farby lub lakieru na podłoże z wytworzeniem
bardziej odpornej mechanicznie i chemicznie powłoki
modyfikacja procesu wytwarzania spoiwa (dyspersji wodnej)
tak, aby cząstki powstającej dyspersji miały z góry określoną
niejednorodną strukturę na poziomie nano
modyfikacja pozostałych składników farby lub lakieru
(napełniaczy, substancji pomocniczych) tak, aby lepiej wiązały się
ze spoiwem i tym samym lepiej współtworzyły z nim powłokę

WYZWANIA
promocja działań wspierających prace B + R nad
technologiami przyszłościowymi jak min. farby o
projektowanych właściwościach powłok,
technologie farb z wykorzystaniem ograniczonej
kompatybilności polimerów
samorozwarstwiających (self-stratifying), np.
epoksydowo-akrylowe czy technologie farb i
lakierów na dyspersjach z wbudowującymi się w
strukturę środkami pomocniczymi
wzmocnienie współpracy między ośrodkami
naukowymi a producentami, aby wykorzystać
istniejący potencjał naukowy krajowych
ośrodków badawczych.

Kierownik panelu roboczego:

Dr inż. Stefan Kubica

Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników
(Instytut IMPiB) Oddział Zamiejscowy Farb i Tworzyw w Gliwicach

Skład Panelu Roboczego W-8:
Imię i nazwisko
Stefan Kubica
Helena Kuczyńska
Małgorzata Zubielewicz
Elżbieta Kamińska-Tarnawska
Anna Ślusarczyk
Jerzy Kulawski
Zbigniew Bończa-Tomaszewski
Janusz Kozakiewicz
Katarzyna Jaszcz
Maciej Umiński

Jednostka
Instytut IMPiB – Kierownik Panelu
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut Chemii Przemysłowej
Instytut Chemii przemysłowej
Politechnika Śląska
ICI Oddział w Pilawie –
przedstawiciel przemysłu farb
i lakierów


Slide 11

FORESIGHT TECHNOLOGICZNY
W ZAKRESIE MATERIAŁÓW
POLIMEROWYCH
Panel Roboczy W-8:
Wykorzystanie Materiałów Polimerowych w
Farbach i Lakierach

Zakres tematyczny panelu roboczego
W8 obejmował:
•

wyroby lakierowe rozpuszczalnikowe zawierające żywice naturalne i syntetyczne
(nitrocelulozowe, alkidowe, poliestrowe, epoksydowe, akrylowe, poliuretany,
poliwinylowe, aminowe, polimery chlorowcowane, silikonowe)tradycyjne,medium solids, high solids,

•

wyroby lakierowe wodne: wodorozpuszczalne, dyspersyjne,

•

farby proszkowe: epoksydowe, poliestrowe, hybrydowe, poliuretanowe,
utwardzane fotochemicznie,

•

wyroby lakierowe do utwardzania radiacyjnego (UV i EB),

•

systemy lakierowe hybrydowe i z zastosowaniem nanomateriałów,

•

systemy lakierowe funkcjonalne i specjalnego przeznaczenia,

•

pigmenty i wypełniacze,

•

rozpuszczalniki i środki pomocnicze.

Polska na tle Europy i Świata
Polski przemysł farb i lakierów tak jak i cała branża w
Europie będzie podlegał licznym ograniczeniom,
wynikającym z regulacji prawnych:
Dyrektywy: SED 1999/13/EC obejmująca procesy
produkcyjne i 2004/42/EC dla farb dekoracyjnych,
lakierów, lakierów samochodowych wykończeniowych,
ograniczające emisję VOC
REACH
IPPC (Integrated Pollution Prevention and Control)

NEC (The National Emission Ceilings Directive)
The Paint Product Directive
Dyrektywa Produktów Biobójczych ( BPD 98/8/EC).

Na rynku wyrobów lakierowych w Polsce, już od dłuższego czasu, panuje
korzystna koniunktura, związana ze wzrostem zapotrzebowania na
farby, od tych popularnych, dla budownictwa do malowania ścian
wewnętrznych i elewacji, do wysokojakościowych wyrobów
lakierowych o specjalistycznym przeznaczeniu.
Zdecydowany wzrost produkcji wyrobów lakierowych nastąpił w ciągu
dekady lat 90 - z 202 tys. ton w roku 1990 do 342 tys. ton w 2000 r. tj.
o ponad 70 %, co w przeliczeniu stanowi średnio o ponad 7% rocznie.
Od roku 2000 krajowa produkcja farb i lakierów odnotowuje nieco
mniejszy wzrost, w porównaniu do lat 90-tych. Po okresie
przekształceń własnościowych w Europie Centralnej, w Polsce jak
również i w innych krajach tej części Europy (Węgry, Czechy i
Słowacja) nastąpił okres stabilnego rozwoju w sektorze farb lakierów,
szacuje się go obecnie na 4-6 % rocznie.
Według danych statystycznych GUS, produkcję wyrobów lakierowych w
Polsce na przestrzeni lat 2000-2005 cechuje dalszy, stabilny wzrost,
szczególnie w grupie farb na bazie polimerów w środowisku wodnym*
*(Tabela: Tendencje ogólne w rozwoju farb i lakierów w latach 2000-2005 w Polsce)

Tendencje ogólne w rozwoju farb i
lakierów w latach 2000-2005 w Polsce
Wyrób

2000 [t]

2001 [t] 2002 [t] 2003 [t]

2004 [t]

2005 [t]

Farby, lakiery i podobne
środki pokrywające, farba
drukarska i gotowe
sykatywy

716136

695727 749972 831382 1035 948 980998

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. wodnym

176183

198034 228430 254430 262267 331873

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. niewodnym

104048

97947 102559 107454 112893

3384

2183

Farby suche ( kredowe
i klejowe)

1663

1283

1004

97389

848

SILNE STRONY
Wysoki poziom wiedzy.
Kontakty z ośrodkami naukowymi i rozwojowymi w świecie.
Prace badawczo-rozwojowe.

Wysoko wyspecjalizowany personel naukowy.
Wykwalifikowana kadra inżynieryjno-techniczna u producentów.
Przewaga nieskomplikowanych aparaturowo technologii.
Potencjalne zdolności produkcyjne.
Niskie koszty wytwarzania.
Niewielkie nakłady inwestycyjne przy uruchomieniu produkcji nowych
wyrobów lakierowych.
Stosowanie standardów międzynarodowych.
Spełnianie kryteriów wyznaczonych przez przepisy dotyczące ochrony
środowiska w zakresie emisji substancji szkodliwych.

SŁABE STRONY
Małe nakłady na badania.
Przestarzała aparatura badawcza.
Wysokie koszty zakupu nowoczesnych technologii oraz
aparatury.
Brak zainteresowania jednostek naukowych powiększaniem
skali.
Brak wsparcia finansowego wdrożeń.
Brak nakładów na produkcję doświadczalną i prototypową.
Brak instalacji do aplikacji nowoczesnych wyrobów
lakierowych.

Brak instalacji referencyjnych – przy sprzedaży technologii.
Niewystarczająca ilość instalacji pilotowych.

SŁABE STRONY
Bariera finansowa, ograniczone możliwości inwestowania
przez małe i średnie firmy.
Brak strategii długofalowego rozwoju w przedsiębiorstwach
produkujących farby i lakiery.
Ograniczona krajowa baza surowcowa (w tym spoiw).
Duża zależność od cen światowych surowców.
Brak kształcenia techników i inżynierów o specjalizacji –
technologia wytwarzania farb i lakierów.
Problemy z utrzymaniem wyspecjalizowanego personelu w
kraju (niskie wynagrodzenia w ośrodkach krajowych).
Ograniczone możliwości szkolenia personelu ze względów
finansowych oraz brak programów edukacyjnych w
niektórych dziedzinach.
Niewystarczająca i nieprofesjonalna reklama wyrobów.
Wysokie koszty reklamy i promocji.

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU
TECHNOLOGII
rozwój technologii w oparciu o wyroby
wodorozcieńczalne i nanotechnologię

rozwój technologii farb utwardzanych
radiacyjnie i temperaturowo

ROZWÓJ TECHNOLOGII W OPARCIU
O WYROBY WODOROZCIEŃCZALNE
I NANOTECHNOLOGIĘ
siły i środki na badania i rozwój zostaną skierowane na zwiększenie
obszarów zastosowań farb o obniżonej zawartości LZO, udoskonalanie
istniejących wyrobów wodnych, poprawę ich właściwości użytkowych i
ochronnych oraz na wykorzystanie zalet nanotechnologii jak np.
uzyskiwanie większej odporności mechanicznej przy jednoczesnym
zachowaniu elastyczności powłoki, odporności na działanie
promieniowania UV/VIS, uzyskiwanie powłok funkcjonalnych np. takich
jak powłoki samooczyszczające się
zmarginalizowana jest rola innych ekologicznych technologii: farb
proszkowych utwardzanych radiacyjnie (UV i EB), farb typu „high solids”
oraz farb proszkowych cienkowarstwowych do wypalania w
temperaturach 80-130˚C do malowania drewna i innych powierzchni
wrażliwych na temperaturę.

ROZWÓJ TECHNOLOGII FARB
UTWARDZANYCH RADIACYJNIE I
TEMPERATUROWO
możliwość uzyskania braku emisji rozpuszczalników, prawie 100 %
wykorzystanie materiału, powłoki o bardzo dobrej odporności na
czynniki mechaniczne, korozyjne i chemiczne oraz oszczędność
energii przy jednoczesnym bardzo szerokim obszarze zastosowań:
malowanie metalu, drewna i tworzyw, malowanie detali
samochodowych i karoserii – podkłady, farby barwne (tzw. bazowe)
i lakiery nawierzchniowe, zabezpieczenia antykorozyjne – farby
pigmentowane cynkiem, powłoki ochronne na włókna optyczne,
malowanie reflektorów samochodowych, przezroczyste powłoki do
uszczelniania i izolowania rurociągów, malowanie tworzyw
sztucznych, uzyskiwanie powłok ochronnych na dyski komputerowe.

Quo vadis?
W Polsce w 2005 r. wyprodukowano blisko 332 tys. ton farb
dyspersyjnych akrylowych i winylowych (opartych na
polioctanie winylu), czyli ok. 2-krotnie więcej niż w 2000 r.
(ok. 176 tys. ton). Świadczy to o ogromnym tempie rozwoju
sektorze farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych.
Dodatkowym bodźcem rozwoju wodnych farb i lakierów
opartych na dyspersjach poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych jest możliwość sterowania właściwościami
powłok, w szczególności poprzez odpowiedni dobór rodzaju
spoiwa, przy czym możliwe jest w tym przypadku
zaprojektowanie nie tylko budowy chemicznej polimeru
tworzącego spoiwo, ale również nanostruktury cząstki dyspersji
wpływającej w zasadniczy sposób na nanostrukturę powłoki, a
co za tym idzie – na jej właściwości.

Quo vadis?
Generalnie można wyróżnić następujące kierunki rozwoju
wodnych farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych:

modyfikacja budowy chemicznej polimeru(ów)
tworzącego(ych) spoiwo w kierunku wprowadzenia grup
funkcyjnych zdolnych do sieciowania w określonych warunkach
po naniesieniu farby lub lakieru na podłoże z wytworzeniem
bardziej odpornej mechanicznie i chemicznie powłoki
modyfikacja procesu wytwarzania spoiwa (dyspersji wodnej)
tak, aby cząstki powstającej dyspersji miały z góry określoną
niejednorodną strukturę na poziomie nano
modyfikacja pozostałych składników farby lub lakieru
(napełniaczy, substancji pomocniczych) tak, aby lepiej wiązały się
ze spoiwem i tym samym lepiej współtworzyły z nim powłokę

WYZWANIA
promocja działań wspierających prace B + R nad
technologiami przyszłościowymi jak min. farby o
projektowanych właściwościach powłok,
technologie farb z wykorzystaniem ograniczonej
kompatybilności polimerów
samorozwarstwiających (self-stratifying), np.
epoksydowo-akrylowe czy technologie farb i
lakierów na dyspersjach z wbudowującymi się w
strukturę środkami pomocniczymi
wzmocnienie współpracy między ośrodkami
naukowymi a producentami, aby wykorzystać
istniejący potencjał naukowy krajowych
ośrodków badawczych.

Kierownik panelu roboczego:

Dr inż. Stefan Kubica

Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników
(Instytut IMPiB) Oddział Zamiejscowy Farb i Tworzyw w Gliwicach

Skład Panelu Roboczego W-8:
Imię i nazwisko
Stefan Kubica
Helena Kuczyńska
Małgorzata Zubielewicz
Elżbieta Kamińska-Tarnawska
Anna Ślusarczyk
Jerzy Kulawski
Zbigniew Bończa-Tomaszewski
Janusz Kozakiewicz
Katarzyna Jaszcz
Maciej Umiński

Jednostka
Instytut IMPiB – Kierownik Panelu
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut Chemii Przemysłowej
Instytut Chemii przemysłowej
Politechnika Śląska
ICI Oddział w Pilawie –
przedstawiciel przemysłu farb
i lakierów


Slide 12

FORESIGHT TECHNOLOGICZNY
W ZAKRESIE MATERIAŁÓW
POLIMEROWYCH
Panel Roboczy W-8:
Wykorzystanie Materiałów Polimerowych w
Farbach i Lakierach

Zakres tematyczny panelu roboczego
W8 obejmował:
•

wyroby lakierowe rozpuszczalnikowe zawierające żywice naturalne i syntetyczne
(nitrocelulozowe, alkidowe, poliestrowe, epoksydowe, akrylowe, poliuretany,
poliwinylowe, aminowe, polimery chlorowcowane, silikonowe)tradycyjne,medium solids, high solids,

•

wyroby lakierowe wodne: wodorozpuszczalne, dyspersyjne,

•

farby proszkowe: epoksydowe, poliestrowe, hybrydowe, poliuretanowe,
utwardzane fotochemicznie,

•

wyroby lakierowe do utwardzania radiacyjnego (UV i EB),

•

systemy lakierowe hybrydowe i z zastosowaniem nanomateriałów,

•

systemy lakierowe funkcjonalne i specjalnego przeznaczenia,

•

pigmenty i wypełniacze,

•

rozpuszczalniki i środki pomocnicze.

Polska na tle Europy i Świata
Polski przemysł farb i lakierów tak jak i cała branża w
Europie będzie podlegał licznym ograniczeniom,
wynikającym z regulacji prawnych:
Dyrektywy: SED 1999/13/EC obejmująca procesy
produkcyjne i 2004/42/EC dla farb dekoracyjnych,
lakierów, lakierów samochodowych wykończeniowych,
ograniczające emisję VOC
REACH
IPPC (Integrated Pollution Prevention and Control)

NEC (The National Emission Ceilings Directive)
The Paint Product Directive
Dyrektywa Produktów Biobójczych ( BPD 98/8/EC).

Na rynku wyrobów lakierowych w Polsce, już od dłuższego czasu, panuje
korzystna koniunktura, związana ze wzrostem zapotrzebowania na
farby, od tych popularnych, dla budownictwa do malowania ścian
wewnętrznych i elewacji, do wysokojakościowych wyrobów
lakierowych o specjalistycznym przeznaczeniu.
Zdecydowany wzrost produkcji wyrobów lakierowych nastąpił w ciągu
dekady lat 90 - z 202 tys. ton w roku 1990 do 342 tys. ton w 2000 r. tj.
o ponad 70 %, co w przeliczeniu stanowi średnio o ponad 7% rocznie.
Od roku 2000 krajowa produkcja farb i lakierów odnotowuje nieco
mniejszy wzrost, w porównaniu do lat 90-tych. Po okresie
przekształceń własnościowych w Europie Centralnej, w Polsce jak
również i w innych krajach tej części Europy (Węgry, Czechy i
Słowacja) nastąpił okres stabilnego rozwoju w sektorze farb lakierów,
szacuje się go obecnie na 4-6 % rocznie.
Według danych statystycznych GUS, produkcję wyrobów lakierowych w
Polsce na przestrzeni lat 2000-2005 cechuje dalszy, stabilny wzrost,
szczególnie w grupie farb na bazie polimerów w środowisku wodnym*
*(Tabela: Tendencje ogólne w rozwoju farb i lakierów w latach 2000-2005 w Polsce)

Tendencje ogólne w rozwoju farb i
lakierów w latach 2000-2005 w Polsce
Wyrób

2000 [t]

2001 [t] 2002 [t] 2003 [t]

2004 [t]

2005 [t]

Farby, lakiery i podobne
środki pokrywające, farba
drukarska i gotowe
sykatywy

716136

695727 749972 831382 1035 948 980998

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. wodnym

176183

198034 228430 254430 262267 331873

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. niewodnym

104048

97947 102559 107454 112893

3384

2183

Farby suche ( kredowe
i klejowe)

1663

1283

1004

97389

848

SILNE STRONY
Wysoki poziom wiedzy.
Kontakty z ośrodkami naukowymi i rozwojowymi w świecie.
Prace badawczo-rozwojowe.

Wysoko wyspecjalizowany personel naukowy.
Wykwalifikowana kadra inżynieryjno-techniczna u producentów.
Przewaga nieskomplikowanych aparaturowo technologii.
Potencjalne zdolności produkcyjne.
Niskie koszty wytwarzania.
Niewielkie nakłady inwestycyjne przy uruchomieniu produkcji nowych
wyrobów lakierowych.
Stosowanie standardów międzynarodowych.
Spełnianie kryteriów wyznaczonych przez przepisy dotyczące ochrony
środowiska w zakresie emisji substancji szkodliwych.

SŁABE STRONY
Małe nakłady na badania.
Przestarzała aparatura badawcza.
Wysokie koszty zakupu nowoczesnych technologii oraz
aparatury.
Brak zainteresowania jednostek naukowych powiększaniem
skali.
Brak wsparcia finansowego wdrożeń.
Brak nakładów na produkcję doświadczalną i prototypową.
Brak instalacji do aplikacji nowoczesnych wyrobów
lakierowych.

Brak instalacji referencyjnych – przy sprzedaży technologii.
Niewystarczająca ilość instalacji pilotowych.

SŁABE STRONY
Bariera finansowa, ograniczone możliwości inwestowania
przez małe i średnie firmy.
Brak strategii długofalowego rozwoju w przedsiębiorstwach
produkujących farby i lakiery.
Ograniczona krajowa baza surowcowa (w tym spoiw).
Duża zależność od cen światowych surowców.
Brak kształcenia techników i inżynierów o specjalizacji –
technologia wytwarzania farb i lakierów.
Problemy z utrzymaniem wyspecjalizowanego personelu w
kraju (niskie wynagrodzenia w ośrodkach krajowych).
Ograniczone możliwości szkolenia personelu ze względów
finansowych oraz brak programów edukacyjnych w
niektórych dziedzinach.
Niewystarczająca i nieprofesjonalna reklama wyrobów.
Wysokie koszty reklamy i promocji.

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU
TECHNOLOGII
rozwój technologii w oparciu o wyroby
wodorozcieńczalne i nanotechnologię

rozwój technologii farb utwardzanych
radiacyjnie i temperaturowo

ROZWÓJ TECHNOLOGII W OPARCIU
O WYROBY WODOROZCIEŃCZALNE
I NANOTECHNOLOGIĘ
siły i środki na badania i rozwój zostaną skierowane na zwiększenie
obszarów zastosowań farb o obniżonej zawartości LZO, udoskonalanie
istniejących wyrobów wodnych, poprawę ich właściwości użytkowych i
ochronnych oraz na wykorzystanie zalet nanotechnologii jak np.
uzyskiwanie większej odporności mechanicznej przy jednoczesnym
zachowaniu elastyczności powłoki, odporności na działanie
promieniowania UV/VIS, uzyskiwanie powłok funkcjonalnych np. takich
jak powłoki samooczyszczające się
zmarginalizowana jest rola innych ekologicznych technologii: farb
proszkowych utwardzanych radiacyjnie (UV i EB), farb typu „high solids”
oraz farb proszkowych cienkowarstwowych do wypalania w
temperaturach 80-130˚C do malowania drewna i innych powierzchni
wrażliwych na temperaturę.

ROZWÓJ TECHNOLOGII FARB
UTWARDZANYCH RADIACYJNIE I
TEMPERATUROWO
możliwość uzyskania braku emisji rozpuszczalników, prawie 100 %
wykorzystanie materiału, powłoki o bardzo dobrej odporności na
czynniki mechaniczne, korozyjne i chemiczne oraz oszczędność
energii przy jednoczesnym bardzo szerokim obszarze zastosowań:
malowanie metalu, drewna i tworzyw, malowanie detali
samochodowych i karoserii – podkłady, farby barwne (tzw. bazowe)
i lakiery nawierzchniowe, zabezpieczenia antykorozyjne – farby
pigmentowane cynkiem, powłoki ochronne na włókna optyczne,
malowanie reflektorów samochodowych, przezroczyste powłoki do
uszczelniania i izolowania rurociągów, malowanie tworzyw
sztucznych, uzyskiwanie powłok ochronnych na dyski komputerowe.

Quo vadis?
W Polsce w 2005 r. wyprodukowano blisko 332 tys. ton farb
dyspersyjnych akrylowych i winylowych (opartych na
polioctanie winylu), czyli ok. 2-krotnie więcej niż w 2000 r.
(ok. 176 tys. ton). Świadczy to o ogromnym tempie rozwoju
sektorze farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych.
Dodatkowym bodźcem rozwoju wodnych farb i lakierów
opartych na dyspersjach poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych jest możliwość sterowania właściwościami
powłok, w szczególności poprzez odpowiedni dobór rodzaju
spoiwa, przy czym możliwe jest w tym przypadku
zaprojektowanie nie tylko budowy chemicznej polimeru
tworzącego spoiwo, ale również nanostruktury cząstki dyspersji
wpływającej w zasadniczy sposób na nanostrukturę powłoki, a
co za tym idzie – na jej właściwości.

Quo vadis?
Generalnie można wyróżnić następujące kierunki rozwoju
wodnych farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych:

modyfikacja budowy chemicznej polimeru(ów)
tworzącego(ych) spoiwo w kierunku wprowadzenia grup
funkcyjnych zdolnych do sieciowania w określonych warunkach
po naniesieniu farby lub lakieru na podłoże z wytworzeniem
bardziej odpornej mechanicznie i chemicznie powłoki
modyfikacja procesu wytwarzania spoiwa (dyspersji wodnej)
tak, aby cząstki powstającej dyspersji miały z góry określoną
niejednorodną strukturę na poziomie nano
modyfikacja pozostałych składników farby lub lakieru
(napełniaczy, substancji pomocniczych) tak, aby lepiej wiązały się
ze spoiwem i tym samym lepiej współtworzyły z nim powłokę

WYZWANIA
promocja działań wspierających prace B + R nad
technologiami przyszłościowymi jak min. farby o
projektowanych właściwościach powłok,
technologie farb z wykorzystaniem ograniczonej
kompatybilności polimerów
samorozwarstwiających (self-stratifying), np.
epoksydowo-akrylowe czy technologie farb i
lakierów na dyspersjach z wbudowującymi się w
strukturę środkami pomocniczymi
wzmocnienie współpracy między ośrodkami
naukowymi a producentami, aby wykorzystać
istniejący potencjał naukowy krajowych
ośrodków badawczych.

Kierownik panelu roboczego:

Dr inż. Stefan Kubica

Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników
(Instytut IMPiB) Oddział Zamiejscowy Farb i Tworzyw w Gliwicach

Skład Panelu Roboczego W-8:
Imię i nazwisko
Stefan Kubica
Helena Kuczyńska
Małgorzata Zubielewicz
Elżbieta Kamińska-Tarnawska
Anna Ślusarczyk
Jerzy Kulawski
Zbigniew Bończa-Tomaszewski
Janusz Kozakiewicz
Katarzyna Jaszcz
Maciej Umiński

Jednostka
Instytut IMPiB – Kierownik Panelu
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut Chemii Przemysłowej
Instytut Chemii przemysłowej
Politechnika Śląska
ICI Oddział w Pilawie –
przedstawiciel przemysłu farb
i lakierów


Slide 13

FORESIGHT TECHNOLOGICZNY
W ZAKRESIE MATERIAŁÓW
POLIMEROWYCH
Panel Roboczy W-8:
Wykorzystanie Materiałów Polimerowych w
Farbach i Lakierach

Zakres tematyczny panelu roboczego
W8 obejmował:
•

wyroby lakierowe rozpuszczalnikowe zawierające żywice naturalne i syntetyczne
(nitrocelulozowe, alkidowe, poliestrowe, epoksydowe, akrylowe, poliuretany,
poliwinylowe, aminowe, polimery chlorowcowane, silikonowe)tradycyjne,medium solids, high solids,

•

wyroby lakierowe wodne: wodorozpuszczalne, dyspersyjne,

•

farby proszkowe: epoksydowe, poliestrowe, hybrydowe, poliuretanowe,
utwardzane fotochemicznie,

•

wyroby lakierowe do utwardzania radiacyjnego (UV i EB),

•

systemy lakierowe hybrydowe i z zastosowaniem nanomateriałów,

•

systemy lakierowe funkcjonalne i specjalnego przeznaczenia,

•

pigmenty i wypełniacze,

•

rozpuszczalniki i środki pomocnicze.

Polska na tle Europy i Świata
Polski przemysł farb i lakierów tak jak i cała branża w
Europie będzie podlegał licznym ograniczeniom,
wynikającym z regulacji prawnych:
Dyrektywy: SED 1999/13/EC obejmująca procesy
produkcyjne i 2004/42/EC dla farb dekoracyjnych,
lakierów, lakierów samochodowych wykończeniowych,
ograniczające emisję VOC
REACH
IPPC (Integrated Pollution Prevention and Control)

NEC (The National Emission Ceilings Directive)
The Paint Product Directive
Dyrektywa Produktów Biobójczych ( BPD 98/8/EC).

Na rynku wyrobów lakierowych w Polsce, już od dłuższego czasu, panuje
korzystna koniunktura, związana ze wzrostem zapotrzebowania na
farby, od tych popularnych, dla budownictwa do malowania ścian
wewnętrznych i elewacji, do wysokojakościowych wyrobów
lakierowych o specjalistycznym przeznaczeniu.
Zdecydowany wzrost produkcji wyrobów lakierowych nastąpił w ciągu
dekady lat 90 - z 202 tys. ton w roku 1990 do 342 tys. ton w 2000 r. tj.
o ponad 70 %, co w przeliczeniu stanowi średnio o ponad 7% rocznie.
Od roku 2000 krajowa produkcja farb i lakierów odnotowuje nieco
mniejszy wzrost, w porównaniu do lat 90-tych. Po okresie
przekształceń własnościowych w Europie Centralnej, w Polsce jak
również i w innych krajach tej części Europy (Węgry, Czechy i
Słowacja) nastąpił okres stabilnego rozwoju w sektorze farb lakierów,
szacuje się go obecnie na 4-6 % rocznie.
Według danych statystycznych GUS, produkcję wyrobów lakierowych w
Polsce na przestrzeni lat 2000-2005 cechuje dalszy, stabilny wzrost,
szczególnie w grupie farb na bazie polimerów w środowisku wodnym*
*(Tabela: Tendencje ogólne w rozwoju farb i lakierów w latach 2000-2005 w Polsce)

Tendencje ogólne w rozwoju farb i
lakierów w latach 2000-2005 w Polsce
Wyrób

2000 [t]

2001 [t] 2002 [t] 2003 [t]

2004 [t]

2005 [t]

Farby, lakiery i podobne
środki pokrywające, farba
drukarska i gotowe
sykatywy

716136

695727 749972 831382 1035 948 980998

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. wodnym

176183

198034 228430 254430 262267 331873

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. niewodnym

104048

97947 102559 107454 112893

3384

2183

Farby suche ( kredowe
i klejowe)

1663

1283

1004

97389

848

SILNE STRONY
Wysoki poziom wiedzy.
Kontakty z ośrodkami naukowymi i rozwojowymi w świecie.
Prace badawczo-rozwojowe.

Wysoko wyspecjalizowany personel naukowy.
Wykwalifikowana kadra inżynieryjno-techniczna u producentów.
Przewaga nieskomplikowanych aparaturowo technologii.
Potencjalne zdolności produkcyjne.
Niskie koszty wytwarzania.
Niewielkie nakłady inwestycyjne przy uruchomieniu produkcji nowych
wyrobów lakierowych.
Stosowanie standardów międzynarodowych.
Spełnianie kryteriów wyznaczonych przez przepisy dotyczące ochrony
środowiska w zakresie emisji substancji szkodliwych.

SŁABE STRONY
Małe nakłady na badania.
Przestarzała aparatura badawcza.
Wysokie koszty zakupu nowoczesnych technologii oraz
aparatury.
Brak zainteresowania jednostek naukowych powiększaniem
skali.
Brak wsparcia finansowego wdrożeń.
Brak nakładów na produkcję doświadczalną i prototypową.
Brak instalacji do aplikacji nowoczesnych wyrobów
lakierowych.

Brak instalacji referencyjnych – przy sprzedaży technologii.
Niewystarczająca ilość instalacji pilotowych.

SŁABE STRONY
Bariera finansowa, ograniczone możliwości inwestowania
przez małe i średnie firmy.
Brak strategii długofalowego rozwoju w przedsiębiorstwach
produkujących farby i lakiery.
Ograniczona krajowa baza surowcowa (w tym spoiw).
Duża zależność od cen światowych surowców.
Brak kształcenia techników i inżynierów o specjalizacji –
technologia wytwarzania farb i lakierów.
Problemy z utrzymaniem wyspecjalizowanego personelu w
kraju (niskie wynagrodzenia w ośrodkach krajowych).
Ograniczone możliwości szkolenia personelu ze względów
finansowych oraz brak programów edukacyjnych w
niektórych dziedzinach.
Niewystarczająca i nieprofesjonalna reklama wyrobów.
Wysokie koszty reklamy i promocji.

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU
TECHNOLOGII
rozwój technologii w oparciu o wyroby
wodorozcieńczalne i nanotechnologię

rozwój technologii farb utwardzanych
radiacyjnie i temperaturowo

ROZWÓJ TECHNOLOGII W OPARCIU
O WYROBY WODOROZCIEŃCZALNE
I NANOTECHNOLOGIĘ
siły i środki na badania i rozwój zostaną skierowane na zwiększenie
obszarów zastosowań farb o obniżonej zawartości LZO, udoskonalanie
istniejących wyrobów wodnych, poprawę ich właściwości użytkowych i
ochronnych oraz na wykorzystanie zalet nanotechnologii jak np.
uzyskiwanie większej odporności mechanicznej przy jednoczesnym
zachowaniu elastyczności powłoki, odporności na działanie
promieniowania UV/VIS, uzyskiwanie powłok funkcjonalnych np. takich
jak powłoki samooczyszczające się
zmarginalizowana jest rola innych ekologicznych technologii: farb
proszkowych utwardzanych radiacyjnie (UV i EB), farb typu „high solids”
oraz farb proszkowych cienkowarstwowych do wypalania w
temperaturach 80-130˚C do malowania drewna i innych powierzchni
wrażliwych na temperaturę.

ROZWÓJ TECHNOLOGII FARB
UTWARDZANYCH RADIACYJNIE I
TEMPERATUROWO
możliwość uzyskania braku emisji rozpuszczalników, prawie 100 %
wykorzystanie materiału, powłoki o bardzo dobrej odporności na
czynniki mechaniczne, korozyjne i chemiczne oraz oszczędność
energii przy jednoczesnym bardzo szerokim obszarze zastosowań:
malowanie metalu, drewna i tworzyw, malowanie detali
samochodowych i karoserii – podkłady, farby barwne (tzw. bazowe)
i lakiery nawierzchniowe, zabezpieczenia antykorozyjne – farby
pigmentowane cynkiem, powłoki ochronne na włókna optyczne,
malowanie reflektorów samochodowych, przezroczyste powłoki do
uszczelniania i izolowania rurociągów, malowanie tworzyw
sztucznych, uzyskiwanie powłok ochronnych na dyski komputerowe.

Quo vadis?
W Polsce w 2005 r. wyprodukowano blisko 332 tys. ton farb
dyspersyjnych akrylowych i winylowych (opartych na
polioctanie winylu), czyli ok. 2-krotnie więcej niż w 2000 r.
(ok. 176 tys. ton). Świadczy to o ogromnym tempie rozwoju
sektorze farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych.
Dodatkowym bodźcem rozwoju wodnych farb i lakierów
opartych na dyspersjach poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych jest możliwość sterowania właściwościami
powłok, w szczególności poprzez odpowiedni dobór rodzaju
spoiwa, przy czym możliwe jest w tym przypadku
zaprojektowanie nie tylko budowy chemicznej polimeru
tworzącego spoiwo, ale również nanostruktury cząstki dyspersji
wpływającej w zasadniczy sposób na nanostrukturę powłoki, a
co za tym idzie – na jej właściwości.

Quo vadis?
Generalnie można wyróżnić następujące kierunki rozwoju
wodnych farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych:

modyfikacja budowy chemicznej polimeru(ów)
tworzącego(ych) spoiwo w kierunku wprowadzenia grup
funkcyjnych zdolnych do sieciowania w określonych warunkach
po naniesieniu farby lub lakieru na podłoże z wytworzeniem
bardziej odpornej mechanicznie i chemicznie powłoki
modyfikacja procesu wytwarzania spoiwa (dyspersji wodnej)
tak, aby cząstki powstającej dyspersji miały z góry określoną
niejednorodną strukturę na poziomie nano
modyfikacja pozostałych składników farby lub lakieru
(napełniaczy, substancji pomocniczych) tak, aby lepiej wiązały się
ze spoiwem i tym samym lepiej współtworzyły z nim powłokę

WYZWANIA
promocja działań wspierających prace B + R nad
technologiami przyszłościowymi jak min. farby o
projektowanych właściwościach powłok,
technologie farb z wykorzystaniem ograniczonej
kompatybilności polimerów
samorozwarstwiających (self-stratifying), np.
epoksydowo-akrylowe czy technologie farb i
lakierów na dyspersjach z wbudowującymi się w
strukturę środkami pomocniczymi
wzmocnienie współpracy między ośrodkami
naukowymi a producentami, aby wykorzystać
istniejący potencjał naukowy krajowych
ośrodków badawczych.

Kierownik panelu roboczego:

Dr inż. Stefan Kubica

Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników
(Instytut IMPiB) Oddział Zamiejscowy Farb i Tworzyw w Gliwicach

Skład Panelu Roboczego W-8:
Imię i nazwisko
Stefan Kubica
Helena Kuczyńska
Małgorzata Zubielewicz
Elżbieta Kamińska-Tarnawska
Anna Ślusarczyk
Jerzy Kulawski
Zbigniew Bończa-Tomaszewski
Janusz Kozakiewicz
Katarzyna Jaszcz
Maciej Umiński

Jednostka
Instytut IMPiB – Kierownik Panelu
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut Chemii Przemysłowej
Instytut Chemii przemysłowej
Politechnika Śląska
ICI Oddział w Pilawie –
przedstawiciel przemysłu farb
i lakierów


Slide 14

FORESIGHT TECHNOLOGICZNY
W ZAKRESIE MATERIAŁÓW
POLIMEROWYCH
Panel Roboczy W-8:
Wykorzystanie Materiałów Polimerowych w
Farbach i Lakierach

Zakres tematyczny panelu roboczego
W8 obejmował:
•

wyroby lakierowe rozpuszczalnikowe zawierające żywice naturalne i syntetyczne
(nitrocelulozowe, alkidowe, poliestrowe, epoksydowe, akrylowe, poliuretany,
poliwinylowe, aminowe, polimery chlorowcowane, silikonowe)tradycyjne,medium solids, high solids,

•

wyroby lakierowe wodne: wodorozpuszczalne, dyspersyjne,

•

farby proszkowe: epoksydowe, poliestrowe, hybrydowe, poliuretanowe,
utwardzane fotochemicznie,

•

wyroby lakierowe do utwardzania radiacyjnego (UV i EB),

•

systemy lakierowe hybrydowe i z zastosowaniem nanomateriałów,

•

systemy lakierowe funkcjonalne i specjalnego przeznaczenia,

•

pigmenty i wypełniacze,

•

rozpuszczalniki i środki pomocnicze.

Polska na tle Europy i Świata
Polski przemysł farb i lakierów tak jak i cała branża w
Europie będzie podlegał licznym ograniczeniom,
wynikającym z regulacji prawnych:
Dyrektywy: SED 1999/13/EC obejmująca procesy
produkcyjne i 2004/42/EC dla farb dekoracyjnych,
lakierów, lakierów samochodowych wykończeniowych,
ograniczające emisję VOC
REACH
IPPC (Integrated Pollution Prevention and Control)

NEC (The National Emission Ceilings Directive)
The Paint Product Directive
Dyrektywa Produktów Biobójczych ( BPD 98/8/EC).

Na rynku wyrobów lakierowych w Polsce, już od dłuższego czasu, panuje
korzystna koniunktura, związana ze wzrostem zapotrzebowania na
farby, od tych popularnych, dla budownictwa do malowania ścian
wewnętrznych i elewacji, do wysokojakościowych wyrobów
lakierowych o specjalistycznym przeznaczeniu.
Zdecydowany wzrost produkcji wyrobów lakierowych nastąpił w ciągu
dekady lat 90 - z 202 tys. ton w roku 1990 do 342 tys. ton w 2000 r. tj.
o ponad 70 %, co w przeliczeniu stanowi średnio o ponad 7% rocznie.
Od roku 2000 krajowa produkcja farb i lakierów odnotowuje nieco
mniejszy wzrost, w porównaniu do lat 90-tych. Po okresie
przekształceń własnościowych w Europie Centralnej, w Polsce jak
również i w innych krajach tej części Europy (Węgry, Czechy i
Słowacja) nastąpił okres stabilnego rozwoju w sektorze farb lakierów,
szacuje się go obecnie na 4-6 % rocznie.
Według danych statystycznych GUS, produkcję wyrobów lakierowych w
Polsce na przestrzeni lat 2000-2005 cechuje dalszy, stabilny wzrost,
szczególnie w grupie farb na bazie polimerów w środowisku wodnym*
*(Tabela: Tendencje ogólne w rozwoju farb i lakierów w latach 2000-2005 w Polsce)

Tendencje ogólne w rozwoju farb i
lakierów w latach 2000-2005 w Polsce
Wyrób

2000 [t]

2001 [t] 2002 [t] 2003 [t]

2004 [t]

2005 [t]

Farby, lakiery i podobne
środki pokrywające, farba
drukarska i gotowe
sykatywy

716136

695727 749972 831382 1035 948 980998

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. wodnym

176183

198034 228430 254430 262267 331873

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. niewodnym

104048

97947 102559 107454 112893

3384

2183

Farby suche ( kredowe
i klejowe)

1663

1283

1004

97389

848

SILNE STRONY
Wysoki poziom wiedzy.
Kontakty z ośrodkami naukowymi i rozwojowymi w świecie.
Prace badawczo-rozwojowe.

Wysoko wyspecjalizowany personel naukowy.
Wykwalifikowana kadra inżynieryjno-techniczna u producentów.
Przewaga nieskomplikowanych aparaturowo technologii.
Potencjalne zdolności produkcyjne.
Niskie koszty wytwarzania.
Niewielkie nakłady inwestycyjne przy uruchomieniu produkcji nowych
wyrobów lakierowych.
Stosowanie standardów międzynarodowych.
Spełnianie kryteriów wyznaczonych przez przepisy dotyczące ochrony
środowiska w zakresie emisji substancji szkodliwych.

SŁABE STRONY
Małe nakłady na badania.
Przestarzała aparatura badawcza.
Wysokie koszty zakupu nowoczesnych technologii oraz
aparatury.
Brak zainteresowania jednostek naukowych powiększaniem
skali.
Brak wsparcia finansowego wdrożeń.
Brak nakładów na produkcję doświadczalną i prototypową.
Brak instalacji do aplikacji nowoczesnych wyrobów
lakierowych.

Brak instalacji referencyjnych – przy sprzedaży technologii.
Niewystarczająca ilość instalacji pilotowych.

SŁABE STRONY
Bariera finansowa, ograniczone możliwości inwestowania
przez małe i średnie firmy.
Brak strategii długofalowego rozwoju w przedsiębiorstwach
produkujących farby i lakiery.
Ograniczona krajowa baza surowcowa (w tym spoiw).
Duża zależność od cen światowych surowców.
Brak kształcenia techników i inżynierów o specjalizacji –
technologia wytwarzania farb i lakierów.
Problemy z utrzymaniem wyspecjalizowanego personelu w
kraju (niskie wynagrodzenia w ośrodkach krajowych).
Ograniczone możliwości szkolenia personelu ze względów
finansowych oraz brak programów edukacyjnych w
niektórych dziedzinach.
Niewystarczająca i nieprofesjonalna reklama wyrobów.
Wysokie koszty reklamy i promocji.

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU
TECHNOLOGII
rozwój technologii w oparciu o wyroby
wodorozcieńczalne i nanotechnologię

rozwój technologii farb utwardzanych
radiacyjnie i temperaturowo

ROZWÓJ TECHNOLOGII W OPARCIU
O WYROBY WODOROZCIEŃCZALNE
I NANOTECHNOLOGIĘ
siły i środki na badania i rozwój zostaną skierowane na zwiększenie
obszarów zastosowań farb o obniżonej zawartości LZO, udoskonalanie
istniejących wyrobów wodnych, poprawę ich właściwości użytkowych i
ochronnych oraz na wykorzystanie zalet nanotechnologii jak np.
uzyskiwanie większej odporności mechanicznej przy jednoczesnym
zachowaniu elastyczności powłoki, odporności na działanie
promieniowania UV/VIS, uzyskiwanie powłok funkcjonalnych np. takich
jak powłoki samooczyszczające się
zmarginalizowana jest rola innych ekologicznych technologii: farb
proszkowych utwardzanych radiacyjnie (UV i EB), farb typu „high solids”
oraz farb proszkowych cienkowarstwowych do wypalania w
temperaturach 80-130˚C do malowania drewna i innych powierzchni
wrażliwych na temperaturę.

ROZWÓJ TECHNOLOGII FARB
UTWARDZANYCH RADIACYJNIE I
TEMPERATUROWO
możliwość uzyskania braku emisji rozpuszczalników, prawie 100 %
wykorzystanie materiału, powłoki o bardzo dobrej odporności na
czynniki mechaniczne, korozyjne i chemiczne oraz oszczędność
energii przy jednoczesnym bardzo szerokim obszarze zastosowań:
malowanie metalu, drewna i tworzyw, malowanie detali
samochodowych i karoserii – podkłady, farby barwne (tzw. bazowe)
i lakiery nawierzchniowe, zabezpieczenia antykorozyjne – farby
pigmentowane cynkiem, powłoki ochronne na włókna optyczne,
malowanie reflektorów samochodowych, przezroczyste powłoki do
uszczelniania i izolowania rurociągów, malowanie tworzyw
sztucznych, uzyskiwanie powłok ochronnych na dyski komputerowe.

Quo vadis?
W Polsce w 2005 r. wyprodukowano blisko 332 tys. ton farb
dyspersyjnych akrylowych i winylowych (opartych na
polioctanie winylu), czyli ok. 2-krotnie więcej niż w 2000 r.
(ok. 176 tys. ton). Świadczy to o ogromnym tempie rozwoju
sektorze farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych.
Dodatkowym bodźcem rozwoju wodnych farb i lakierów
opartych na dyspersjach poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych jest możliwość sterowania właściwościami
powłok, w szczególności poprzez odpowiedni dobór rodzaju
spoiwa, przy czym możliwe jest w tym przypadku
zaprojektowanie nie tylko budowy chemicznej polimeru
tworzącego spoiwo, ale również nanostruktury cząstki dyspersji
wpływającej w zasadniczy sposób na nanostrukturę powłoki, a
co za tym idzie – na jej właściwości.

Quo vadis?
Generalnie można wyróżnić następujące kierunki rozwoju
wodnych farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych:

modyfikacja budowy chemicznej polimeru(ów)
tworzącego(ych) spoiwo w kierunku wprowadzenia grup
funkcyjnych zdolnych do sieciowania w określonych warunkach
po naniesieniu farby lub lakieru na podłoże z wytworzeniem
bardziej odpornej mechanicznie i chemicznie powłoki
modyfikacja procesu wytwarzania spoiwa (dyspersji wodnej)
tak, aby cząstki powstającej dyspersji miały z góry określoną
niejednorodną strukturę na poziomie nano
modyfikacja pozostałych składników farby lub lakieru
(napełniaczy, substancji pomocniczych) tak, aby lepiej wiązały się
ze spoiwem i tym samym lepiej współtworzyły z nim powłokę

WYZWANIA
promocja działań wspierających prace B + R nad
technologiami przyszłościowymi jak min. farby o
projektowanych właściwościach powłok,
technologie farb z wykorzystaniem ograniczonej
kompatybilności polimerów
samorozwarstwiających (self-stratifying), np.
epoksydowo-akrylowe czy technologie farb i
lakierów na dyspersjach z wbudowującymi się w
strukturę środkami pomocniczymi
wzmocnienie współpracy między ośrodkami
naukowymi a producentami, aby wykorzystać
istniejący potencjał naukowy krajowych
ośrodków badawczych.

Kierownik panelu roboczego:

Dr inż. Stefan Kubica

Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników
(Instytut IMPiB) Oddział Zamiejscowy Farb i Tworzyw w Gliwicach

Skład Panelu Roboczego W-8:
Imię i nazwisko
Stefan Kubica
Helena Kuczyńska
Małgorzata Zubielewicz
Elżbieta Kamińska-Tarnawska
Anna Ślusarczyk
Jerzy Kulawski
Zbigniew Bończa-Tomaszewski
Janusz Kozakiewicz
Katarzyna Jaszcz
Maciej Umiński

Jednostka
Instytut IMPiB – Kierownik Panelu
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut Chemii Przemysłowej
Instytut Chemii przemysłowej
Politechnika Śląska
ICI Oddział w Pilawie –
przedstawiciel przemysłu farb
i lakierów


Slide 15

FORESIGHT TECHNOLOGICZNY
W ZAKRESIE MATERIAŁÓW
POLIMEROWYCH
Panel Roboczy W-8:
Wykorzystanie Materiałów Polimerowych w
Farbach i Lakierach

Zakres tematyczny panelu roboczego
W8 obejmował:
•

wyroby lakierowe rozpuszczalnikowe zawierające żywice naturalne i syntetyczne
(nitrocelulozowe, alkidowe, poliestrowe, epoksydowe, akrylowe, poliuretany,
poliwinylowe, aminowe, polimery chlorowcowane, silikonowe)tradycyjne,medium solids, high solids,

•

wyroby lakierowe wodne: wodorozpuszczalne, dyspersyjne,

•

farby proszkowe: epoksydowe, poliestrowe, hybrydowe, poliuretanowe,
utwardzane fotochemicznie,

•

wyroby lakierowe do utwardzania radiacyjnego (UV i EB),

•

systemy lakierowe hybrydowe i z zastosowaniem nanomateriałów,

•

systemy lakierowe funkcjonalne i specjalnego przeznaczenia,

•

pigmenty i wypełniacze,

•

rozpuszczalniki i środki pomocnicze.

Polska na tle Europy i Świata
Polski przemysł farb i lakierów tak jak i cała branża w
Europie będzie podlegał licznym ograniczeniom,
wynikającym z regulacji prawnych:
Dyrektywy: SED 1999/13/EC obejmująca procesy
produkcyjne i 2004/42/EC dla farb dekoracyjnych,
lakierów, lakierów samochodowych wykończeniowych,
ograniczające emisję VOC
REACH
IPPC (Integrated Pollution Prevention and Control)

NEC (The National Emission Ceilings Directive)
The Paint Product Directive
Dyrektywa Produktów Biobójczych ( BPD 98/8/EC).

Na rynku wyrobów lakierowych w Polsce, już od dłuższego czasu, panuje
korzystna koniunktura, związana ze wzrostem zapotrzebowania na
farby, od tych popularnych, dla budownictwa do malowania ścian
wewnętrznych i elewacji, do wysokojakościowych wyrobów
lakierowych o specjalistycznym przeznaczeniu.
Zdecydowany wzrost produkcji wyrobów lakierowych nastąpił w ciągu
dekady lat 90 - z 202 tys. ton w roku 1990 do 342 tys. ton w 2000 r. tj.
o ponad 70 %, co w przeliczeniu stanowi średnio o ponad 7% rocznie.
Od roku 2000 krajowa produkcja farb i lakierów odnotowuje nieco
mniejszy wzrost, w porównaniu do lat 90-tych. Po okresie
przekształceń własnościowych w Europie Centralnej, w Polsce jak
również i w innych krajach tej części Europy (Węgry, Czechy i
Słowacja) nastąpił okres stabilnego rozwoju w sektorze farb lakierów,
szacuje się go obecnie na 4-6 % rocznie.
Według danych statystycznych GUS, produkcję wyrobów lakierowych w
Polsce na przestrzeni lat 2000-2005 cechuje dalszy, stabilny wzrost,
szczególnie w grupie farb na bazie polimerów w środowisku wodnym*
*(Tabela: Tendencje ogólne w rozwoju farb i lakierów w latach 2000-2005 w Polsce)

Tendencje ogólne w rozwoju farb i
lakierów w latach 2000-2005 w Polsce
Wyrób

2000 [t]

2001 [t] 2002 [t] 2003 [t]

2004 [t]

2005 [t]

Farby, lakiery i podobne
środki pokrywające, farba
drukarska i gotowe
sykatywy

716136

695727 749972 831382 1035 948 980998

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. wodnym

176183

198034 228430 254430 262267 331873

Farby i pokosty na bazie
polimerów akrylowych lub
winylowych
w śr. niewodnym

104048

97947 102559 107454 112893

3384

2183

Farby suche ( kredowe
i klejowe)

1663

1283

1004

97389

848

SILNE STRONY
Wysoki poziom wiedzy.
Kontakty z ośrodkami naukowymi i rozwojowymi w świecie.
Prace badawczo-rozwojowe.

Wysoko wyspecjalizowany personel naukowy.
Wykwalifikowana kadra inżynieryjno-techniczna u producentów.
Przewaga nieskomplikowanych aparaturowo technologii.
Potencjalne zdolności produkcyjne.
Niskie koszty wytwarzania.
Niewielkie nakłady inwestycyjne przy uruchomieniu produkcji nowych
wyrobów lakierowych.
Stosowanie standardów międzynarodowych.
Spełnianie kryteriów wyznaczonych przez przepisy dotyczące ochrony
środowiska w zakresie emisji substancji szkodliwych.

SŁABE STRONY
Małe nakłady na badania.
Przestarzała aparatura badawcza.
Wysokie koszty zakupu nowoczesnych technologii oraz
aparatury.
Brak zainteresowania jednostek naukowych powiększaniem
skali.
Brak wsparcia finansowego wdrożeń.
Brak nakładów na produkcję doświadczalną i prototypową.
Brak instalacji do aplikacji nowoczesnych wyrobów
lakierowych.

Brak instalacji referencyjnych – przy sprzedaży technologii.
Niewystarczająca ilość instalacji pilotowych.

SŁABE STRONY
Bariera finansowa, ograniczone możliwości inwestowania
przez małe i średnie firmy.
Brak strategii długofalowego rozwoju w przedsiębiorstwach
produkujących farby i lakiery.
Ograniczona krajowa baza surowcowa (w tym spoiw).
Duża zależność od cen światowych surowców.
Brak kształcenia techników i inżynierów o specjalizacji –
technologia wytwarzania farb i lakierów.
Problemy z utrzymaniem wyspecjalizowanego personelu w
kraju (niskie wynagrodzenia w ośrodkach krajowych).
Ograniczone możliwości szkolenia personelu ze względów
finansowych oraz brak programów edukacyjnych w
niektórych dziedzinach.
Niewystarczająca i nieprofesjonalna reklama wyrobów.
Wysokie koszty reklamy i promocji.

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU
TECHNOLOGII
rozwój technologii w oparciu o wyroby
wodorozcieńczalne i nanotechnologię

rozwój technologii farb utwardzanych
radiacyjnie i temperaturowo

ROZWÓJ TECHNOLOGII W OPARCIU
O WYROBY WODOROZCIEŃCZALNE
I NANOTECHNOLOGIĘ
siły i środki na badania i rozwój zostaną skierowane na zwiększenie
obszarów zastosowań farb o obniżonej zawartości LZO, udoskonalanie
istniejących wyrobów wodnych, poprawę ich właściwości użytkowych i
ochronnych oraz na wykorzystanie zalet nanotechnologii jak np.
uzyskiwanie większej odporności mechanicznej przy jednoczesnym
zachowaniu elastyczności powłoki, odporności na działanie
promieniowania UV/VIS, uzyskiwanie powłok funkcjonalnych np. takich
jak powłoki samooczyszczające się
zmarginalizowana jest rola innych ekologicznych technologii: farb
proszkowych utwardzanych radiacyjnie (UV i EB), farb typu „high solids”
oraz farb proszkowych cienkowarstwowych do wypalania w
temperaturach 80-130˚C do malowania drewna i innych powierzchni
wrażliwych na temperaturę.

ROZWÓJ TECHNOLOGII FARB
UTWARDZANYCH RADIACYJNIE I
TEMPERATUROWO
możliwość uzyskania braku emisji rozpuszczalników, prawie 100 %
wykorzystanie materiału, powłoki o bardzo dobrej odporności na
czynniki mechaniczne, korozyjne i chemiczne oraz oszczędność
energii przy jednoczesnym bardzo szerokim obszarze zastosowań:
malowanie metalu, drewna i tworzyw, malowanie detali
samochodowych i karoserii – podkłady, farby barwne (tzw. bazowe)
i lakiery nawierzchniowe, zabezpieczenia antykorozyjne – farby
pigmentowane cynkiem, powłoki ochronne na włókna optyczne,
malowanie reflektorów samochodowych, przezroczyste powłoki do
uszczelniania i izolowania rurociągów, malowanie tworzyw
sztucznych, uzyskiwanie powłok ochronnych na dyski komputerowe.

Quo vadis?
W Polsce w 2005 r. wyprodukowano blisko 332 tys. ton farb
dyspersyjnych akrylowych i winylowych (opartych na
polioctanie winylu), czyli ok. 2-krotnie więcej niż w 2000 r.
(ok. 176 tys. ton). Świadczy to o ogromnym tempie rozwoju
sektorze farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych.
Dodatkowym bodźcem rozwoju wodnych farb i lakierów
opartych na dyspersjach poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych jest możliwość sterowania właściwościami
powłok, w szczególności poprzez odpowiedni dobór rodzaju
spoiwa, przy czym możliwe jest w tym przypadku
zaprojektowanie nie tylko budowy chemicznej polimeru
tworzącego spoiwo, ale również nanostruktury cząstki dyspersji
wpływającej w zasadniczy sposób na nanostrukturę powłoki, a
co za tym idzie – na jej właściwości.

Quo vadis?
Generalnie można wyróżnić następujące kierunki rozwoju
wodnych farb i lakierów poliuretanowych, akrylowych i
hybrydowych:

modyfikacja budowy chemicznej polimeru(ów)
tworzącego(ych) spoiwo w kierunku wprowadzenia grup
funkcyjnych zdolnych do sieciowania w określonych warunkach
po naniesieniu farby lub lakieru na podłoże z wytworzeniem
bardziej odpornej mechanicznie i chemicznie powłoki
modyfikacja procesu wytwarzania spoiwa (dyspersji wodnej)
tak, aby cząstki powstającej dyspersji miały z góry określoną
niejednorodną strukturę na poziomie nano
modyfikacja pozostałych składników farby lub lakieru
(napełniaczy, substancji pomocniczych) tak, aby lepiej wiązały się
ze spoiwem i tym samym lepiej współtworzyły z nim powłokę

WYZWANIA
promocja działań wspierających prace B + R nad
technologiami przyszłościowymi jak min. farby o
projektowanych właściwościach powłok,
technologie farb z wykorzystaniem ograniczonej
kompatybilności polimerów
samorozwarstwiających (self-stratifying), np.
epoksydowo-akrylowe czy technologie farb i
lakierów na dyspersjach z wbudowującymi się w
strukturę środkami pomocniczymi
wzmocnienie współpracy między ośrodkami
naukowymi a producentami, aby wykorzystać
istniejący potencjał naukowy krajowych
ośrodków badawczych.

Kierownik panelu roboczego:

Dr inż. Stefan Kubica

Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników
(Instytut IMPiB) Oddział Zamiejscowy Farb i Tworzyw w Gliwicach

Skład Panelu Roboczego W-8:
Imię i nazwisko
Stefan Kubica
Helena Kuczyńska
Małgorzata Zubielewicz
Elżbieta Kamińska-Tarnawska
Anna Ślusarczyk
Jerzy Kulawski
Zbigniew Bończa-Tomaszewski
Janusz Kozakiewicz
Katarzyna Jaszcz
Maciej Umiński

Jednostka
Instytut IMPiB – Kierownik Panelu
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut IMPiB
Instytut Chemii Przemysłowej
Instytut Chemii przemysłowej
Politechnika Śląska
ICI Oddział w Pilawie –
przedstawiciel przemysłu farb
i lakierów