Transcript HEKİMLİKTE ETİK Prof. Dr. Oktay KADAYIFÇI Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum A.D.

HEKİMLİKTE
ETİK
Prof. Dr. Oktay KADAYIFÇI
Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi
Kadın Hastalıkları ve Doğum A.D. Başkanı
Balcalı / ADANA
“Imagination
is more
İmportant than knowledge”
Albert Eistein
En ölümcül hastalık;
“DOĞUM” dur...
Prof. Dr. Oktay KADAYIFÇI
• Galen
• Hipokrat
• Soranus
1581; François Rousset
14 Sezaryen tanımladı.
1846; Ether
Türkiye’de ilk Sezaryen,
1900’lü yıllarda,
Cemil TOPUZLU
tarafından yapıldı.
1928; Alexandar Fleming
“Penisilini” keşfetti.
1950’li Yıllarda Tıp...
5 Duyu...
• High-Tech Tıp
• Robotik Cerrahi
• Computerize Tanı Yöntemleri ve
Cerrahi
• Gen Tedavisi
• Kloning .................................... ?
• Laparotomi
• Laparoskopi
• Robotik cerrahi
• Doğal deliklerden cerrahi (skarsız cerrahi)
DOĞUM BİR CERRAHİDİR
Elinde çekiç olan
her şeyi çivi görür.
Cerrahi Tıbbın Aczidir.
Prof. Dr. Oktay KADAYIFÇI
Bir Girişim için :
•
•
•
•
•
Yapılabilir olmak
Yapabilmek
Ortamın uygun olması
Endikasyon
Toplum değerlerine ters düşmemek
• Kozmetik
• Travma
• Sezaryen
dışında ameliyat
olmayacak.
• Her zenaatkar işini o işin
yapılması gerektiği gibi
yapmalıdır.
Sir Anthony Fitzherbert, 1534.
HEKİMİN SORUMLULUKLARI
•
•
•
•
•
•
•
Çalıştığı Kuruma
Hastaya
Hastanın Ailesine
Hastanın masraflarını ödeyen
organizasyona
Hastanın çalıştığı yere
Hekimin kendine
TÜM İNSANLIĞA
ETİK
• Etik doğrular ve yanlışların ahlaki
değerlerimiz açısından belli kurallar ışığında
irdelenmesi olarak tarif edilir, örneğin,
-Neleri yapmalıyız ve neleri yapmamalıyız ?
- İyi ve kötü huylar (erdemler ve zaaflar)
etik’te en önemli sorgu “ahlak nedir ?”
sorusudur.
•
•
•
•
•
Yasalar
Dini inançlar
Toplumsal değerler
Çıkarlar
Beklentiler
-No more children
-Marry a non-carrier partner
-Keep the first wife, and marry a non - carrier partner
-Continue to have children and take chance
-Pre-implantion diagnosis with in vitro fertilization (IVF)
PRIMUM NON NOCERE
HİPPOKRAT
• Hastalıklar karşısında iki alışkanlık edinin,
yardım et veya en azından zarar verme.
Epidemiks-Hipokrat
6 ANA ETİK KURAL
•
•
•
•
•
•
Bağımsızlık ve Özgürlüğe Saygı
Yararlı Olma
Sır Saklama
Doğruyu Söyleme
Beceri
Karar
Sağlık Fiziksel, Ruhsal ve Sosyal
açıdan tam bir iyilik halidir.
Ve bu iyilik hali sadece hasta ve sakat
olmamakla değil başka nedenlerle de
bozulabilir.
WHO 1948
Famous Professor of
Physchiatry
New York
Hekimlik şifa veremediği durumlarda bile
teselli etmeyi bilmelidir.
Hasta bozuk bir makine olmadığı gibi bizde
onları tamir eden teknisyenler değiliz.
Bilim “Manolya” gibidir. Daha koklarken solmaya
başlar. Birçok alanda bugünün gerçeği, yarının
yanlışı olabilir.
V. GOMEL
DOĞUM HEKİMLİĞİ ve ETİK
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Anne-bebek çıkar çatışması
İnsan yaşamı ne zaman başlar ?
Yasalar,deontoloji ve etik ilişkisi
Yardımla üreme ve etik
Ultrasonografi ve etik
Reprodüktif Genetik ve etik
Gebeliğin sonlandırılması ve fetus
sayısının azaltılması
3.trimesterde fetal anomali
Anensefali ve organ bağışı
İnsan embriyosu ve araştırma
Üreme etiği
Bir işlemden asıl amaçlanan sağlık
sorununa bağlı yaşam kalitesini
artırmaktır.
Çoğu kez hekim ölçülebilen geçici ve
bir yerde şaşırtıcı bulgularla buna karar
verir.
(Surrogate endpoint)
Toplam Kalite Değerlendirilmesi
(Total Quality Assesment)
Sonuca Bağlı Göstergeç
(Outcome Based Indicator)
Pelvik Ağrı
Tanı : 25 cm. çapında Myoma Uteri
Tedavi: Histerektomi
Patoloji : Tanı doğrulandı
Sonuç : Ağrı devam ediyor
Başarı : ?
Example: Woman is diagnosed with cancer
• Told she has one year to live if she does
not have treatment
• Her quality of life, without treatment,
will be 0.8 of perfect health and she will
then die very quickly
• Without treament = 0.8 QALYs
Example: Woman is diagnosed with cancer
• Told she has one year to live if she does
not have treatment
• If she receives new treatment she will live
for 3 years, but her QoL will be 0.25 of
perfect health because of the toxity of the
treatment
• With treament = 0.75 QALYs
No point in treating this woman
Efficacy
: Bir yöntem en iyi şartlarda
ve en iyi ellerde uygulanmadığında elde
edilebilecek en yüksek etkenlik.
Effectiveness : Bir yöntemden günlük
uygulama sırasında elde edilen ortalama
etkenlik.
Efficiency
: Bir yöntemin etkenliğinin
en az komplikasyon ve en düşük fiyatla elde
edilmesi.
• Push the envelope
• Me too effect
• Consumer’s demand
V. GOMEL
DERECE
A
B
C
D
GPP
NICE TA
KANIT GÜCÜ
1.DERECE KANITA DAYALI
2.DERECE KANITA DAYALI
3.DERECE KANITA DAYALI
4.DERECE KANITA DAYALI
UZMAN GÖRÜŞLERİNE BAĞLI ÖNERİLER
NATIONAL INSTITUTE FOR CLINICAL
EXCELLENCE ÖNERİLERİ
KANIT DÜZEYLERİ
DÜZEY
KANIT
1A
RANDOMİZE KONTROLLÜ ÇALIŞMALAR METAANALİZİ
1B
EN AZ BİR RANDOMİZE KONTROLLÜ ÇALIŞMA
2A
EN AZ BİR İYİ PLANLANMIŞ RANDOMİZE OLMAYAN KONT.ÇALIŞMA
2B
EN AZ BİR YARI DENEYSEL ÇALIŞMA (COHORT ÇALIŞMA)
3
DENEYSEL OLMAYAN TANIMLAYICI ÇALIŞMALAR
4
UZMAN RAPOR VE GÖRÜŞLERİ
Kaliteyi Devamlı Artırma
(Continuous Quality Improvement)
•
•
•
•
Ne yapıyorum ?
Niçin yapıyorum ?
Nasıl yapıyorum ?
Daha iyi nasıl yaparım ?
W.Edwards Deming
ve
Joseph Juran
Hekim önce bir vatandaştır.
Vatandaş olarak ülkesinin :
• Anayasasına
• Medeni ve
• Ceza yasalarına uymak zorundadır.
Hekim ülkesinin, yöresinin ve yakın çevresinin ;
• Etik kurallarına,
• Deontoloji prensiplerine,
• Bağlı olduğu meslek kuruluşunun
prensiplerine bağlıdır.
Hekim mesleği gereği özel yasalara bağlıdır.
• Hekimliği düzenleyen
- Yasalar
- Tüzükler
- Tamimler
- Yönetmelikler
• Hastane kuralları (Hastanede çalışıyorsa)
• Memurluğu düzenleyen yasalar
(Devlet memuru ise)
Ayrıca hastasının ve hasta
yakınlarının anlayışına bağlıdır.