Transcript اصول نظارت بر تاسیسات برق ساختمان تهیه کننده مهندس عبد الستار جوهری زاده عضو گروه تخصص ی برق و کمیته کنترل و نظارت مقدمه : در.

‫اصول نظارت‬
‫بر تاسیسات برق ساختمان‬
‫تهیه کننده‬
‫مهندس عبد الستار جوهری زاده‬
‫عضو گروه تخصصی برق و کمیته کنترل و نظارت‬
‫مقدمه ‪:‬‬
‫در این کتابچه قصد این نیست که به جزئیات کارهای اجرائی وارد شوم ‪ .‬موضوعات‬
‫اجرائی را می توان در کتابهای مباحث مقررات ملی و کتاب های درسی و آئین‬
‫نامه ها و دستور العمل های سازمان های ذی ربط و نشریه های فنی از جمله‬
‫نشریه ‪ 110-1‬و غیره دسترسی پیدا شود‪.‬‬
‫در این کتابچه می خواهم بر آن تاکید کنم و یاد آوری نمایم که یک مهندس ناظر که‬
‫مسئولیت نظارت را بر یک پروژه تقبل نمود چه وظایفی دارد و چه توانائی ها باید‬
‫داشته باشد و به چه موضوعات اساسی نظارت باید آشنائی کافی داشته باشد‬
‫و در مراحل کار چه اموری باید صورت بگیرد‪ .‬همچنین ناظر باید به مسئولیت ها و‬
‫وظایف خود را و حدود آنها آگاهی کافی داشته باشد ‪.‬‬
‫مطالب بعدی در این راستا و به هدف کمک به اعضای گرامی سازمان های نظام‬
‫مهندسی ساختمان که مایلند فعالیت های خود را در زمینه نظارت انجام نمایند که‬
‫امیدوارم کمک مختصری در این راه ارائه نمودم ‪.‬‬
‫موضوعات این کتابچه به صورت مفصل تری به همراه ده ها عکس گویا در یک‬
‫سمینار برای اعضای سازمان نظام مهندسی ساختمان خوزستان در شهر اهواز با‬
‫کمک و همکاری مسئولین محترم این سازمان برگزار کردم که در صورت درخواست‬
‫سایر استان های با کمال میل آمادگی خود را برای برگزاری آن اعالم میدارم ‪.‬‬
‫جا دارد از زحمات و همکاری تمامی افراد که یاری و حمایت کردند تا این کتابجه‬
‫منتشر گردد کمال تشکر و قدر دانی نمایم ‪..............‬‬
‫عبد الستار جوهری زاده‬
‫مفهوم نظارت‬
‫‪ ‬حصول اطمینان از اینکه عملیات اجرای ی را مطابق نقشه های تایید شده انجام میگردد‪.‬‬
‫‪ ‬حصول اطمینان از اینکه عملیات اجرای ی را مطابق اصول فنی انجام میگردد‪.‬‬
‫‪ ‬حصول اطمینان از اینکه عملیات اجرای ی طبق مقررات ملی و استانداردها انجام میگردد‪.‬‬
‫‪ ‬حصول اطمینان از اینکه عملیات اجرای ی را با رعایت نکات ایمنی و مقررات ان انجام میگردد‪.‬‬
‫‪ ‬ارائه کمک ها و راهنمای ی های فنی به مجری در موقع بروز اشکال در اجرا ‪.‬‬
‫‪ ‬یاری کردن مهندس طراح در انجام هرگونه تغییرات در طرح اولیه در نقشه های مجدد‪.‬‬
‫‪ ‬تاکید بر تهیه نقشه های عین اجرا توسط مجری ‪.‬‬
‫‪ ‬تهیه گزارش یا گزارشات جهت ارائه به ارگانهای ذی ربط حسب مورد و نیاز‪.‬‬
‫‪ ‬اینکه عوامل اجرای ی و مجری دارای صالحیت الزم هستند‪.‬‬
‫‪ ‬درصورت مشاهده هرگونه مغایرت یا تخلف ‪ ،‬موارد با ذکر دالیل و مستندات به صورت ک تبی به‬
‫شهرداری ها و سایر مراجع صدور پروانه جهت انجام اقدام قانونی ‪،‬اصالح یا جلوگیری از‬
‫ادامه کار اعالم می شود ‪.‬‬
‫توانای ی های ناظر‬
‫‪ ‬اشنا به نقشه های برق و ساختمانی و مکانیک و به عبارت دیگر قادر به خواندن نقشه ها‪.‬‬
‫‪ ‬اشنا به ابزار و تجهیزات و مواد و مصالح برقی ‪.‬‬
‫‪ ‬اشنا به مقررات ملی و ائین نامه ها و اصول فنی اجرا و استانداردهای معتبر کشور و جهانی ‪.‬‬
‫‪ ‬اشنا به اصول نظارت و تکنیک های مربوطه ‪.‬‬
‫‪ ‬اشنا به سیستمهای برقی فشار ضعیف و متوسط و قوی ‪.‬‬
‫‪ ‬اشنا به عملیات نصب و نگهداری و تعمیرات تاسیسات برقی ‪.‬‬
‫‪ ‬اشنا به طراحی تاسیسات برقی ‪.‬‬
‫‪ ‬اشنا به مقررات ایمنی ‪.‬‬
‫‪ ‬اشنا به برنامه ریزی و کنترل پروژه ‪.‬‬
‫‪ ‬اشنا به نحوه تهیه گزارشات جهت ارائه به ارگانهای ذی ربط ‪.‬‬
‫‪ ‬داشتن روابط عمومی مطلوب جهت ایجاد ارتباط خوب با مالک و مجری و طراح و سایرین ‪.‬‬
‫بخشی از تعاریف در مورد ناظر‬
‫‪ ‬مهندس ناظر ساختمان شخص حقیقی یا حقوقی دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی است که بر‬
‫اجرای صحیح عملیات ساختمانی در حیطه صالحیت مندرج در پروانه اشتغال خود نظارت می نماید‪.‬‬
‫‪ ‬ناظران مکلفند بر عملیات اجرای ی ساختمانی نظارت کرده و در پایان کار مطابقت عملیات‬
‫اجرای ی ساختمان را با مدارک ‪ ،‬گواهی نمایند‪.‬‬
‫‪ ‬ناظر هماهنگ کننده هر ساختمان باید گزارش پایان هر یک از مراحل اصلی کار خود و‬
‫سایر ناظران را در حین اجرای ساختمان با تخلفات برخورد نماید و یا سایر ناظران به او‬
‫اعالم دارند مراتب را به سازمان استان ‪ ،‬مرجع صدور پروانه ساختمان اعالم نماید‪.‬‬
‫‪ ‬واگذاری انشعاب برق ساختمان ها بدون تائیدیه ناظر برق انجام نخواهد شد ‪.‬‬
‫‪ ‬در صورت بروز هرگونه نقص و اشکال در مراحل اجرا ناظر موظف است مراتب را ک تبا‬
‫به مالک ساختمان جهت اصالح اعالم نماید ‪.‬‬
‫‪ ‬مسوئلیت حقوقی و حرفه ای تائیدیه های صادره به عهده ناظر مربوطه خواهد بود ‪.‬‬
‫‪‬مهندس ناظر ساختمان با همکاری مالک و مجری باید برنامه زمانبندی اجرای کار که مشخص کننده مراحل اجرای ی و زمان شروع و پایان ان تهیه و‬
‫تنظیم نماید‪.‬‬
‫‪ ‬تاکید بر رعایت مقررات ایمنی و بهداشتی در محل کار و کارکنان مجری و استفاده از وسایل و تجهیزات استاندارد و مناسب و مطمئن بخصوص در‬
‫محل های کار با ارتفاع باال ‪.‬‬
‫‪ ‬بکار گیری فرم های مناسب جهت تهیه گزارشات و استفاده از اسناد ابالغ شده توسط ارگانهای ذی ربط ‪.‬‬
‫‪ ‬داشتن پرونده از گزارشات و سوابق کار در مراحل مختلف بمنظور مراجعه به ان و یا ارائه توضیحات به مسوئلین عند اللزوم ‪.‬‬
‫‪ ‬از وظایف مهندسی ناظر بررسی و تائید مصالح و مواد پروژه از نظر انطباق با نیاز و طرح و استانداردها و مقررات ملی و کیفیت انهاست ‪ .‬ناظر اگاه‬
‫میتواند تشخیص دهد که مصالح بکار رفته مناسب یا غیر مناسب است ‪.‬‬
‫‪ ‬در مواردی که از قبل با مالک توافق شده است مهندس ناظر عملکرد مجری را جهت پرداخت صورت وضعیت ها را تائید می کند ‪.‬‬
‫‪ ‬مهندس ناظر موظف است مهارت فنی عوامل اجرای ی مجری را بررسی و در صورت عدم انطباق مهارت با نیاز میتواند از مجری درخواست تغییر نفر‬
‫یا نفرات کند و مجری موظف است اقدام نماید ‪.‬‬
‫‪ ‬مهندس ناظر می تواند از مجری درخواست کند نسبت به اصالح یا دوباره کاری قسمتی از کار که بصورت صحیح انجام نگرفته و یا با نقشه ها و‬
‫اصول فنی و مقررات ملی مطابقت ندارد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫عمده اشکاالت اجرایی در تاسیسات برق ساختمان‬
‫‪ -1‬روشنایی‬
‫‪ – 1-1‬رعایت نکردن طرح نقشه و اجرای آن بر اساس سلیقه مالک که منطبق با الگوی‬
‫مصرف و نیاز واقعی نمیباشد‪.‬‬
‫‪ -2-1‬نا مناسب بودن آرایش نصب چراغ ها و همچنین نوع چراغ ها ‪.‬‬
‫‪ -3-1‬کلیدهای نصب شده مناسب شرایط محل نصب نمیباشد ‪.‬‬
‫‪ -2‬پریزهای برق‬
‫‪-1-2‬‬
‫‪-2-2‬‬
‫‪-3-2‬‬
‫‪-4-2‬‬
‫استفاده از پریز فاقد اتصال ارث‪.‬‬
‫مشترک بودن نول و ارث پریزها با مدارهای روشنایی ‪.‬‬
‫آرایش نا مناسب محل نصب و کور بودن قسمتی از مکان از پریزها ‪.‬‬
‫رعایت نکردن ارتفاع نصب ‪.‬‬
‫‪ -3‬استاندارد رنگ عایق سیمهای فاز و نول و ارث‪.‬‬
‫‪ -1-3‬رعایت نکردن این استاندارد و در بعضی موارد بشکل خطرناک‪.‬‬
‫‪ -4‬ارث ( اتصال زمین )‬
‫‪-1-4‬‬
‫‪-2-4‬‬
‫‪-3-4‬‬
‫‪-4-4‬‬
‫‪-5-4‬‬
‫مدارهای روشنایی‬
‫مدارهای پریز های برق ( عمومی و آشپزخانه و کولر ها )‪.‬‬
‫تابلوی برق اصلی و مشترک و مسکونی و تجاری ‪.‬‬
‫سیم کشی غلط کابل ارث بی عایق ‪.‬‬
‫نا مناسب بودن روش اجرای چاه ارث ‪.‬‬
‫‪ -5‬تلفن و آیفون و تلویزیون‬
‫‪-1-5‬‬
‫‪-2-5‬‬
‫‪-3-5‬‬
‫‪-4-5‬‬
‫استفاده از سیم نامناسب برای خط تلفن ‪.‬‬
‫عبور سیم های تلفن و آیفون از طریق لوله مدار قدرت‪.‬‬
‫اجرای سیم های این سیستمها در داخل تابلوی برق ‪.‬‬
‫اجرا نشدن سیستم آنتن مرکزی در اکثر ساختمان ها ‪.‬‬
‫‪ -6‬روشنایی و برق اضطراری‬
‫‪ -1-6‬اکثر ساختمان ها فاقد روشنایی باطری دار جهت خروج اضطراری‪.‬‬
‫‪ -2-6‬اجرا نکردن نصب ژنراتور و یا انکه محل نصب دارای شرایط الزم نمیباشد‪.‬‬
‫‪-7‬اعالم حریق‬
‫‪ -1-7‬ناقص اجرا کردن طرح بقصد صرفه جویی در هزینه اجرا‪.‬‬
‫‪ -2-7‬استفاده از سیم و لوله نا مناسب ‪.‬‬
‫‪ -8‬کابل های قدرت و سیم کشی‬
‫‪ -1-8‬استفاده از اندازه کابل و سیم مغایر با اندازه محاسبه شده در طراحی ‪.‬‬
‫‪ -2-8‬کیفیت نا مناسب کابل و سیم از نظر عایق و رشته سیمها ‪.‬‬
‫‪ -3-8‬مسیرهای کابل و سیمها اکثرا فاقد حفاظت فیزیکی مانند داکت و سینی کابل و لوله ‪.‬‬
‫‪ -4-8‬رعایت نکردن تعداد مجاز سیم داخل لوله و همجنین فضای قابل استفاده مجاز در لوله‪.‬‬
‫‪ -5-8‬تعداد سیم ها داخل جعبه های کلید یا پریز از حد مجاز بیشتر است ‪.‬‬
‫‪ -6-8‬رعایت نکردن حد مجاز فاصله از لوله های تاسیسات آب گرم و سرد و وسایل گرمایش‪.‬‬
‫‪ -7-8‬اجرای کابل های قدرت به نحوی که هیچ گونه امکان بازدید یا تعویض آن مقدور نخواهد‬
‫شد و ناچارا مستهلک با تخریب وسیع و اتالف کردن وقت و تحمل هزینه باال روبرو می شود‪.‬‬
‫‪ -9‬لوله کشی‬
‫‪-1-9‬‬
‫‪-2-9‬‬
‫‪-3-9‬‬
‫‪-4-9‬‬
‫‪-5-9‬‬
‫‪-6-9‬‬
‫‪-7-9‬‬
‫استفاده از لوله خرطومی و پی وی سی تو کار ‪.‬‬
‫عدم انطباق بین انتخاب نوع لوله و محل نصب آن ‪.‬‬
‫عدم آب بندی لوله ها در ابتدا و انتهای لوله بمنظور جلوگیری از ورود مواد به داخل ‪.‬‬
‫اجرا بشکل مورب ‪.‬‬
‫نا مناسب بودن روش وصله دادن دو لوله به همدیگر ‪.‬‬
‫اجرا در مسیر طوالنی بدون استفاده از جعبه های کابل کشی ‪.‬‬
‫رعایت نکردن تعداد خم های مجاز و زاویه خمش ‪.‬‬
‫‪ -10‬تجهیزات‬
‫‪ -1-10‬تابلوی اصلی و تابلوهای فرعی از نظر سیم کشی داخلی و اتصاالت _ محل نصب‬
‫مناسب _ وسایل حفاظت و قطع و وصل و نشان دهنده ها _ آی پی مناسب _‬
‫کیفیت _ ابعاد مطلوب ایمنی _ انطباق با طرح و نقشه _ دسترسی مناسب ‪.‬‬
‫‪ -2-10‬استاندارد بودن کیفیت جنس و محل نصب و آرایش نصب مناسب و رعایت ظرفیت‬
‫تعداد سیم ها داخل جعبه برای پریز های برق و تلفن و کلیدهای روشنائی‬
‫و تابلوهای اعالم حریق و سایر تجهیزات ‪.‬‬
‫‪ -11‬امور ایمنی‬
‫‪ -1-11‬رعایت مسایل ایمنی در اجرا ‪.‬‬
‫‪ -2-11‬ایمن کردن محیط کار ‪.‬‬
‫‪ -3-11‬رعایت حریم شبکه برق نسبت به پروژه و حریم برق از تاسیسات گاز و آب ‪.‬‬
‫‪ -12‬نقشه ها و اسناد و مدارک‬
‫‪ -1-12‬فراهم بودن نقشه های تایید شده و معتبر در محل پروژه ‪.‬‬
‫‪ -2-12‬فراهم بودن هرگونه اسناد و مدارک مکمل نقشه ها ‪.‬‬
‫‪ -3-12‬تهیه نقشه های عین اجرا در صورت انجام تغییرات در حین اجرا ‪.‬‬
‫‪ -13‬هماهنگی ها و برنامه ریزی‬
‫‪ -1-13‬انجام هماهنگی ها با سایر ناظرین ومجریان و طراح و مالک بمنظور بررسی‬
‫مشکالت و رفع موانع اجرائی و تعیین پیش نیازهای کاری ‪.‬‬
‫‪ -2-13‬برنامه ریزی کار و کنترل این برنامه بمنظور اتمام کار در کوتاه ترین مدت با کمترین‬
‫هزینه ‪.‬‬
‫شرایط و عوامل اساسی اجرای خوب کار‬
‫مراعات طرح بر اساس نقشه تایید شده توسط سازمان‬
‫مراعات مقررات ملی و استانداردها ی فنی و ایمنی‬
‫مراعات اصول فنی اجرای ی‬
‫بکار گیری عوامل اجرای ی دارای کارت مهارت فنی‬
‫حضور مفید ناظران و هماهنگ کننده در محل پروژه‬
‫عوامل مرتبط به مراحل اجرائی یک پروژه‬
‫نظارت مقیم و عالیه‬
‫مالک‬
‫شهرداری‬
‫پروژه‬
‫سازمان نظام مهندسی‬
‫مجری‬
‫کمیته اجرائی کنترل‬
‫مصرف کننده نهای ی‬
‫شناخت کلی عوامل بد اجرای کار‬
‫مجریان کار که فاقد مهارت فنی و کار را‬
‫به صورت سنتی و سلیقه ای اجرا میکنند‬
‫کار نامطلوب _ غیر اصولی_‬
‫غیر ایمن _ و مشکالتی در‬
‫اینده برای مصرف کننده‬
‫عدم حضور ناظر در محل و یا ضعف ناظر‬
‫از نظر توان فنی نظارت‬
‫بکار بردن مصالح و لوازم کار غیر استاندارد‬
‫بمنظور کاهش هزینه ساخت‬
‫مراحل اجرای یک پروژه و مهمترین اشکاالت ان‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫لوله کشی برق‬
‫• استفاده از لوله های نا مرغوب استفاده‬
‫از لوله های نا مرغوب‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫استفاده از لوله های خرطومی‬
‫اجرای لوله به صورت مورب‬
‫اتصاالت لوله بشکل نا مطلوب‬
‫نبودن حفاظت فیزیکی از لوله ها‬
‫قطر لوله ها متناسب با قطر کابل ها نیست‬
‫نبودن تناسب بین تعداد سیم و قطر لوله‬
‫‪3‬‬
‫سیم کشی و‬
‫کابل کشی برق‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫استفاده از کابل و سیم نا مناسب‬
‫استفاده از اندازه غیر مناسب‬
‫رعایت نکردن رنگ عایق سیم ها‬
‫جدا نبودن مدار روشنائی و پریز‬
‫تعداد سیم داخل جعبه و لوله نا مطلوب‬
‫نداشتن مسیر مناسب برای کابل ها‬
‫رعایت نکردن مقررات مبحث ‪13‬‬
‫عدم اجرای سیم ارث و چاه مناسب‬
‫نصب تجهیزات برقی‬
‫و بهره برداری‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫تابلوی برق نا مرغوب‬
‫محل نصب تابلو نا مناسب‬
‫رعایت نکردن الگوی مصرف‬
‫ارایش نصب روشنائی نا مطلوب‬
‫تعداد پریز برق نصب شده کافی نیست‬
‫تجهیزات تابلوی برق با طرح مطابقت ندارد‬
‫عدم اجرای تست نهائی‬
‫یکی از مشکالت اجرایی پروژه ها خود مجریان است که می توان به دسته های مختلف‬
‫تقسیم بندی کرد ‪:‬‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫‪(5‬‬
‫‪(6‬‬
‫‪(7‬‬
‫‪(8‬‬
‫‪(9‬‬
‫مجریان که فاقد زمینه مهارت و اموزش های مطلوب هستند ‪.‬‬
‫مجریان که فاقد سواد خواندن و درک نقشه ها هستند ‪.‬‬
‫مجریان که بی اطالع از مقررات ملی و استانداردها هستند ‪.‬‬
‫مجریان سنتی کار و مقاوم در برابر طراحی های مهندسی هستند ‪.‬‬
‫مجریان که به میل و خواستهای صاحب ملک کار را انجام می دهند ‪.‬‬
‫مجریان که فاقد نظارت و یا اطالعی از وجود ناظر ندارند ‪.‬‬
‫مجریان که اطالعی از وجود نقشه های طراحی شده ندارند ‪.‬‬
‫مجریان که کارهای ی که در تخصص انها نمی باشد دخالت می کنند و انجام می دهند ‪.‬‬
‫مجریان که ساده ترین ابزار تست کار انجام شده در موقع پیش‪ -‬بهره برداری ندارند‪.‬‬
‫بیشترین موارد مشاهده شده در تخلفات اجرایی مربوط به بندهای (‪ 2‬و ‪ 3‬و ‪ 5‬و ‪ 6‬و ‪ ) 7‬می باشد‪.‬‬
‫برای رفع این مشکالت و کاهش ان در برنامه کوتاه مدت الزم است روی عوامل ذیل ترکیز نمود ‪:‬‬
‫‪‬اموزش در حین کار مجریانی که استعداد یاد گرفتن دارند ( سطح سواد تحصیلی در حد مطلوب) ‪ .‬این اموزش توسط ناظرین انجام‬
‫می گردد ‪ .‬توضیح و تشریح کلیات نقشه ها و بخشی از مهمترین مواد مقررات ملی و اصول فنی میتواند کمکی برای اجرای صحیح کار‬
‫تلقی نمود‪.‬‬
‫‪‬تاکید بر حضور ناظر در ابتدای کار مربوطه بمنظور هماهنگی با مالک و مجری و ارائه رهنمودهای الزم و استماع به خواستهای مالک‬
‫جهت اعمال تغییرات با هماهنگی با طراح در حدود مقررات ‪ .‬این حضور از بروز مشکالت بعدی قطعا جلوگیری می کند ‪.‬‬
‫‪‬تاکید بر تحمل مسوئلیت های تعیین شده برای هماهنگ کننده یا هر کسی که این مسوئلیت را به او واگذار شده است طبق مقررات‬
‫موجود در نظام نامه اداری ‪.‬‬
‫‪‬اعمال سیاست تشویق و تنبیه در حق ناظران که تخلفات نظارتی ان ها تکراری است ‪.‬‬
‫جند نک ته مهم ‪:‬‬
‫با توجه به تنوع پروژه ها و وسعت اطالعات مربوطه بطور قطع نمیتوان تمامی جوانب موضوع‬
‫را بیان کرد و یا در این ک تابچه گنجاند لذا سعی کردم حد اک ثر معلومات و نکات اساسی را جمع اوری نمایم وبا این اعتقاد که هرچند اک ثر‬
‫مطالب در زمینه تاسیسات برقی می باشد اما خیلی از نکات ان قابل انطباق بر سایر رشته های مهندسی می باشد‪.‬‬
‫همچنین در این ک تابچه توضیح عملیات اجرای ی و یا تشریح استانداردها و مقررات ملی و ائین نامها ممکن نبوده است و مهندسین گرامی باید‬
‫با مراجعه به ک تابهای مرتبط معلومات خود را غنی بسازند ‪.‬‬
‫یاد اوری می شود که قسمتی از این عملیات اجرای ی که اصوال جزو وظایف دستگاه نظارت می باشد همان عملیات تست و ازمایش در مراحل‬
‫نیمه نهای ی و بهره برداری نهای ی است که در حال حاضر اجرا نمیشود و یا اگر اجرا می شود در قسمت محدود که اهم دالیل ان نبودن‬
‫تجهیزات ازمایش و ضعف مجری از نظر انجام اینگونه ازمایشات ‪.‬‬
‫برای اگاهی از مهمترین اشکاالت اجرای ی در پروژه های ساختمانی لطفا به ک تاب منتشر شده توسط این سازمان بنام (بررسی تصویری‬
‫اشکاالت در اجرای ساختمان ها و مقایسه با مقررات ملی ساختمانی ایران ) گرداوری شده توسط جناب اقای مهندس مراد علی واهبی و‬
‫همچنین به سی دی ضمیمه این ک تابچه مراجعه کنید که عکسهای منتشر شده گویای روشنی از مسائل مطرح شده در این ک تابچه می باشد‬
‫‪.‬‬